კლდისწყარო (ალის თემი)

კლდისწყარო
სოფელი
	კლდისწყარო;
	; სოფლის ხედი
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	შიდა ქართლის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ხაშურის მუნიციპალიტეტი
თემი	ალი
კოორდინატები	42°02′58″ ჩ. გ. 43°38′36″ ა. გ. / 42.04944° ჩ. გ. 43.64333° ა. გ.
ცენტრის სიმაღლე	800 მ
მოსახლეობა	12 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 91,7 %; რუსები 8,3 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ კლდისწყარო (მრავალმნიშვნელოვანი).

კლდისწყარო — სოფელი საქართველოში, შიდა ქართლის მხარის ხაშურის მუნიციპალიტეტში, (ალის თემი). ლიხის ქედის აღმოსავლეთ მთისწინეთზე. ზღვის დონიდან 800 მეტრი. ხაშურიდან 10 კილომეტრი. 2006 წლის 1 იანვრის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 26 კომლი, სულ 35 ადამიანი. სოფელში დგას წმინდა გიორგის ეკლესია.

დემოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2002 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 34 ადამიანი^[3]. 2014 წელს კი ფიქსირდება კლება, სოფელში ცხოვრობს 12 კაცი, საიდანაც 8 მამაკაცია, ხოლო 4 ქალი^[1]

აღწერის წელი	მოსახლეობა
2002	34^[4]^[5]
2014	12^[1]

XVIII საუკუნის პირველი ნახევრის ხალხთა აღწერის დავთრის მიხედვით სოფელში ცხოვრობს 13 კომლი და ერთი ღარიბი ბოგანო. მათი გვარებია: ჭალიძე, პეტრიაშვილი, ბიწაძე, გოშნიაშვილი და შაქარაშვილი. ამავე დოკუმენტიდან ირკვევა, რომ სოფლიდან აყრილა და სხვაგან გადასახლებულა იმერული წარმოშობის ერთი კომლი.^[6]

1728 წელს შედგენილი თბილისის ვილაიეთის დიდი დავთრის მიხედვით სოფელი კლდისწყარო შედის თბილისის ვილაიეთის გორის ლივის ამილახვრის ნაჰიეში. სოფელში მცხოვრები 25 კომლი იხდის ყველა საოსმალო გადასახადს, რომლის ჯამიც შეადგენს 5436 ახჩას.^[7]

1930 წლის 15 ნოემბრის მონაცემებით კლდისწყაროში 53 კომლი ცხოვრობს. სულ 231 ადამიანი. ამ დროს აქ სახლობდნენ გვარები: გონგლაძე, გელაშვილი, ჯოჯიშვილი, საძაგლიშვილი.

სოფელში ამჟამად ცხოვრობენ გონგლაძეები, გელაშვილები, მჭედლიძეები, ჩადუნელები და სხვა.^[8]

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სოფელი კლდისწყარო პირველად ისტორიულ წყაროებში მოიხსენიება 1685 წელს გიორგი XI-ის დროს (მეფობდა 1676-1688 და 1703-1709 წწ.) შედგენილ წყალობის წიგნში ბეგთაბეგ შანშეან მარტეროზიშვილისადმი, რომლის მიხედვითაც გიორგი მეფე სამეფო კარის მდივანს შანშეან მარტეროზიშვილს უბრუნებს თავის კუთვნილ მიწებს და ამბობს:

	„შეგიწყალეთ და მოგიბოძეთ ისევ თქვენი მკვიდრი და ნასყიდი სოფელი ნაბახტევი ნორაშნითა, კვერცხობითა, კლდისწყაროთა.“

ამ დოკუმენტიდან ირკვევა, რომ სოფელი კლდისწყარო XVII საუკუნის ბოლოს მარტეროზიშვილების კუთვნილება იყო.^[9]

ვახუშტი ბატონიშვილი იცნობს კლდისწყაროს და დატანილი აქვს რუკაზე. იოანე ბატონიშვილი კი 1795 წელს სურამის წყლის აღწერისას აფიქსირებს მას, მაგრამ როგორც ნასოფლარს.^[10]

XVIII საუკუნეში შედგენილ მოლაშქრეთა დავთრის ნაწყვეტის მიხედვით კლდისწყაროდან ლაშქარში გაწვეული ყოფილან: პეტრიაშვილი დათუნა, ჭალიძე დათუნა, ჭალიძე ბერუკა, პეტრიაშვილი ბერუკა, ჭალიძე ნიკოლოზი, პეტრიაშვილი პაპუნა, გოშნიაშვილი პაპუნა, ბიწაძე გიორგი, შაქარაშვილი სეხნია, პეტრიაშვილი ბერიდა ჭალიძე იორდანე.^[11]

1715 წელს შედგენილი განჩინება ელიზბარ დავითაშვილისა და გიორგი რამაზიშვილის მამულის საქმის შესახებ გვამცნობს, რომ სოფელი კლდისწყარო დავითაშვილს დარჩენია და მისი სამფლობელი გამხდარა.^[12]

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 5, თბ., 1980. — გვ. 554.
ლაბაძე ჯ., ტილიანას ხეობის სოფლების ისტორია, მასალები საქართველოს სოფლების ისტორიისათვის, ტ. IV, თბილისი, 2022

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 მოსახლეობის 2014 წლის აღწერა (არქივირებული). საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 30 დეკემბერი 2019.
↑ Ethnic composition of Georgia 2014
↑ 2002 წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.
↑ pop-stat.mashke.org — საქართველოს დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.
↑ საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი — სოფლების მოსახლეობა 2002 წელი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-09-19. ციტირების თარიღი: 2012-07-05.
↑ ჯავახიშვილი ივ., საქართველოს ეკონომიკური ისტორიის ძეგლები (XIII-XIX სს.), წიგნი II, თბ., 1974, გვ. 98-99
↑ 1728 წლის თბილისის ვილაიეთის დიდი დავთარი, წიგნი 1, თბ., 2009, გვ. 289
↑ ლაცაბიძე თ., მასალები ხაშურის რაიონის ისტორიისათვის, ხაშურის რაიონში გავრცელებული გვარ-სახელები, ხაშური, 1991
↑ ქართული სამართლის ძეგლები, ტ. II, თბ., 1965, გვ. 228
↑ ლაცაბიძე თ., ხაშურის მუნიციპალიტეტის ისტორია ტოპონიმებში, გაზ. ხაშურის მოამბე, 28 აპრილი, 2019, № 17, გვ. 4
↑ ჯავახიშვილი ივ., საქართველოს ეკონომიკური ისტორიის ძეგლები (XIII-XIX სს.), წიგნი II, თბ., 1974, გვ. 165-171
↑ ქართული სამართლის ძეგლები, ტ., IV, თბ., 1972, გვ. 262-263

[აღწერა_2014-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 მოსახლეობის 2014 წლის აღწერა (არქივირებული). საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 30 დეკემბერი 2019.

[2] Ethnic composition of Georgia 2014

[3] 2002 წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.

[4] -stat.mashke.org — საქართველოს დასახლებული პუნქტების მოსახლეობა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-19. ციტირების თარიღი: 2016-07-02.

[5] საქართველოს სტატისტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი — სოფლების მოსახლეობა 2002 წელი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-09-19. ციტირების თარიღი: 2012-07-05.

[6] ჯავახიშვილი ივ., საქართველოს ეკონომიკური ისტორიის ძეგლები (XIII-XIX სს.), წიგნი II, თბ., 1974, გვ. 98-99

[7] 1728 წლის თბილისის ვილაიეთის დიდი დავთარი, წიგნი 1, თბ., 2009, გვ. 289

[8] ლაცაბიძე თ., მასალები ხაშურის რაიონის ისტორიისათვის, ხაშურის რაიონში გავრცელებული გვარ-სახელები, ხაშური, 1991

[9] ქართული სამართლის ძეგლები, ტ. II, თბ., 1965, გვ. 228

[10] ლაცაბიძე თ., ხაშურის მუნიციპალიტეტის ისტორია ტოპონიმებში, გაზ. ხაშურის მოამბე, 28 აპრილი, 2019, № 17, გვ. 4

[11] ჯავახიშვილი ივ., საქართველოს ეკონომიკური ისტორიის ძეგლები (XIII-XIX სს.), წიგნი II, თბ., 1974, გვ. 165-171

[12] ქართული სამართლის ძეგლები, ტ., IV, თბ., 1972, გვ. 262-263

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]