განთიადი (დაბა)

დაბა
განთიადი აფხ. Цандрыԥшь
ქვეყანა	საქართველო
ავტონომიური რესპუბლიკა	აფხაზეთის არაფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა
მუნიციპალიტეტი	გაგრის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	43°22′00″ ჩ. გ. 40°05′00″ ა. გ.
ცენტრის სიმაღლე	3 მ
მოსახლეობა	7 358 კაცი (1989)
სატელეფონო კოდი	+995 443
საფოსტო ინდექსი	6700
განთიადი ვიკისაწყობში

განთიადი (აფხ. Цандрыԥшь [ცანდრჷფშ˜]; ყოფილი პილენკოვო — გადაერქვა 1943 წლის 26 ივნისს; ყოფილი წანდრიფში) — დაბა გაგრის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე, აფხაზეთში. მდებარეობს შავი ზღვის სანაპიროზე, მდ. ცანდრიფშის ნაპირზე საქართველო-რუსეთის საზღვართან (გაგრიდან 15 კმ). დაბაზე გადის თბილისი-სოჭის სარკინიგზო და საავტომობილო მაგისტრალები. დაბის სტატუსი მიენიჭა 1966 წელს.

ისტორია

აქ არსებობდა სოფელი ცანდრიფშ, რომელიც დასტურდება XIX საუკუნის 30-იანი წლებიდან. სახელწოდებას საფუძვლად უდევს ჯიქების თავადური საგვარეულოს ცანბა ფუძე და „ცანბების მხარეს, საცხოვრისს“ ნიშნავს. ცანბები ადგილობრივ მოსახლეობასთან ერთად 1864 წელს ოსმალეთის იმპერიაში გადასახლდნენ. XIX ს. 70-იან წლებში აქ რუსების, მოლდაველების, სომხების დასახლების შემდეგ მას პილენკოვო ეწოდა 1867-1876 წწ. შავი ზღვის ოკრუგის უფროსის, გენერალ დ. პილენკოს პატივსაცემად. XX ს. 20-იან წლებამდე ტერიტორია მდ. ბაღრიფსთასა და მდ. ფსოუს შორის შეადგენდა პილენკოვოს თემს, რომელიც სოჭის რაიონში შედიოდა. 1929 წელს ეს ტერიტორია საქართველოს სსრ გადაეცა. 1948 წელს პილენკოვოს ქართული სახელი განთიადი ეწოდა. 1992-1993 წწ. ომის შემდეგ აფხაზებმა განთიადს დაარქვეს ცანდრიფშ (Цандрыԥшь).

მატერიალური კულტურის ძეგლები

განთიადში შემორჩენილია ადრინდელი ფეოდალური ხანის (VI ს.) სამნავიანი ბაზილიკა, შეკეთებულია დაახლ. IX-X სს. აქვე აღმოჩნდა ბერძნული წარწერა.

დემოგრაფია

1989 წლის აღწერის მონაცემებით დაბაში ცხოვრობდა 7 358 ადამიანი.

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
1989 წ. აღწ.	7 358	--	--

ლიტერატურა

• ჯაოშვილი ვ., უშვერიძე გ., ზაქარაია პ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 1, გვ. 550, თბ., 1997 წელი.
• პაატა ცხადაია, ბეჟან ხორავა, „აფხაზეთის გეოგრაფიული სახელწოდებანი“, თბ., 2016.