საყოველთაო კეთილდღეობის სახელმწიფო

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
სტატია სერიიდან
სოციალ-დემოკრატია
ისტორია
იდეები
განშტოებები
პიროვნებები
ორგანიზაციები
საქართველოში

საყოველთაო კეთილდღეობის სახელმწიფო — სახელისუფლებო ფორმა, რომელშიც სახელმწიფო იცავს და ხელს უწყობს მოქალაქეების ეკონომიკურ და სოციალურ კეთილდღეობას, თანაბარი შესაძლებლობის პრინციპების საფუძველზე, სიმდიდრის თანაბარი განაწილებისა და საზოგადოებრივი პასუხისმგებლობის დაწესებაზე, იმ მოქალაქეებისთვის, რომლებიც ვერ ახერხებენ დამოუკიდებლად მოიპოვონ მინიმალური სტანდარტები კარგი ცხოვრებისთვის.[1] სოციოლოგი თომას მარშალმა თანამედროვე კეთილდღეობის სახელმწიფო აღწერა როგორც დემოკრატიის, კეთილდღეობისა და კაპიტალიზმის ერთობლიობად.[2]

როგორც შერეული ეკონომიკის ნაირსახეობა, კეთილდღეობის სახელმწიფო აფინანსებს სახელმწიფო ინსტიტუტებს ჯანდაცვისა და განათლების საკითხებში, აგრეთვე პირდაპირი დახმარებებით მოქალაქეებს.[3] კეთილდღეობის სახელმწიფოს პირველეული განმარტებით, ის ძირითადად მოქალაქეებს სთავაზობს პენსიებსა და სოციალურ დაზღვევას. აღნიშნული მიდგომა განვითარდა 1880-იანი წლებში, დასავლეთის ინდუსტრიულ ქვეყნებში.[4] დიდი დეპრესია, პირველი მსოფლიო ომი და მეორე მსოფლიო ომი სახელდება, როგორც მნიშვნელოვანი მოვლენები, რომელმაც ხელი შეუწყო კეთილდღეობის სახელმწიფოს ჩამოყალიბებასა და შემდგომ განვითრებას. თანამედროვე კეთილდღეობის სახელმწიფო რეაქტიული გზით აღმოცენდა 1930-იანი წლების დიდი დეპრესიის სახით, როგორც სახელმწიფო ინტერვენციის ფორმა, რომელიც მიზნად ისახავს უმუშევრობის, შემოსავლების დაკარგვის და ფინანსური სისტემის კოლაფსის გამოსწორებას. 1970-იანი წლების ბოლოს თანამედროვე კაპიტალისტური კეთილდღეობის სახელმწიფოებმა დაიწყეს დაღმასვლა, რაც ნაწილობრივ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ კაპიტალიზმისა და კეინზიანიზმის ეკონომიკური კრიზისისგან იყო გამწოვეული. მნიშვნელოვანი მიზეზი კი ის იყო, რომ კეთილდღეობის სახელმწიფოს არ ჰქონდა კარგად გამოხატული იდეოლოგიური საფუძველი.[5]

ეტიმოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გერმანული ტერმინი sozialstaat („სოციალური სახელმწიფო“) გამოიყენება 1870 წლიდან, გერმანიის sozialpolitiker-ის მიერ შედგენილი სახელმწიფო დახმარების პროგრამების აღსაღწერად, როგორც ბისმარკის კონსერვატიული რეფორმების ნაწილი.[6] გერმანიაში, ტერმინი wohlfahrtsstaat, რაც ინგლისური „კეთილდღეობის სახელმწიფოს“ პირდაპირი თარგმანია, გამოიყენება შვედეთის სოციალური დაზღვევის შესახებ შეთანხმებების აღსაწერად.

„სოციალური სახელმწიფოს“ პირდაპირი ინგლისური მნიშვნელობა არ გამოიყენებოდა ანგლიკანურ ქვეყნებში.[7] თუმცა, მეორე მსოფლიო ომის დროს, ანგლიკანელმა მთავარეპისკოპოსმა უილიამ ტემპლმა, თავის წიგნში — ქრისტიანობა და საზოგადოებრივი წესრიგი (1942), კეთილდღეობის სახელმწიფოს კონცეფცია გამოიყენა.[8] უილიამის „კეთილდღეობის სახელმწიფოს“ გამოყენებას უკავშირდება ბენჯამინ დიზრაელის 1845 წლის რომანი სიბილი: ან ორი ნაცია (სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მდიდარი და ღარიბი), სადაც იგი წერს: „ძალაუფლებას აქვს მხოლოდ ერთი მოვალეობა — უზრუნველყოს საზოგადოების კეთილდღეობა“.[9] როცა მან დაწერა სიბილი (მოგვიანებით პრემიერ-მინისტრიც გახდა), მიეკუთვნებოდა ახალგაზრდა ინგლისს, ახალგაზრდულ კონსერვატორულ ჯგუფს. ამ ჯგუფს არ მოსწონდა ის ფაქტი, თუ როგორ მოექცნენ ვიგები ინდუსტრიული რევოლუციის სახელით ღარიბებს. ახალგაზრდა ინგლისის წევრები ცდილობდნენ მხარდაჭერა მოეპოვებინათ პრივილეგირებულ კლასებს შორის, რათა დახმარებოდნენ ნაკლებად შეძლებულ ადამიანებს. საბოლოო მიზანი კი მშრომელების ღირსების აღიარება იყო, რაც მათი წარმოდგენით, ინგლისს ახასიათებდა ფეოდალური შუა საუკუნეების პერიოდში.[10]

თანამედროვე ფორმები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კეთილდღეობის სახელმწიფოს თანამედროვე პროგრამები, განსხვავდებიან სიღარიბის შემცირების ადრეული ფორმებისგან მათი უნივერსალური, ყოვლისმომცველი ხასიათითდან გამომდინარე. კარგი მაგალითია გერმანიაში ბისმარკის მიერ შექმნილი სოციალური დაზღვევის ინსტიტუტი. სოციოლოგისტი თომას მარშალი თავის უაღრესად გავლენიან ნარკვევში, „მოქალაქეობა და სოციალური კლასი“ (1949), თანამედროვე კეთილდღეობის სახელმწიფოები დაასახელა, როგორც დემოკრატიის, კეთილდღეობისა და კაპიტალიზმის კომბინაცია და ამტკიცებს, რომ მოქალაქეობა უნდა მოიცავდეს ხელმისაწვდომობას როგორც სოციალურ, ასევე პოლიტიკურ და სამოქალაქო უფლებებზე. ასეთი სახელმწიფოების მაგალითებია გერმანია, სკანდინავიის ყველა ქვეყანა, ნიდერლანდები, საფრანგეთი, ურუგვაი, ახალი ზელანდია და გაერთიანებული სამეფო 1930-იან წლებში. ამ დროიდან, ტერმინი კეთილდღეობის სახელმწიფო ვრცელდება მხოლოდ ისეთ სახელმწიფოებზე, სადაც სოციალურ უფლებებს თან ახლავს სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების ფართო სპექტრი.

მსოფლიოს დამოკიდებულება შეიცვალა დიდი დეპრესიის შემდეგ, რასაც მილიონობით უმუშევარი ადამიანი და სიღარიბე მოჰყვა. დიდი დეპრესიის დროს კეთილდღეობის სახელმწიფო განიხილებოდა, როგორც „შუა გზა“ მარცხნივ ულტრაკომუნიზმსა და მარჯვნივ დაურეგულირებელი კაპიტალიზმს შორის.[3] მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ პერიოდში, დასავლეთ ევროპის ზოგიერთი ქვეყანა სოციალური მომსახურების ნაწილობრივი ან შერჩევითი მიწოდების ფორმიდან გადავიდა მოსახლეობის შედარებით ყოვლისმომცველ დაფარვაზე. სხვა დასავლეთ ევროპის სახელმწიფოები ამგვარი ტენდენციით არ გამოირჩეოდნენ. მაგალითად, გაერთიანებული სამეფო, ირლანდია, ესპანეთი და საფრანგეთი. [11]

დღევანდელი კეთილდღეობის სახელმწიფოების საქმიანობა ვრცელდება როგორც ფულადი კეთილდღეობის შეღავათებით (მაგალითად, ხანდაზმულის პენსიების ან უმუშევრობის შეღავათებით), ისე ნატურალური კეთილდღეობის მომსახურებით (მაგალითად, ჯანმრთელობის ან ბავშვთა დაცვის მომსახურებით). ამ დებულებების თანახმად, კეთილდღეობის სახელმწიფოებმა შეიძლება გავლენა მოახდინონ კეთილდღეობისა და პირადი ავტონომიის განაწილებაზე თავიანთ მოქალაქეებში. ასევე გავლენა მოახდინონ იმაზე, თუ როგორ მოიხმარენ მათი მოქალაქეები აღნიშნულ სერვისებს და როგორ ხარჯავენ თავიანთ დროს.[12][13]

ქვეყნების მიხედვით[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ავსტრალია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1900 წლამდე ავსტრალიაში, კეთილგანწყობილი მოქალაქეების საქველმოქმედო დახმარება, ზოგჯერ ხელისუფლების მხრიდან ფინანსური შენატანები იყო დახმარების მთავარი ინსტრუმენტები, რომლითაც იმ ადამიანებს ეხმარებოდნენ, რომლებსაც არ შეეძლოთ საკუთარი თავის უზრუნველყოფა.[14] 1890-იანი წლების ეკონომიკურმა დეპრესიამ და პროფკავშირების და ლეიბორისტული პარტიების აჯანყებამ ამ პერიოდში განაპირობა კეთილდღეობის რეფორმისკენ მოძრაობის გაძლიერება.[15]

მეორე მსოფლიო ომის დროს, ავსტრალიამ ლეიბორისტული მთავრობის მმართველობის პირობებში შექმნა კეთილდღეობის სახელმწიფო სქემები: 1941 წელს ბავშვთა აღზრდისთვის; ქვრივის პენსია 1942 წელს; მეუღლის შემწეობა 1943 წელს; 1943 წელს პენსიონერთა შვილების დამატებითი შემწეობები; უმუშევართა ავადმყოფთა და განსაკუთრებულ საჭიროებათა მქონე მოქალაქეების დახმარებები 1945 წელს.[14][16]

კანადა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კანადის კეთილდღეობის პროგრამები[17] ფინანსდება და ადმინისტრირდება მთავრობის ყველა დონეზე (13 განსხვავებული პროვინციული / ტერიტორიული სისტემით), და მოიცავს სამკურნალო საშუალებებს, საჯარო განათლებას (გამოსაშვები სკოლის მეშვეობით), სოციალურ საცხოვრებელსა და სოციალურ მომსახურებებს. სოციალური დახმარება გაიცემა პროგრამების საშუალებით. მათ შორისაა სოციალური დახმარება, შემოსავლის გარანტირებული დანამატი, ბავშვთა გადასახადის სარგებელი, ასაკოვანი უსაფრთხოება, დასაქმების დაზღვევა, მშრომელთა კომპენსაცია და კანადა / კვებეკის საპენსიო გეგმები.[18]

საფრანგეთი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1830 წლის საფრანგეთში ლიბერალიზმი და ეკონომიკური მოდერნიზაცია იყო მთავარი მისაღწევი მიზნები. მიუხედავად იმისა, რომ დიდ ბრიტანეთსა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში ლიბერალიზმი ძირითადად იყო ინდივიდუალიზმსა და სამართლიანობაზე დაფუძნებული, საფრანგეთში ლიბერალიზმი ემყარებოდა საზოგადოების სოლიდარულ კონცეფციას, მიჰყვებოდა რა ფრანგული რევოლუციის, Liberté, égalité, fraternité („თავისუფლება, თანასწორობა, ძმობა“) პრინციპებს. მესამე რესპუბლიკაში, განსაკუთრებით 1895 და 1914 წლებში „სოლიდარობა“ იყო ლიბერალური სოციალური პოლიტიკის მამოძრავებელი კონცეფცია, რომლის მთავარი ჩემპიონები პრემიერ-მინისტრები ლეონ ბურჟუაზია (1895–96) და პიერ ვალდნკე-რუსო (1899-) 1902) იყვნენ.[19][20] საფრანგეთის კეთილდღეობის სახელმწიფო გაფართოვდა, როდესაც ბისმარკის ზოგიერთი პოლიტიკის გატარება დაიწყო.[21][22] მეტი ყურადღება დაეთმო ინდუსტრიულ შრომას 1930-იან წლებში. პაქსტონი აღნიშნავს, რომ ეს რეფორმები 1940-იან წლების ვიშის რეჟიმის რეფორმების მსგავსად მიმდინარეობდა და მეტიც, აღემატებოდა კიდეც მის მიერ განხორციელებულ ზომებს.

გერმანია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ოტო ფონ ბისმარკი, გერმანიის უძლიერესი კანცლერი (ოფისში 1871–90), რომელმაც შეიმუშავა პირველი თანამედროვე კეთილდღეობის სახელმწიფოს კონცეფცია. ის ემყარება პრუსიასა და საქსონიაში კეთილდღეობის პროგრამების ტრადიციას, რომელიც დაიწყო ჯერ კიდევ 1840-იან წლებში. ის ზომები, რომლებიც ბისმარკმა გაატარა გულისხმობდა — სიბერის პენსიების დაწესებას, უბედური შემთხვევების დაზღვევასა და თანამშრომლების ჯანმრთელობის დაზღვევას. მან შექმნა თანამედროვე ევროპული კეთილდღეობის სახელმწიფოს საფუძველი. მისი პატერნალისტური პროგრამები მიზნად ისახავდა სოციალური არეულობის თავიდან აცილებას და გერმანიის იმპერიის სამუშაო კლასების მხარდაჭერას, აგრეთვე შეერთებულ შტატებში ემიგრაციის შემცირებას(სადაც ხელფასები უფრო მაღალი იყო, მაგრამ კეთილდღეობა არ არსებობდა.)[23][24] შემდგომში ბისმარკმა მოიპოვა როგორც ინდუსტრიის, ისე გამოცდილი მუშაკების მხარდაჭერა თავისი მაღალი სატარიფო პოლიტიკის საშუალებით, რომელიც იცავდა მოგებას და ხელფასებს ამერიკული კონკურენციისაგან.[25][26] ადოლფ ჰიტლერის ნაციონალური სოციალისტური გერმანიის მუშათა პარტიის მმართველობის 12 წლის განმავლობაში კეთილდღეობის სახელმწიფო გაფართოვდა და მივიდა იქამდე, რომ გერმანიის 17 მილიონზე მეტი მოქალაქე იღებდა დახმარებას ეროვნული სოციალისტური სახალხო კეთილდღეობის (NSV) ეგიდით 1939 წლისთვის.[27] გერმანიაში სოციალური კეთილდღეობის გასაუმჯობესებლად გამოყენებული იქნა შემდეგი პოლიტიკა: ჯანმრთელობის დაზღვევა 1883 წელს, უბედური შემთხვევების დაზღვევა 1884 წელს, უფროსი ასაკის პენსიები 1889 წელს და ეროვნული უმუშევრობის დაზღვევა 1927 წელს.

შუა აღმოსავლეთი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საუდის არაბეთი,[28][29][30] ქუვეითი,[31] და ყატარი კეთილდღეობის სახელმწიფოები გახდნენ ექსკლუზიურად საკუთარი მოქალაქეებისთვის.

კეთილდღეობის სახელმწიფოს შედეგები სიღარიბეზე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ემპირიული მტკიცებულებები მოწმობენ, რომ გადასახადები მნიშვნელოვნად ამცირებს სიღარიბეს ქვეყნებში, სადაც კეთილდღეობის სახელმწიფოს მოწყობა მოქმედებს.[32][33]

ქვეყანა სიღარიბის აბსოლუტური დონე (1960–1991)
[32] 		სიღარიბის თანაფარდობა (1970–1997)[33]
კეთ.სახელმწიფომდე კეთ.სახელმწიფო კეთ.სახელმწიფომდე კეთ.სახელმწიფო
შვედეთის დროშა შვედეთი 23.7 5.8 14.8 4.8
ნორვეგიის დროშა ნორვეგია 9.2 1.7 12.4 4.0
ნიდერლანდების დროშა ნიდერლანდები 22.1 7.3 18.5 11.5
ფინეთის დროშა ფინეთი 11.9 3.7 12.4 3.1
დანიის დროშა დანია 26.4 5.9 17.4 4.8
გერმანიის დროშა გერმანია 15.2 4.3 9.7 5.1
შვეიცარიის დროშა შვეიცარია 12.5 3.8 10.9 9.1
კანადის დროშა კანადა 22.5 6.5 17.1 11.9
საფრანგეთის დროშა საფრანგეთი 36.1 9.8 21.8 6.1
ბელგიის დროშა ბელგია 26.8 6.0 19.5 4.1
ავსტრალიის დროშა ავსტრალია 23.3 11.9 16.2 9.2
გაერთიანებული სამეფოს დროშა გაერთიანებული სამეფო 16.8 8.7 16.4 8.2
აშშ-ის დროშა აშშ 21.0 11.7 17.2 15.1
იტალიის დროშა იტალია 30.7 14.3 19.7 9.1

სოციალური ხარჯების გავლენა ეკონომიკურ ზრდაზე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქვემოთ მოცემული ცხრილი გვიჩვენებს სოციალურ ხარჯებს, მშპ-ს პროცენტულ მაჩვენებელთან შეფარდებით ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის წევრი ქვეყნებისთვის, 2018 წელს:

ქვეყანა სოციალური ხარჯები

(მშპ — %)[34] 		წელი
საფრანგეთის დროშა საფრანგეთი 31.2 2018
ბელგიის დროშა ბელგია 28.9 2018
ფინეთის დროშა ფინეთი 28.7 2018
დანიის დროშა დანია 28.0 2018
იტალიის დროშა იტალია 27.9 2018
ავსტრიის დროშა ავსტრია 26.6 2018
შვედეთის დროშა შვედეთი 26.1 2018
გერმანიის დროშა გერმანია 25.1 2018
ნორვეგიის დროშა ნორვეგია 25.0 2018
ესპანეთის დროშა ესპანეთი 23.7 2018
საბერძნეთის დროშა საბერძნეთი 23.5 2018
პორტუგალიის დროშა პორტუგალია 22.6 2018
ლუქსემბურგის დროშა ლუქსემბურგი 22.4 2018
იაპონიის დროშა იაპონია 21.9 2015
სლოვენიის დროშა სლოვენია 21.2 2018
პოლონეთის დროშა პოლონეთი 21.1 2018
გაერთიანებული სამეფოს დროშა გაერთიანებული სამეფო 20.6 2018
უნგრეთის დროშა უნგრეთი 19.4 2018
ახალი ზელანდიის დროშა ახალი ზელანდია 18.9 2018
ჩეხეთის დროშა ჩეხეთი 18.7 2018
აშშ-ის დროშა აშშ 18.7 2018
ესტონეთის დროშა ესტონეთი 18.4 2018
ავსტრალიის დროშა ავსტრალია 17.8 2016
კანადის დროშა კანადა 17.3 2017
ნიდერლანდების დროშა ნიდერლანდები 16.7 2018
ლატვიის დროშა ლატვია 16.2 2018
ლიეტუვის დროშა ლიეტუვა 16.2 2018
ისრაელის დროშა ისრაელი 16.0 2017
შვეიცარიის დროშა შვეიცარია 16.0 2018
ისლანდიის დროშა ისლანდია 16.0 2018
ირლანდიის დროშა ირლანდია 14.4 2018
თურქეთის დროშა თურქეთი 12.5 2016
სამხრეთ კორეის დროშა სამხრეთ კორეა 11.1 2018
ჩილეს დროშა ჩილე 10.9 2017
მექსიკის დროშა მექსიკა 7.5 2016

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Arts, Wil; Gelissen, John (2002). „Three worlds of welfare capitalism or more? A state-of-the-art report“. Journal of European Social Policy. 12 (2): 137–158. doi:10.1177/0952872002012002114. S2CID 154811175.
  • Bartholomew, James (2015). The Welfare of Nations. Biteback, გვ. 448. ISBN 9781849548304. 
  • Francis G. Castles (2010). The Oxford Handbook of the Welfare State. Oxford Handbooks Online, გვ. 67. ISBN 9780199579396. 
  • Esping-Andersen, Gøsta (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism. Princeton NJ: Princeton University Press. ISBN 9780069028573. 
  • Kenworthy, Lane. Social Democratic America. Oxford University Press (2014). ISBN 0199322511
  • Korpi, Walter; "The Democratic Class Struggle"; London: Routledge (1983).
  • Koehler, Gabriele and Deepta Chopra; "Development and Welfare Policy in South Asia"; London: Routledge (2014).
  • Kuhnle, Stein (2000). „The Scandinavian welfare state in the 1990s: Challenged but viable“. West European Politics. 23 (2): 209–228. doi:10.1080/01402380008425373. S2CID 153443503.
  • Kuhnle, Stein. Survival of the European Welfare State 2000 Routledge ISBN 041521291X
  • Menahem, Georges (2007). „The decommodified security ratio: A tool for assessing European social protection systems“ (PDF). International Social Security Review. 60 (4): 69–103. doi:10.1111/j.1468-246X.2007.00281.x. S2CID 64361693.
  • Pierson, P. (1994). Dismantling the Welfare State?: Reagan, Thatcher and the Politics of Retrenchment. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Pierson, Paul (1996). „The New Politics of the Welfare State“ (PDF). World Politics. 48 (2): 143–179. doi:10.1353/wp.1996.0004. JSTOR 25053959. S2CID 55860810.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Welfare state.
  2. ↑ Marshall, Thomas Humphrey (1950). Citizenship and Social Class: And Other Essays. Cambridge: University Press. 
  3. ↑ 3.0 3.1 Welfare state.
  4. ↑ Skocpol, Theda. (1992) Protecting Soldiers and Mothers en. ციტირების თარიღი: 2020-03-21
  5. ↑ Welfare state.
  6. ↑ Fay, S. B. (January 1950). „Bismarck's Welfare State“. Current History. XVIII: 1–7.
  7. ↑ Smith, Munroe. „Four German Jurists. IV“. 16. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  8. ↑ Megginson, William L. „From State to Market: A Survey of Empirical Studies on Privatization“. 39. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება).
  9. ↑ Disraeli, Benjamin (1862). „Chapter 14“, Sybil. 
  10. ↑ Alexander (2007). Medievalism. 
  11. ↑ Esping-Andersen 1990.
  12. ↑ Esping-Andersen, Gøsta (1999). Social Foundations of Postindustrial Economies. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0198742005. 
  13. ↑ Rice, James Mahmud. „The Temporal Welfare State: A Crossnational Comparison“. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  14. ↑ 14.0 14.1 History of Pensions and Other Benefits in Australia. Year Book Australia, 1988. Australian Bureau of Statistics (1988). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 December 2014. ციტირების თარიღი: 23 December 2014.
  15. ↑ Health and welfare. The Dictionary of Sydney (2008). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 August 2012. ციტირების თარიღი: 23 December 2014.
  16. ↑ Welfare Review. Parliament of Australia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 December 2014. ციტირების თარიღი: 23 December 2014.
  17. ↑ Chapter 1: What is Welfare? დაარქივებული 2019-03-06 საიტზე Wayback Machine. Retrieved: 4 March 2019.
  18. ↑ Welfare State. Retrieved: 4 March 2019.
  19. ↑ „The Official Social Philosophy of the French Third Republic: Léon Bourgeois and Solidarism“. 1961. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  20. ↑ (2007) Fragmented France: Two Centuries of Disputed Identity. Oxford UP. 
  21. ↑ Allan Mitchell, The Divided Path: The German Influence on Social Reform in France After 1870 (1991) online დაარქივებული 2019-04-14 საიტზე Wayback Machine.
  22. ↑ „The Welfare State in France, 1870-1914“. 1994. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  23. ↑ E. P. Hennock, The Origin of the Welfare State in England and Germany, 1850–1914: Social Policies Compared (2007)
  24. ↑ Hermann Beck, Origins of the Authoritarian Welfare State in Prussia, 1815–1870 (1995)
  25. ↑ Spencer, Elaine Glovka (1979). „Rulers of the Ruhr: Leadership and Authority in German Big Business before 1914“. The Business History Review. 53 (1): 40–64. doi:10.2307/3114686. JSTOR 3114686.
  26. ↑ Lambi, Ivo N. (1962). „The Protectionist Interests of the German Iron and Steel Industry, 1873-1879“. The Journal of Economic History. 22 (1): 59–70. doi:10.1017/S0022050700102347. JSTOR 2114256.
  27. ↑ Richard J. Evans, The Third Reich in Power, 1933–1939, New York: The Penguin Press, 2005, p. 489
  28. ↑ „Saudi Arabia“. ციტირების თარიღი: 23 July 2018. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  29. ↑ Social Services დაარქივებული 2006-10-26 საიტზე Wayback Machine. , Saudinf.com
  30. ↑ The Kingdom of Saudi Arabia - A Welfare State. Ministry of Foreign Affairs, Saudi Arabia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 April 2007. ციტირების თარიღი: 23 July 2018
  31. ↑ „The Emergence of the Oil Welfare State“. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  32. ↑ 32.0 32.1 Kenworthy, Lane (1999). „Do Social-Welfare Policies Reduce Poverty? A Cross-National Assessment“ (PDF). Social Forces. 77 (3): 1119–1139. doi:10.2307/3005973. JSTOR 3005973.
  33. ↑ 33.0 33.1 Moller, Stephanie (2003). „Determinants of Relative Poverty in Advanced Capitalist Democracies“. American Sociological Review. 68 (1): 22–51. doi:10.2307/3088901. JSTOR 3088901.
  34. ↑ Social Expenditure - Aggregated data.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=საყოველთაო_კეთილდღეობის_სახელმწიფო&oldid=4597820“-დან