ქუთაის-გაენათის ეპარქია: განსხვავება გადახედვებს შორის

	ქუთაის-გაენათის ეპარქია
	ბაგრატის ტაძარი (1003)
ძირითადი ინფორმაცია
ქვეყანა :	საქართველო
ეპარქიალური ცენტრი :	ქალაქი ქუთაისი
საკათედრო ტაძარი :	ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის (ბაგრატის) ტაძარი
მმართ. ეპისკოპოსის ტიტული :	ქუთათელ-გაენათელი მიტროპოლიტი, მაღალყოვლადუსამღვდელოესი მეუფე
საიტი :	www.fb.com/kutaisgaenati/
მმართ. ეპისკოპოსი :	იოანე (გამრეკელი) (მ/შ)
მმართ. დასაწყისი :	2019 წლის 22 ივნისი

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

07:51, 26 ივნისი 2019-ის ვერსია

ქუთაის-გაენათის ეპარქია — ეპარქია დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე. მდებარეობს ისტორიული ეგრის-აფხაზეთის სამეფოს ცენტრალურ ნაწილში. მოიცავს მდინარე რიონის ქვემო დინებასა დაწყალწითელას ხეობას, ანუ ქალაქ ქუთაისსა და წყალტუბოს მუნიციპალიტეტს. ქუთაის-გაენათის ეპარქიას აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება მარგვეთის და უბისის, ჭიათურისა და საჩხერის, დასავლეთიდან - ხონისა და სამტრედიის, ჩრდილოეთიდან ნიკორწმინდის, ცაგერისა და ქვემო სვანეთის, სამხრეთიდან - ვანისა და ბაღდათის ეპარქია.

ისტორია

ქუთაისის სამღვდელმთავრო კათედრის დაწინაურება, განსაკუთრებით VIII საუკუნის ბოლო მეოთხედიდან, ლეონ II აფხაზთა მთავრის მიერ ეგრის-აფხაზეთის გაერთიანებული სამეფოს შექმნით დაიწყო. ახალშექმნილი სამეფოს პოლიტიკურ-ადმინისტრაციული ცენტრი ქალაქი ქუთაისი გახდა, რომლის ძალაუფლება მთელ დასავლეთ საქართველოზე, მათ შორის ზღვისპირეთზეც ვრცელდებოდა.

VI-VII საუკუნიდან დაწყებული დასავლეთ საქართველოს - ეგრის-აფხაზეთის საკათალიკოსოსს ჩამოყალიბება X საუკუნის დამდეგს დასრულდა და იგი მცხეთის საკათალიკოსოს გავლენას დაექვემდებარა. გაერთიანებული ქვეყნის დაწინაურებულ კათედრად ქუთაისის საეპისკოპოსო ითვლებოდა, რომელიც გურიისა და აჭარის მნიშვნელოვან ნაწილსაც აერთიანებდა.

X საუკუნის ბოლო მეოთხედიდან, 978 წელს ქუთაისში გაერთიანებულ საქართველოს მომავალი მეფის ბაგრატ III-ის კურთხევის შემდეგ იგი ოფიციალურად საქართველოს დედაქალაქი, ხოლო „ქუთათელი - საქართველოს მეფეთა მაკურთხებელიცა და მესაფლავეც გახდა“. საქართველოს იმჟამინდელი დედაქალაქისთვის ახალი სამღვდელმთავრო კათედრალი 1003 წელს ააშენა მეფე ბაგრატმა. ქუთაისი 1122 წლამდე, დავით აღმაშენებლის მიერ თბილისის აღებამდე, საქართველოს დედაქალაქად ითვლებოდა და ამის შემდეგაც რუსუდანის, დავით ნარინისა და სხვათა მეფობისას იგი საქართველოს სახელმწიფოს ადმინისტრაციულ ცენტრს წარმოადგენდა.

დაწინაურებული საქუთათელო სამწყსოს მთლიანობამ XV საუკუნემდე გასტანა. XV საუკუნიდან კი, გურიის დამოუკიდებელ სამთავროდ ჩამოყალიბების შემდეგ, გურიელმა ერისთავმა ქუთათელს ეპარქიულად განაშორა ძველი სამწყსო და აქ მისგან დამოუკიდებელი სამი სამღვდელმთავრო კათედრა - შემოქმედი, ჯუმათი, ხინოწმინდა - შექმნა. XVI საუკუნის 30-იან წლებში კი იმერთა მეფემ ბაგრატ III - (1510-1565 წწ.) უშუალოდ იმერეთის (ვაკე, ოკრიბა,ზემო იმერეთი) ტერიტორიაზე, ქუთათელის სამწყსოში ორი ახალი ეპარქია - ხონი და გაენათი (გელათი) ჩამოაყალიბა.

XVII-XVIII სს. იმერეთის საერთო დაკნინების პერიოდი, ქუთათელის სამღვდელმთავროს დამცრობის ხანად ითვლება. კათედრა 1691 წელს, ბაგრატის კათედრალის ოსმალთა მიერ აფეთქების შემდეგ, დროებით გაუქმდა კიდეც. ქუთაისის გაპარტახებული ეპარქიის აღდგენა XVIII საუკუნის შუა წლებიდან იწყება. 1740 წელს სრულიად ახალგაზრდა - 20 წლის მიტროპოლიტი ანტონ ბაგრატიონი, მომავალში საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ანტონ I, ქუთაისის ეპარქიის მწყემსმთავრად დაადგინეს. იმერეთის მეფის სოლომონ I-ის ძალისხმევას უკავშირდება დამცრობილ-დაკნინებული ქუთაისისა და გელათის სამღვდელმთავროთა ტერიტორიის და ძველი მამულების მოძიება და განახლება.

1540-იან წლებში აფხაზეთის საკათოლიკოსო კათედრისა და რეზიდენციის გელათში გადმოტანის შემდეგ, კათოლიკოსად ხშირად ქუთათელს ან გაენათელს ნიშნავდნენ. კათოლიკოსი ზოგჯერ დასავლეთ საქართველოს სხვადასხვა კუთხის - იმერეთის, გურიის, სამეგრელოს... ტერიტორიაზე არსებულ სამღვდელმთავრო კათედრების ეპისკოპოსადაც იწოდებოდა.

მე-18 საუკუნის 70-იანი წლების ბოლოდან თითქმის ოთხი ათეული წლის მანძილზე, 1820 წლამდე, აღნიშნულ კათედრებს განაგებდნენ მიტროპოლიტები დოსითეოს წერეთელი და ექვთიმე შერვაშიძე. დასავლეთ საქართველოში, აღნიშნულ მღვდელმთავართა ძალისხმევით, გურიისა და სამეგრელოს მთავართა და იმერეთის სამეფოს ხალხისა და დიდებულების თანხმობის მოპოვების შემდეგ, მთელი საქართველოს ერთ სამეფოდ გაერთიანების საფუძველი მომზადდა. გაერთიანების მოსურნე უმრავლესობის სურვილის მიუხედავად, იმჟამად საქართველო ვერ გაერთიანდა. სამაგიეროდ, აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს შორის „ივერიელთა ერთობის ტრაქტატი“ დაიდო.

1819-1920 წწ. იმერეთის ცნობილი აჯანყებისას, დოსითეოს ქუთათელი და ექვთიმე გენათელი, აჯანყების შუაგულში აღმოჩნდნენ. იმერეთის აჯანყების ჩახშობის შემდეგ, 1821 წლის რუსეთის სინოდის 19 ნოემბრის ბრძანებით, იმერეთში არსებულ ეპარქიებიდან შეიქმნა მხოლოდ ერთი - იმერეთის ეპარქია, რომლის კათედრა ქუთაისში იყო. ეპარქიის მმართველობა, იმპერატორის ნება-სურვილით, მანამდე ნიკორწმინდელ მთავარეპისკოპოს სოფრომ წულუკიძეს მიანდეს. მას რუსეთის სინოდმა არქიეპისკოპოსის წოდება დაუტოვა. სოფრომის შემდეგ იმერეთის ეპარქიას განაგებდნენ:

დავით წერეთელი (1845-1853 წწ.);
ექვთიმე წულუკიძე (1853-1856 წწ.);
გერმანე გოგოლაშვილი (1856-1860 წწ.);
წმინდა მღვდელმთავარი გაბრიელ ქიქოძე (1860-1896 წწ.);
ბესარიონ დადიანი (1896-1900 წწ.);
ლეონიდე ოქროპირიძე (1900-1908 წწ.);
გიორგი ალადაშვილი (1908-1917 წწ.).

ეპარქიის მმართველები 1917 წლიდან

ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, 1917 წლის სექტემბერში, საქართველოს ეკლესიის პირველ კრებაზე განახლებულ 13 ეპარქიას შორის ქუთაისისა და გაენათის ეპარქიებიც აღდგა. კრებაზე ქუთათელ მღვდელმთავრად არჩეულ იქნა მიტროპოლიტი ანტონ გიორგაძე. მალე ქუთაისისა და გაენათის კათედრები ერთ სამწყსოდ გაერთიანდა და ქუთაის-გაენათის ეპარქია ეწოდა. 1917 წლიდან ქუთაის-გაენათის ეპარქიას მწყსიდნენ:

მიტროპოლიტი ანტონ გიორგაძე (1917-1918 წწ.);
მიტროპოლიტი ნაზარი ლეჟავა (წმინდანად შერაცხილი) (1918-1924 წწ.);
მიტროპოლიტი დავით კაჭახიძე (1924-1930 წწ.);
მიტროპოლიტი სვიმეონ ჭელიძე (1930-1935 წწ.);
მიტროპოლიტი ვარლამ მახარაძე (1937-1943 წწ.);
მიტროპოლიტი ეფრემ სიდამონიძე (1944-1953 წწ.);
მიტროპოლიტი გაბრიელ ჩაჩანიძე (1953-1955 წწ.);
მიტროპოლიტი ნაომი შავიანიძე (1957-1969 წწ.);
მიტროპოლიტი რომანოზ პეტრიაშვილი (1971-1974 წწ.);
მიტროპოლიტი შიო ავალიშვილი (1978-1981 წწ.);
მიტროპოლიტი ნიკოლოზ მახარაძე (1981-1983).
მიტროპოლიტი კალისტრატე (მარგალიტაშვილი) (1983-2019 წწ.);
მიტროპოლიტი იოანე (გამრეკელი) (ასრულებს მოვალეობას 2019 წლის 22 ივნისიდან).

იხილეთ აგრეთვე

საქართველოს ეპარქიები

რესურსები ინტერნეტში

ეპარქიის ოფიციალური საიტი

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
+{{ინფოდაფა მართლმადიდებელი ეპარქია
-[[ფაილი:Kutaisi gelati.jpg|thumb|250px|გელათის საკათედრო ტაძარი]]
+| ეპარქია= ქუთაის-გაენათის ეპარქია
+| სურათი= [[ფაილი:Bagrati Cathedral after restoration.jpg|350პქ]]
+| ხელმოწერა= [[ბაგრატის ტაძარი]] (1003)
+| ქვეყანა= {{დროშა|საქართველო}}
+| ფართობი=
+| მოსახლეობის რაოდენობა=
+| არქიეპისკოპოსის ოლქი=
+| ეპარქიალური ცენტრი= ქალაქი [[ქუთაისი]]
+| დაარსდა=
+| გაუქმდა=
+| კეთილმოწესეები=
+| მრევლი=
+| ტაძრები=
+| მონასტრები=
+| მღვდელთმსახურები=
+| საკათედრო ტაძარი= [[ბაგრატის ტაძარი|ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის (ბაგრატის) ტაძარი]]
+| მეორე საკათედრო ტაძარი=
+| მმართველი ეპისკოპოსის სანი=
+| მმართველი ეპისკოპოსის ტიტული= ქუთათელ-გაენათელი [[მიტროპოლიტი]], მაღალყოვლადუსამღვდელოესი მეუფე
+| საიტი= www.fb.com/kutaisgaenati/
+| არქიეპისკოპოსი=
+| მმართველი ეპისკოპოსი= [[იოანე (მეუფე)|იოანე (გამრეკელი) (მ/შ)]]
+| მმართველობის დაწყების თარიღი= [[2019]] წლის [[22 ივნისი]]
+| მოადგილეები=
+| რუკა=
+}}
-'''ქუთაის-გაენათის ეპარქია'''  — ეპარქია [[დასავლეთ საქართველო]]ს ტერიტორიაზე. მდებარეობს ისტორიული [[ეგრის-აფხაზეთის სამეფო]]ს ცენტრალურ ნაწილში. მოიცავს [[მდინარე]] [[რიონი]]ს ქვემო დინებასა და[[ წყალწითელა]]ს ხეობას, ანუ ქალაქ [[ქუთაისი|ქუთაისსა]] და [[წყალტუბო]]ს მუნიციპალიტეტს.   ქუთაის-გაენათის ეპარქიას აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[მარგვეთისა და უბისის ეპარქია|მარგვეთის და უბისის]], [[ჭიათურისა და საჩხერის ეპარქია|ჭიათურისა და საჩხერის]], დასავლეთიდან - [[ხონისა და სამტრედიის ეპარქია|ხონისა და სამტრედიის]], ჩრდილოეთიდან [[ნიკორწმინდის ეპარქია|ნიკორწმინდის]], [[ცაგერისა და ლენტეხის ეპარქია|ცაგერისა და ქვემო სვანეთის]], სამხრეთიდან - [[ვანისა და ბაღდათის ეპარქია]].
+'''ქუთაის-გაენათის ეპარქია'''  — ეპარქია დასავლეთ [[საქართველო|საქართველოს]] ტერიტორიაზე. მდებარეობს ისტორიული [[ეგრის-აფხაზეთის სამეფო]]ს ცენტრალურ ნაწილში. მოიცავს [[მდინარე]] [[რიონი]]ს ქვემო დინებასა და[[ წყალწითელა]]ს ხეობას, ანუ ქალაქ [[ქუთაისი|ქუთაისსა]] და [[წყალტუბო]]ს მუნიციპალიტეტს.   ქუთაის-გაენათის ეპარქიას აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[მარგვეთისა და უბისის ეპარქია|მარგვეთის და უბისის]], [[ჭიათურისა და საჩხერის ეპარქია|ჭიათურისა და საჩხერის]], დასავლეთიდან - [[ხონისა და სამტრედიის ეპარქია|ხონისა და სამტრედიის]], ჩრდილოეთიდან [[ნიკორწმინდის ეპარქია|ნიკორწმინდის]], [[ცაგერისა და ლენტეხის ეპარქია|ცაგერისა და ქვემო სვანეთის]], სამხრეთიდან - [[ვანისა და ბაღდათის ეპარქია]].
 == ისტორია ==
 ქუთაისის სამღვდელმთავრო კათედრის დაწინაურება, განსაკუთრებით VIII საუკუნის ბოლო მეოთხედიდან, [[ლეონ II]] აფხაზთა მთავრის მიერ ეგრის-აფხაზეთის გაერთიანებული სამეფოს შექმნით დაიწყო. ახალშექმნილი სამეფოს პოლიტიკურ-ადმინისტრაციული ცენტრი [[ქალაქი]] ქუთაისი გახდა, რომლის ძალაუფლება მთელ დასავლეთ საქართველოზე, მათ შორის ზღვისპირეთზეც ვრცელდებოდა.
@@ ხაზი 17: / ხაზი 42: @@
 -იან წლებში აფხაზეთის საკათოლიკოსო კათედრისა და რეზიდენციის [[გელათი|გელათში]] გადმოტანის შემდეგ, კათოლიკოსად ხშირად ქუთათელს ან გაენათელს ნიშნავდნენ. კათოლიკოსი ზოგჯერ დასავლეთ საქართველოს სხვადასხვა კუთხის - [[იმერეთი|იმერეთის]], [[გურია|გურიის]], [[სამეგრელო]]ს... ტერიტორიაზე არსებულ სამღვდელმთავრო კათედრების ეპისკოპოსადაც იწოდებოდა.
+[[ფაილი:Kutaisi gelati.jpg|thumb|250px|გელათის საკათედრო ტაძარი]]
 მე-18 საუკუნის 70-იანი წლების ბოლოდან თითქმის ოთხი ათეული წლის მანძილზე, [[1820]] წლამდე, აღნიშნულ კათედრებს განაგებდნენ მიტროპოლიტები [[დოსითეოს ქუთათელი|დოსითეოს წერეთელი]] და [[ექვთიმე გენათელი|ექვთიმე შერვაშიძე]]. დასავლეთ საქართველოში, აღნიშნულ მღვდელმთავართა ძალისხმევით, გურიისა და სამეგრელოს მთავართა და იმერეთის სამეფოს ხალხისა და დიდებულების თანხმობის მოპოვების შემდეგ, მთელი საქართველოს ერთ სამეფოდ გაერთიანების საფუძველი მომზადდა. გაერთიანების მოსურნე უმრავლესობის სურვილის მიუხედავად, იმჟამად საქართველო ვერ გაერთიანდა. სამაგიეროდ, აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს შორის „ივერიელთა ერთობის ტრაქტატი“ დაიდო.
-[[1819]]-[[1920]] წწ. იმერეთის ცნობილი აჯანყებისას, [[დოსითეოს ქუთათელი]] და [[ექვთიმე გაენათელი|ექვთიმე გენათელი]], აჯანყების შუაგულში აღმოჩნდნენ. [[იმერეთის აჯანყება|იმერეთის აჯანყების]] სასტიკად ჩახშობის შემდეგ, [[1821]] წლის რუსეთის სინოდის 19 ნოემბრის ბრძანებით, იმერეთში არსებულ ეპარქიებიდან შეიქმნა მხოლოდ ერთი - იმერეთის ეპარქია, რომლის კათედრა ქუთაისში იყო. ეპარქიის მმართველობა, იმპერატორის ნება-სურვილით, მანამდე ნიკორწმინდელ [[მთავარეპისკოპოსი|მთავარეპისკოპოს]] [[სოფრომ წულუკიძე]]ს მიანდეს. მას რუსეთის სინოდმა [[არქიეპისკოპოსი]]ს წოდება დაუტოვა. სოფრომის შემდეგ იმერეთის ეპარქიას განაგებდნენ:
+[[1819]]-[[1920]] წწ. იმერეთის ცნობილი აჯანყებისას, [[დოსითეოს ქუთათელი]] და [[ექვთიმე გაენათელი|ექვთიმე გენათელი]], აჯანყების შუაგულში აღმოჩნდნენ. [[იმერეთის აჯანყება|იმერეთის აჯანყების]] ჩახშობის შემდეგ, [[1821]] წლის რუსეთის სინოდის 19 ნოემბრის ბრძანებით, იმერეთში არსებულ ეპარქიებიდან შეიქმნა მხოლოდ ერთი - იმერეთის ეპარქია, რომლის კათედრა ქუთაისში იყო. ეპარქიის მმართველობა, იმპერატორის ნება-სურვილით, მანამდე ნიკორწმინდელ [[მთავარეპისკოპოსი|მთავარეპისკოპოს]] [[სოფრომ წულუკიძე]]ს მიანდეს. მას რუსეთის სინოდმა [[არქიეპისკოპოსი]]ს წოდება დაუტოვა. სოფრომის შემდეგ იმერეთის ეპარქიას განაგებდნენ:
 * [[მიტროპოლიტი დავით წერეთელი|დავით წერეთელი]] ([[1845]]-[[1853]] წწ.);
@@ ხაზი 29: / ხაზი 55: @@
 * [[გიორგი ალადაშვილი]] ([[1908]]-[[1917]] წწ.).
+==ეპარქიის მმართველები 1917 წლიდან==
 ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, 1917 წლის სექტემბერში, საქართველოს ეკლესიის პირველ კრებაზე განახლებულ 13 ეპარქიას შორის ქუთაისისა და გაენათის ეპარქიებიც აღდგა. კრებაზე ქუთათელ მღვდელმთავრად არჩეულ იქნა მიტროპოლიტი [[ანტონი (გიორგაძე)|ანტონ გიორგაძე]]. მალე ქუთაისისა და გაენათის კათედრები ერთ სამწყსოდ გაერთიანდა და ქუთაის-გაენათის ეპარქია ეწოდა. 1917 წლიდან ქუთაის-გაენათის ეპარქიას მწყსიდნენ:
@@ ხაზი 43: / ხაზი 70: @@
 * მიტროპოლიტი [[ნიკოლოზი (მახარაძე)|ნიკოლოზ მახარაძე]] ([[1981]]-[[1983]]).
 * მიტროპოლიტი [[კალისტრატე (მეუფე)|კალისტრატე]] (მარგალიტაშვილი) ([[1983]]-[[2019]] წწ.);
+* მიტროპოლიტი [[იოანე (მეუფე)|იოანე (გამრეკელი)]]  (ასრულებს მოვალეობას [[2019]] წლის 22 ივნისიდან).
 ==იხილეთ აგრეთვე==