ჰარი მარტინსონი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ნავიგაციაზე გადასვლა ძიებაზე გადასვლა
ჰარი მარტინსონი
Harry Martinson.jpg
დაბადების თარიღი 6 მაისი, 1904(1904-05-06)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] ან 1904[14]
დაბადების ადგილი Jämshög church parish[10]
გარდაცვალების თარიღი 11 თებერვალი, 1978(1978-02-11)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [8] [15] [9] [11] [12] [13] ან 1978[14]
გარდაცვალების ადგილი სტოკჰოლმი[16]
დასაფლავებულია Silverdals cemetery[17]
საქმიანობა მწერალი[9] [13] , პოეტი[13] , რომანისტი და სამეცნიერო ფანტასტი მწერალი
ენა შვედური ენა[1]
მოქალაქეობა Flag of Sweden.svg შვედეთი
ჯილდოები ნობელის პრემია ლიტერატურაში[18] [19], დობლუგის პრემია[9] , Samfundet De Nio's Grand Prize, Bellman Prize და Sveriges Radio's Poetry Prize
მეუღლე მოა მარტინსონი
საიტი harrymartinson.org

ჰარი მარტინსონი (შვედ. Harry Edmund Martinson; დ. 6 მაისი, 1904 — გ. 11 თებერვალი, 1978) — შვედი მწერალი და პოეტი. 1974 წელს ეივინდ იუნსონთან ერთად მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში „პოეტური შემოქმედებისათვის, რომელიც ნამის წვეთებს ატყვევებს და კოსმოსის ანარეკლია“.[20] მათი ნობელიანტობა მძაფრი დავის საგანი გახდა, რადგან იმ დროს ორივე მწერალი შვედეთის აკადემიის წევრი იყო.[21]

მარტინსონს „XX საუკუნის შვედური პოეზიის დიად რეფორმატორსა და ყველაზე ორიგინალურ 'პროლეტარ' მწერალს უწოდებენ“.[22] მწერალს საერთაშორისო აღიარება მოუტანა სიმბოლურ-ფანტასტიკურმა პოემამ „ანიარა“ (1956).

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჰარი მარტინსონის საფლავი სტოკჰოლმში

მარტინსონი 1904 წელს სამხრეთ-აღმოსავლეთ შვედეთის ქალაქ ბლეკინგეში ვაჭრის ოჯახში დაიბადა.[23][24] ადრეულ ასაკშივე დაობლდა მამით, რომელიც ტუბერკულოზით გარდაიცვალა, რის შემდეგაც მისმა დედამ შვილები მიატოვა და აშშ-ში გადავიდა. მარტინსონმა ბავშვობის წლები ბავშვთა სახლებში გაატარა. თექვსმეტი წლის ასაკში გაიქცა და გემზე მეზღვაურად მოეწყო. მომდევნო რამდენიმე წელი ზღვაზე გაატარა, მოიარა სხვადასხვა ქვეყნები, მათ შორის ბრაზილია და ინდოეთი.[23]

რამდენიმე წლის შემდეგ მარტინსონი ფილტვებთან დაკავშირებულმა ჯანმრთელობის პრობლემამ აიძულა სამშობლოში დაბრუნებულიყო. შვედეთში იგი მოგზაურობდა, არ ჰქონდა სტაბილური სამსახური და საცხოვრებელი ადგილი.[23]

მარტინსონმა 1929 წელს რადიარდ კიპლინგის „შვიდი ზღვის“ გავლენით დაწერილი ლექსების კრებული „Spökskepp“ (მოჩვენებების გემი) გამოაქვეყნა, რითაც მისი პოეტური დებიუტი შედგა. თანამედროვე შვედ მწერლებთან მარტინსონის თანაავტორობით დაიწერა ანთოლოგია „ხუთი ახალგაზრდა“[25] რითაც შვედურ მოდერნიზმს ჩაეყარა საფუძველი.

მარტინსონის პოეზიას ახასიათებს ლინგვისტური ინოვაციები, მეტაფორების ხშირი გამოყენება, ბუნების სიყვარული, ღრმა ჰუმანიზმი, მისი სტილი ხშირად რეალისტური და ექსპრესიონისტულია.[24][26][27] 1935 წელს მან, როგორც რომანისტმა აღიარება მოიპოვა ნახევრად ავტობიოგრაფიული რომანით „Nässlorna blomma“ (აყვავებული ჭინჭრები), რომელიც დღესდღეობით ოცდაათზე მეტ ენაზეა თარგმნილი.

1929-1940 წლებში დაქორწინებული იყო მწერალ მოა მარტინსონზე, რომელიც სტოკჰოლმის ანარქისტულ გაზეთში Brand გაიცნო.[22] 1934 წელს მარტინსონმა სსრკ-ში იმოგზაურა, რის შემდეგაც მისი პოლიტიკური პასიურობის კრიტიკა გახდა მისი და მოას განქორწინების მიზეზი.[22] 1942 წელს მწერალმა ცოლად ინგრიდ ლინდკრანცი შეირთო, რომელთანაც ორი შვილი შეეძინა.[22][23]

1949 წელს მარტინსონი შვედეთის აკადემიის პირველი პროლეტარი მწერალი წევრი გახდა.[22]

მარტინსონის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ნაშრომია პოეტური ციკლი „ანიარა“, რომელიც 1956 წელს გამოქვეყნდა. კომპოზიტორმა კარლ ბინგერ ბლუმდალმა 1959 წელს „ანიარას“ მიხედვით ოპერა დაწერა.[28][29]

მგრძნობიანე ბუნების მარტინსონისთვის რთული აღმოჩნდა იმ კრიტიკასთან გამკლავება, რომელიც მის ნობელიანტობას მოჰყვა. 1978 წლის 11 თებერვალს მან სიცოცხლე თვითმკვლელობით, სეპუკუს რიტუალით დაასრულა.[30][31]

ბიბლიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რომანები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Vägen till Klockrike (გზა)
  • Nässlorna blomma (აყვავებული ჭინჭრები)
  • Vägen ut (უკან გასაბრუნებელი გზა)

ესეები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Svärmare och harkrank
  • Midsommardalen (შუა ზაფხულის ველი)
  • Det enkla och det svåra (ადვილი და ძნელი)
  • Utsikt från en grästuva
  • Verklighet till döds (რეალობა სიკვდილს)
  • Den förlorade jaguaren (დაკარგული იაგუარი)
  • Resor utan mål (უმიზნო მოგზაურობანი)

პოემები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Spökskepp
  • მომთაბარე
  • Passad (ქარი)
  • Cikada
  • ანიარა
  • Gräsen i Thule
  • Vagnen
  • Dikter om ljus och mörker
  • Tuvor

რადიო დადგმები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • გრინგო
  • Salvation (ხსნა)
  • Lotsen från Moluckas

სასცენო დადგმები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Tre knivar från Wei

ფსალმუნები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • De blomster som i marken bor

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 Harry E Martinson — 1917.
  3. ↑ 3.0 3.1 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4.0 4.1 SNAC — 2010.
  5. ↑ 5.0 5.1 NooSFere — 1999.
  6. ↑ 6.0 6.1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  7. ↑ Discogs — 2000.
  8. ↑ 8.0 8.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Martinson, Harry
  10. ↑ 10.0 10.1 Jämshögs kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker. Huvudserien, SE/LLA/13196/C I/10 (1895-1912), bildid: 00104804_00221, sida 222
  11. ↑ 11.0 11.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
  12. ↑ 12.0 12.1 GeneaStar
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 The Fine Art Archive — 2003.
  14. ↑ 14.0 14.1 Czech National Authority Database
  15. ↑ Vegetti Catalog of Fantastic Literature
  16. ↑ გერმანიის ეროვნული ბიბლიოთეკა, ბერლინის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა, ბავარიის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა და სხვ. Record #118865854 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  17. ↑ https://www.svenskagravar.se/gravsatt/91756530 — Svenskagravar.se.
  18. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1974/
  19. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  20. ↑ The Nobel Prize in Literature 1974. Nobel Foundation.
  21. ↑ Örjan Lindberger "Människan i tiden. Eyvind Johnsons liv och författarskap 1938–1976" Bonniers 1990, pp. 445–447
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 22.3 22.4 Harry Martinson French. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 თებერვალი 2012. ციტირების თარიღი: 27 March 2012.
  23. ↑ 23.0 23.1 23.2 23.3 Holm, Ingvar. „Harry Martinson“. Svenskt biografiskt lexikon. National Archives of Sweden.
  24. ↑ 24.0 24.1 Harry Martinson – Biographical. Nobel Media AB (2014). ციტირების თარიღი: 4 March 2015.
  25. ↑ Kumm, Björn (12 December 1991). „Obituary: Artur Lundkvist“. The Independent. London. p. 13.
  26. ↑ Harry Martinson. Albert Bonniers Förlag.
  27. ↑ Harry Martinson – Britannica. ციტირების თარიღი: 29 June 2020.
  28. ↑ Johansson, Stefan. (31 May 2009) 50-åring ur kurs når ännu fram. Svenska Dagbladet. ციტირების თარიღი: 14 February 2014.
  29. ↑ Liukkonen, Petri. Harry Martinson. Kuusankoski Public Library. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 9 April 2003.
  30. ↑ Hansson, Anita. Martinson begick harakiri. Aftonbladet (31 August 2000). ციტირების თარიღი: 21 December 2015.
  31. ↑ Gyllensten, Lars (2000). Minnen, bara minnen (Swedish). Stockholm: Albert Bonniers Förlag. ISBN 91-0-057140-7. 
ხ • გ • რ
ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში
1901–1925
სიული პრიუდომი (1901) • თეოდორ მომზენი (1902) • ბიორნსტიერნე ბიორნსონი (1903) • ფრედერიკ მისტრალი / ხოსე ეჩეგარაი (1904) • ჰენრიკ სენკევიჩი (1905) • ჯოზუე კარდუჩი (1906) • რადიარდ კიპლინგი (1907) • რუდოლფ ოიკენი (1908) • სელმა ლაგერლოფი (1909) • პაულ ფონ ჰაიზე (1910) • მორის მეტერლინკი (1911) • გერჰარტ ჰაუპტმანი (1912) • რაბინდრანათ თაგორი (1913) • რომენ როლანი (1915) • ვერნერ ფონ ჰეიდენსტამი (1916) • კარლ გელერუპი / ჰენრიკ პონტოპიდანი (1917) • კარლ შპიტელერი (1919) • კნუტ ჰამსუნი (1920) • ანატოლ ფრანსი (1921) • ხაკინტო ბენავენტე (1922) • უ. ბ. იეიტსი (1923) • ვლადისლავ რეიმონტი (1924) • ჯორჯ ბერნარდ შოუ (1925)
 Nobel Prize.png
1926–1950
გრაცია დელედა (1926) • ანრი ბერგსონი (1927) • სიგრიდ უნსეტი (1928) • თომას მანი (1929) • სინკლერ ლუისი (1930) • ერიკ აქსელ კარლფელდტი (1931) • ჯონ გოლზუორთი (1932) • ივანე ბუნინი (1933) • ლუიჯი პირანდელო (1934) • იუჯინ ო’ნილი (1936) • როჟე მარტინ დიუ გარი (1937) • პერლ ბაკი (1938) • ფრანს ემილ სილანპაა (1939) • იოჰანეს ვილჰელმ იენსენი (1944) • გაბრიელა მისტრალი (1945) • ჰერმან ჰესე (1946) • ანდრე ჟიდი (1947) • ტომას სტერნზ ელიოტი (1948) • უილიამ ფოლკნერი (1949) • ბერტრან რასელი (1950)
1951–1975
პერ ლაგერკვისტი (1951) • ფრანსუა მორიაკი (1952) • უინსტონ ჩერჩილი (1953) • ერნესტ ჰემინგუეი (1954) • ჰალდორ ლაქსნესი (1955) • ხუან რამონ ხიმენესი (1956) • ალბერ კამიუ (1957) • ბორის პასტერნაკი (1958) • სალვატორე კვაზიმოდო (1959) • სენ-ჟონ პერსი (1960) • ივო ანდრიჩი (1961) • ჯონ სტეინბეკი (1962) • გიორგოს სეფერისი (1963) • ჟან-პოლ სარტრი (უარი თქვა ჯილდოზე) (1964) • მიხეილ შოლოხოვი (1965) • შმუელ აგნონი / ნელი ზაქსი (1966) • მიგელ ანხელ ასტურიასი (1967) • იასუნარი კავაბატა (1968) • სემიუელ ბეკეტი (1969) • ალექსანდრე სოლჟენიცინი (1970) • პაბლო ნერუდა (1971) • ჰაინრიხ ბიოლი (1972) • პატრიკ უაიტი (1973) • ეივინდ იუნსონი / ჰარი მარტინსონი (1974) • ეუჟენიო მონტალე (1975)
1976–2000
სოლ ბელოუ (1976) • ვისენტე ალეიქსანდრე (1977) • ისააკ ბაშევის ზინგერი (1978) • ოდისეას ელიტისი (1979) • ჩესლავ მილოში (1980) • ელიას კანეტი (1981) • გაბრიელ გარსია მარკესი (1982) • უილიამ გოლდინგი (1983) • იაროსლავ სეიფერტი (1984) • კლოდ სიმონი (1985) • უოლე შოინკა (1986) • იოსიფ ბროდსკი (1987) • ნაჯიბ მაჰფუზი (1988) • კამილო ხოსე სელა (1989) • ოქტავიო პასი (1990) • ნადინ გორდიმერი (1991) • დერეკ უოლკოტი (1992) • ტონი მორისონი (1993) • კენძაბურო ოე (1994) • შეიმას ჰინი (1995) • ვისლავა შიმბორსკა (1996) • დარიო ფო (1997) • ჟოზე სარამაგო (1998) • გიუნტერ გრასი (1999) • გაო სინძიანი (2000)
2001–დღემდე
ვიდიადჰარ ნაიპოლი (2001) • იმრე კერტესი (2002) • ჯონ მაქსველ კუტზეე (2003) • ელფრიდე იელინეკი (2004) • ჰაროლდ პინტერი (2005) • ორჰან ფამუქი (2006) • დორის ლესინგი (2007) • ჟან-მარი გუსტავ ლე კლეზიო (2008) • ჰერტა მიულერი (2009) • მარიო ვარგას ლიოსა (2010) • ტომას ტრანსტრიომერი (2011) • მო იენი (2012) • ელის მანრო (2013) • პატრიკ მოდიანო (2014) • სვეტლანა ალექსიევიჩი (2015) • ბობ დილანი (2016) • იშიგურო კაძუო (2017) • ოლგა ტოკარჩუკი (2018) • პეტერ ჰანდკე (2019) • ლუიზა გლიუკი (2020) • აბდულრაზაკ გურნა (2021) • ანი ერნო (2022)
ხ • გ • რ
← Nobel Prize.png 1974 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები Nobel Prize.png →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
ხ • გ • რ
ქიმია Nobel Prize.png
ლიტერატურა
მშვიდობის განმტკიცება
ფიზიკა
ფიზიოლოგია და მედიცინა
ეკონომიკა
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჰარი_მარტინსონი&oldid=4212977“-დან