მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ნობელის პრემია (შვედ. Nobelpriset, ნორვ. Nobelprisen) — ერთ-ერთი ყველაზე პრესტიჟული საერთაშორისო პრემია. გაიცემა მნიშვნელოვანი სამეცნიერო კვლევების, რევოლუციური გამოგონებების ან კულტურასა თუ საზოგადოების განვითარებაში შეტანილი დიდი წვლილისთვის.
ნობელის პრემია დაარსდა ალფრედ ნობელის ანდერძის შესაბამისად.
ნობელის ანდერძში გათვალისწინებული იყო თანხის გამოყოფა მხოლოდ ხუთი მიმართულების წარმომადგენელთა ჯილდოებისთვის:
გარდა ამისა, 1969 წლიდან შვედეთის ბანკის ინიციატივით გაიცემა ნობელის სახელობის პრემია ეკონომიკაში. იგი გაიცემა სხვა ნობელის პრემიების შესაბამისი პირობებით. მომავალში ნობელის ფონდის მმართველობა არ გეგმავს ნომინაციების რაოდენობის გაზრდას.
1900-იანები •
1910-იანები •
1920-იანები •
1930-იანები •
1940-იანები •
1950-იანები •
1960-იანები •
1970-იანები •
1980-იანები •
1990-იანები •
2000-იანები •
2010-იანები
| წელი
|
ფიზიკა[1]
|
ქიმია[2]
|
ფიზიოლოგია ან მედიცინა[3]
|
ლიტერატურა[4]
|
მშვიდობის პრემია[5]
|
ეკონომიკა[6]
|
| 1960
|
 დონალდ გლეიზერი
|
უილარდ ლიბი
|
 ფრენკ ბერნეტი,
 პიტერ მედავარი
|
 სენ-ჟონ პერსი
|
 ალბერტ ლუთული
|
—
|
| 1961
|
რობერტ ჰოფშტადტერი
|
მელვინ კალვინი
|
დიორდ ფონ ბეკეში
|
 ივო ანდრიჩი
|
 დაგ ჰამარშელდი
გარდაცვალების შემდეგ[29][43]
|
—
|
 რუდოლფ მესბაუერი
|
| 1962
|
 ლევ ლანდაუ
|
მაქს პერუცი
ჯონ კენდრიუ
|
ფრენსის კრიკი,
ჯეიმზ უოტსონი,
 მორის უილკინსონი
|
ჯონ სტეინბეკი
|
ლაინუს პოლინგი
|
—
|
| 1963
|
იუჯინ ვიგნერი
|
კარლ ციგლერი
 ჯულიო ნატა
|
ჯონ კერიუ ექსლი,
ალან ჰოჯკინი,
ენდრიუ ფილდინგ გაქსლი
|
 გიორგოს სეფერისი
|
წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა
|
—
|
მარი გეპერტ-მაიერი
იოჰანეს ჰანს იენსენი
|
წითელი ჯვრის ლიგა
|
| 1964
|
ჩარლზ ტაუნზი
ნიკოლოზ ბასოვი
ალექსანდრე პროხოროვი
|
დოროთი ჰოჯკინი
|
კონრად ემილ ბლოხი,
ფეოდორ ფელიქს კონრად ლინენი
|
ჟან-პოლ სარტრი
უარი განაცხადა პრემიაზე[1960 1]
|
მარტინ ლუთერ კინგი
|
—
|
| 1965
|
 ტომონაგა სინიტირო
იულიუს შვინგერი
რიჩარდ ფეინმანი
|
რობერტ ვუდვორდი
|
ფრანსუა ჟაკობი,
ანდრე ლვოვი,
ჟაკ ლუსიენ მონო
|
მიხეილ შოლოხოვი
|
 გაეროს ბავშვთა ფონდი
|
—
|
| 1966
|
ალფრედ კასტლერი
|
რობერტ მალიკენი
|
ფრენსის პეიტონ როუსი
|
 შმუელ აგნონი
|
პრემია არ გაცემულა.
|
—
|
| ჩარლზ ბრენტონ ჰაგინზი
|
ნელი ზაქსი
|
| 1967
|
ჰანს ბეთე
|
მანფრედ ეიგენი
|
რაგნარ გრანიტი,
ჰოლდენ კეფენ ჰარტლაინი,
ჯორჯ უოლდი
|
 მიგელ ანხელ ასტურიასი
|
პრემია არ გაცემულა.
|
—
|
რონალდ ნორიში
ჯორჯ პორტერი
|
| 1968
|
ლუის ალვარესი
|
ლარს ონსაგერი
|
რობერტ ჰოლი,
ჰარ გობინდ კორანა,
მარშალ ნირენბერგი
|
იასუნარი კავაბატა
|
რენე კასინი
|
—
|
| 1969
|
მარი გელ-მანი
|
დერეკ ბარტონი
 ოდ ჰასელი
|
მაქს დელბრიუკი,
ალფრედ ჰერში,
სალვადორ ლურია
|
 სემიუელ ბეკეტი
|
შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია
|
რაგნარ ფრიში
 იან ტინბერგენი
|
- ↑ Жан-Поль Сартр отказался от Нобелевской премии, заявив о своём нежелании быть чем-либо обязанным какому-либо социальному институту и поставить под сомнение свою независимость[29][44].
| წელი
|
ფიზიკა[1]
|
ქიმია[2]
|
ფიზიოლოგია ან მედიცინა[3]
|
ლიტერატურა[4]
|
მშვიდობის პრემია[5]
|
ეკონომიკა[6]
|
| 1970
|
ჰანეს ალფვენი
|
 Луис Федерико Лелуар
|
ბერნარდ კაცი,
ულფ ფონ ეილერი,
ჯულიუს აქსელროდი
|
ალექსანდრე სოლჟენიცინი
|
Норман Эрнест Борлоуг
|
პოლ სამუელსონი
|
| ლუი ეჟენ ნეელი
|
| 1971
|
დენის გაბორი
|
 Герхард Херцберг
|
ერლ საზერლენდი
|
 პაბლო ნერუდა
|
Вилли Брандт
|
საიმონ კუზნეცი
|
| 1972
|
ჯონ ბარდინი
ლეონ კუპერი
ჯონ შრიფერი
|
Кристиан Бемер Анфинсен
|
ჯერალდ ედელმანი,
როდნი პორტერი
|
ჰაინრიხ ბიოლი
|
პრემია არ გაცემულა.
|
ჯონ ჰიქსი
კენეტ ეროუ
|
სტენფორდ მური
Уильям Хоуард Стайн
|
| 1973
|
ბრაიან ჯოზეფსონი
|
Эрнст Отто Фишер
Джефри Уилкинсон
|
კარლ ფონ ფრიში,
 კონრად ლორენცი,
ნიკოლას ტინბერგენი
|
პატრიკ უაიტი
|
ჰენრი კისინჯერი
|
ვასილი ლეონტიევი
|
ლეო ესაკი
აივარ ჯაიევერი
|
 Ле Дык Тхо
отказался от премии[1970 1]
|
| 1974
|
მარტინ რაილიდა
ენტონი ჰიუიტი
|
Пол Джон Флори
|
 ალბერ კლოდი,
კრისტიან დე დიუვი,
ჯორჯ პალადე
|
ეივინდ იუნსონი
|
Шон Макбрайд
|
გუნარ მიურდალი
ფრიდრიხ ჰაიეკი
|
| ჰარი მარტინსონი
|
Эйсаку Сато
|
| 1975
|
 ოგე ბორი
ბენ მოტელსონი
ლეო რეიუოტერი
|
Джон Уоркап Корнфорт
|
დეივიდ ბალტიმორი,
რენატო დულბეკო,
ჰაუარდ მარტინ ტემინი
|
Андрей Дмитриевич Сахаров
|
ლეონიდ კანტოროვიჩი
ტიალინგ კუპმანსი
|
 ვლადიმირ პრელოგი
|
| 1976
|
ბერტონ პიხტერი
სემუილ ტინგი
|
Уильям Нанн Липскомб
|
ბარუხ ბლამბერგი,
დანიელ კარლტონ გიდუზეკი
|
სოლ ბელოუ
|
Бетти Уильямс
Мейрид Корриган
|
მილტონ ფრიდმანი
|
| 1977
|
ფილიპ ანდერსონი
ნევილ მოტი
ჯონ ფლეკი
|
Илья Пригожин
|
როჟე გიიმენი,
ენდრიუ შალი
|
 ვისენტე ალეიქსანდრე
|
Международная амнистия
|
ბერტილ ოლინი
ჯეიმზ მიდი
|
| როზალინ სამსენ იალოუ
|
| 1978
|
პეტრე კაპიცა
|
Питер Деннис Митчелл
|
ვერნერ არბერი,
დანიელ ნატანსი,
ჰამილტონ სმიტი
|
ისააკ ბაშევის ზინგერი
|
 Анвар Садат
Менахем Бегин
|
ჰერბერტ საიმონი
|
არნო ალან პენზიასი
რობერტ უილსონი
|
| 1979
|
შელდონ ლი გლეშოუ
 აბდუს სალამი
სტივენ ვაინბერგი
|
Герберт Чарлз Браун
Георг Виттиг
|
ალან კორმაკი,
გოდფრი ჰაუნსფილდი
|
 ოდისეას ელიტისი
|
 Мать Тереза
|
თეოდორ შულცი
 არტურ ლევისი
|
| წელი
|
ფიზიკა[1]
|
ქიმია[2]
|
ფიზიოლოგია ან მედიცინა[3]
|
ლიტერატურა[4]
|
მშვიდობის პრემია[5]
|
ეკონომიკა[6]
|
| 1980
|
ჯეიმზ კროუნი
ვალ პიტჩი
|
Пол Берг
|
ბარუხ ბენასერაფი,
ჟან დოსე,
ჯორჯ სნელი
|
 ჩესლავ მილოში
|
Адольфо Перес Эскивель
|
ლოურენს კლეინი
|
Уолтер Гилберт
Фредерик Сенгер
|
| 1981
|
ნიკოლას ბლუემბერგენი
ართურ ლეონარდ შავლოვი
|
Кэнъити Фукуи
Роалд Хоффман
|
როჯერ სპერი
|
 ელიას კანეტი
|
[[ფაილი:Flag of the United Nations.svg|25პქ}} Управление Верховного комиссара ООН по делам беженцев
|
ჯეიმზ ტობინი
|
| კაი სიგბანი
|
დეივიდ ჰიუბელი,
ტორსტენ ვიზელი
|
| 1982
|
კენეტ უილსონი
|
Аарон Клуг
|
სუნე ბერგსტრიომი,
ბენგტ სამუელსონი,
ჯონ ვეინი
|
 გაბრიელ გარსია მარკესი
|
Альва Мюрдаль
 Альфонсо Гарсия Роблес
|
ჯორჯ სტიგლერი
|
| 1983
|
სუბრაჰმანიან ჩანდრასეხარი
|
Генри Таубе
|
Барбара Мак-Клинток
|
უილიამ გოლდინგი
|
Лех Валенса
|
ჟერარ დებრე
|
| უილიამ ფოულერი
|
| 1984
|
კარლო რუბია
სიმონ ვან დერ მეერი
|
Роберт Брюс Меррифилд
|
Нильс Ерне,
Георг Кёлер,
Сезар Мильштейн
|
 იაროსლავ სეიფერტი
|
Десмонд Мпило Туту
|
რიჩარდ სტოუნი
|
| 1985
|
კლაუს ფონ კლიცინგი
|
Херберт Аарон Хауптман
Джером Карле
|
Майкл Браун,
Джозеф Голдштейн
|
კლოდ სიმონი
|
Бернард Лаун
Врачи мира за предотвращение ядерной войны
|
ფრანკო მოდილიანი
|
| 1986
|
ერნსტ რუსკა
|
Дадли Роберт Хершбах
Ли Юаньчжэ
Джон Чарлз Полани
|
Стэнли Коэн,
Рита Леви-Монтальчини
|
 უოლე შოინკა
|
Эли Визель
|
ჯეიმზ მაკ-გილი ბიუკენენი
|
გერდ ბინინგი
ჰენრიხ რორერი
|
| 1987
|
იოჰან ბედნორცი
კარლ მიულერი
|
Доналд Джеймс Крам
Жан Мари Лен
Чарлз Педерсен
|
Судзуми Тонегава
|
იოსიფ ბროდსკი
|
 Оскар Ариас Санчес
|
რობერტ სოლოუ
|
| 1988
|
Леон Ледерман
მელვინ შვარცი
ჯეკ სტეინბერგერი
|
Иоганн Дайзенхофер
Роберт Хубер
Хартмут Михель
|
Джеймс Блэк,
Гертруда Элайон,
Джордж Хитчингс
|
 ნაჯიბ მაჰფუზი
|
[[ფაილი:Flag of the United Nations.svg|25პქ}} Миротворческие силы ООН
|
მორის ალე
|
| 1989
|
ნორმან ფოსტერ რამზეი
|
Сидней Олтмен
Томас Роберт Чек
|
Джон Майкл Бишоп,
Харолд Вармус
|
 კამილო ხოსე სელა
|
ტენზინ გიაცო (XIV დალაი ლამა)
|
ტრიუგვე ჰოველმო
|
ჰანს ჯორჯ დეჰმელტი
ვოლფრანგ პაული
|
| წელი
|
ფიზიკა[1]
|
ქიმია[2]
|
ფიზიოლოგია ან მედიცინა[3]
|
ლიტერატურა[4]
|
მშვიდობის პრემია[5]
|
ეკონომიკა[6]
|
| 2000
|
 ჟორეს ალფეროვი
ჰერბერტ კრიომერი
|
Алан Хигер
Алан Мак-Диармид
Хидэки Сиракава
|
Арвид Карлссон,
Пол Грингард,
Эрик Кэндел
|
 გაო სინძიანი
|
 Ким Дэ Чжун
|
ჯეიმზ ჰეკმანი
დანიელ მაკფადენი
|
| ჯეკ კილბი
|
| 2001
|
ერიკ კორნელი
ვოლფგანგ კეტერლე
კარლ ვიმანი
|
Уильям Ноулз
Рёдзи Ноёри
Барри Шарплесс
|
Леланд Хартвелл,
Тимоти Хант,
Пол Нерс
|
 ვიდიადჰარ ნაიპოლი
|
ООН
 კოფი ანანი
|
ჯორჯ აკერლოფი,
მაიკლ სპენსი,
ჯოზეფ სტიგლიცი
|
| 2002
|
რაიმონდ დევისი უმცროსი
მასატოში კოშიბა
|
ჯონ ფენი
Коити Танака
|
Сидней Бреннер,
Роберт Хорвиц,
Джон Салстон
|
 იმრე კერტეში
|
ჯიმი კარტერი
|
დენიელ კანემანი,
ვერნონ სმითი
|
| რიკარდო ჯაკონი
|
Курт Вютрих
|
| 2003
|
ალექსეი აბრიკოსოვი
ვიტალი გინზბურგი
ენტონი ჯეიმზ ლეგეტი
|
Питер Агре
|
Пол Лотербур,
Питер Мэнсфилд
|
 ჯონ მაქსველ კუტზეე
|
 Ширин Эбади
|
რობერტ ენგლი
|
| Родерик Маккинон
|
კლაივ გრენჯერი
|
| 2004
|
დევიდ გროსი
დევიდ პულიტცერი
ფრენკ ვილჩეკი
|
Аарон Чехановер
Аврам Гершко
Ирвин Роуз
|
Ричард Эксел,
Линда Бак
|
ელფრიდე იელინეკი
|
 Вангари Маатаи
|
ფინ კიდლანდი,
ედვარდ პრესკოტი
|
| 2005
|
როი გლაუბერი
|
Роберт Граббс
Ричард Шрок
Ив Шовен
|
Барри Маршалл,
Робин Уоррен
|
ჰაროლდ პინტერი
|
[[ფაილი:Flag of the United Nations.svg|25პქ}} МАГАТЭ
Мохаммед аль-Барадеи
|
რობერტ აუმანი,
ტომას შელინგი
|
ჯონ ჰოლი
თეოდორ ჰენში
|
| 2006
|
ჯონ მაზერი
ჯორჯ სმუტი
|
Роджер Корнберг
|
Эндрю Файер,
Крейг Мелло
|
 ორჰან ფამუქი
|
 Мухаммад Юнус
Grameen Bank
|
ედმუნდ ფელპსი
|
| 2007
|
ალბერ ფერი
პეტერ გრიუნბერგი
|
Герхард Эртль
|
Марио Капекки,
Мартин Эванс,
Оливер Смитис
|
დორის ლესინგი
|
Альберт Гор
[[ფაილი:Flag of the United Nations.svg|25პქ}} МГЭИК
|
ლეონიდ ჰურვიჩი,
ერიკ მასკინი,
როჯერ მაიერსონი
|
| 2008
|
იოიტირო ნამბუ
|
Осаму Симомура
Мартин Чалфи
Тсьен, Роджер
|
Харальд цур Хаузен,
Франсуаза Барре-Синусси,
Люк Монтанье
|
ჟან-მარი გუსტავ ლე კლეზიო
|
 Мартти Ахтисаари
|
პოლ კრუგმანი
|
|
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
