აზიის ფაუნა
_female_3.jpg)
აზიის ფაუნა — აზიის კონტინენტზე, მის მიმდებარე ზღვებსა და კუნძულებზე აღმოჩენილი ყველა ცხოველი. დასავლეთ ევროპასა და აზიას შორის ბუნებრივი ბიოგეოგრაფიული საზღვარი არ არსებობს, ამიტომ ტერმინი „აზიის ფაუნა“ გარკვეულწილად გაუგებარია.ზომიერი აზია არის პალეარქტიკის რეგიონის აღმოსავლეთი ნაწილი (რომელიც, თავის მხრივ, ჰოლარქტიკის ნაწილია), ხოლო მისი სამხრეთ-აღმოსავლეთი ნაწილი ეკუთვნის ინდომალაის სამეფოს (ადრე მას აღმოსავლეთის რეგიონს უწოდებდნენ). აზია გამოირჩევა ჰაბიტატების მნიშვნელოვანი მრავალფეროვნებით ნალექების, სიმაღლის, ტოპოგრაფიის, ტემპერატურისა და გეოლოგიური ისტორიის მნიშვნელოვანი ცვლილებებით, რაც აისახება მისი ველური ბუნების სიმდიდრეზე.
აზიის ველური ბუნების წარმოშობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აზიის ფაუნის ფორმირება მეზოზოურ ერაში დაიწყო ლავრაზიის სუპერკონტონენტის გახლეჩით. აზია აერთიანებს უძველესი სუპერკონტინენტის ლავრაზია და გონდვანას ელემენტებს. გონდვანას ელემენტები შემოიტანეს აფრიკიდან და ინდოეთიდან, რომლებიც გონდვანას დაშორდნენ დაახლოებით 90 მილიონი წლის წინ. ბოლო გამყინვარების პერიოდში გამყინვარებამ და ადამიანთა ემიგრაციამ გავლენა მოახდინა აზიის ფაუნის გავრცელებაზე. ევრაზია და ჩრდილოეთ ამერიკა არაერთხელ დააკავშირა ბერინგის სახმელეთო ხიდმა, რის გამოც მათი ძუძუმწოვრებისა და ფრინველთა ფაუნა ერთმანეთის მსგავსია. მრავალმა ევრაზიულმა სახეობამ გადაინაცვლა ჩრდილოეთ ამერიკაში. უფრო ნაკლები ჩრდილოეთ ამერიკის სახეობა გადავიდა ევრაზიაში. აზიისა და ამერიკის ტუნდრასა და ტაიგაში გვხვდება ცხოველთა საერთო გვარები და სახეობები: ჩრდილოეთის ირემი, ლოსი, ლემინგი და სხვ., სამხრეთ განედებში-ამერიკული ჯგუფები: ტაპირები, ჩხრიალა გველები, ალიგატორები და სხვ. ეს მოვლენა ადასტურებს, რომ ამ ორ კონტინენტს შორის პლეისტოცენში სახმელეთო კავშირი არსებობდა.[2]
ზოოგეოგრაფიული რეგიონები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ევრო-ციმბირის რეგიონი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბორეალური და ზომიერი ევრო-ციმბირის რეგიონი არის პალეარქტიკის უდიდესი რეგიონი, რომელიც ვრცელდება ტუნდრიდან ჩრდილოეთ რუსეთსა და სკანდინავიაში უზარმაზარ ტაიგამდე - მთელ კონტინენტზე გადაჭიმული წიწვოვანი ტყეებით. წყალი თხევადი სახით არ არის ხელმისაწვდომი ზამთრის უმეტეს პერიოდში. მცენარეები და მრავალი ცხოველი ზამთრის მიძინების ფაზაშია, რა დროსაც მეტაბოლიზმი ძალიან ნელა მიმდინარეობს. ტაიგის სამხრეთით ზომიერი ფოთლოვანი და შერეული ტყეებისა და ზომიერი წიწვოვანი ტყეების სარტყელია. ეს უზარმაზარ რეგიონი გამორჩეულია მრავალი საერთო მცენარეული და ცხოველური სახეობებით. ტუნდრის ზონაში ძუძუმწოვრებში გვხვდება ჩრდილოეთის ირემი, მგელი, ყარსაღი, ყარყუმი, თეთრი დათვი, ლემინგი, რუხი მემინდვრია, თეთრი კურდღელი და სხვ. ფრინველებიდან აღსანიშნავია პოლარული სონღული, თეთრი ბუ, თეთრი და ტუნდრის გნოლი, ბატი, გედი, ალკები, კაირები, რამდენიმე სახეობის ბეღურასნაირნი. ტუნდრის სანაპიროზე მრავლადაა სელაპი, მორჟი. ქვეწარმავლებიდან ტუნდრის სამხრეთ უბნებში ბინადრობენ ცოცხალმშობი ხვლიკი და ჩვეულებრივი გველგესლა. გვხვდება ნაირგვარი მწერი. ტაიგის ზონაში ძუძუმწოვრებიდან ცხოვრობს ლოსი, მარალი, იზუბრი, შველი, მუშკი, მურა დათვი, სამურავი, სიასამური, კოლონოკი, ფოცხვერი, თეთრი კურდღელი, ციყვი, ფრენია ბურუნდუკი, თხუნელა და სხვ. ფრინველებიდან ბინადრობს კოდალა, ჩხიკვი, მეკედრია, ნისკარტმარწუხა, ბუ, გნოლქათამა, სოლო, როჭო და სხვ. ქვეწარმავლებიდან ტაიგაში გვხვდება ცოცხალმშობი ხვლიკი, ჩვეულებრივი გველგესლა, დინგფაროსანი. მდინარეებსა და ტბებში თევზის მრავალსახეობებია გავრცელებული. ბევრია მწერები: ქერქიჭამიები, ხარაბუზები.
ხმელთაშუა ზღვის აუზი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სამხრეთ-დასავლეთ აზიაში ხმელთაშუა ზღვის მოსაზღვრე მიწებზე მდებარეობს ხმელთაშუა ზღვის აუზის ეკორეგიონები, რომლებიც ერთად ქმნიან მსოფლიოში უდიდეს და მრავალფეროვან რეგიონს ხმელთაშუა ზღვის კლიმატით. მისთვის დამახასიათებელია ძირითადად ზომიერი წვიმიანი ზამთარი და ცხელი მშრალი ზაფხული. ხმელთაშუა ზღვისპირეთის ტყეების, სატყეო მასივებისა და ბუჩქების მოზაიკაში ერთობლივად 13 000 ენდემური სახეობაა. ხმელთაშუა ზღვის აუზი ასევე ერთ-ერთი ყველაზე საფრთხის ქვეშ მყოფი ბიოგეოგრაფიული რეგიონია მსოფლიოში; თავდაპირველი სახით მხოლოდ მცენარეული საფარის 4 %-ია შემორჩენილი. ადამიანის საქმიანობამ, მათ შორის ტყეების გაჩეხვამ და მიწების საძოვრად გამოყენებამ, სოფლის მეურნეობის განვითარებამ და ურბანიზაციამ მოახდინა რეგიონის დიდი ნაწილის დეგრადაცია. ორგანიზაცია Conservation International-მა ხმელთაშუა ზღვის აუზი გამოაცხადა მსოფლიოში ბიომრავალფეროვნების ერთ-ერთი ყველაზე ცხელ წერტილად.
შუა აღმოსავლეთის უდაბნოები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
უდაბნოების დიდი სარტყელი, არაბეთის უდაბნოს ჩათვლით, ჰყოფს პალეარქტიკულ, აფროტროპულ და ნამდვილ აზიურ ეკორეგიონებს. ეს დიაგრამა მოიცავს პალეარქტიკის რეგიონის ამ უდაბნოს ეკორეგიონებს. სხვა ბიოგეოგრაფები განსაზღვრავენ საზღვარს სამეფოებს შორის, როგორც გარდამავალ ზონას ჩრდილოეთით მდებარე უდაბნოების ეკორეგიონებსა და ხმელთაშუა ზღვის აუზის ეკორეგიონებს შორის, რომელიც უდაბნოებს ათავსებს აფროტროპიკულ რეგიონში, ზოგი კი საზღვარს უდაბნოს შუა ნაწილში ავლებს. გაზელი, ორიქსი, ქვიშის კატები და მოხვეულ კუდიანი ხვლიკები უდაბნოში ადაპტირებული სახეობებია, რომლებიც გადარჩნენ ამ ექსტრემალურ პირობებში. მრავალი სახეობა, როგორიცაა ზოლებიანი აფთარი, ტურა და თაფლის მაჩვი, ამ რაიონში გადაშენდა ნადირობის, ადამიანების შემოჭრის და ჰაბიტატების განადგურების გამო. სხვა სახეობების აღდგენა წარმატებით მოხერხდა, მათგან აღსანიშნავია გადაშენების პირას მყოფი არაბული ორიქსი და ქვიშის გაზელი.
დასავლეთი და შუა აზია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კავკასიონის მთები, რომლებიც გადაჭიმულია შავ ზღვასა და კასპიის ზღვას შორის, წიწვოვანი, ფართო ფოთლოვანი და შერეული ტყეების განსაკუთრებულად მდიდარი კომბინაციაა ევქსინ-კოლხეთის რეგიონის ფოთლოვანი ტყის ეკორეგიონის ზომიერ ნოტიო ტყეების ჩათვლით.
ცენტრალურ აზიასა და ირანის პლატოზე მდებარეობს მშრალი სტეპური მდელოები და უდაბნოს აუზები, მთის ტყეები, ტყის მასივები. აზიის სამხრეთ ნაწილში, პალეარქტიკის საზღვარი ძირითადად მაღლივია. ჰიმალაის მთისწინეთის საშუალო სიმაღლე 2000–2500 მეტრამდეა და ქმნის საზღვარს პალეარქტიკისა და ინდომალაიას ეკორეგიონებს შორის. დასავლეთ აზიაში ბინადრობს კავკასიური ირემი, შველი, მურა დათვი, ფოცხვერი, ტყის კატა, კვერნა, მაჩვი, ციყვი, კოდალა, ჩხიკვი, სტვენია ხოხობი. მაღალ მთებში გვხვდება ჯიხვი, ნიამორი, მუფლონი, არჩვი, შურთხი და სხვ. ცენტრალური აზიის ზეგანებზე გვხვდება აზავერი (იაკი), ანტილოპები ადა და ორონგო, არხარი (მთის ცხვარი), ციმბირული გარეთხა, წითელი მგელი, ირბისი, წითელი ზაზუნა, ტიბეტური კურდღელი. ფრინველებიდან-მთის ბატი, კუმაი, ტიბეტური საჯა.
აღმოსავლეთ აზია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჩინეთსა და იაპონიაში უფრო ტენიანი და ზომიერი კლიმატია, ვიდრე მეზობელ ციმბირსა და შუა აზიაში. ტერიტორია მდიდარია ზომიერი წიწვოვანი, ფართოფოთლოვანი და შერეული ტყეებით, რომლებიც ამჟამად ძირითადად მთიან რაიონებით შემოიფარგლება, რადგან მჭიდროდ დასახლებული დაბლობები და მდინარის აუზები გადავიდა ინტენსიურ სასოფლო-სამეურნეო და ურბანულ სარგებლობაში. გამყინვარების პერიოდმა სერიოზული ზიანი არ მიაყენა აღმოსავლეთ აზიის რეგიონს. ჩინეთის და იაპონიის სუბტროპიკულ სამხრეთ ნაწილებში, პალეარქტიკის ზომიერი ტყეები ერწყმის ინდომალაიას სუბტროპიკულ და ტროპიკულ ტყეებს, ქმნის მცენარეთა და ცხოველთა სახეობების მდიდარ და მრავალფეროვან ნაზავს. სამხრეთ-დასავლეთ ჩინეთში მდებარე მთები იდენტიფიცირებულია, როგორც ბიომრავალფეროვნების კერა. ჰიმალაიში მაგალითად, მსოფლიოში ფრინველთა ყველა სახეობის დაახლოებით 8 %-ია[3]. სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში, მაღალ მთიანეთში წარმოიქმნება ჩრდილოეთ მიანმარისა და სამხრეთ ჩინეთის პალეარქტიკური ფლორისა და ფაუნის ენები. იზოლირებული მცირე ფორპოსტები (ცის კუნძულები) გვხვდება სამხრეთით, მიანმარის ცენტრში, ჩრდილოეთ ვიეტნამსა და ტაივანის მაღალ მთებში. აღმოსავლეთ აზიის ტყის ზონებში გავრცელებულია ხალებიანი ირემი, მუნჯაკი, მუშკი, ანტილოპები ტაკინი და გორალი, გარეული ღორი, ენოტისებური ძაღლი, ბამბუკის დათვი, ჰიმალაური დათვი, ხარზა, ვეფხვი, ჯიქი, ფრენია ღამურა, ბიგა, თხუნელა, რამდენიმე სახეობის მაიმუნი. ფრინველებიდან გვხვდება ტრაგოპანი, ხოხობა. ქვეწარმავლებიდან საყურადღებოა ხვლიკი, გველი, ტყავიანი კუ და სხვ. ამფიბიებიდან - გიგანტური სალამანდრა, ვასაკა. მრავალფეროვანია თევზების ფაუნა. ასევე გვხდება უხერხემლო ცხოველები, რომლებიც წარმოდგენილია ნაირგვარი ჯგუფებით.
ინდოეთის სუბკონტინენტი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ინდოეთის სუბკონტინენტის ბიორეგიონი მოიცავს ინდოეთის, პაკისტანის, ბანგლადეშის, ნეპალის, ბჰუტანის და შრი-ლანკის უმეტეს ნაწილს. ჰინდუქუში, ყარაყორუმი, ჰიმალაის და პატკაის ქედები ესაზღვრება ბიორეგიონს ჩრდილო-დასავლეთით, ჩრდილოეთით და ჩრდილო-აღმოსავლეთით; ეს ქედები ჩამოყალიბდა ინდოეთის ჩრდილოეთით გადაადგილებული ჩრდილოეთ ნახევარკუნძულის აზიასთან შეჯახების შედეგად, რომელიც 45 მილიონი წლის წინ დაიწყო. ჰინდუქუში, ყარაყორუმი და ჰიმალაი მნიშვნელოვანი ბიოგეოგრაფიული საზღვარია ინდოეთის ნახევარკუნძულის სუბტროპიკულ და ტროპიკულ ფაუნას და ზომიერ პალეარქტიკულ რეგიონს შორის. დასავლეთის გატები და შრი-ლანკა მნიშვნელოვანი კერებია ბიომრავალფეროვნებისთვის.[4]
ინდოჩინეთი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ინდოჩინეთის ბიორეგიონი მოიცავს სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის მატერიკის უდიდეს ნაწილს, მათ შორისაა მიანმარი, ტაილანდი, ლაოსი, ვიეტნამი და კამბოჯა, აგრეთვე სამხრეთ ჩინეთის სუბტროპიკული ტყეები. იგი მოიცავს ინდომალაის სამეფოს უმდიდრეს ნაწილს ტროპიკული და სუბტროპიკული ტენიანი ფოთლოვანი ტყეების და მშრალი ფართოფოთლოვანი ტყეების დომინანტური ბიომებით. აქ ხშირად გვხვდება ახალი სახეობები და ოჯახებიც (მაგალითად, ლაოს ქვის ვირთხები). აქ ბინადრობს 500-მდე ადგილობრივი ძუძუმწოვარი ცხოველი. ფრინველთა ფაუნა ასევე ძალიან მრავალფეროვანია - დაახლოებით 1300 სახეობა. აქ ასევე ცხოვრობს ქვეწარმავლების 500-ზე მეტი სახეობა და ამფიბიების 300-ზე მეტი სახეობა, მათ შორის მრავალი ენდემია. აგრეთვე ინდო-ბირმული ბიომრავალფეროვნების ცხელი წერტილი.
სამხრეთ აზიის ტროპიკულ ტყეებში ორიგინალური ფაუნაა და გვხვდება მრავალი ენდემური სახეობა. აქ ბინადრობს სპილო, მარტორქა, გაური, ბანტენგი, გარეული კამეჩი, ნილგაუ, ოთხრქიანი ანტილოპა, ღორისებრი ირემი, ირმულა, ტაპირი, გარეული ღორი, ტუჩა დათვი, მალაიური დათვი, ვეფხვი, ჯიქი, შავი პანთერა, მანგუსტი, ნაირგვარი მღრღნელები, მფრინავი ძაღლი, ტუპაია, ფრთამატყლიანები, პანგოლინები, ლემური, მაკაკა, გიბონი, ორანგუტანგი და სხვ.; ზოგიერთ მდინარეში ცხოვრობს მტკნარი წყლის დელფინი. ფრინველებიდან მრავლადაა მეხეური მეკირია, პიტა, გიგანტური უფეხურა, ხოხობი, ფარშავანგი, არგუსი, გარეული ქათამი, ცხვირრქოსანი ფრინველები და სხვ. ქვეწარმავლებიდან საყურადღებოა მფრინავი დრაკონი, კობრა, მახრჩობელა გველი, თავდიდა კუ, გავიალი და სხვ.; ამფიბიებიდან - მფრინავი ბაყაყი, მრავალფეროვანია მტკნარი წყლის თევზები, ნაირგვარია უხერხემლო ცხოველების ფაუნა.
მალეზია და ფილიპინები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მალეზია არის პროვინცია, რომელიც მდებარეობს ინდომალაიასა და ავსტრალიის სამეფოებს შორის. იგი მოიცავს მალაის ნახევარკუნძულს და ინდონეზიის დასავლეთ კუნძულებს სუმატრა, იავა, ბორნეო და სხვები, ცნობილი როგორც სუნდალენდი, ფილიპინები, ინდონეზიის აღმოსავლეთ კუნძულები და ახალი გვინეა. მიუხედავად იმისა, რომ მალეზიას ბევრი რამ აქვს საერთო ბოტანიკაში, უოლესის ხაზის აღმოსავლეთით და დასავლეთით ნაწილები მნიშვნელოვნად განსხვავდება მიწის ცხოველთა სახეობებით; სუნდალენდი იზიარებს თავის ფაუნას აზიის მატერიკთან, ხოლო უოლესის ხაზის აღმოსავლეთით მდებარე კუნძულებზე მიწის ძუძუმწოვრები მცირე რაოდენობითაა ან ძირითადად ავსტრალიაში წარმოშობილი ხმელეთის ფაუნაა, რომელშიც შედიან ჩანთოსანი ძუძუმწოვრები და რატიტების სახეობის ფრინველები. ამასთან, ახალი გვინეის მწერები ძირითადად აზიური წარმოშობისაა. ინდომალაის ოლქში მობიმადრე ზოგიერთი ოჯახი გვხვდება მხოლოდ სამხრეთ აფრიკაში: პანგოლინები, ირმულები, სპილოები, მარტორქები, ლემურები, ადამიანის მსგავსი მაიმუნები, რაც იმით აიხსნება, რომ წარსულში აზიასა და აფრიკას შორის არსებობდა სახმელეთო კავშირი გონდვანის კონტინენტის სახით.[5]
მტკნარი წყალი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აზია ასევე შეიცავს რამდენიმე მნიშვნელოვან მტკნარ ეკორეგიონს, მათ შორის რუსეთის მდინარეებს, რომლებიც ჩაედინება არქტიკის, შავ და კასპიის ზღვებში, ციმბირის ბაიკალის ტბაში, პლანეტის უძველესი და ღრმა ტბა, ხანკის ტბა და ბივას ტბა იაპონიაში, დონტინგის ტბა, ტაის ტბა და პოიანგის ტბა ჩინეთში. ჩინეთის მდინარეებში ბინადრობს გადაშენების საფრთხის წინაშე მყოფი ზღვის გოჭები და ბაიცზი. ასევე არის რამდენიმე აზიური ტბა მარილიანი ან ოდნავ მლაშე წყლით და თავისებური ფაუნით (კასპიის ზღვა, ბალხაშის ტბა, არალის ზღვა, ისიკ-ქული, ცინგაის ტბა). სამხრეთ აზია განსაკუთრებით მდიდარია მტკნარი წყლის ფაუნით, სადაც ბინადრობს მსოფლიოში თევზის 10 % (2000-ზე მეტი სახეობა). გავრცელებულია შუბლფართო თევზისებრნი, ტლუ თევზისებრნი, რომლებიც მხოლოდ ბაიკალის ტბაში იცის.
საზღვაო ფაუნა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ხმელთაშუაზღვისა და ატლანტის ოკეანის ფაუნებს შორის არსებობს დიდი მსგავსება და ურთიერთობები. ხმელთაშუა ზღვის ღრმა ფაუნა არ განსხვავდება და შედარებით ღარიბია. ორივე მესინის მარილიანობის კრიზისის შემდეგ განვითარებული მოვლენების შედეგია.[6] სახეობების შეჭრა ინდოეთის ოკეანეში დაიწყო სუეცის არხით. ინდო-წყნარი ოკეანის რეგიონი არის მდიდარი ბიოგეოგრაფიული რეგიონი, რომელიც მოიცავს აზიის ზღვების უმეტეს ნაწილს, მათ შორის ინდოეთის ტროპიკულ ოკეანეს, დასავლეთ და ცენტრალურ წყნარ ოკეანეს და ინდონეზიის საერთო ტერიტორიის ორ რეგიონს შორის დამაკავშირებელ ზღვებს (ეს არ მოიცავს ინდოეთის ოკეანის ზომიერ და პოლარულ რეგიონებს). და წყნარი ოკეანეები, აგრეთვე ტროპიკული აღმოსავლეთ წყნარი ოკეანე, ამერიკის წყნარი ოკეანის სანაპიროების გასწვრივ, ასევე ცალკე საზღვაო რეგიონია.
ქვეწარმავლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
.jpg)
აზია გამოირჩევა ქვეწარმავლების მრავალფეროვნებით. კუდფარიანი გველები, კალიმანტანის უყურო ვარანი, მეჭეჭოვანი გველები, ქსენოპელტისი ან მზის სხივისებრი გველები და გავიალი ენდემური სახეობებია.
ნიანგებიდან აღსანიშნავია ჭაობის ნიანგი, გარიალი, იგივე გავიალი თევზის მჭამელი ნიანგი, მალაური გარიალი ან სუნდა გარიალი-მტკნარი წყლის ნიანგი, მლაშე წყლის ნიანგი. მრავალრიცხოვან გველებს შორის უფრო გავრცელებულია კუდფარიანი გველები (მელანოფიდიუმი, პლექტრეუსი, რინოფიზი, უროპელტისი), ზღვის გველები, ასპიტისებრნი (მეფე კობრა, კრაიტი, კალიოფისი, ნამდვილი კობრა, სათვალიანი ანუ ინდური კობრა, ეგვიპტის უდაბნოს კობრა), გველგესლასებრნი (აზემიოპები, დაბოია, სამხრეთ აზიის ხის გველები, ეფა, ცეილონის ფარსახიანი გველი, შხამიანი პროტობოტრობსი, კუფია, ოვოპისი, ფსევდოცერასტები და ა.შ.), ანკარასებრნი (აგამურა, ტყის ზოლიანი ანკარა, ბოიგა, ჯუჯა გველი, ცერბერი, შავი გველი, წყლის გველი, ლიკოდონი, აზიური მოლუსკის მჭამელი ვაგლერა, ბრმა გველი და სხვა).
ამფიბიებიდან გავრცელებულიაოთხთითა ტრიტონისებრნი. ხვლიკებში შედის გეკები (აგამურა, ალოფილაქსი, ასაკკუსი, კალოდაქტილოდები, გირტოდაქტილი, ქონდროდაქტილი, კნემასპი, ცირტოპოდიონი, დიქსონიუმი, გეჰირა, გეკო, გონიდაქტილი, ჰემიდაქტილუსი, ჰემიპილოლოდოდელიდოდაქტილუსი, ლემიდაქტილუსი. ასევე გვხვდება დაახლოებით 100 სახეობის კუ: რუსული კუ, ინდოეთის ბაქნიანი კუ, ბათაგური, ასპიდერეთი, ჩინემია, ჩიტრა, ცისტოკლმემი, კუორა, გეოჩელონი, ქეოსემი, ინდოტესტუდო, მაურემი, პანგშურა, პელოჩელისი, რაფეტუსი, საკალია, დიდთავა კუსებრნი და სხვა.
ფრინველები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ფრინველებიდან გავრცელებულია რქანისკარტისებრნი, ულვაშა წიწკანასებრნი, ფოთლის ფრინველისებრნი; აქსენტორი, მომღერალი ბეღურების სახეობა, რომელიც მიეკუთვნება პალეარქტიკის რეგიონის ენდემურ გვარს. ჰოლარქტიკაში კიდევ ოთხი ენდემური ფრინველის ოჯახია: მყვინთავები ან ღორიხვა, როჭოსებრნი, ალკასებრნი და ცვილის ფრთიანები. ინდომალაურს მიეკუთვნება სამი ენდემური ოჯახი: ზღაპრული ცისფერი ჩიტი, აზიური წვეროსნები და ფილიპინური პიკა ასევე აზიურ ენდემურ სახეობებს მიეკუთვნება მომღერალი ჩიტების სახეობები, გრძელკუდა წივწივა, მგლინავასებრნი, ფოთლის ჩიტი, მეკიბოე მეჭვავია, ფლეიტისტი-მწყემსი, რქანისკარტასებრნი, ხის ნამგალა, მედუდუკე, ნისკარტნამგალა, მემატლიასებრნი, ხოხბისებრნი, ჯაგართავიანი ღაჟო, ბაყაყპირასებრნი, წითელფრთიანი კლდეცოცია და შაშვისებრნი. ასევე პატისებრნი, მჭრინავისებრნი, ტიმალიასებრნი, მატლიჭამიასებრნი, დრონგოსებრნი, მარაოსკუდისებრნი, ყვავილისმჭამელისებრნი, ჩაფხუტისებრნი, რქაცხვირასებრნი, ჯუჯები, ორიოლი, თუთიყუში, ღაჟოსებრნი, მენექტრიასებრნი, ტყის მერცხლები და სხვა.
ძუძუმწოვრები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ძუძუმწოვრების ორი რიგი, ფრთამატყლიანები (2 სახეობა) და ტუპაი (ხის ეშმაკები) (19 სახეობა), ენდემურია ინდომალაის სამეფოსთვის. ინდომალაიასთვის დამახასიათებელ მსხვილ ძუძუმწოვრებს მიეკუთვნება აზიური ლომები, [1][2] ვეფხვები, ველური აზიური წყლის კამეჩები, აზიური სპილო, ინდური მარტორქა, იავას მარტორქა, მალაური ტაპირი. ენდემურ აზიურ ოჯახებში შედის ურსიდები (გიგანტური პანდა, აზიური შავი დათვი, ზარმაცა დათვი, მზის დათვი), (თაგვის ზაზუნები) და წითელი პანდები. აზიურ ჩლიქოსნებში შედის კუკუ-იამანი, გაური, შავი თხა, გარეული იაკი და ტიბეტური ანტილოპა, ოთხ რქიანი ანტილოპა, მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვი (ოვიბოვინი), ტაკინი, კტინგ-ვოარი, რამდენიმე სახეობის მუნჯაკი, კამეჩი და სხვა. ანტილოპა თხა წარმოდგენილია გორალითა და სეროვებით. აზიის ტროპიკულ ტყეებში ბინადრობს მსოფლიოში სამი ძირითადი პრიმატი საზოგადოება, რომელთაგან 45 სახეობაა, მათ შორის, ლორი, ტარსიერები, ფოთლის მჭამელი ლანგურები, ბორნეოსა და სუმატრანის ორანგუტანები და გიბონები.
ადამიანის გავლენა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთელ აზიაში, ველური ბუნების პოპულაციები და ჰაბიტატები განადგურებულია ცუდად კონტროლირებადი სამრეწველო და სოფლის მეურნეობის ექსპლუატაციის, ინფრასტრუქტურის განვითარების (კაშხლების, გზებისა და ტურისტული ობიექტების მშენებლობა) და ისეთი უკანონო საქმიანობის გამო, როგორიცაა ბრაკონიერობა და უკანონო ხის ჭრა. შედეგი არის ბიომრავალფეროვნების დაკარგვა და საარსებო წყაროს განადგურება. ველური ბუნების განურჩევლად გამოყენებამ, სიღარიბის, მოსახლეობის ზრდისა და სწრაფი ეკონომიკური განვითარების პარალელურად, ზეწოლის ტალღა შექმნა ბუნებრივ ეკოსისტემებზე. კერძოდ, ჩინეთის შთამბეჭდავი ეკონომიკური ზრდა ამცირებს ბუნებრივი რესურსების მიწოდებას მთელ რეგიონში[7] სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზიას ტყეების ყველაზე მაღალი ფარდობითი ტროპიკული რეგიონი აქვს და 2100 წლისთვის მან შეიძლება დაკარგოს ორიგინალური ტყის სამი მეოთხედი და ბიომრავალფეროვნების 42 %.[8] სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის რეგიონის ბიომრავალფეროვნება, სავარაუდოდ ყველაზე მეტადაა საფრთხის ქვეშ. ტყეების გაჩეხვის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელთან, მზარდ ნადირობასა და სხვა მრავალ საფრთხეებთან ერთად.[9]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 Pocock, R. I. (1939). The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. – Volume 1. Taylor and Francis Ltd., London. Pp. 199–222.
- ↑ 2.0 2.1 C.B.Cox, P.D.Moore, Biogeography: An Ecological and Evolutionary Approach. Wiley-Blackwell, 2005
- ↑ Price, T. D., J. Zee, K. Jamdar, and N. Jamdar. 2003. Bird species diversity along the Himalaya: a comparison of Himachal Pradesh with Kashmir J. Bombay Nat. Hist. Soc. 100:394–410
- ↑ Helgen, K.M., Groves, C.P. Biodiversity in Sri Lanka and the Western Ghats. Science, vol 308, 8.apr. 2005
- ↑ R.J.Whittaker, J.M.Fernández-Palacios, Island Biogeography. Ecology, evolution, and conservation. Oxford University Press, 2007
- ↑ C.C.Emig, P.Geistdoerfer, The Mediterranean deep-sea fauna: historical evolution, bathymetric variations and geographical changes, Carnets de Géologie / Notebooks on Geology, 2004
- ↑ Fauna & Flora International in the Asia-Pacific region
- ↑ N.S. Sodhi et al., Southeast Asian biodiversity: an impending disaster. Trends in Ecology& Evolution, Vol.19, Issue 12, 2004
- ↑ Hughes, A. (2017) Understanding the drivers of Southeast Asian biodiversity loss, Ecosphere. 10.1002/ecs2.1624