ტყვია

ტყვია

82 Pb

207.2

4f14 5d10 6s2 6p2

ტყვია, ₈₂Pb

ზოგადი თვისებები
მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა	ლითონური
სტანდ. ატომური მასა Ar°(Pb)	207.2
ტყვია პერიოდულ სისტემაში
წყალბადი ჰელიუმი ლითიუმი ბერილიუმი ბორი ნახშირბადი აზოტი ჟანგბადი ფთორი ნეონი ნატრიუმი მაგნიუმი ალუმინი სილიციუმი ფოსფორი გოგირდი ქლორი არგონი კალიუმი კალციუმი სკანდიუმი ტიტანი ვანადიუმი ქრომი მანგანუმი რკინა კობალტი ნიკელი სპილენძი თუთია გალიუმი გერმანიუმი დარიშხანი სელენი ბრომი კრიპტონი რუბიდიუმი სტრონციუმი იტრიუმი ცირკონიუმი ნიობიუმი მოლიბდენი ტექნეციუმი რუთენიუმი როდიუმი პალადიუმი ვერცხლი კადმიუმი ინდიუმი კალა სტიბიუმი ტელური იოდი ქსენონი ცეზიუმი ბარიუმი ლანთანი ცერიუმი პრაზეოდიმი ნეოდიმი პრომეთიუმი სამარიუმი ევროპიუმი გადოლინიუმი ტერბიუმი დისპროზიუმი ჰოლმიუმი ერბიუმი თულიუმი იტერბიუმი ლუტეციუმი ჰაფნიუმი ტანტალი ვოლფრამი რენიუმი ოსმიუმი ირიდიუმი პლატინა ოქრო ვერცხლისწყალი თალიუმი ტყვია ბისმუტი პოლონიუმი ასტატი რადონი ფრანციუმი რადიუმი აქტინიუმი თორიუმი პროტაქტინიუმი ურანი (ელემენტი) ნეპტუნიუმი პლუტონიუმი ამერიციუმი კიურიუმი ბერკელიუმი კალიფორნიუმი აინშტაინიუმი ფერმიუმი მენდელევიუმი ნობელიუმი ლოურენსიუმი რეზერფორდიუმი დუბნიუმი სიბორგიუმი ბორიუმი ჰასიუმი მეიტნერიუმი დარმშტადტიუმი რენტგენიუმი კოპერნიციუმი ნიჰონიუმი ფლეროვიუმი მოსკოვიუმი ლივერმორიუმი ტენესინი ოგანესონი Sn ↑ Pb ↓ Fl თალიუმი ← ტყვია → ბისმუთი
ატომური ნომერი (Z)	82
ჯგუფი	14 ჯგუფი ჯგუფი
პერიოდი	6 პერიოდი
ბლოკი	d-ბლოკი
ელექტრონული კონფიგურაცია	[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p2
ელექტრონი გარსზე	2, 8, 18, 32, 18, 4
ელემენტის ატომის სქემა
ფიზიკური თვისებები
აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში	მყარი სხეული
დნობის ტემპერატურა	1064,18 °C ​(1337,33 K, ​1947,52 °F)
დუღილის ტემპერატურა	2970 °C ​(3243 K, ​5378 °F)
სიმკვრივე (ო.ტ.)	19,30 გ/სმ3
სიმკვრივე (ლ.წ.)	17,31 გ/სმ3
დნობის კუთ. სითბო	12,55 კჯ/მოლი
აორთქ. კუთ. სითბო	342 კჯ/მოლი
მოლური თბოტევადობა	25,418 ჯ/(მოლი·K)
ნაჯერი ორთქლის წნევა P (პა) 1 10 100 1 k 10 k 100 k T (K)-ზე 1646 1814 2021 2281 2620 3078
ატომის თვისებები
ჟანგვის ხარისხი	−3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +5 (an amphoteric oxide)
ელექტროდული პოტენციალი	Au←Au−3 1,50 ვ Au←Au+ 1,70 ვ
ელექტრო­უარყოფითობა	პოლინგის სკალა: 2,54
იონიზაციის ენერგია	1: 890,1 კჯ/მოლ 2: 1980 კჯ/მოლ
ატომის რადიუსი	ემპირიული: 144 პმ
კოვალენტური რადიუსი (rcov)	136±6 პმ
იონური რადიუსი (rion)	(−3e) 185 (+1e) 137 პმ
ვან-დერ-ვალსის რადიუსი	166 პმ
მოლური მოცულობა	10,2 სმ3/მოლი
ტყვიას სპექტრალური ზოლები
სხვა თვისებები
მესრის სტრუქტურა	რომბოედრიკული
მესრის პერიოდი	4,0781 Å
ბგერის სიჩქარე	2030 მ/წმ
thin rod	22,14 მ/წმ (at 20 °C)
თერმული გაფართოება	14,2 µმ/(მ·K) 14,2 µმ/(მ·K) (at 25 °C)
ხვედრითი თბოტევადობა	25,39 ჯ/(K·მოლ)
თბოგამტარობა	318 ვტ/(მ·K)
კუთრი წინაღობა	22.14 ნომ·მ (at 20 °C)
მაგნეტიზმი	დიამაგნეტიკური
მაგნიტური ამთვისებლობა	−28,0·10−6 სმ3/მოლ
სიმტკიცის ზღვარი	120 მპა
იუნგას მოდული	79 გპა
წანაცვლების მოდული	27 გპა
დრეკადობის მოდული	180 გპა
პუასონის კოეფიციენტი	0,4
მოოსის მეთოდი	2,5
ვიკერსის მეთოდი	188–216 მპა
ბრინელის მეთოდი	188–245 მპა
CAS ნომერი	7440-57-5
ისტორია
სახელწოდება მომდინარეობს	ლათინური სიტყვა aurum-იდან
აღმოჩენილია	შუა აღმოსავლეთში (ძვ. წ. 6000-მდე)
ტყვიას მთავარი იზოტოპები
იზო­ტოპი გავრცე­ლება­დობა ნახევ. დაშლა (t1/2) რადიო. დაშლა პრო­დუქტი 195Au syn 186,10 d ε 195Pt 196Au syn 6,183 d ε 196Pt β− 196Hg 197Au 100% სტაბილური 198Au syn 2,69517 d β− 198Hg 199Au syn 3,169 d β− 199Hg
ტყვია ვიკისაწყობში •

ტყვია (ლათ. Plumbum; ქიმიური სიმბოლო — ${\ce {Pb}}$) — ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეექვსე პერიოდის, მეთოთხმეტე ჯგუფის (მოძველებული კლასიფიკაციით — მეოთხე ჯგუფის მთავარი ქვეჯგუფის, IVA) ქიმიური ელემენტი, სახელწოდების წარმოშობა უცნობია) და მისი ატომური ნომერია 82. ტყვიას აქვს ყველაზე დიდი ატომური ნომერი მდგრად ელემენტებს შორის, თუმცა მომდევნო უმძიმეს ელემენტს, ბისმუტს, გააჩნია ნახევრად დაშლის პერიოდი, რომელიც ისეთი ხანგრძლივია, რომ შეიძლება ჩაითვალოს მდგადად. ტყვიის ოთხ მდგრად იზოტოპს გააჩნია 82 პროტონი, "მაგიური რიცხვი" ატომის ბირთვის ღრუბელისებურ მოდელში.

ტყვია რბილი და ძლიერ პლასტიკური მძიმე ლითონია. მყარ მდგომარეობაში მონაცრისფრო-მოცისფრო ფერი აქვს, გამდნარი ტყვია ელვარებს მოვერცხლისფრო-ქრომის ფრად, ხოლო აირად მდგომარეობაში გადასვლისას იგი ბუნდოვან ნაცრისფერ ნისლად იქცევა. ტყვიას ფართო გამოყენება აქვს სხვადასხვა სფეროში. მისგან მზადდება აკუმულიატორები, ვაზნები, გირები, ტოლჩები და სხვა. გამომდინარე იქიდან, რომ ტყვია რადიაციას არ ატარებს, მისგან მზადდება რადიაციასაწინააღმდეგო ფენები. კალისა და ტყვიის შენადნობი ადვილად ლღვება დაბალ ტემპერატურაზე და გამოიყენება სადენების ერთმანეთზე მისარჩილავად.

ორგანიზმში მოხვედრისას ტყვია მომწამვლელია ცხოველებისთვის. იგი აზიანებს ნერვულ სისტემას და იწვევს უწესრიგობას ტვინში. მეტისმეტად მაღალი კონცენტრაცია იწვევს ასევე სისხლის მიმოქცევის დარღვევას ძუძუმწოვრებში. ისევე როგორც ვერცხლისწყალი, კიდევ ერთი მძიმე ლითონი, ტყვიაც ძლიერი ნეიროტოქსინია და აზიანებს როგორც კან-კუნთოვან, ასევე ძვლოვან ქსოვილებს. ტყვიისგან მოწამვლა დოკუმენტირებულია ჯერ კიდევ ძველი რომის, ძველი საბერძნეთისა და ძველი ჩინეთის პერიოდიდან. მოწამვლა, ჩვეულებრივ, ტყვიის შემცველი საკვებისა და წყლის მიღებით ხდება, მაგრამ შესაძლოა ასევე გრუნტის, მტვერისა და ტყვიაზე დაფუძნებული საღებავის შემთხვევითი შესუნთქვითაც მოხდეს.

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ტყვია

• ტყვიის ტოქსიკურობა აშშ-ის ჯანმრთელობისა და სოციალური მომსახურების დეპარტამენტი
• Lead-Free Wheels დაარქივებული 2010-08-30 საიტზე Wayback Machine.
• National Lead Free Wheel Weight Initiative| Waste Minimization|Wastes|US EPA

სქოლიო

პორტალი ქიმია