ვისლავა შიმბორსკა

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ნავიგაციაზე გადასვლა ძიებაზე გადასვლა
ვისლავა შიმბორსკა
Wisława Szymborska 2009.10.23 (1).jpg
დაბადების თარიღი 2 ივლისი, 1923(1923-07-02)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12]
დაბადების ადგილი კურნიკი[13]
გარდაცვალების თარიღი 1 თებერვალი, 2012(2012-02-01)[14] [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [10] [11] [12] (88 წლის)
გარდაცვალების ადგილი კრაკოვი[1]
დასაფლავებულია რაკოვიცკის სასაფლაო
საქმიანობა პოეტი[13] [11] , მწერალი, მთარგმნელი[13] [11] , ესეისტი, მექანიკოსი, ლიტერატურული კრიტიკოსი[13] და კრიტიკოსი[11]
ენა პოლონური ენა[2]
ეროვნება პოლონელები
მოქალაქეობა Flag of Poland.svg პოლონეთი[13]
ალმა-მატერი იაგელონის უნივერსიტეტი
Magnum opus Q1736866?
ჯილდოები ნობელის პრემია ლიტერატურაში[15] [16], პოლონეთის აღორძინების ორდენის კავალერი, ჰერდერის პრემია, თეთრი არწივის ორდენი, Golden Medal for Merit to Culture, გოეთეს პრემია, სამუელ ბოგუმილ ლინდეს პრემია, Kościelski Award, ადამ მიცკევიჩის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, Cross of Merit, Medal for Merit to Culture, პოლონეთის აღორძინების ორდენი და Gold Cross of Merit‎ (Poland)
მეუღლე ადამ ვლოდეკი
პარტნიორ(ებ)ი კორნელ ფილიპოვიჩი
ხელმოწერა Wisława Szymborska signature.svg

ვისლავა შიმბორსკა (პოლ. Maria Wisława Anna Szymborska; დ. 2 ივლისი 1923, ბნინი, ამჟამად კურნიკი, პოზნანთან ახლოს — გ. 1 თებერვალი, 2012, კრაკოვი) — პოლონელი პოეტი, ესეისტი და მთარგმნელი. 1996 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში.[17][18]

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სახლი, რომელშიც ვისლავა შიმბორსკა დაიბადა

ვისლავა შიმბორსკა 1923 წლის 2 ივლისს პოლონეთის ქალაქ ბნინში დაიბადა, რომელიც ამჟამად კორნიკის სახელწოდებითაა ცნობილი. იგი ვინსენტ და ანა შიმბორსკებისთვის მეორე ქალიშვილი იყო. მისი მამა პოლონელი პატრიოტისა და ქველმოქმედის, გრაფი ვლადისლავ ზამოისკის სტიუარდი იყო. 1924 წელს ზამოისკის სიკვდილის შემდეგ ოჯახი საცხოვრებლად ტორუნში გადავიდა, 1931 წელს კი - კრაკოვში, სადაც შიმბორსკა სიცოცხლის ბოლომდე ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა.[19]

მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში, 1943 წლიდან შიმბორსკა გერმანიაში დეპორტაციის თავიდან ასაცილებლად რკინიგზის სამსახურში მუშაობდა.[19] 1945 წელს იაგელონის უნივერსიტეტში პოლონური ლიტერატურისა და სოციოლოგიის სწავლა დაიწყო.[19] მალევე მან ჩესლავ მილოში გაიცნო, რომელმაც მასზე დიდი გავლენა მოახდინა. შიმბორსკას ლიტერატურული დებიუტი 1945 წელს შედგა, როცა მან ლექსი „Szukam słowa“ („ვეძებ სიტყვას“) ყოველდღიურ პოლონურ გაზეთში „Dziennik Polski“ გამოაქვეყნა.[20] 1948 წელს პოეტმა ფინანსების უქონლობის გამო სწავლა შეწყვიტა და ადამ ვლოდეკზე დაქროწინდა. მათ შვილი არ ჰყოლიათ და 1954 წელს განქორწინდნენ. ქორწინების პერიოდში შიმბორსკა ჟურნალში ილუსტრატორად მუშაობდა. მისი პირველი წიგნი 1949 წელს უნდა გამოქვეყნებულიყო, თუმცა ცენზურა ვერ გადალახა, რადგან „არ აკმაყოფილებდა სოციალურ მოთხოვნილებებს“.

ვისლავა შიმბორსკა პრაღის წიგნის ბაზრობაზე 2010 წელს

შიმბორსკა მოღვაწეობის ადრეული პერიოდში პოლონეთის სახალხო რესპუბლიკის ოფიციალურ იდეოლოგიას იცავდა.[21][22] მისი ადრეული ნამუშევრები პოლიტიკური ხასიათისაა და სოციალისტურ იდეოლოგიას უჭერს მხარს. მის პირველ პოეტურ კრებულში „Dlatego żyjemy“ („ამისთვის ვცოვრობთ“) , რომელიც 1952 წელს გამოიცა, გვხვდება ლექსები: „ლენინი“ და „Młodzieży budującej Nową Hutę“ („ახალგაზრდებისთვის, რომლებიც ნოვა ჰუტას აშენებენ“), რომელიც კრაკოვის მახლობლად სტალინისტური ინდუსტრიული ქალაქის მშენებლობაზეა. შიმბორსკა პოლონეთის ერთიანი მშრომელთა პარტიის წევრი გახდა. მას შემდეგ, რაც პოლონეთის კომუნისტური პარტია სტალინისტურ კომუნიზმს ასცდა და „ეროვნული“ კომუნიზმის სახე მიიღო, შიმბორსკამ თავისი პოლიტიკური ხასიათის ნამუშევრები უარყო.[19] მან კომუნისტური პარტია ოფიციალურად 1966 წელს დატოვა და სხვა დესიდენტებთან დაიწყო ურთიერთობა.

1953-1981 წლებში შიმბორსკა მუშაობდა კრაკოვის გაზეთში „Życie Literackie“ („ლიტერატურული ცხოვრება“), რომელშიც 1968 წლიდან საკუთარი სვეტი ჰქონდა. 1981-1983 წლებში კრაკოვის ყოველთვიური გაზეთის „NaGlos“ რედაქტორი იყო. 1980-იან წლებში იგი ოპოზიციურ აქტივიზმში გააქტიურდა და ლექსებს სამიზდატის პერიოდულ გაზეთში „Arka“ ფსევდონიმით „Stańczykówna“ აქვეყნებდა.

შიმბორსკას პოეტური კრებული „Dwukropek“ 2006 წელს გაზეთ „Gazeta Wyborcza“-ის მკითხველთა რჩეული წიგნი გახდა.[19] პოეტური მოღვაწეობის გარდა, შიმბორსკა პოლონურად თარგმნიდა ფრანგულ ლიტერატურას, კერძოდ ბაროკოს ეპოქის პოეზიას.

სიკვდილი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

88 წლის მწერალი ოჯახის წევრებისა და მეგობრების გარემოცვაში 2012 წელს ფილტვის სიმსივნით გარდაიცვალა.[23][24][25][26][27] მან ვერ მოახერხა დაესრულებინა მისი უკანასკნელი პოეტური კრებული, რომელიც იმავე წელს, მოგვიანებით გამოქვეყნდა.[20] 2013 წელს დაარსდა მისი სახელობის პრემია.[28]

თემები და სტილი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ვისლავა შიმბორსკა და პოლონეთის პრეზიდენტი ბრონისლავ კომოროვსკი 2001 წელს თეთრი არწივის ორდენის დაჯილდოების ცერემონიაზე

შიმბორსკის შემოქმედებისთვის დამახასიათებელია ფილოსოფიური და მორალური პრობლემები, აღსარებისა და რეფლექსირების პოეტიკა. იგი იყენებდა მხატვრულ საშუალებებს, როგორებიცაა ირონია, პარადოქსი, წინააღმდეგობრიობა და გაუგებრობა. მის ლექსებში ხშირად გვხვდება ომისა და ტერორიზმის თემა.[24][25][29] შიმბორსკას პოეტური შემოქმედება დაახლოებით 350 ლექსს მოიცავს.

ჯილდოები და აღიარებანი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • 1963: პოლონეთის კულტურის სამინისტროს პრემია
  • 1991: გოეთეს სახელობის პრემია
  • 1995: ჰერდერის სახელობის პრემია
  • 1996: ნობელის პრემია ლიტერატურაში
  • 1996: ჟურნალმა „Wprost“ დაასახელა წლის ადამიანად
  • 1997: გახდა კრაკოვის საპატიო მოქალაქე
  • 2011: თეთრი არწივის ორდენი

იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გამოცემები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბიბლიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Prokop J. — „Wisława Szymborska“, კრაკოვი, 1973;
  • „Wokół Szymborskiej“, პოზნანი, 1995:
  • Потемкин А. Пани Шимборска — Моцарт в поэзии//Эхо планеты. 1996 № 42

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 გერმანიის ეროვნული ბიბლიოთეკა, ბერლინის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა, ბავარიის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა და სხვ. Record #119449048 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 Find a Grave — 1995.
  5. ↑ 5.0 5.1 Discogs — 2000.
  6. ↑ 6.0 6.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  7. ↑ 7.0 7.1 Internetowy Polski Słownik Biograficzny
  8. ↑ 8.0 8.1 Babelio — 2007.
  9. ↑ Printemps des poètes
  10. ↑ 10.0 10.1 e-teatr.pl — 2004.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 The Fine Art Archive — 2003.
  12. ↑ 12.0 12.1 Munzinger Personen
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 The International Who's Who of Women 2006 — Routledge, 2005. — ISBN 978-1-85743-325-8
  14. ↑ Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88 — Reuters.
  15. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1996/szymborska-facts.html
  16. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  17. ↑ The Nobel Prize in Literature 1996. Nobelprize (7 October 2010). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 მარტი 2012. ციტირების თარიღი: 7 October 2010.
  18. ↑ „I Don't Know: The Nobel lecture“. The New Republic. 30 December 1996. ციტირების თარიღი: 19 February 2012.
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 19.4 Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88. ციტირების თარიღი: 19 February 2012.
  20. ↑ 20.0 20.1 Poland Nobel poetry laureate Wislawa Szymborska dies. ციტირების თარიღი: 24 February 2012.
  21. ↑ Michał St. de Zieleśkiewicz, "Szymborska: zabić księży Kurii Krakowskiej." Bibula – pismo niezalezne, 2011-01-21.
  22. ↑ Stanisław Wilhelm. Pajęczyna III RP – Urzędnicy i Sędziowie; Anatomia manipulacji prawem. Stanislaw Wilhelm Grys, გვ. 320. ISBN 978-83-932740-0-0. ციტირების თარიღი: 3 February 2012. 
  23. ↑ https://www.nytimes.com/2012/02/02/books/wislawa-szymborska-nobel-winning-polish-poet-dies-at-88.html
  24. ↑ 24.0 24.1 „Polish Nobel winning poet Szymborska dies at 88“. Reuters. 1 February 2012. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 სექტემბერი 2015. ციტირების თარიღი: 1 February 2012.
  25. ↑ 25.0 25.1 „Nobel Prize-winning poet Szymborska dies aged 88“. France24. 1 February 2012. ციტირების თარიღი: 1 February 2012.
  26. ↑ Dates of birth and death for Wisława Szymborska. Rmf24.pl. ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
  27. ↑ Notice of Wisława Szymborska's death. Wiadomosci.onet.pl. ციტირების თარიღი: 3 February 2012.
  28. ↑ „The Wisława Szymborska International Literary Award“. ციტირების თარიღი: 2017-12-22.
  29. ↑ Duval Smith, Alex (14 ოქტომბერი 2005). „A Nobel Calling: 100 Years of Controversy“. The Independent. UK: Independent Print Limited. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 დეკემბერი 2007. ციტირების თარიღი: 26 აპრილი 2008. ციტატა: „1996: The themes in this Polish poet's 16 collections are wide-ranging, though many deal with war and terrorism. Her poem, "The End and the Beginning", reads: "No sound bites, no photo opportunities And it takes years All the cameras have gone To other wars." Szymborska was born in Kórnik, in western Poland, in 1923.“
ხ • გ • რ
ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში
1901–1925
სიული პრიუდომი (1901) • თეოდორ მომზენი (1902) • ბიორნსტიერნე ბიორნსონი (1903) • ფრედერიკ მისტრალი / ხოსე ეჩეგარაი (1904) • ჰენრიკ სენკევიჩი (1905) • ჯოზუე კარდუჩი (1906) • რადიარდ კიპლინგი (1907) • რუდოლფ ოიკენი (1908) • სელმა ლაგერლოფი (1909) • პაულ ფონ ჰაიზე (1910) • მორის მეტერლინკი (1911) • გერჰარტ ჰაუპტმანი (1912) • რაბინდრანათ თაგორი (1913) • რომენ როლანი (1915) • ვერნერ ფონ ჰეიდენსტამი (1916) • კარლ გელერუპი / ჰენრიკ პონტოპიდანი (1917) • კარლ შპიტელერი (1919) • კნუტ ჰამსუნი (1920) • ანატოლ ფრანსი (1921) • ხაკინტო ბენავენტე (1922) • უ. ბ. იეიტსი (1923) • ვლადისლავ რეიმონტი (1924) • ჯორჯ ბერნარდ შოუ (1925)
 Nobel Prize.png
1926–1950
გრაცია დელედა (1926) • ანრი ბერგსონი (1927) • სიგრიდ უნსეტი (1928) • თომას მანი (1929) • სინკლერ ლუისი (1930) • ერიკ აქსელ კარლფელდტი (1931) • ჯონ გოლზუორთი (1932) • ივანე ბუნინი (1933) • ლუიჯი პირანდელო (1934) • იუჯინ ო’ნილი (1936) • როჟე მარტინ დიუ გარი (1937) • პერლ ბაკი (1938) • ფრანს ემილ სილანპაა (1939) • იოჰანეს ვილჰელმ იენსენი (1944) • გაბრიელა მისტრალი (1945) • ჰერმან ჰესე (1946) • ანდრე ჟიდი (1947) • ტომას სტერნზ ელიოტი (1948) • უილიამ ფოლკნერი (1949) • ბერტრან რასელი (1950)
1951–1975
პერ ლაგერკვისტი (1951) • ფრანსუა მორიაკი (1952) • უინსტონ ჩერჩილი (1953) • ერნესტ ჰემინგუეი (1954) • ჰალდორ ლაქსნესი (1955) • ხუან რამონ ხიმენესი (1956) • ალბერ კამიუ (1957) • ბორის პასტერნაკი (1958) • სალვატორე კვაზიმოდო (1959) • სენ-ჟონ პერსი (1960) • ივო ანდრიჩი (1961) • ჯონ სტეინბეკი (1962) • გიორგოს სეფერისი (1963) • ჟან-პოლ სარტრი (უარი თქვა ჯილდოზე) (1964) • მიხეილ შოლოხოვი (1965) • შმუელ აგნონი / ნელი ზაქსი (1966) • მიგელ ანხელ ასტურიასი (1967) • იასუნარი კავაბატა (1968) • სემიუელ ბეკეტი (1969) • ალექსანდრე სოლჟენიცინი (1970) • პაბლო ნერუდა (1971) • ჰაინრიხ ბიოლი (1972) • პატრიკ უაიტი (1973) • ეივინდ იუნსონი / ჰარი მარტინსონი (1974) • ეუჟენიო მონტალე (1975)
1976–2000
სოლ ბელოუ (1976) • ვისენტე ალეიქსანდრე (1977) • ისააკ ბაშევის ზინგერი (1978) • ოდისეას ელიტისი (1979) • ჩესლავ მილოში (1980) • ელიას კანეტი (1981) • გაბრიელ გარსია მარკესი (1982) • უილიამ გოლდინგი (1983) • იაროსლავ სეიფერტი (1984) • კლოდ სიმონი (1985) • უოლე შოინკა (1986) • იოსიფ ბროდსკი (1987) • ნაჯიბ მაჰფუზი (1988) • კამილო ხოსე სელა (1989) • ოქტავიო პასი (1990) • ნადინ გორდიმერი (1991) • დერეკ უოლკოტი (1992) • ტონი მორისონი (1993) • კენძაბურო ოე (1994) • შეიმას ჰინი (1995) • ვისლავა შიმბორსკა (1996) • დარიო ფო (1997) • ჟოზე სარამაგო (1998) • გიუნტერ გრასი (1999) • გაო სინძიანი (2000)
2001–დღემდე
ვიდიადჰარ ნაიპოლი (2001) • იმრე კერტესი (2002) • ჯონ მაქსველ კუტზეე (2003) • ელფრიდე იელინეკი (2004) • ჰაროლდ პინტერი (2005) • ორჰან ფამუქი (2006) • დორის ლესინგი (2007) • ჟან-მარი გუსტავ ლე კლეზიო (2008) • ჰერტა მიულერი (2009) • მარიო ვარგას ლიოსა (2010) • ტომას ტრანსტრიომერი (2011) • მო იენი (2012) • ელის მანრო (2013) • პატრიკ მოდიანო (2014) • სვეტლანა ალექსიევიჩი (2015) • ბობ დილანი (2016) • იშიგურო კაძუო (2017) • ოლგა ტოკარჩუკი (2018) • პეტერ ჰანდკე (2019) • ლუიზა გლიუკი (2020) • აბდულრაზაკ გურნა (2021)
ხ • გ • რ
← Nobel Prize.png 1996 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები Nobel Prize.png →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ვისლავა_შიმბორსკა&oldid=4291085“-დან