ლაინუს პოლინგი
| ლაინუს კარლ პოლინგი | |
|---|---|
| ინგლ. Linus Carl Pauling[1] | |
 | |
| დაბ. თარიღი | 28 თებერვალი, 1901 |
| დაბ. ადგილი | პორტლენდი, ორეგონი, აშშ |
| გარდ. თარიღი | 19 აგვისტო, 1994 |
| გარდ. ადგილი | კალიფორნია, აშშ |
| მოქალაქეობა |
 აშშ[2] [1] [3] |
| ეროვნება | ამერიკელი |
| სამეცნიერო სფერო | ბიოქიმია |
| მუშაობის ადგილი | კალიფორნიის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი[1] , Linus Pauling Institute[1] , კალიფორნიის უნივერსიტეტი, სტენფორდის უნივერსიტეტი და Oregon State University |
| ალმა-მატერი |
ორეგონის სახელმწიფო უნივერსიტეტი კალიფორნიის ტექნოლოგიის უნივერსიტეტი |
| განთქმული მოსწავლეები | Martin Karplus და Jerry Donohue |
| მეუღლე | Ava Helen Pauling[1] [4] |
| მამა | Peter Pauling |
| ჯილდოები |
ნობელის პრემია ქიმიის დარგში (1954) ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცების დარგში (1962) |
|
გავლენა მოახდინეს
| |
| ხელმოწერა |
 |
ლაინუს კარლ პოლინგი (დ. 28 თებერვალი, 1901 — გ. 19 აგვისტო, 1994) — ამერიკელი ქიმიკოსი, მშვიდობის აქტივისტი და ავტორი. მას გამოქვეყნებული აქვს 1 200-ზე მეტი ნაშრომი და წიგნი, რომელთაგან დაახლოებით 850 ეხება სამეცნიერო თემას.
სამეცნიერო ნაშრომებისთვის, 1954 წელს მან აიღო ნობელის პრემია ქიმიის დარგში, ხოლო 1962 წელს, ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცების დარგში.
ლაინუსი არის ერთ-ერთი იმ ადამიანებს შორის, რომლებმაც ერთზე მეტი ნობელის პრემია აიღეს. იგი კვანტური ქიმიის და მოლეკულური ბიოლოგიის დარგების ერთ-ერთი ფუძემდებელი იყო. ის დაიბადა პორტლენდში.
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლინუსი დაამთავრა დაწყებითი და საშუალო სკოლები ქალაქ კონდონში და 1917 წელს ჩაირიცხა ორეგონის სახელმწიფო კოლეჯში, იქ მიიღო მაგისტრის ხარისხი. 1919-1920 წლებში მუშაობდა პედაგოგად სახელმწიფო კოლეჯში, რის შემდეგაც გახდა ქიმიის კათედრის ასპირანტი კალიფორნიის ტექნოლოგიის ინსტიტუტში. 1925 წელს მას მიენიჭა დოქტორის ხარისხი.
1919 წლიდან მისი ინტერესის სფერო მოლეკულური სტრუქტურა და ბუნებასთან ქიმიური კავშირი იყო.
კალიფორნიის ტექნოლოგიის ინსტიტუტის შტაბში დანიშვნის შემდეგ, პროფესორი პოლინგი აირჩიეს კვლევით ასოცაციაში 1925 წელს; ქიმიის ეროვნული სამეცნიერო თანამშრომელი, 1925-1926; ჯონ სიმონ გუგენჰიმის მემორიალური ფონდის თანამშრომელი, ასოცირებული პროფესორი, 1929-1931; პროფესორი, 1931 წელს, როდესაც იყო პირველი ქიმიური საზოგადოების ამერიკის ჯილდოს მფლობელი ქიმიაში.ასევე ლაინუს პოლგი გახდა ქიმიისა და ქიმიური ინჟინერიის განყოფილების თავმჯდომარე და ქიმიისა და ქიმიური ლაბორატორიების გეითსისა და კრელინის ლაბორატორიების დირექტორი, 1936-1958.
პოლინგი არის მრავალი პროფესიონალი საზოგადოების წევრი აშშ-ში, ისევე როგორც ევროპის ბევრ ქვეყანაში, ინდოეთში, იაპონიასა და ჩილეში. ჯილდოები, მედლები და საპატიო ხარისხის დიპლომები მას მიეცა ამერიკასა და ევროპაში, გარდა ამისა, იგი აირჩიეს წლის რაციონალისტი 1960 წელს და წლის ჰუმანისტი 1961 წელს. მან რამდენიმე წიგნი გამოსცა, დაწყებული მისი ყველაზე ცნობილი „ქიმიური ბონდის ბუნება“ და „მოლეკულებისა და კრისტალების სტრუქტურა“ (1939, 1949, 1960), ასევე ცხრა ენაზე თარგმნილი „აღარ არის ომი!“ (1958, 1959,1962).
მის მიერ გამოქვეყნებული ნაშრომების საგნები ასახავს მის დიდ სამეცნიერო მრავალფეროვნებას. კვანტური მექანიკის გამოყენება ფიზიკურ და ქიმიურ პრობლემებზე, მათ შორის დიელექტრიკულ მუდმივობებზე, რენტგენოლოგიურ დუბლეტებზე, ატომებში ელექტრონების იმპულსის განაწილებაზე, ბროლდებში მოლეკულების ბრუნვის მოძრაობაზე ასშ. ეს იმ სიის არასრული ჩამონათვალია, რომელიც ლაინუს პოლგმა თავის წიგნებში ასახა. ლითონებისა და მეტმეტრიული ნაერთების სტრუქტურა, ფერომაგნიზმის თეორია; ქიმიური კავშირის ბუნება, მათ შორის ქიმიაში რეზონანსული ფენომენი; გაზის მოლეკულების სტრუქტურის ექსპერიმენტული განსაზღვრა ელექტრონების დიფრაქციით; ცილების სტრუქტურა; ანტისხეულების სტრუქტურა და სეროლოგიური რეაქციების ხასიათი; ჰემოგლობინის და მათთან დაკავშირებული ნივთიერებების სტრუქტურა და თვისებები; ჰემოგლობინის პათოლოგიური მოლეკულები მემკვიდრეობითი ჰემოლიზური ანემიების მიმართ; ზოგადი ანესთეზიის მოლეკულური თეორია; გაზში ჟანგბადის ნაწილობრივი წნევის განსაზღვრის ინსტრუმენტი; და სხვა საგნები.
პაულინგი 1923 წელს დაქორწინდა ავა ჰელენ მილერზე, ბივერ-კრიკში, ორეგონში. ის ინგლისურ-შოტლანდიელი და გერმანული წარმოშობისაა. მათ ჰყავთ ოთხი შვილი, ლინუსის (კარლ) უმცროსი (1925), პიტერ ჯეფრესი (1931), ლინდა ჰელენი (1932) და ედვარდ კრეოლინი (1937).
ლაინუს პოლინგი ამერიკელი ქიმიკოსი და თანამედროვე ქიმიის მოწინავე სპეციალისტია, რომელმაც კვანტური მექანიკის გამოყენებით ქიმიური კავშირების ბუნება და მატერიის მოლეკულური სტრუქტურა აღმოაჩინა. ამ აღმოჩენისთვის პოლინგმა 1954 წელს ქიმიის დარგში ნობელის პრემია მიიღო. მან მოლეკულურ დეფექტებსა და მემკვიდრეობით დაავადებებს შორის არსებული კავშირი, ასევე ორგანიზმზე რადიოაქტივობის გავლენა გამოიკვლია. პოლინგი დნმ-ის მოლეკულის სტრუქტურის აღმოჩენის ზღვარზეც იყო. 1946 წლიდან პოლინგი აშკარად დაუპირისპირდა ბირთვულ შეიარაღებასა და ომს. ასეთი პაციფიზმის გამო, საკუთარი ქვეყნის ხელისუფლებამ იგი კომუნისტად გამოაცხადა.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Coffey, Patrick (2008). Cathedrals of Science: The Personalities and Rivalries That Made Modern Chemistry. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-532134-0.
- Davenport, Derek A. (1996). "The Many Lives of Linus Pauling: A Review of Reviews". Journal of Chemical Education 73 (9): A210. Bibcode 1996JChEd..73A.210D. .
- Hargittai, István (2000). Candid science: conversations with famous chemists, Reprinted, London: Imperial College Press. ISBN 978-1860941511.
- (1995) Linus Pauling: In His Own Words; Selected Writings, Speeches, and Interviews, Introduction by Linus Pauling, New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0684813875.
- Sturchio, Jeffrey L. (6 April 1987). Linus C. Pauling, Transcript of an Interview Conducted by Jeffrey L. Sturchio in Denver, Colorado on 6 April 1987. Chemical Heritage Foundation.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 Biography.com // Biography.com — 2014.
- ↑ Wade N. Twists in the Tale of the Great DNA Discovery — ნიუ-იორკ ტაიმზი, 2011.
- ↑ LIBRIS — 2013.
- ↑ Dunitz J. D. Obituary: Linus Carl Pauling, 28 February 1901 - 18 August 1994 // Biogr. Mem. Fellows R. Soc. / J. T. Stuart — The Royal Society, 1996. — ISSN 0080-4606; 1748-8494