ზიკო

ზიკო
პირადი მონაცემები
სრული ; სახელი	არტურ ანტუნეშ კოიმბრა
დაბადების ; თარიღი	3 მარტი, 1953 (72 წლის)
დაბადების ; ადგილი	რიო-დე-ჟანეირო, ბრაზილია
სიმაღლე	172 სმ
სათამაშო ; პოზიცია	ნახევარმცველი
ახალგაზრდული კარიერა
1960–1972	ფლამენგო
პროფესიონალური კარიერა*
ეროვნული ნაკრები
სამწვრთნელო კარიერა
1999	კაშიმა ანტლერსი
2002–2006	იაპონია
2006–2008	ფენერბახჩე
2008	ბუნიოდკორი
2009	ცსკა მოსკოვი
2009–2010	ოლიმპიაკოსი
2011–2012	ერაყი
2013–2014	ალ-გარაფა
2014–2016	გოა
	* პროფესიონალურ კლუბებში გამოსვლა და გოლები მხოლოდ ეროვნული ლიგებისთვის იანგარიშება;

არტურ ანტუნეშ კოიმბრა (პორტ. Arthur Antunes Coimbra; დ. 3 მარტი, 1953, რიო-დე-ჟანეირო, ბრაზილია) — ბრაზილიელი ფეხბურთელი და ფეხბურთის მწვრთნელი. თამაშობდა შემტევი ნახევარმცველის პოზიციაზე. ფეხბურთის გულშემატკივრებში უფრო ცნობილია როგორც ზიკო.^[1] 1978 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის ბრინჯაოს პრიზიორი ბრაზილიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების შემადგენლობაში. 1982 წლის ესპანეთისა და 1986 წლის მექსიკის მსოფლიო ჩემპიონატის მონაწილე. ითვლება ყველა დროის ერთ-ერთ უდიდეს ფეხბურთელად.^[2]^[3]^[4]

საკლუბო კარიერა

ზიკოს საკლუბო კარიერის უმნიშვნელოვანესი ნაწილი დაკავშირებულია ბრაზილიურ „ფლამენგოსთან“, სადაც 1971–1983 წლებში თამაშობდა. მის მიერ „ფლამენგოსთან“ ერთად მოპოვებულ სხვადასხვა ტიტულებს შორის აღსანიშნავია ბრაზილიის ჩემპიონობა (1980, 1982, 1983), კოპა ლიბერტადორესი (1981) და საკონტინენტთაშორისო თასი (1981).

1983–1985 წლებში თამაშობდა იტალიურ „უდინეზეში“, სადაც სერია A-ს ფარგლებში ჩატარებულ 40 შეხვედრაში 22 გოლი გაიტანა, ხოლო ყველა ტურნირის ჩათვლით ნათამაშებ 53 მატჩში 30 გოლი შეაგდო.

მოგვიანებით დაბრუნდა „ფლამენგოში“ (1985–1989), ხოლო კარიერა დაასრულა იაპონურ „კაშიმა ანტლერსში“ (1991–1994), სადაც მისმა გამოსვლამ მნიშვნელოვანი ბიძგი მისცა იაპონური ფეხბურთის განვითარებას.

„ფლამენგო“

ზიკომ „ფლამენგოს“ რიგებში 1971–1983 და 1985–1989 წლებში ჯამში 731 მატჩი ჩაატარა (სხვადასხვა ტურნირზე) და 568 გოლი გაიტანა. ეს მონაცემები მოიცავს ბრაზილიის სერია A-ს, კარიოკას ჩემპიონატს (რიო-დე-ჟანეიროს შტატის ჩემპიონატი), კოპა ლიბერტადორესსა და სხვა ტურნირებს.

1980 წლის ბრაზილიის ჩემპიონატის ფინალში „ატლეტიკო მინეიროს“ წინააღმდეგ, რომელიც „ფლამენგომ“ 3–2 მოიგო, ზიკომ გადამწყვეტი გოლი გაიტანა. ეს იყო „ფლამენგოს“ პირველი ეროვნული ტიტული, სადაც ზიკო გუნდის ლიდერი და გადამწყვეტი ფიგურა იყო.

„ფლამენგოში“ ჩატარებულ მნიშვნელოვან მატჩებს შორის აღსანიშნავია 1981 წლის კოპა ლიბერტადორესის სამმატჩიანი ფინალი, სადაც „ფლამენგომ“ მარიო სოტოს „კობრელოას“ საერთო ჯამში 4–2 (2–1,^[5] 0–1,^[6] 2–0^[7]) მოუგო და ოთხივე ბურთი ზიკომ გაიტანა. შედეგად ტურნირის საუკეთესო მოთამაშედ და ბომბარდირად (11 გოლი) დასახელდა.^[8]^[9]

ასევე აღსანიშნავია ტოკიოში გამართული 1981 წლის საკონტინენტთაშორისო თასის ფინალი, როდესაც „ფლამენგომ“ 3–0 მოუგო ინგლისის „ლივერპულს“. ამ გამარჯვებაში ზიკომ გადამწყვეტი როლი ითამაშა, თუმცა გოლები გაიტანეს ნუნიესმა (2) და ადილიომ. ზიკო მატჩის საუკეთესო მოთამაშედ დასახელდა.^[10]

ზიკო ხშირად გამოირჩეოდა ე.წ. „ფლა-ფლუ“ დერბიში, „ფლამენგოსა“ და „ფლუმინენსეს“ შორის ლეგენდარულ შეხვედრებში. მაგალითად, 1976 წლის 16 მაისს, „ფლამენგომ“ 4–1 მოიგო, ზიკომ ჰეთ-თრიკი შეასრულა. ზოგადად, ზიკოს 19 გოლი აქვს გატანილი „ფლუმინენსეს“ წინააღმდეგ, რაც რეკორდია ამ დერბის ისტორიაში.

სანაკრებო კარიერა

1976–1986 წლებში ბრაზილიის ეროვნული ნაკრების შემადგენლობაში 71 შეხვედრა ჩაატარა, რომლის მაისურით პირველად 1976 წლის 25 თებერვალს, ურუგვაის ეროვნული ნაკრების წინააღმდეგ ატლანტიკის თასზე გამართულ შეხვედრაში გამოვიდა მინდორზე. ბრაზილიელებმა თამაში ასეთი შემადგენლობით დაიწყეს: ვალდირ პერესი, ამარალი, ნელინიო, შიკაო, რიველინო, ზიკო, ფლეშა, ედუ, ლულა, მიგელი და პალინია. მატჩი მონტევიდეოში, „ესტადიო სენტენარიოზე“ გაიმართა და სტუმართა გამარჯვებით, ანგარიშით 2–1 დასრულდა. ბურთები ბრაზილიელთაგან ზიკომ და ნელინიომ გაიტანეს.^[11]

ეროვნული ნაკრების რიგებში უკანასკნელად 1986 წლის 21 ივნისს, საფრანგეთის ნაკრების წინააღმდეგ მექსიკის მსოფლიო ჩემპიონატის მეოთხედფინალურ შეხვედრაში ითამაშა. მატჩი გვადალახარაში, „ესტადიო ხალისკოზე“ გაიმართა და როგორც ძირითადი, ასევე დამატებითი დრო ფრედ — 1–1 დამთავრდა. მატჩისშემდგომი პენალტების სერია ფრანგების სასარგებლოდ წარიმართა და მათივე გამარჯვებით, ანგარიშით 4–3 დასრულდა.^[12]

მსოფლიო ჩემპიონატებზე

ზიკომ მსოფლიო ჩემპიონატების 14 შეხვედრაში მიიღო მონაწილეობა და 5 ბურთი გაიტანა.^[13]

^{ჩემპ.}	^{მასპინძელი}	^№	^{პოზიცია}	^შ	^ბ	^მ	^ფ	^წ	^{შედეგი}
1978	არგენტინა	8	ნახევარმცველი	6	1	3	3	0	მესამე ადგილი
1982	ესპანეთი	10	ნახევარმცველი	5	4	4	0	1	მეორე რაუნდი
1986	მექსიკა	10	ნახევარმცველი	3	0	2	1	0	მეოთხედფინალი

სტატისტიკა

საკლუბო

კლუბი	დივიზიონი	სეზონი	ლიგა		ლიგა⁽¹⁾		თასი⁽²⁾		საერთ⁽⁴⁾		სხვა⁽⁴⁾		ჯამში⁽⁵⁾		გპმ⁽⁶⁾
კლუბი	დივიზიონი	სეზონი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი
ფლამენგო
	სერია A	1971	15	2	-	-	-	-	-	-	2	0	17	2	0,11
		1972	4	0	2	0	-	-	-	-	-	-	6	0	0,00
		1973	26	8	9	0	-	-	-	-	-	-	35	8	0,22
		1974	19	12	31	20	-	-	-	-	-	-	50	32	0,69
		1975	27	10	29	30	-	-	-	-	-	-	56	40	0,71
		1976	20	14	27	18	-	-	-	-	-	-	47	32	0,68
		1977	18	10	29	27	-	-	-	-	-	-	47	37	0,78
		1978	-	-	22	19	-	-	-	-	-	-	22	19	0,86
		1979	8	5	42	60	-	-	-	-	-	-	50	65	1,30
		1980	19	21	22	17	-	-	-	-	4	2	45	40	0,88
		1981	8	3	35	25	-	-	14	11	-	-	57	39	0,68
		1982	23	21	23	21	-	-	4	2	-	-	50	44	0,88
		1983	25	17	-	-	-	-	4	3	-	-	29	20	0,68
		1985	3	1	3	2	-	-	-	-	-	-	6	3	0,50
		1986	-	-	4	3	-	-	-	-	-	-	6	3	0,75
		1987	12	5	5	1	-	-	-	-	-	-	17	6	0,35
		1988	14	4	6	0	-	-	-	-	-	-	20	4	0,20
		1989	8	2	11	2	7	3	1	0	-	-	20	4	0,20
	ჯამში		249	135	300	245	7	3	22	16	6	2	584	401	0,68
უდინეზე
	სერია A	1983-84	24	19	-	-	9	5	-	-	-	-	33	24	0,72
	სერია A	1984-85	16	3	-	-	4	3	-	-	-	-	20	6	0,30
	ჯამში		40	22	0	0	13	8	0	0	0	0	53	30	0,56
კაშიმა ანტლერსი
	ჯეი ლიგა	1991-1992	22	21	-	-	-	-	-	-	-	-	22	21	0,95
		1992	-	-	-	-	12	7	-	-	-	-	12	7	0,58
		1993	17	9	-	-	7	3	-	-	-	-	24	12	0,50
		1994	7	5	-	-	-	-	-	-	-	-	7	5	0,30
	ჯამში		46	35	0	0	19	10	0	0	0	0	65	45	0,69
სულ ჯამში			335	192	300	245	39	21	22	16	6	2	702	476	0,67
⁽¹⁾ გუანაბარას თასის (1971, 1980) მონაცემების ჩათვლით. ⁽²⁾ კარიოკის ლიგის (1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989) მონაცემების ჩათვლით. ⁽³⁾ იტალიის თასისა (1983-84, 1984-85) და ბრაზილიის თასის (1989) მონაცემების ჩათვლით. ⁽⁴⁾ ლიბერტადორესის თასის (1981, 1982, 1983), საკონტინენტთაშორისო თასისა (1981) და სამხრეთ ამერიკის სუპერთასის (1989) მონაცემების ჩათვლით. ⁽⁵⁾ არ მოიცავს ამხანაგურ მატჩებში გატანილ გოლებს.

სანაკრებო

ეროვნული ნაკრები	წლები	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი	მატჩი	გოლი
ეროვნული ნაკრები	წლები	ამხანაგური		კოპა ამერიკა		შესარჩევი		მუნდიალი		ჯამში
ბრაზილია	1976	9	6	-	-	-	-	-	-	9	6
	1977	4	1	-	-	3	5	-	-	7	6
	1978	5	2	-	-	-	-	6	1	11	3
	1979	2	3	3	2	-	-	-	-	5	5
	1980	5	4	-	-	-	-	-	-	5	4
	1981	8	5	-	-	4	5	-	-	12	10
	1982	6	4	-	-	-	-	5	4	11	8
	1983	1	0	-	-	-	-	-	-	1	0
	1985	1	2	-	-	4	1	-	-	5	3
	1986	2	3	-	-	-	-	3	0	5	3
	სულ ჯამში	43	30	3	2	11	11	14	4	71	48

მიღწევები

ფაქტები

ზიკო „ფლამენგოს“ ისტორიაში „მარაკანას“ სტადიონზე გატანილი ყველაზე მეტი გოლის (333) ავტორია.

1981 წლის სეზონში ზიკომ 60-ზე მეტი გოლი გაიტანა ყველა ტურნირზე, რაც მის საკლუბო კარიერაში ერთ-ერთ ყველაზე შთამბეჭდავ მიღწევად ითვლება.

ზიკო ცნობილი იყო თავისუფალი დარტყმების ოსტატობით. მისი თქმით, „ფლამენგოში“ 101 გოლი გაიტანა პირდაპირი თავისუფალი დარტყმებით, რაც მსოფლიო რეკორდად ითვლება.

ზიკოს 1982 წლის მსოფლიო ჩემპიონატზე თამაში ითვლება „ჟოგო ბონიტოს“ (ლამაზი თამაშის) სიმბოლოდ. მიუხედავად იმისა, რომ ბრაზილიის ეროვნულ ნაკრებთან ერთად ტიტული არ მოუგია, მისი გავლენა ბრაზილიურ ფეხბურთზე საყოველთაოდ აღიარებულია. ითვლება ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო „ათიანად“. მისი გამორჩეული საფეხბურთო ნიჭისა და თამაშზე მისი ინდივიდუალური გავლენის მასშტაბიდან გამომდინარე ხშირად ადარებდნენ პელეს, მარადონასა და კრუიფს.

ბიბლიოგრაფია

გოდუაძე, ლაშა (2010). მსოფლიო თასის ისტორია (1930–2010). თბილისი: გაზეთი „მსოფლიო სპორტი“.
კაკაბაძე, მიხეილ (1979). არგენტინის ცის ქვეშ. თბილისი: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
კაკაბაძე, მიხეილ (1981). ოქროს ქალღმერთიდან ფიფა-ს თასამდე. თბილისი: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
ფანჯიკიძე, გურამ (1979). არგენტინა, არგენტინა!. თბილისი: გამ-ბა საბჭ. საქართველო.
ფანჯიკიძე, გურამ (1982). ფორცა, იტალია!. თბილისი: გამ-ბა საბჭ. საქართველო.
ფანჯიკიძე, გურამ (1987). მარადონა რეი : მსოფლიოს XIII ჩემპიონატის შთაბეჭდილებები. თბილისი: გამ-ბა ნაკადული.
Glanville, Brian (2018). The Story of the World Cup. London: Faber. ISBN 9780571325566
Holt, Nick (2014). The Mammoth Book of the World Cup. London: Running Press Adult. ISBN 0762452242

პერიოდიკა

თორელი, გ., მსოფლიოს თასი უხმობს რჩეულებს // „ლელო“, 22 აპრილი, 1978, № 79 (6144), გვ. 3.
ზიკოს 59 გოლი // „ლელო“, 3 იანვარი, 1982, № 2 (7063), გვ. 3, ISSN 2233-3827.

რესურსები ინტერნეტში

სოციალური ქსელები

Facebook · Twitter

თემატური საიტები

AFS · FIFA · National Football Teams

National Football Teams

1976 · 1977 · 1978 · 1979 · 1980 · 1981 · 1982 · 1983 · 1985 · 1986

Planet World Cup · RSSSF · Torcida

1978 · 1978 · 1978 · 1982 · 1982 · 1982 · 1986 · 1986 · 1986

ფოტო · მედია

Placar Magazine · The Guardian

სქოლიო

↑ ბრაზილიური მეტსახელების წარმოშობის ისტორია
↑ World Cup 1982 (Spain). ESPN Soccernet. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-06-18. ციტირების თარიღი: 2020-08-24.
↑ Dalla A alla Zico, i grandi numeri 10 del calcio internazionale. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-08-02. ციტირების თარიღი: 2022-10-06.
↑ Classic players: Zico
↑ Libertadores: Flamengo 2 x 1 Cobreloa
↑ Libertadores: Cobreloa 1 x 0 Flamengo
↑ Flamengo Campeão da Copa Libertadores de 1981
↑ Cuando Flamengo tocó el cielo con las manos
↑ Flamengo campeón de la Libertadores 1981: una serie de eventos afortunados y una desgracia
↑ Toyota Cup - Most Valuable Player of the Match Award
↑ Uruguay 1–2 Brazil, 25 February 1976.
↑ France 1–1 Brazil, 21 June 1986.
↑ Zico in the World Cups.
↑ Copa Julio Roca 1976.
↑ Argentina–Brazil Matches 1914–2008. RSSSF.
↑ 1982 FIFA World Cup All-Star Team.
↑ South American Player of the Year 1977.
↑ South American Player of the Year 1981.
↑ South American Player of the Year 1982.
↑ South American Player of the Year 1976.
↑ South American Player of the Year 1980.
↑ Placar's 100 Craques do Século.
↑ The FIFA 100. theguardian.com.
↑ Pele's list of the greatest. news.bbc.co.uk.
↑ Pelé's Choice of 125 Living Players. RSSSF.
↑ Fifa names greatest list. news.bbc.co.uk.
↑ FIFA 100 – list of the 125 greatest living footballers in 2004 created by Pelé
↑ Museu do Futebol II. Anjos barrocos. Portuguese. Fut Pop Clube.

[1] ბრაზილიური მეტსახელების წარმოშობის ისტორია

[soccernet_WC82-2] World Cup 1982 (Spain). ESPN Soccernet. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-06-18. ციტირების თარიღი: 2020-08-24.

[Dalla_A_alla_Zico-3] Dalla A alla Zico, i grandi numeri 10 del calcio internazionale. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-08-02. ციტირების თარიღი: 2022-10-06.

[4] Classic players: Zico

[5] Libertadores: Flamengo 2 x 1 Cobreloa

[6] Libertadores: Cobreloa 1 x 0 Flamengo

[7] Flamengo Campeão da Copa Libertadores de 1981

[8] Cuando Flamengo tocó el cielo con las manos

[9] Flamengo campeón de la Libertadores 1981: una serie de eventos afortunados y una desgracia

[10] Toyota Cup - Most Valuable Player of the Match Award

[11] Uruguay 1–2 Brazil, 25 February 1976.

[12] France 1–1 Brazil, 21 June 1986.

[13] Zico in the World Cups.

[14] Copa Julio Roca 1976.

[15] Argentina–Brazil Matches 1914–2008. RSSSF.

[16] 1982 FIFA World Cup All-Star Team.

[17] South American Player of the Year 1977.

[18] South American Player of the Year 1981.

[19] South American Player of the Year 1982.

[20] South American Player of the Year 1976.

[21] South American Player of the Year 1980.

[22] Placar's 100 Craques do Século.

[23] The FIFA 100. theguardian.com.

[24] Pele's list of the greatest. news.bbc.co.uk.

[25] Pelé's Choice of 125 Living Players. RSSSF.

[26] Fifa names greatest list. news.bbc.co.uk.

[27] FIFA 100 – list of the 125 greatest living footballers in 2004 created by Pelé

[28] Museu do Futebol II. Anjos barrocos. Portuguese. Fut Pop Clube.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]