კალინგის პროვინცია

კალინგის პროვინცია
ტაგალ. Lalawigan ng Kalinga
ადმინისტრაციული ერთეული
	კალინგის პროვინცია; ტაგალ. Lalawigan ng Kalinga
დროშა	გერბი
ქვეყანა	ფილიპინები
ადმ. ცენტრი	Tabuk
შიდა დაყოფა	Tabuk, ბალბალანი, ლუბუაგანი, პასილი, პინუკპუკი, რისალი (კალინგა), ტანუდანი და ტინგლაიანი
კოორდინატები	17°45′00″ ჩ. გ. 121°15′00″ ა. გ. / 17.75000° ჩ. გ. 121.25000° ა. გ.
მმართველი	Ferdinand Tubban
დაარსდა	1907
ფართობი	3231.25 კმ²
ოფიციალური ენა	ილოკური ენა
მოსახლეობა	229 570 (1 მაისი, 2020)
სასაათო სარტყელი	UTC+8
სატელეფონო კოდი	74
საფოსტო ინდექსი	3800–3808
ოფიციალური საიტი	http://www.kalinga.gov.ph
	კალინგის პროვინცია ვიკისაწყობში

კალინგის პროვინცია — ზღვაზე გასასვლელის არმქონე პროვინცია ფილიპინებში. მდებარეობს კორდილიერის ადმინისტრაციულ რეგიონში, ლუსონში. პროვინციის დედაქალაქია ტაბუკი. კალინგის სამხრეთით მთის პროვინცია მდებარეობს, დასავლეთით — აბრის პროვინცია, აღმოსავლეთით — ისაბელის პროვინცია, ჩრდილო-აღმოსავლეთით — კაგაიანი, ხოლო ჩრდილოეთით — აპაიაო. წარსულში კალინგა და აპაიაო ერთ პროვინციაში (კალინგა-აპაიაო) შედიოდა, თუმცა ადგილობრივი მოსახლეობისთვის მომსახურებათა უკეთ უზრუნველსაყოფად 1995 წელს პროვინციები განცალკევდნენ.

პრეზიდენტმა ემილიო აგინალდომ 1906 წლის 6 მარტს ლუბუაგანი მთავრობის რეზიდენციად გამოაცხადა. ლუბუაგანი 73 დღის მანძილზე იყო რეზიდენცია (18 მაისამდე), სანამ პრეზიდენტი პალანანში გადავიდოდა.^[2]^[3]

ეტიმოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პროვინციის სახელწოდება წარმოდგება იბანაგური და გადანგური სიტყვიდან kalinga, რაც მტერს, მებრძოლს ნიშნავს.

გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კალინგის პროვინციის ფართობი 3 231.25 კმ²-ია.^[4] პროვინცია ლუსონში, კორდილიერის ადმინისტრაციული რეგიონის ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს. მის სამხრეთით მთის პროვინცია მდებარეობს, დასავლეთით — აბრის პროვინცია, აღმოსავლეთით — ისაბელის პროვინცია, ჩრდილო-აღმოსავლეთით — კაგაიანი, ხოლო ჩრდილოეთით — აპაიაო.

პროვინციის რელიეფი ძირითადად მთიანია. მთების სიმაღლე 1 500-დან 2 500 მეტრამდეა. კალინგის დასავლეთი ნაწილი ციცაბო ფერდობებით, პლატოებით, ხეობებითა და იზოლირებული დაბლობებითაა დაფარული. აღმოსავლეთი ნაწილი ძირითადად ბორცვებითა და მთებითაა დაფარული.

პროვინციის ფართო დაბლობები ბალახითაა დაფარული, რომელსაც მოსახლეობა საძოვრებად იყენებს. მაღალმთიანეთი ტროპიკული წვიმის ტყეებითაა დაფარული. დასავლეთით, მაღლობებში, განსაკუთრებით ბალბალანის მთებში ხელშეუხებელი ფიჭვის ტყეებია გაშლილი. რისალისა და ტაბუკის მუნიციპალიტეტები პროვინციის მასშტაბით ბრინჯის უდიდესი მწარმოებლები არიან. ბალბალანში, ლუბუაგანში, პასილში, პინუკპუკში, ტინგლაიანსა და ტანუდანში ბრინჯის ტერასებია გაჭრილი.

კლიმატი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კალინგის პროვნცია III ტიპის კლიმატურ სარტყელში მდებარეობს. ამ ტიპის კლიმატის დროს მშრალი და წვიმების სეზონი მკვეთრად არ არის გამოხატული. ნოემბრიდან აპრილამდე შედარებით მშრალი პერიოდია, ხოლო წვიმებიანი პერიოდი წელიწადის დარჩენილ დროს გრძელდება. პროვინციაში საშუალო ტემპერატურა 17-22 °C-ს (63-72 °F) შორისაა. ყველაზე ძლიერი წვიმები ივლისიდან ოქტომბრამდე პერიოდშია.

ჰიდროლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პროვინციის ტერიტორიაზე უამრავი მდინარე მიედინება, მათ შორის: მდიანრე ჩიკო, რომელიც მთის პროვინციაში იღებს სათავეს და კაგაიანის ხეობაში ჩაედინება. მას რამდენიმე შენაკადი აქვს: სამხრეთში ბუნოგი, აღმოსავლეთში — ტანუდანი და ბიგა, ცენტრალურ ნაწილში — პასილი, ხოლო დასავლეთში — პოსვოი, დაო-ანგანი, მაბაკა და სალტანი. პროვინციაში რამდენიმე პატარა ტბაც მდებარეობს.

ადმინისტრაციული დაყოფა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კალინგის პროვინცია 7 მუნიციპალიტეტსა და 1 შემადგენელ ქალაქს მოიცავს. მუნიციპალიტეტები და ქალაქი ერთ საკანონმდებლო რაიონში ერთიანდება.

2007 წელს ტაბუკი შემადგენელ ქალაქად გამოცხადდა, თუმცა 2008 წლის ნოემბერში ფილიპინების უზენაესმა სასამართლომ კანონი არაკონსტიტუციურად ცნო. ტაბუკს ქალაქის სტატუსი ხელახლა 2009 წლის 22 დეკემბერს მიენიჭა.^[5]

ბარანგაები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კალინგის მუნიციპალიტეტში სულ 152 ბარანგაი მდებარეობს. 2010 წლის აღწერით ყველაზე მეტი ადამიანი ტაბუკში მდებარე ბულანაოს ბარანგაიში ცხოვრობს, ხოლო ყველაზე ცოტა ტანდუანში მდებარე სამხრეთ ანგაკანის მუნიციპალიტეტში. ტაბუკის გამოკლების შემთხვევაში მოსახლეობის რაოდენობით პირველ ადგილზე პუკპუკის მუნიციპალიტეტის ბარანგაი პინუკპუკ-ჯანქშენია.^[6]

დემოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ტინგლაიანელი სტუდენტი ტრადიციულ სამოსში ხელნაკეთი იარაღით ხელში

2015 წლის მონაცემებით კალინგის მოსახლეობა 212 680 ადამიანს შეადგენს.^[7] მოსახლეობის სიმჭიდროვის მაჩვენებელი 66 ადამიანია 1 კვ. კმ-ზე.^[8]

2000 წლის აღწერით მოსახლეობის 64.37% (111 774 ადამიანი) კალინგის ტომებს მიეკუთვნება. ილოკანოები პროვინციის მკვიდრთა 23.98%-ს შეადგენენ, კანკანაები — 2.55%-ს, ბონტოკები — 1.61%-ს, ტაგალები — 1.28%-ს, ხოლო აპლაიები — 1%-ს.^[9]

ადგილობრივი მმართველობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პროვინციის აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური გუბერნატორია. საკანონმდებლო ორგანოს პროვინციული საბჭო (Sangguniang Panlalawigan) წარმოადგენს, რომელსაც ვიცე-გუბერნატორი ხელმძღვანელობს, რომელიც გუბერნატორის დროებითი ვაკანსიის დროს აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაურის უფლებამოსილებასაც ასრულებს. გუბერნატორი, ვიცე-გუბერნატორი და პროვინციული საბჭო სამი წლის ვადით აირჩევა და ზედიზედ სამჯერ შეიძლება იქნენ არჩეული. კალინგის პროვინციის ამჟამინდელი გუბერნატორი ფერდინანდ ტუბანია, ხოლო ვიცე-გუბერნატორი — დავე ოდიემი. ფილიპინების წარმომადგენელთა პალატაში პროვინციის წარმომადგენელი ალენ ხესე მანგაოანია.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ 2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President — Philippine Statistics Authority, 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107442757"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17067223"></a>
↑ History. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 31 აგვისტო, 2018. ციტირების თარიღი: 14 March 2019.
↑ Municipality of Lubuagan. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მარტი, 2016. ციტირების თარიღი: 14 March 2019.
↑ Province: Kalinga (province)". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Retrieved 8 January 2016.
↑ Pulta, Benjamin B. (23 December 2009). „SC reverses self, upholds creation of 16 cities“. The Daily Tribune. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 August 2011. ციტირების თარიღი: 26 July 2016.
↑ List of Provinces. PSGC Interactive. National Statistical Coordination Board. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 January 2013. ციტირების თარიღი: 2 January 2014.
↑ Census of Population (2015). Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population. PSA. Retrieved 20 June 2016.
↑ Census of Population and Housing (2010). "Cordillera Administrative Region (CAR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Retrieved 29 June 2016.
↑ Females Better Educated in Kalinga; Table 5. Household Population by Ethnicity and Sex: Kalinga, 2000 (29 May 2002). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 March 2012. ციტირების თარიღი: 26 July 2016.

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q5058978_citetype_Q10870555"_data-entity-id="Q107442757">[https://psa.gov.ph/content/2020-census-population-and-housing-2020-cph-population-counts-declared-official-president_2020_Census_of_Population_and_Housing_(2020_CPH)_Population_Counts_Declared_Official_by_the_President]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:d:Q17067223|Philippine_Statistics_Authority]],_2021.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107442757"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17067223"></a></div>-1] 2020 Census of Population and Housing (2020 CPH) Population Counts Declared Official by the President — Philippine Statistics Authority, 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107442757"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17067223"></a>

[LubuaganGovPH-History-2] History. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 31 აგვისტო, 2018. ციტირების თარიღი: 14 March 2019.

[DILGCAR-Lubuagan-3] Municipality of Lubuagan. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 მარტი, 2016. ციტირების თარიღი: 14 March 2019.

[4] Province: Kalinga (province)". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Retrieved 8 January 2016.

[TheDailyTribune-16Cities-5] Pulta, Benjamin B. (23 December 2009). „SC reverses self, upholds creation of 16 cities“. The Daily Tribune. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 August 2011. ციტირების თარიღი: 26 July 2016.

[nscblist-6] List of Provinces. PSGC Interactive. National Statistical Coordination Board. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 January 2013. ციტირების თარიღი: 2 January 2014.

[7] Census of Population (2015). Highlights of the Philippine Population 2015 Census of Population. PSA. Retrieved 20 June 2016.

[8] Census of Population and Housing (2010). "Cordillera Administrative Region (CAR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Retrieved 29 June 2016.

[CensusGovPH-2000-9] Females Better Educated in Kalinga; Table 5. Household Population by Ethnicity and Sex: Kalinga, 2000 (29 May 2002). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 19 March 2012. ციტირების თარიღი: 26 July 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]