უილიამ ჰენრი ბრეგი
უილიამ ჰენრი ბრეგი (ინგლ. William Henry Bragg; დ. 2 ივლისი, 1862, ვიგტონი — გ. 12 მარტი, 1942, ლონდონი) — ბრიტანელი ფიზიკოსი, ქიმიკოსი, მათემატიკოსი და აქტიური სპორტსმენი, რომელიც ცალსახად[21] უილიამ ლორენს ბრეგისთან ერთად 1915 წელს გახდა ნობელის პრემიის ლაურეატი ფიზიკის დარგში „მათ მიერ გაწეული შრომისთვის რენტგენის სხივებით გაკეთებული კრისტალური სტრუქტურის ანალიზზე“[22] — უმნიშვნელოვანესი ნაბიჯი რენტგენული სხივების კრისტალოგრაფიის განვითარებაში. მინერალი ბრაგიტი ბრეგის და მისი შვილის პატივსაცემად სწორედ ამ სახელს ატარებს.
ბიოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ადრეული წლები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]უილიამ ჰენრი ბრეგი დაიბადა 1862 წლის 2 ივლისს ვესთვორდში, კამბერლენდში. იგი იყო რობერტ ჯონ ბრეგისა (სავაჭრო საზღვაო ოფიცერი და ფერმერი) და მისი მეუღლის, მერი ვუდის ვაჟი. ბრეგს დედა 7 წლის ასაკში გარდაეცვალა და მისი აღზრდა ბიძამის, უილიამ ბრეგს მოუწია (ლესტერშირში). იგი ამავე ქალაქის გრამატიკულ სკოლაში სწავლობდა (დღევანდელი რობერტ სმიტის ინსტიტუტი). ბრეგი შემდგომ სწავლობდა ტრინიტის კოლეჯში, კემბრიჯში. მას ეს სასწავლებელი დახურა 1984 წელს როგორც „მესამე ვრანგლერმა“, ხოლო 1885 წელს მიენიჭა პირველი კლასის წოდება „მათემატიკურ ტრიპოსში“.[23][24][25]
ადელაიდის უნივერსიტეტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1885 წელს,[26] 23 წლის ასაკში უილიამ ჰენრი ბრეგი დაინიშნა მათემატიკისა და ექსპერიმენტულ ფიზიკის უფროს პროფესორად ადელაიდის უნივერსიტეტში,[27] ავსტრალიაში, სადაც მუშაობა ადრელ 1886 წელს დაიწყო.[28]
ლიდის უნივერსიტეტი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ბრეგმა 1909 წელს დაიკავა ქავენდაშის მდივნის თანამდებობა (ფიზიკაში) ლიდის უნივერსიტეტში. აქ მან წარმატებულად განაგრძო საკუთარი დაკვირვებები X-სხივებზე. სწორედ აქ შექმნა X-სხივების სპექტრომეტრი.
პირველი მსოფლიო ომი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1914 წელს ბრეგის ორივე ვაჟი ჯარში გაიწვიეს.[29] მომდევნო წელს იგი დაინიშნა პროფესორად ლონდონის უნივერსიტეტ-კოლეჯში.[24] 1915 წლის სექტემბერში მისი უმცროსი ვაჟი რობერტი გარდაიცვალა. ამავე წლის ნოემბრის თვეში იგი გახდა ნობელის პრემიის ლაურეატი საკუთარ უფროს ვაჟთან, უილიამ ლოურენსთან ერთად.
ლონდონის უნივერსიტეტი-კოლეჯი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]პირველი მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ ბრეგი დაბრუნდა ლონდონის უნივერსიტეტი-კოლეჯში და აქვე განაგრძო საკუთარი დაკვირვებები კრისტალების ანალიზზე.[24]
პატივი და ჯილდოები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]უილიამ ჰენრი ბრეგი 1915 წელს შეუერთდა ნობელის პრემიის ლაურეატების სიას (ფიზიკის დარგში) :„რენტგენის სხივების დახმარებით კრისტალების სტრუქტურის ანალიზისათვის“.[30]
1907 წელს ბრეგი არჩეულ იყო სამეფო საზოგადოების წევრად, ხოლო 1920 წელს ვიცე პრეზიდენტად, ხოლო 1935-1940 წლებში მსახურობდა როგორც ამ დაწესებულების პრეზიდენტი.
1917 წელს მას გადასცეს ბრიტანეთის იმპერიის კომანდორის ორდენი (CBE).[31] 1931 წელს დააჯილდოვეს მერიტის მედლით.[24]
სხვა ჯილდოებიდან აღსანიშნავია:მატეუჩის მედალი (1915), რუმფორდის მედალი (1916), კოპლეის მედალი (1930), ფრანკლინის მედალი (1930), ჯონ ჯ. კარტის ჯილდო მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიისაგან (1939)[32]
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Annotated Bibliography for William Henry Bragg from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues დაარქივებული 2010-08-04 საიტზე Wayback Machine.
- Data from the University of Leeds დაარქივებული 2007-11-18 საიტზე Wayback Machine.
- Fullerian Professorships
- Nobelprize.org – The Nobel Prize for Physics in 1915
- Nobel Biography
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.0 1.1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118659766 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
- ↑ 3.0 3.1 Lonsdale K. Encyclopædia Britannica
- ↑ 4.0 4.1 SNAC — 2010.
- ↑ Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ 6.0 6.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ Roglo — 1997. — 10000000 ეგზ.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 www.accademiadellescienze.it
- ↑ Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
- ↑ 11.0 11.1 William Henry Bragg / B. Delmas, R. Mathis — 2009.
- ↑ Брэгг Уильям Генри // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Czech National Authority Database
- ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
- ↑ 15.0 15.1 15.2 Kindred Britain
- ↑ The Greatest Father-Son Team In Science // Forbes / S. Forbes — NYC: Forbes, 2016. — ISSN 0015-6914
- ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
- ↑ The Nobel Prize in Physics 1915 — Nobel Foundation.
- ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
- ↑ https://www.royalsociety.org.nz/who-we-are/our-people/our-fellows/all-honorary-fellows/
- ↑ This is still a unique accomplishment, because no other parent-child combination has yet shared a Nobel Prize (in any field). In several cases, a parent has won a Nobel Prize, and then years later, the child has won the Nobel Prize for separate research. An example of this is with Marie Curie and her daughter Irène Joliot-Curie, who are the only mother-daughter pair. Several father-son pairs have won two separate Nobel Prizes.
- ↑ The Nobel Prize in Physics 1915. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 2008-10-09.
- ↑ თარგი:Acad
- ↑ 24.0 24.1 24.2 24.3 თარგი:Dictionary of Australian Biography
- ↑ თარგი:Australian Dictionary of Biography
- ↑ „The New Elder Professor of Mathematics“. The Express and Telegraph. XXIII (6, 596). South Australia. 18 December 1885. p. 2 (Afternoon Edition.). ციტირების თარიღი: 11 February 2018 – წარმოდგენილია National Library of Australia-ის მიერ.
- ↑ Bragg Centenary, 1886–1986, University of Adelaide, Pages 3 & 4. Proof of advertisement in the Oxford University Gazette of 16 October 1885, and the Cambridge University Reporter of 13 October 1885. The advertisements read:
- THE UNIVERSITY OF ADELAIDE
- ELDER PROFESSOR OF MATHEMATICS AND EXPERIMENTAL PHYSICS
- The Council invite applications for the above Professorship. Salary £800 per annum. The appointment will be for a term of five years, subject to renewal at the discretion of the Council. Salary will date from March 1, 1886, and the Professor will be expected to enter on his duties on that date. An allowance will be made for travelling expenses. Applications with testimonials should reach ... not later than December 1, 1885.
- ↑ „THE ADELAIDE UNIVERSITY“. The South Australian Advertiser. XXVIII (8500). 15 January 1886. p. 5. ციტირების თარიღი: 11 February 2018 – წარმოდგენილია National Library of Australia-ის მიერ.
- ↑ Van der Kloot, William (2014) Great Scientists wage the Great War. Stroud: Fonthill, გვ. 93–128.
- ↑ The Nobel Prize in Physics 1915. Nobel Foundation. ციტირების თარიღი: 2018-04-26.
- ↑ "WIRELESS TELEGRAPHY". Evening Journal. XXXI (8989) (ONE O'CLOCK ed.). Adelaide. 28 September 1899. p. 2. Retrieved 11 February 2018 – via National Library of Australia.
- ↑ John J. Carty Award for the Advancement of Science. National Academy of Sciences. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 December 2010. ციტირების თარიღი: 25 February 2011.
|