საბა (ლიტერატურული პრემია)

საბა — ლიტერატურული პრემია საქართველოში, რომელიც 2003 წელს დაარსდა. პრემია ყოველწლიურად გაიცემა და მისი მიზანია გასული წლის საუკეთესო ნაწარმოებების გამოვლენა 9 ნომინაციის მიხედვით.

ისტორია

საბას დამაარსებლები არიან თიბისი ბანკი, გაზეთი „24 საათი“ და ქართული პენ-კლუბი. პირველი დაჯილდოება 2003 წელს ჩატარდა.

კრიტიკა

„საბას“ დაარსების დღიდან აკრიტიკებდნენ სხვადასხვა მიზეზის გამო. კრიტიკა შეეხება იმას, რომ კანდიდატების დასახლებასა და პრემიის გადაცემას შორის მცირე დროა. „საბა“ გააკრიტიკეს „წლის საუკეთესო დებიუტისა“ და „წლის საუკეთესო პიესის“ ნომინაციებთან დაკავშირებით.

ლაურეატები

საბა 2003

• წლის საუკეთესო რომანი: შენი თავგადასავალი, აკა მორჩილაძე
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: გაგა ნახუცრიშვილი
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული:
• წლის საუკეთესო დებიუტი:
• წლის საუკეთესო ლიტერატურული კრიტიკა, ესსეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: ლევან ბრეგაძე
• წლის საუკეთესო თარგმანი:
• წლის საუკეთესო პიესა:
• პრემია ქართული ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის:

საბა 2004

• წლის საუკეთესო რომანი: ოთარ ჭილაძე, „გოდორი“ (გამომცემლობა „რუსთავი 2 პრინტი“)
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: ბესიკ ხარანაული, „წიგნი ამბა ბესარიონისა“
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული:
• წლის საუკეთესო დებიუტი: თამრი ფხაკაძე, „სანამ დაგვიძახებენ“ (გამომცემლობა „დიოგენე“)
• წლის საუკეთესო ლიტერატურული კრიტიკა, ესსეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: თეიმურაზ დოიაშვილი
• წლის საუკეთესო თარგმანი: ზეზვა მედულაშვილი, „ქოროღლი“
• წლის საუკეთესო პიესა: ლაშა ბუღაძე, „ნუგზარი და მეფისტოფელი“
• პრემია ქართული ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის: ბაჩანა ბრეგვაძე

საბა 2005

• წლის საუკეთესო რომანი: აკა მორჩილაძე, „სანტა ესპერანსა“
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: ანდრო ბუაჩიძე, „ელნათურები“
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: ნუგზარ შატაიძე, „ნოემბრის წვიმა“
• წლის საუკეთესო დებიუტი: გელა ჩქვანავა, „კოლორიტები“
• წლის საუკეთესო ლიტერატურული კრიტიკა, ესსეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: ზაზა შათირიშვილი, „გალაკტიონის პოეტიკა და რიტორიკა“
• წლის საუკეთესო თარგმანი: ჯემალ აჯიაშვილი, „ვარსკვლავთა ჩრდილში მაღალთა თანა“
• წლის საუკეთესო პიესა: ირაკლი სამსონაძე, „ბებო მარიამი“
• პრემია ქართული ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის: ოთარ ჩხეიძე

საბა 2006

• წლის საუკეთესო რომანი: აკა მორჩილაძე, „ვენერას სიზმარი“
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: რატი ამაღლობელი, „წრე“
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: ვანო ჩხიკვაძე, „ზამთრის წიგნი“
• წლის საუკეთესო დებიუტი: თეონა დოლენჯაშვილი, „იანვრის მდინარე“
• წლის საუკეთესო ლიტერატურული კრიტიკა, ესსეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: აგი აბაშიძე, „ილია ჭავჭავაძე“
• წლის საუკეთესო თარგმანი: ლევან რამიშვილი, „ბჰაგავადგიტა“
• წლის საუკეთესო პიესა: ბასა ჯანიკაშვილი, „პიესები“
• პრემია ქართული ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის: ანა კალანდაძე

საბა 2007

• წლის საუკეთესო რომანი: ლაშა ბუღაძე, „ვიდრე მთავარ გმირს ეძინა“
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: შოთა იათაშვილი, „სანამ დროა“
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: ლაშა იმედაშვილი, „სამი მკვლელობა ძველ თბილისში“
• წლის საუკეთესო დებიუტი: ქეთი ქანთარია, დი ბი სი პიერის „ვერნონ გენიოს ლითლის“ თარგმანი
• წლის საუკეთესო ლიტერატურული კრიტიკა, ესსეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: მალხაზ ხარბედია, „პირადი ბიბლიოთეკა“
• წლის საუკეთესო თარგმანი: ბაჩანა ბრეგვაძე, „ახალი თარგმანები“
• წლის საუკეთესო პიესა: არ გაცემულა
• პრემია ქართული ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის: თამაზ ჩხენკელი

საბა 2008

• წლის საუკეთესო რომანი: აკა მორჩილაძე, „Maid in Tiflis“
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: მაია სარიშვილი, „მიკროსკოპი“
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: დავით ქართველიშვილი, „ოთხი მოთხრობა“
• წლის საუკეთესო თარგმანი: გიორგი ლობჟანიძე, „ყურანი“
• წლის საუკეთესო დებიუტი: ბაჩო კვირტია, „მატარებლის მოსვლამდე“
• წლის საუკეთესო პიესა: დათო ტურაშვილი, „შავი კედები“
• წლის საუკეთესო კრიტიკა, ესსეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: ეთერ თათარაიძე, ამირან არაბული, „შენდობით მომიხსენიეთ“
• პრემია ქართული ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისათვის: ვახუშტი კოტეტიშვილი

საბა 2009

• წლის საუკეთესო დებიუტი: გიორგი კეკელიძე, „ოდები“; დიანა ამფიმიადი, „შოკოლადი“ (გამომცემლობა „სიესტა“)
• წლის საუკეთესო კრიტიკა, ესეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: ლევან ბრეგაძე, „მოთხრობები ლიტერატურაზე“ (გამომცემლობა „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა“)
• წლის საუკეთესო თარგმანი: გიორგი ეკიზაშვილი, დანიელ პენაკის „ძაღლი, ძაღლი“ (გამომცემლობა „აგორა“)
• წლის საუკეთესო პიესა: ლაშა ბუღაძე, „ნაფტალინი“ (წიგნის სახელოსნო)
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: გიგი სულაკაური, „თამაში რევოლვერით“ (გამომცემლობა „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა“)
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: ბათუ დანელია, „MIRABILIS VITA“ (საგამომცემლო სახლი „ინოვაცია“)
• წლის საუკეთესო წლის საუკეთესო რომანი: თეონა დოლენჯაშვილი, „მემფისი“ (გამომცემლობა „სიესტა“)
• პრემია ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის: ჭაბუა ამირეჯიბი

საბა 2010

• წლის საუკეთესო დებიუტი: მაკა ლდოკონენი, „ქიშმიშიანი ამბები“ (გამომცემლობა „დიოგენე“)
• წლის საუკეთესო კრიტიკა, ესეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: ზურაბ ქარუმიძე, „ჯაზის ცხოვრება“ (გამომცემლობა „სიესტა“)
• წლის საუკეთესო თარგმანი: მანანა ღარიბაშვილი, გაიუს ვალერიუს კატულუსის ლექსები (გამომცემლობა „ლოგოსი“)
• წლის საუკეთესო პიესა: თამარ ბართაია, „მთავარი როლი“ (გამომცემლობა „დიოგენე“)
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: კოტე ჯანდიერი, „კონკიას ღამე“ (გამომცემლობა „დიოგენე“)
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: ზვიად რატიანი, „ნეგატივი“ (გამომცემლობა „დიოგენე“)
• წლის საუკეთესო რომანი: ნაირა გელაშვილი, „პირველი ორი წრე“ (გამომცემლობა „კავკასიური სახლი“)
• პრემია ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის: გურამ დოჩანაშვილი

საბა 2011

• წლის საუკეთესო დებიუტი: თამთა მელაშვილი, „გათვლა“ (გამომცემლობა „დიოგენე“)
• წლის საუკეთესო კრიტიკა: შოთა იათაშვილი, „დალაგება“ (გამომცემლობა „საუნჯე“); ნუგზარ მუზაშვილი, „გაქცევა ისტორიიდან“ (გამომცემლობა „დიოგენე“)
• წლის საუკეთესო ესეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: პაატა ქურდაძე, „ფსიქოდელური ქრონიკა“ (გამომცემლობა „სიესტა“)
• წლის საუკეთესო თარგმანი: გიორგი ლობჟანიძე, საადი შირაზელის „გოლესთანის“ თარგმანი (გამომცემლობა „კავკასიური სახლი“)
• წლის საუკეთესო პიესა: თამაზ ექვთიმიშვილი, „პუანტები“ (ჟურნალი „ლიტერატურული პალიტრა“)
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: მაკა მიქელაძე, „მე და ჩემი კუსტურიცა“ (გამომცემლობა „სიესტა“)
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: გივი ალხაზიშვილი, „ჩაბრუნებული მზერა“ (გამომცემლობა „საუნჯე“)
• წლის საუკეთესო რომანი: ერლომ ახვლედიანი, „კოღო ქალაქში“ (გამომცემლობა „სიესტა“)
• პრემია ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის: ვახტანგ ჯავახაძე

საბა 2012

• წლის საუკეთესო დებიუტი: ეკატერინე ტოგონიძე, „ანესთეზია“ (გამომცემლობა „საუნჯე“); სალომე ბენიძე, „მოხსენებითი ბარათი“ (გამომცემლობა „ინტელექტი“)
• წლის საუკეთესო კრიტიკა: ლევან ბრეგაძე, „ლიტერატურული (გამო)ძიებანი“ (გამომცემლობა „არტანუჯი“)
• წლის საუკეთესო ესეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: გიორგი მაისურაძე, „ჩაკეტილი საზოგადოება და მისი დარაჯები“ (გამომცემლობა „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა“)
• წლის საუკეთესო თარგმანი: დავით წერედიანი, გოეთეს „ფაუსტის“ თარგმანი (გამომცემლობა „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა“)
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: ბესო ხვედელიძე, „წითელი“ (გამომცემლობა „საუნჯე“)
• წლის საუკეთესო პიესა: ლაშა ბუღაძე, „ნავიგატორი“ (გამომცემლობა „ბაკურ საულაკაურის გამომცემლობა“)
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: პაატა შამუგია, „დაუჯდომელი“ (გამომცემლობა „სიესტა“)
• წლის საუკეთესო რომანი: აკა მორჩილაძე, „obOle“ (გამომცემლობა „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა“)
• პრემია ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის: რეზო ჭეიშვილი

საბა 2013

• წლის საუკეთესო დებიუტი: მარინა ელბაქიძე, „გაცვლა“
• წლის საუკეთესო კრიტიკა: ელგუჯა თავბერიძე, „კოლიმგრაფი“
• წლის საუკეთესო ესეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: გიორგი მაისურაძე, „დაკარგული კონტექსტები“
• წლის საუკეთესო თარგმანი უცხოური ენიდან ქათულად: ზაზა ჭილაძე, უილიამ ფოლკნერის „დროშები მტვერში“-ს თარგმანი (გამომცემლობა „დიოგენე“)
• წლის საუკეთესო თარგმანი ქართულიდან უცხოურ ენაზე: ნათია მიქელაძე-ბახსოლიანი, თამთა მელაშვილის „გათვლას“ თარგმანი (გერმანულად)
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: ირაკლი სამსონაძე, „შემკრთალი ქუჩა“
• წლის საუკეთესო პიესა: ალექს ჩიღვინაძე, „ქალაქის მერის ცოლის საყვარელი“
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: ლია სტურუა, „დავიწყების დღე“
• წლის საუკეთესო რომანი: ნაირა გელაშვილი, „მე ის ვარ“
• პრემია ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის: ზურაბ კიკნაძე

საბა 2014

• წლის საუკეთესო დებიუტი: Toressa Mossy, „სიბრძნე სიცრუისა“; ლია ლიქოკელი, „დევის ცოლის სიცილი“
• წლის საუკეთესო კრიტიკა: თამაზ კვაჭანტირაძე, „განსჯანი“
• წლის საუკეთესო ესეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: გოგი გვახარია, „ცრემლიანი სათვალე“
• წლის საუკეთესო თარგმანი უცხოური ენიდან ქათულად: გია გოკიელი, ლუის კეროლის „ელისის თავგადასავალი საოცრებათა ქვეყანაში“-ს თარგმანი (გამომცემლობა „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა“)
• წლის საუკეთესო თარგმანი ქართულიდან უცხოურ ენაზე: დონალდ რეიფილდი, ოთარ ჭილაძის „აველუმის“ თარგმანი (ინგლისურად)
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: არჩილ ქიქოძე, „ჩიტის და კაცის ამბავი“
• წლის საუკეთესო პიესა: დავით გაბუნია, „პიესები"
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: ეკა ქევანიშვილი, „სახლის გაყიდვა“
• წლის საუკეთესო რომანი: ზვიად კვარაცხელია, „ფორმა #100“
• პრემია ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის: დავით წერედიანი

საბა 2015

• წლის საუკეთესო დებიუტი: გიორგი წიკლაური, პიტერ აკროიდის „ლონდონის“ თარგმანი
• წლის საუკეთესო კრიტიკა: მალხაზ ხარბედია, „ტექსტი და სიმართლე“
• წლის საუკეთესო ესეისტიკა და დოკუმენტური პროზა: ირაკლი მახარაძე, „დიადი მუნჯი“
• წლის საუკეთესო თარგმანი უცხოური ენიდან ქათულად: ლელა დუმბაძე, ვირჯინია ვულფის „გზა შუქურისკენ“; ხათუნა ცხადაძე, უმბერტო ეკოს „პრაღის სასაფლაო“
• წლის საუკეთესო პროზაული კრებული: გოგი ჩაგელიშვილი, „მხატვარი“
• წლის საუკეთესო პოეტური კრებული: პაატა შამუგია. „შოზოგადოება“
• წლის საუკეთესო რომანი: აბო იაშაღაშვილი, „როიალ მერი“
• პრემია ლიტერატურის განვითარებაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთვის: ბესიკ ხარანაული

საინტერესო ფაქტები

• 2007 და 2015 წლებში არ გაცემულა პრემია საუკეთესო პიესის ნომინაციაში.
• 2009 და 2012 წლებში „საბა“ საუკეთესო დებიუტისთვის, 2011 წელს – საუკეთესო კრიტიკისთვის და 2015 წელს – საუკეთესო თარგმანისთვის ორმა კანდიდატმა გაიყო.
• 2011 წელს „საბას“ დაემატა ახალი ნომინაცია – პრემია საუკეთესო კრიტიკისთვის.
• 2013 წელს „საბა“ საუკეთესო თარგმანისთვის ორად გაიყო: საუკეთესო თარგმანი უცხოური ენიდან ქართულად და საუკეთესო თარგმანი ქართულიდან უცხოურ ენაზე.
• აკა მორჩილაძეს ყველაზე მეტჯერ, 6-ჯერ, აქვს მიღებული „საბა“. ყველა ჯილდო მან საუკეთესო რომანის ნომინაციაში მიიღო.
• ლაშა ბუღაძემ სამჯერ მიიღო „საბა“ საუკეთესო პიესის, ხოლო ორჯერ – საუკეთესო რომანის ნომინაციაში.
• ერთზე მეტი „საბა“ აგრეთვე მიღებული აქვთ ბაჩანა ბრეგვაძეს, გიორგი ლობჟანიძეს, შოთა იათაშვილს, ლევან ბრეგაძეს, ნაირა გელაშვილს, პაატა შამუგიას, მალხაზ ხარბედიას, ბესიკ ხარანაულსა და გიორგი მაისურაძეს.