სან-ტომე

სან-ტომე
პორტ. São Tomé
დედაქალაქი
	სან-ტომე; პორტ. São Tomé
დროშა	გერბი
ქვეყანა	სან-ტომე და პრინსიპი
პროვინცია	სან-ტომეს პროვინცია
ოლქი	აგუა-გრანდე
კოორდინატები	0°20′10″ ჩ. გ. 6°44′53″ ა. გ. / 0.33611° ჩ. გ. 6.74806° ა. გ.
დაარსდა	1485
ფართობი	17 კმ²
ცენტრის სიმაღლე	137 მ
მოსახლეობა	67 000 კაცი (2012)
სიმჭიდროვე	3941,18 კაცი/კმ²
სასაათო სარტყელი	UTC+0
	სან-ტომე ვიკისაწყობში

სან-ტომე (პორტ. São Tomé) — სან-ტომე და პრინსიპის დედაქალაქი და უმსხვილესი ქალაქი. სახელი დაერქვა თომა მოციქულის (São Tomé) პატივსაცემად. სან-ტომე ქვეყნის დედაქალაქია, სან-ტომეს პროვინციის და აგუა-გრანდეს ოლქის ადმინისტრაციული ცენტრია.

ქალაქში მდებარეობს სხვადასხვა სკოლა, ლიცეუმი, პოლიტექნიკური ინსტიტუტი, ორი ბაზარი, სამი რადიოსადგური. ქალაქში მაუწყებლობს არაკომერციული სატელევიზიო სადგური TVSP, მუშაობენ კლინიკები და საავადმყოფოები, არსებობს რამდენიმე ქალაქის მოედანი.

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დააარსეს პორტუგალიელებმა 1485 წელს. პორტუგალიელები აქ ისეთი მიწების საძებნელად მოვიდნეს, სადაც შაქრის მოყვანა შეიძლებოდა. კუნძული დაუსახლებელი იყო პორტუგალიელების მოსვლამდე, დაახლოებით 1470 წლამდე. რამეთუ სან-ტომე პირდაპირ ეკვატორზე მდებარეობს, აქაური ჰავა მეტად ნოტიო აღმოჩნდა შაქრის მოსაყვანად, რის გამოც ჩამოასახლეს მონები კონგოს სამეფოდან. 1525 წელს პორტუგალიის მეფე ჟუან II-მ ამ დასახლებულ პუნქტს ქალაქის სტატუსი მიანიჭა. XVI საუკუნეში აქ აშენდა კათოლიკური საკათედრო ტაძარი. 1575 წელს ქალაქში აიგო სან-სებასტიანის ფორტი (პორტ. Forte de São Sebastião (São Tomé)), რომელშიც დღეისათვის იმყოფება სან-ტომეს ეროვნული მუზეუმი. 1599 წელს ქალაქი, ისევე როგორც მთლიანად კუნძული, ორი დღით დაიკავეს ნიდერლანდელებმა, ხოლო 1641 წლიდან 1648 წლის ჩათვლით მთელი 7 წლით.^[2] შაქრის პლანტაციებში სამუშაოდ აფრიკიდან დიდი რაოდენობით მოჰყავდათ მონები. XVI-XVII საუკუნეებში კუნძული სან-ტომე იყო მონათვაჭრობის მნიშვნელოვანი სატრანსპორტო ბაზა აფრიკას, ვესტინდოეთსა და ბრაზილიას შორის. დიდი ხნის განმავლობაში იგი იყო პორტუგალიის კოლონიის — სან-ტომე და პრინსიპის დედაქალაქი. 1975 წელს სან-ტომე და პრინსიპი დამოუკიდებელი სახელმწიფო გახდა, ხოლო სან-ტომე — მისი დედაქალაქი.

გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქალაქი მდებარეობს კუნძულ სან-ტომეს ჩრდილო-აღმოსავლეთ სანაპიროზე, ეკვატორზე, ატლანტის ოკეანის გვინეის ყურეში. ქალაქი მდებარეობს კუნძულ კაბრაშის სიახლოვეს, ქალაქ ტრინდადიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით, ქალაქ გვადალუპედან სამხრეთ-აღმოსავლეთით და ქალაქ სანტანიდან ჩრდილო-დასავლეთით. ის ამ ქალაქებთან დაკავშირებულია ავტოგზით. კვირაში ერთხელ ქალაქიდან კაბო-ვერდეში დადის ბორანი.

კლიმატი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქალაქ სან-ტომეს აქვს სავანების ტროპიკული კლიმატური სარტყელი ხანგრძლივი წვიმიანი სეზონით (ოქტომბრიდან მაისის ჩათვლით) და ხანმოკლე მშრალი სეზონით (ივნისი-სექტემბერი). ნალექების რაოდენობა წელიწადში — 1000 მმ-ზე ცოტათი ნაკლები. ქალაქის ტემპერატურა შედარებით მუდმივია.

მოსახლეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

წელი	1991	1997	2000	2001	2003	2005	2013
მოსახლეობა, ად.	42 331^[3]	49 541^[3]	49 997	49 957^[4]	53 300	56 166	69 167^[3](სავარაუდო)

ეკონომიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სან-ტომე ქვეყნის უდიდესი ქალაქი და ერთ-ერთი უმთავრესი ნავსადგურია. გააქვთ კაკაო, ყავა, პალმის ზეთი, ქოქოსის კაკალი. ქალაქის სიახლოვეს მდებარეობს საერთაშორისო მნიშვნელობის აეროპორტი, რომელიც ასრულებს რეგულარულ რეისებს ანგოლაში, გაბონში, პორტუგალიაში და მეზობელ კუნძულ პრინსიპიზე.