შინაარსზე გადასვლა

ტომას ტრანსტრიომერი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ტომას ტრანსტრიომერი
შვედ. Tomas Tranströmer
დაბადების თარიღი 15 აპრილი, 1931(1931-04-15)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9]
დაბადების ადგილი სტოკჰოლმი[1]
გარდაცვალების თარიღი 26 მარტი, 2015(2015-03-26)[1] [4] [5] [6] [7] [8] [9] (83 წლის)
გარდაცვალების ადგილი სტოკჰოლმი[1]
დასაფლავებულია Katarina kyrkogård[10] [11]
საქმიანობა ენათმეცნიერი, პოეტი[12] , მთარგმნელი, ფსიქოლოგი და მწერალი
ენა შვედური ენა
მოქალაქეობა  შვედეთი
ალმა-მატერი სტოკჰოლმის უნივერსიტეტი და Södra Latin
Magnum opus Baltics, For the Living and the Dead და The Sorrow Gondola
ჯილდოები ნობელის პრემია ლიტერატურაში[13] [14] , ლიტერატურისა და ხელოვნების მედალი, ნეიშტადტის საერთაშორისო ლიტერატურული პრემია[15] , ჩრდილოეთის საბჭოს ლიტერატურული პრემია, აფტონბლადეტის ლიტერატურული პრემია, ანიარის პრემია, პროფესორის წოდება, Samfundet De Nio's Grand Prize, Swedish Academy Nordic Prize, Kellgren Award, ავგუსტის პრემია, ნონინოს საერთაშორისო პრემია, Q10552330?, Golden Wreath, Sveriges Radio's Poetry Prize, Q10511054?, Gerard Bonnier Poetry Award და Horst Bienek Award for Poetry
მეუღლე მონიკა ბლადი
შვილ(ებ)ი ემა ტრანსტრიომერი და პაულა ტრანსტრიომერი
საიტი tomastranstromer.net

ტუმას (ტომას) გოსტა ტრანსტრიომერი (შვედ.Tomas Gösta Tranströmer) (დ. 15 აპრილი, 1931, სტოკჰოლმი — გ. 26 მარტი, 2015, იქვე ) — შვედი პოეტი, მწერალი და მთარგმნელი. 2011 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი ლიტერატურის დარგში. საპატიო ჯილდოს გადაცემის მიზეზი გახდა ის ფაქტი, რომ მან ლიტერატურაში შემოიტანა „რეალურობის ახლებური შეგრძნება მდიდარი, ნახევრად გამჭვირვალე სურათების მეშვეობით“

ბიოგრაფია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ტუმას (ტომას) გოსტა ტრანსტრიომერი დაიბადა 1931 წლის 15 აპრილს, ქალაქ სტოკჰოლმში. ის არის ჟურნალისტის — გოსტა ტრანსტრიომერისა და დაწყებითი სკოლის მასწავლებლის ჰელმის (ქალიშვილობის გვარი უესტბერგი, მებორნის ქალიშვილის) ვაჟი. მშობლების განქორწინების შემდეგ პატარა ტუმასი მამას იშვიათად ნახულობდა. მეორე მსოფლიო ომის დროს, ბიჭუნა ზაფხულის არდადეგებს კუნძულ რუნმაროზე (ეკუთვნის სტოკჰომის არქიპელაგს) ატარებდა. კუნძულმა დიდი შთაბეჭდილება დატოვა პოეტზე. შემოქმედების მანძილზე ის არაერთხელ უბრუნდება არქიპელაგის პეიზაჟის თემას. განსაკუთრებით შთამბეჭდავადაა ეს თემა გადმოცემული ლექსში „ბალტიის ზღვა“.

დაწყებით კლასებში ტრანსტრიომერი დაინტერესებული იყო საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებით. ოცნებობდა მოგზაური მკვლევარი გამხდარიყო. მისი შთაგონების წყაროს ლინგვისტონი და სტენლი წარმოადგენდა. 1951 წელს სკოლის მეგობართან ერთად ეწვია ისლანდიას; პირველი კრებულიდან გამომუშავებული ფულით მოინახულა საბერძნეთი და თურქეთი. 1954 წელს 23 წლის ასაკში ის წერს ლექსების პირველ კრებულს „17 ლექსი“, რომელშიც თავი მოიყარა თეთრმა, ურითმო ლექსმა.

სამხრეთ ლათინურ სკოლაში სწავლის პერიოდში ის დაინტერესდა მუსიკითა და მხატვრობით. დაიწყო ლექსების წერა და მათი დეკლამირება. მისი პირველი ლექსები იწერება იამბური საზომით. 1956 წელს დაამთავრა სტოკჰოლმის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიის სპეციალობით. მუშაობა დაიწყო უნივერსიტეტთან არსებულ ფსიქოტექნოლოგიურ ინსტიტუტში, ხოლო 1960 წელს მუშაობდა არასრულწლოვანთა ციხეში ქალაქ როქსუნაში, ოსტერგოტლანდის საგრაფოში.

1960-იან წლებში ფსიქოლოგად მუშაობის პარალელურად წერდა ლექსებს. 1965 წელს ცოლ-შვილთან ერთად საცხოვრებლად გადადის ქ. ვასტერასში, სტოკჰოლმიდან 60 მილის მოშორებით. 1980 წლიდან არის ფსიქოლოგი შრომის ინსტიტუტში. ეხმარება პაციენტბს სამსახურთან დაკავშირებული პრობლემის მოგვარებაში.

ტრანსტრიომერი პროფესიონალი მუსიკოსიცაა. ის საოცარი ვირტუოზულობით უკრავს ფორტეპიანოზე და ორგანზე. შუბერტისა და ლისტის ნაწარმოებებით აღფრთოვანებულმა პოეტმა შექმნა ლექსები „შუბერტიანა“ და „მწუხარე გონდოლა“.

1990 წელს, 59 წლის ასაკში ტრანსტრიომერმა გადაიტანა მძიმე ინსულტი, რის შედეგადაც დაკარგა მეტყველება და მოძრაობის უნარი. არ შეეძლო კითხვა. დღემდე სრულიად პარალიზებული აქვს მარჯვენა ხელი. მიუხედავად ინსულტისა, მას წერა არ მიუტოვებია. მარცხენა ხელით განაგრძობდა ლექსების წერას. რამდენიმე წელში ის კვლავ გამოჩნდა სამწერლობო ასპარეზზე და საზოგადოებას გააცნო მისი ერთ-ერთი ბოლო ნამუშევარი „მწუხარე გონდოლა“ (1996). ლექსების კრებულის სათაური პოეტმა აიღო ცნობილი კომპოზიტორის ლისტის ორი საფორტეპიანო ნაწარმოებიდან. ლისტმა ისინი შექმნა თავისი სიძის, ასევე კომპოზიტორის ვაგნერის გარდაცვალების გამო. მარტო შვედეთში კრებულის 30 000 ეგზემპლარი გაიყიდა.

ინსულტის შემდეგაც ტრანსტრიომერმა განაგრძო პიანინოზე დაკვრა. მან შეიმუშავა ე.წ. საკონცერტო ნაწარმოებების „მარცხენა ხელით შესრულების სტილი“. მან ერთხელ განაცხადა „ბალტიის ზღვა“ „მუსიკის შექმნისთვის ყველაზე დიდი სტიმული გახდაო“. დღესდღეობით, პოეტი თავის მეუღლესთან, მონიკასთან ერთად ცხოვრობს შვედეთის დედაქალაქში. ტრანსტრიომერს შვედეთში ძალიან ხშირად „პოეტთა პოეტის“ სახელით იხსენებენ. ზოგ შემთხვევაში კი შვედეთის „შევარდენ პოეტს“ უწოდებენ.

შემოქმედება

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ტრანსტრიომერს ეკუთვნის ლექსების კრებული:

  1. 17 ლექსი (17 dikter) 1954;
  2. საიდუმლოებანი გზაზე (Hemligheter på vägen), 1958
  3. ნახევრად დაუსრულებელი ზეცა (Den halvfärdiga himlen), 1962
  4. ფანჯრები და ქვები (Klanger och spår)1966
  5. ღამის ზმანება (Mörkerseende),1970
  6. ბილიკები (Stigar), 1973
  7. ბალტიის ზღვა (Östersjöar), 1974
  8. სიმართლის ბარიერი (Sanningsbarriären), 1978
  9. ველური მოედანი (Det vilda torget), 1983
  10. ცოცხლებისათვის და მკვდრებისთვის (För levande och döda), 1989
  11. სევდიანი გონდოლა (Sorgegondolen), 1996
  12. დიდი გამოცანა (Den stora gåtan), 2004
  13. გალერეა (Galleriet), 2007

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Deutsche Nationalbibliothek Record #118623605 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  2. ↑ KulturNav — 2015.
  3. ↑ SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 Discogs — 2000.
  5. ↑ 5.0 5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  6. ↑ 6.0 6.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  7. ↑ 7.0 7.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  8. ↑ 8.0 8.1 Munzinger Personen
  9. ↑ 9.0 9.1 Find a Grave — 1996.
  10. ↑ http://www.finngraven.se/(S(3k11h4ntd2xnyb4ujv5bzhb1))/DisplayInfo.aspx?id=4363391 — FinnGraven.se.
  11. ↑ Find a Grave — 1996.
  12. ↑ poets.org
  13. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2011/
  14. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  15. ↑ https://www.neustadtprize.org/1990-neustadt-laureate-tomas-transtromer/
ხ • გ • რ
ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში
1901–1925

სიული პრიუდომი (1901) • თეოდორ მომზენი (1902) • ბიორნსტიერნე ბიორნსონი (1903) • ფრედერიკ მისტრალი / ხოსე ეჩეგარაი (1904) • ჰენრიკ სენკევიჩი (1905) • ჯოზუე კარდუჩი (1906) • რადიარდ კიპლინგი (1907) • რუდოლფ ოიკენი (1908) • სელმა ლაგერლოფი (1909) • პაულ ფონ ჰაიზე (1910) • მორის მეტერლინკი (1911) • გერჰარტ ჰაუპტმანი (1912) • რაბინდრანათ თაგორი (1913) • რომენ როლანი (1915) • ვერნერ ფონ ჰეიდენსტამი (1916) • კარლ გელერუპი / ჰენრიკ პონტოპიდანი (1917) • კარლ შპიტელერი (1919) • კნუტ ჰამსუნი (1920) • ანატოლ ფრანსი (1921) • ხაკინტო ბენავენტე (1922) • უ. ბ. იეიტსი (1923) • ვლადისლავ რეიმონტი (1924) • ჯორჯ ბერნარდ შოუ (1925)

1926–1950

გრაცია დელედა (1926) • ანრი ბერგსონი (1927) • სიგრიდ უნსეტი (1928) • თომას მანი (1929) • სინკლერ ლუისი (1930) • ერიკ აქსელ კარლფელდტი (1931) • ჯონ გოლზუორთი (1932) • ივანე ბუნინი (1933) • ლუიჯი პირანდელო (1934) • იუჯინ ო’ნილი (1936) • როჟე მარტინ დიუ გარი (1937) • პერლ ბაკი (1938) • ფრანს ემილ სილანპაა (1939) • იოჰანეს ვილჰელმ იენსენი (1944) • გაბრიელა მისტრალი (1945) • ჰერმან ჰესე (1946) • ანდრე ჟიდი (1947) • ტომას სტერნზ ელიოტი (1948) • უილიამ ფოლკნერი (1949) • ბერტრან რასელი (1950)

1951–1975

პერ ლაგერკვისტი (1951) • ფრანსუა მორიაკი (1952) • უინსტონ ჩერჩილი (1953) • ერნესტ ჰემინგუეი (1954) • ჰალდორ ლაქსნესი (1955) • ხუან რამონ ხიმენესი (1956) • ალბერ კამიუ (1957) • ბორის პასტერნაკი (1958) • სალვატორე კვაზიმოდო (1959) • სენ-ჟონ პერსი (1960) • ივო ანდრიჩი (1961) • ჯონ სტეინბეკი (1962) • გიორგოს სეფერისი (1963) • ჟან-პოლ სარტრი (უარი თქვა ჯილდოზე) (1964) • მიხეილ შოლოხოვი (1965) • შმუელ აგნონი / ნელი ზაქსი (1966) • მიგელ ანხელ ასტურიასი (1967) • იასუნარი კავაბატა (1968) • სემიუელ ბეკეტი (1969) • ალექსანდრე სოლჟენიცინი (1970) • პაბლო ნერუდა (1971) • ჰაინრიხ ბიოლი (1972) • პატრიკ უაიტი (1973) • ეივინდ იუნსონი / ჰარი მარტინსონი (1974) • ეუჟენიო მონტალე (1975)

1976–2000

სოლ ბელოუ (1976) • ვისენტე ალეიქსანდრე (1977) • ისააკ ბაშევის ზინგერი (1978) • ოდისეას ელიტისი (1979) • ჩესლავ მილოში (1980) • ელიას კანეტი (1981) • გაბრიელ გარსია მარკესი (1982) • უილიამ გოლდინგი (1983) • იაროსლავ სეიფერტი (1984) • კლოდ სიმონი (1985) • უოლე შოინკა (1986) • იოსიფ ბროდსკი (1987) • ნაჯიბ მაჰფუზი (1988) • კამილო ხოსე სელა (1989) • ოქტავიო პასი (1990) • ნადინ გორდიმერი (1991) • დერეკ უოლკოტი (1992) • ტონი მორისონი (1993) • კენძაბურო ოე (1994) • შეიმას ჰინი (1995) • ვისლავა შიმბორსკა (1996) • დარიო ფო (1997) • ჟოზე სარამაგო (1998) • გიუნტერ გრასი (1999) • გაო სინძიანი (2000)

2001–დღემდე

ვიდიადჰარ ნაიპოლი (2001) • იმრე კერტესი (2002) • ჯონ მაქსველ კუტზეე (2003) • ელფრიდე იელინეკი (2004) • ჰაროლდ პინტერი (2005) • ორჰან ფამუქი (2006) • დორის ლესინგი (2007) • ჟან-მარი გუსტავ ლე კლეზიო (2008) • ჰერტა მიულერი (2009) • მარიო ვარგას ლიოსა (2010) • ტომას ტრანსტრიომერი (2011) • მო იენი (2012) • ელის მანრო (2013) • პატრიკ მოდიანო (2014) • სვეტლანა ალექსიევიჩი (2015) • ბობ დილანი (2016) • იშიგურო კაძუო (2017) • ოლგა ტოკარჩუკი (2018) • პეტერ ჰანდკე (2019) • ლუიზა გლიუკი (2020) • აბდულრაზაკ გურნა (2021) • ანი ერნო (2022) • იუნ ფოსე (2023) • ჰან კანი (2024)

ხ • გ • რ
← 2011 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
ხ • გ • რ
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობის განმტკიცება
ფიზიკა
ფიზიოლოგია და მედიცინა
ეკონომიკა
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ტომას_ტრანსტრიომერი&oldid=4666269“-დან