ვისლავა შიმბორსკა
| ვისლავა შიმბორსკა | |
|---|---|
.jpg) | |
| დაბადების თარიღი | 2 ივლისი, 1923[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] |
| დაბადების ადგილი | კურნიკი[13] |
| გარდაცვალების თარიღი | 1 თებერვალი, 2012[14] [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [10] [11] [12] (88 წლის) |
| გარდაცვალების ადგილი | კრაკოვი[1] |
| დასაფლავებულია | რაკოვიცკის სასაფლაო |
| საქმიანობა | პოეტი[13] [11] , მწერალი, მთარგმნელი[13] [11] , ესეისტი, მექანიკოსი, ლიტერატურული კრიტიკოსი[13] და კრიტიკოსი[11] |
| ენა | პოლონური ენა[2] |
| ეროვნება | პოლონელები |
| მოქალაქეობა |
 პოლონეთი[13] |
| ალმა-მატერი | იაგელონის უნივერსიტეტი |
| Magnum opus | Q1736866? |
| ჯილდოები | ნობელის პრემია ლიტერატურაში[15] [16], პოლონეთის აღორძინების ორდენის კავალერი, ჰერდერის პრემია, თეთრი არწივის ორდენი, Golden Medal for Merit to Culture, გოეთეს პრემია, სამუელ ბოგუმილ ლინდეს პრემია, Kościelski Award, ადამ მიცკევიჩის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, Cross of Merit, Medal for Merit to Culture, თეთრი არწივის ორდენი, პოლონეთის აღორძინების ორდენი და Gold Cross of Merit (Poland) |
| მეუღლე | ადამ ვლოდეკი |
| პარტნიორ(ებ)ი | კორნელ ფილიპოვიჩი |
| ხელმოწერა |
 |
ვისლავა შიმბორსკა (პოლ. Maria Wisława Anna Szymborska; დ. 2 ივლისი 1923, ბნინი, ამჟამად კურნიკი, პოზნანთან ახლოს — გ. 1 თებერვალი, 2012, კრაკოვი) — პოლონელი პოეტი, ესეისტი და მთარგმნელი. 1996 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში.[17][18]
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ვისლავა შიმბორსკა 1923 წლის 2 ივლისს პოლონეთის ქალაქ ბნინში დაიბადა, რომელიც ამჟამად კორნიკის სახელწოდებითაა ცნობილი. იგი ვინსენტ და ანა შიმბორსკებისთვის მეორე ქალიშვილი იყო. მისი მამა პოლონელი პატრიოტისა და ქველმოქმედის, გრაფი ვლადისლავ ზამოისკის სტიუარდი იყო. 1924 წელს ზამოისკის სიკვდილის შემდეგ ოჯახი საცხოვრებლად ტორუნში გადავიდა, 1931 წელს კი - კრაკოვში, სადაც შიმბორსკა სიცოცხლის ბოლომდე ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა.[19]
მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში, 1943 წლიდან შიმბორსკა გერმანიაში დეპორტაციის თავიდან ასაცილებლად რკინიგზის სამსახურში მუშაობდა.[19] 1945 წელს იაგელონის უნივერსიტეტში პოლონური ლიტერატურისა და სოციოლოგიის სწავლა დაიწყო.[19] მალევე მან ჩესლავ მილოში გაიცნო, რომელმაც მასზე დიდი გავლენა მოახდინა. შიმბორსკას ლიტერატურული დებიუტი 1945 წელს შედგა, როცა მან ლექსი „Szukam słowa“ („ვეძებ სიტყვას“) ყოველდღიურ პოლონურ გაზეთში „Dziennik Polski“ გამოაქვეყნა.[20] 1948 წელს პოეტმა ფინანსების უქონლობის გამო სწავლა შეწყვიტა და ადამ ვლოდეკზე დაქროწინდა. მათ შვილი არ ჰყოლიათ და 1954 წელს განქორწინდნენ. ქორწინების პერიოდში შიმბორსკა ჟურნალში ილუსტრატორად მუშაობდა. მისი პირველი წიგნი 1949 წელს უნდა გამოქვეყნებულიყო, თუმცა ცენზურა ვერ გადალახა, რადგან „არ აკმაყოფილებდა სოციალურ მოთხოვნილებებს“.
.JPG)
შიმბორსკა მოღვაწეობის ადრეული პერიოდში პოლონეთის სახალხო რესპუბლიკის ოფიციალურ იდეოლოგიას იცავდა.[21][22] მისი ადრეული ნამუშევრები პოლიტიკური ხასიათისაა და სოციალისტურ იდეოლოგიას უჭერს მხარს. მის პირველ პოეტურ კრებულში „Dlatego żyjemy“ („ამისთვის ვცოვრობთ“) , რომელიც 1952 წელს გამოიცა, გვხვდება ლექსები: „ლენინი“ და „Młodzieży budującej Nową Hutę“ („ახალგაზრდებისთვის, რომლებიც ნოვა ჰუტას აშენებენ“), რომელიც კრაკოვის მახლობლად სტალინისტური ინდუსტრიული ქალაქის მშენებლობაზეა. შიმბორსკა პოლონეთის ერთიანი მშრომელთა პარტიის წევრი გახდა. მას შემდეგ, რაც პოლონეთის კომუნისტური პარტია სტალინისტურ კომუნიზმს ასცდა და „ეროვნული“ კომუნიზმის სახე მიიღო, შიმბორსკამ თავისი პოლიტიკური ხასიათის ნამუშევრები უარყო.[19] მან კომუნისტური პარტია ოფიციალურად 1966 წელს დატოვა და სხვა დესიდენტებთან დაიწყო ურთიერთობა.
1953-1981 წლებში შიმბორსკა მუშაობდა კრაკოვის გაზეთში „Życie Literackie“ („ლიტერატურული ცხოვრება“), რომელშიც 1968 წლიდან საკუთარი სვეტი ჰქონდა. 1981-1983 წლებში კრაკოვის ყოველთვიური გაზეთის „NaGlos“ რედაქტორი იყო. 1980-იან წლებში იგი ოპოზიციურ აქტივიზმში გააქტიურდა და ლექსებს სამიზდატის პერიოდულ გაზეთში „Arka“ ფსევდონიმით „Stańczykówna“ აქვეყნებდა.
შიმბორსკას პოეტური კრებული „Dwukropek“ 2006 წელს გაზეთ „Gazeta Wyborcza“-ის მკითხველთა რჩეული წიგნი გახდა.[19] პოეტური მოღვაწეობის გარდა, შიმბორსკა პოლონურად თარგმნიდა ფრანგულ ლიტერატურას, კერძოდ ბაროკოს ეპოქის პოეზიას.
სიკვდილი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
88 წლის მწერალი ოჯახის წევრებისა და მეგობრების გარემოცვაში 2012 წელს ფილტვის სიმსივნით გარდაიცვალა.[23][24][25][26][27] მან ვერ მოახერხა დაესრულებინა მისი უკანასკნელი პოეტური კრებული, რომელიც იმავე წელს, მოგვიანებით გამოქვეყნდა.[20] 2013 წელს დაარსდა მისი სახელობის პრემია.[28]
თემები და სტილი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შიმბორსკის შემოქმედებისთვის დამახასიათებელია ფილოსოფიური და მორალური პრობლემები, აღსარებისა და რეფლექსირების პოეტიკა. იგი იყენებდა მხატვრულ საშუალებებს, როგორებიცაა ირონია, პარადოქსი, წინააღმდეგობრიობა და გაუგებრობა. მის ლექსებში ხშირად გვხვდება ომისა და ტერორიზმის თემა.[24][25][29] შიმბორსკას პოეტური შემოქმედება დაახლოებით 350 ლექსს მოიცავს.
ჯილდოები და აღიარებანი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 1963: პოლონეთის კულტურის სამინისტროს პრემია
- 1991: გოეთეს სახელობის პრემია
- 1995: ჰერდერის სახელობის პრემია
- 1996: ნობელის პრემია ლიტერატურაში
- 1996: ჟურნალმა „Wprost“ დაასახელა წლის ადამიანად
- 1997: გახდა კრაკოვის საპატიო მოქალაქე
- 2011: თეთრი არწივის ორდენი
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
გამოცემები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Dlatego żyjemy (ვარშავა: Czytelnik, 1952)
- Pytania zadawane sobie. Poezje. (კრაკოვი: Wydawnictwo Literackie, 1954)
- Wołanie do Yeti. Wiersze. (კრაკოვი: Wydawnictwo Literackie 1957)
- Sól (ვარშავა: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962)
- Wiersze wybrane (ვარშავა: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1964)
- 101 wierszy (1966)
- Poezje wybrane (ვარშავა: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1967)
- Sto pociech (ვარშავა: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967)
- Wiersze wybrane (1967)
- Poezje wybrane (1967)
- Poezje (ვარშავა: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970)
- Wybór poezji (ვარშავა: Czytelnik, 1970)
- Wszelki wypadek (ვარშავა: Czytelnik, 1972)
- Wybór wierszy (ვარშავა: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973)
- Tarsjusz i inne wiersze (ვარშავა: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1976)
- Wielka liczba (ვარშავა: Czytelnik, 1976)
- Poezje wybrane II (ვარშავა: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983)
- Ludzie na moście (ვარშავა: Czytelnik, 1986)
- Poezje: Poems (პოლონურად და ინგლისურად; კრაკოვი: Wydawnictwo Literackie, 1989)
- Lektury nadobowiązkowe (1992)
- Wieczór autorski: wiersze (ვარშავა: Anagram, 1992)
- Koniec i początek (პოზნანი: a5, 1993)
- Życie na poczekaniu (კრაკოვი: Wydawnictwo Literackie, 1996)
- Widok z ziarnkiem piasku. 102 wiersze (Poznań: a5, 1996)
- Sto wierszy — sto pociech (1997)
- 14 wierszy (Suprasl: Stowarzyszenie «Uroczysko», 1998)
- Poczta literacka czyli Jak zostać (lub nie zostać) pisarzem (კრაკოვი: Wydawnictwo Literackie, 2000)
- Wiersze wybrane (კრაკოვი: a5, 2001)
- Chwila (კრაკოვი: Znak, 2002)
- Rymowanki dla dużych dzieci (კრაკოვი: a5, 2003)
- Wiersze (Olszanica: Bosz, [2003]
- Wiersze wybrane. Wyd. nowe rozszerzone (კრაკოვი: a5, 2004)
- Dwukropek (2005)
- Tutaj (2009)
ბიბლიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Prokop J. — „Wisława Szymborska“, კრაკოვი, 1973;
- „Wokół Szymborskiej“, პოზნანი, 1995:
- Потемкин А. Пани Шимборска — Моцарт в поэзии//Эхо планеты. 1996 № 42
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Wislawa Szymborska: Including biography and Nobel speech – NobelPrize.org
- ვისლავა შიმბორსკას ბიოგრაფია ენციკლოპედია ბრიტანიკაში
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 გერმანიის ეროვნული ბიბლიოთეკა, ბერლინის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა, ბავარიის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა და სხვ. Record #119449048 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
- ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
- ↑ 4.0 4.1 Find a Grave — 1995.
- ↑ 5.0 5.1 Discogs — 2000.
- ↑ 6.0 6.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ 7.0 7.1 Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ 8.0 8.1 Babelio — 2007.
- ↑ Printemps des poètes
- ↑ 10.0 10.1 e-teatr.pl — 2004.
- ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 The Fine Art Archive — 2003.
- ↑ 12.0 12.1 Munzinger Personen
- ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 The International Who's Who of Women 2006 — Routledge, 2005. — ISBN 978-1-85743-325-8
- ↑ Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88 — Reuters.
- ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/szymborska-facts.html
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ The Nobel Prize in Literature 1996. Nobelprize (7 October 2010). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 მარტი 2012. ციტირების თარიღი: 7 October 2010.
- ↑ „I Don't Know: The Nobel lecture“. The New Republic. 30 December 1996. ციტირების თარიღი: 19 February 2012.
- ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 19.4 Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88. ციტირების თარიღი: 19 February 2012.
- ↑ 20.0 20.1 Poland Nobel poetry laureate Wislawa Szymborska dies. ციტირების თარიღი: 24 February 2012.
- ↑ Michał St. de Zieleśkiewicz, "Szymborska: zabić księży Kurii Krakowskiej." Bibula – pismo niezalezne, 2011-01-21.
- ↑ Stanisław Wilhelm. Pajęczyna III RP – Urzędnicy i Sędziowie; Anatomia manipulacji prawem. Stanislaw Wilhelm Grys, გვ. 320. ISBN 978-83-932740-0-0. ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
- ↑ https://www.nytimes.com/2012/02/02/books/wislawa-szymborska-nobel-winning-polish-poet-dies-at-88.html
- ↑ 24.0 24.1 „Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88“. Reuters. 1 February 2012. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 სექტემბერი 2015. ციტირების თარიღი: 1 February 2012.
- ↑ 25.0 25.1 „Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88“. France24. 1 February 2012. ციტირების თარიღი: 1 February 2012.
- ↑ Dates of birth and death for Wisława Szymborska. Rmf24.pl. ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
- ↑ Notice of Wisława Szymborska's death. Wiadomosci.onet.pl. ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
- ↑ „The Wisława Szymborska International Literary Award“. ციტირების თარიღი: 2017-12-22.
- ↑ Duval Smith, Alex (14 ოქტომბერი 2005). „A Nobel Calling: 100 Years of Controversy“. The Independent. UK: Independent Print Limited. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 დეკემბერი 2007. ციტირების თარიღი: 26 აპრილი 2008. ციტატა: „1996: The themes in this Polish poet's 16 collections are wide-ranging, though many deal with war and terrorism. Her poem, "The End and the Beginning", reads: "No sound bites, no photo opportunities And it takes years All the cameras have gone To other wars." Szymborska was born in Kórnik, in western Poland, in 1923.“
| ||||||||||||||||||||
იდენტიფიკატორები  |
|
|---|
- დაბადებული 2 ივლისი
- დაბადებული 1923
- გარდაცვლილი 1 თებერვალი
- გარდაცვლილი 2012
- ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში
- ჰერდერის პრემიის მფლობელები
- პოლონელი პოეტები
- პოლონელი ნობელის პრემიის ლაურეატები
- იაგელონიის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები
- ნობელის პრემიის ქალი ლაურეატები
- პოლონელი ესეისტები
- პოლონელი ქალი პოეტები
- პოლონელი ქალი ესეისტები
- კომუნისტი ქალი მწერლები
- XX საუკუნის პოლონელი პოეტები
- XX საუკუნის ქალი მწერლები
- XXI საუკუნის პოლონელი პოეტები
- XX საუკუნის ესეისტები
- XXI საუკუნის ესეისტები
- XXI საუკუნის ქალი მწერლები
- ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით