ჩადის ტბა: განსხვავება გადახედვებს შორის

ჩადის ტბა
	კოორდინატები: 13°00″ ჩ. გ. 14° ა. გ. / 13.00000° ჩ. გ. 14° ა. გ.
მდებარეობა	ჩადი, კამერუნი, ნიგერი, ნიგერია
სიგრძე	650 კმ
ფართობი	1,350 კმ²
მოცულობა	72 კმ³
საშუალო სიღრმე	1.5 მ
მაქსიმალური სიღრმე	11 მ
აუზის ფართობი	58 ათ. კმ²
ჩამდინარე მდინარეები	ჩარი
	მედიაფაილები ვიკისაწყობში

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

10:23, 8 იანვარი 2011-ის ვერსია

ჩადის ტბა მდებარეობს აფრიკაში. ესაა ისტორიულად საკმაოთ ფართე, მტკნარი, თავთხელი ტბა, რომლის ზედაპირის ფართობიც საუკუნეების განმავლობაში იცვლებოდა. XX საუკუნის განმავლობაში კი თითქმის განახევრდა. უდიდესია ტბის ეკონომიკური მნიშვნელობა, რადგან ის მისი მოსაზღვრე ოთხი ქვეყნის (ჩადი, კამერუნი, ნიგერი, ნიგერია) დაახლოებით 20 მილიონი ადამიანისთვის მტკნარი წყლის ერთადერთი მნიშვნელოვანი წყაროა, გასათვალისწინებელია, რომ ის საჰარის უდაბნოს კიდეზე მდებარეობს.

მდებარეობა და აღწერა

ტბის ძირითადი ნაწილი მდებარეობს დასავლეთ ჩადის ტერიტორიაზე. უმთავრესი მდინარე, რომელიც ამ ტბაში ჩაედინება არის ჩარი, რომელსაც წყლის 90% ჩამოაქვს. ტბაში მდებარეობს რამდენიმე პატარა კუნძული.

იმის გამო, რომ ტბის მაქსიმალური სიღრმე მხოლოდ 10,5 მეტრია, მისი ზედაპირის ფართობი საკმაოდ მგრძნობიარეა სიღრმის სულ მცირე ცვალებადობასთანაც კი. მით უმეტეს, რომ წლის განმავლობაში, სეზონურად, წყლის დონე 1 მეტრით იცვლება. კლიმატი საკმაოდ მკაცრია, მხოლოდ ივნისიდან ოქტომბრამდეა შესაძლებელი შემთხვევითი წვიმა.

ისტორია

ტბამ სახელი მიიღო ჩადის სახელმწიფოსგან. ადგილობრივ ენაზე, სიტყვა ჩადი ნიშნავს „წყლის დიდ სივრცეს“, იგივე „ტბას“.

დამტკიცებულია, რომ ჩადის ტბა უდიდესი, შიდა ზღვა-ტბის ნარჩენია, რომელიც მის ადგილას 13 000 წლის წინ მდებარეობდა. დაახლოებით ძვ. წ. 4000 წლისთვის, მისი ფართობი 400 000 კმ²-ს შეადგენდა.

როდესაც ის 1823 წელს ევროპელებმა მოინახულეს, ჯერ კიდევ მიიჩნეოდა მსოფლიოს ერთ-ერთ უდიდეს ტბად. წყლის საგრძნობი შემცირება დაიწყო 1960-იანი წლებიდან და მისი ფართობი 26 000 კმ² დარჩა, მაგრამ მაინც რჩებოდა მსოფლიოს სიდიდით მეოთხე ტბად. მაგრამ ირგვლივ არსებული მოსახლეობის მიერ ტბის წყლის ძალზე უდიერად მოხმარებამ, ბოლო 40 წლის მანძილზე საშინელი შედეგები გამოიღო.

1983 წლისთვის, ტბის ფართობი მერყეობდა 10 000 კმ²-25 000 კმ²-ს შორის, წყლის მოცულობა შეადგენდა 72 კმ კუბს.

2000 წლისთვის, ტბის ფართობმა მხოლოდ 1500 კმ² შეადგინა. ამჟამად მისი სიღრმე 1,5 მეტრია და აქ ნავიგაცია შეუძლებელია. როგორც მეცნიერები ვარაუდობენ, XXI საუკუნეში ჩადის ტბა საერთოდ დაშრება.

პერსპექტივები

ტბაში წყლის კლება მისი მარილიანობის ზრდას იწვევს, რაც დიდ საფრთხეს უქმნის მის ფლორას და ფაუნას. საგრძნობლად მცირდება თევზის რეწვა, რის შედეგადაც მნიშვნელოვნად იკლებს ამ ქვეყნების მოსახლეობის შემოსავლები. ვინაიდან ტბის წყალს მოსახლეობა სასმელად იყენებს, საგრძნობლად დიდია ისეთი ეპიდემიების რისკები, როგორებიცაა დიარეა, ქოლერა, ტიფი, ცხელება.

თუმცა ტბის გადარჩენის პერსპექტივები ნამდვილად არსებობს, თუკი მისი აუზის ქვეყნები სათანადო პოლიტიკას გაატარებენ.

რესურსები ინტერნეტში

@@ ხაზი 31: / ხაზი 31: @@
 '''ჩადის ტბა''' მდებარეობს [[აფრიკა]]ში. ესაა ისტორიულად საკმაოთ ფართე, მტკნარი, თავთხელი ტბა, რომლის ზედაპირის ფართობიც საუკუნეების განმავლობაში იცვლებოდა. XX საუკუნის განმავლობაში კი თითქმის განახევრდა. უდიდესია ტბის ეკონომიკური მნიშვნელობა, რადგან ის მისი მოსაზღვრე ოთხი ქვეყნის ([[ჩადი]], [[კამერუნი]], [[ნიგერი]], [[ნიგერია]]) დაახლოებით 20 მილიონი ადამიანისთვის მტკნარი წყლის ერთადერთი მნიშვნელოვანი წყაროა, გასათვალისწინებელია, რომ ის [[საჰარის უდაბნო]]ს კიდეზე მდებარეობს.
-==მდებარეობა და აღწერა==
+== მდებარეობა და აღწერა ==
 ტბის ძირითადი ნაწილი მდებარეობს დასავლეთ ჩადის ტერიტორიაზე. უმთავრესი მდინარე, რომელიც ამ ტბაში ჩაედინება არის [[ჩარი]], რომელსაც წყლის 90% ჩამოაქვს. ტბაში მდებარეობს რამდენიმე პატარა კუნძული.
 იმის გამო, რომ ტბის მაქსიმალური სიღრმე მხოლოდ 10,5 მეტრია, მისი ზედაპირის ფართობი საკმაოდ მგრძნობიარეა სიღრმის სულ მცირე ცვალებადობასთანაც კი. მით უმეტეს, რომ წლის განმავლობაში, სეზონურად, წყლის დონე 1 მეტრით იცვლება. [[კლიმატი]] საკმაოდ მკაცრია, მხოლოდ ივნისიდან ოქტომბრამდეა შესაძლებელი შემთხვევითი წვიმა.
-==ისტორია==
+== ისტორია ==
 [[ფაილი:Lake Chad map showing receding water area and level 1972-2007.svg|მინი|left|250პქ|ჩადის ტბის ფართობის ცვლილება წლებსი მიხედვით]]
 [[ტბა]]მ სახელი მიიღო ჩადის სახელმწიფოსგან. ადგილობრივ ენაზე, სიტყვა ''ჩადი'' ნიშნავს „წყლის დიდ სივრცეს“, იგივე „ტბას“.
@@ ხაზი 48: / ხაზი 48: @@
 [[2000]] წლისთვის, ტბის ფართობმა მხოლოდ 1500 კმ² შეადგინა. ამჟამად მისი სიღრმე 1,5 მეტრია და აქ ნავიგაცია შეუძლებელია. როგორც მეცნიერები ვარაუდობენ, XXI საუკუნეში ჩადის ტბა საერთოდ დაშრება.
-==პერსპექტივები==
+== პერსპექტივები ==
 [[ფაილი:LakeChadCameroonTown.jpg|მინი|295პქ|დასახლება კამერუნის სანაპიროსთან]]
 ტბაში წყლის კლება მისი მარილიანობის ზრდას იწვევს, რაც დიდ საფრთხეს უქმნის მის [[ფლორა]]ს და [[ფაუნა]]ს. საგრძნობლად მცირდება თევზის რეწვა, რის შედეგადაც მნიშვნელოვნად იკლებს ამ ქვეყნების მოსახლეობის შემოსავლები. ვინაიდან ტბის წყალს მოსახლეობა სასმელად იყენებს, საგრძნობლად დიდია ისეთი ეპიდემიების რისკები, როგორებიცაა [[დიარეა]], [[ქოლერა]], [[ტიფი]], ცხელება.
@@ ხაზი 54: / ხაზი 54: @@
 თუმცა ტბის გადარჩენის პერსპექტივები ნამდვილად არსებობს, თუკი მისი აუზის ქვეყნები სათანადო პოლიტიკას გაატარებენ.
-==რესურსები ინტერნეტში==
+== რესურსები ინტერნეტში ==
-*http://www.worldlakes.org/uploads/06_Lake_Chad_27February2006.pdf
+* http://www.worldlakes.org/uploads/06_Lake_Chad_27February2006.pdf
-*http://na.unep.net/atlas/webatlas.php?id=58
+* http://na.unep.net/atlas/webatlas.php?id=58
-*http://www.circleofblue.org/waternews/2008/world/vanishing-lake-chad-a-water-crisis-in-central-africa/
+* http://www.circleofblue.org/waternews/2008/world/vanishing-lake-chad-a-water-crisis-in-central-africa/
-*http://www.agu.org/pubs/crossref/2001/2000JD900587.shtml
+* http://www.agu.org/pubs/crossref/2001/2000JD900587.shtml
-*http://blogs.nationalgeographic.com/blogs/news/chiefeditor/2010/02/lake-chad-ramsar-convention.html
+* http://blogs.nationalgeographic.com/blogs/news/chiefeditor/2010/02/lake-chad-ramsar-convention.html
-*http://www.eoearth.org/article/Lake_Chad_flooded_savanna
+* http://www.eoearth.org/article/Lake_Chad_flooded_savanna
-*[http://earthtrends.wri.org/maps_spatial/maps_detail_static.php?map_select=294&theme=2 ინფორმაცია ჩადის ტბაზე და რუკები]
+* [http://earthtrends.wri.org/maps_spatial/maps_detail_static.php?map_select=294&theme=2 ინფორმაცია ჩადის ტბაზე და რუკები]
-*[http://www.guardian.co.uk/world/2006/jan/27/rorycarroll.mainsection სტატია გაქრობის პირას მისულ ტბაზე]
+* [http://www.guardian.co.uk/world/2006/jan/27/rorycarroll.mainsection სტატია გაქრობის პირას მისულ ტბაზე]
 {{ზღვების სია}}
 [[კატეგორია:ჩადის ტბები]]
 [[კატეგორია:კამერუნის ტბები]]
@@ ხაზი 73: / ხაზი 74: @@
 [[ar:بحيرة تشاد]]
 [[az:Çad gölü]]
-[[bn:চাদ হ্রদ]]
 [[be:Возера Чад]]
 [[be-x-old:Чад (возера)]]
-[[br:Lenn Tchad]]
 [[bg:Чад (езеро)]]
+[[bn:চাদ হ্রদ]]
+[[br:Lenn Tchad]]
 [[ca:Llac Txad]]
 [[cs:Čadské jezero]]
@@ ხაზი 84: / ხაზი 85: @@
 [[de:Tschadsee]]
 [[en:Lake Chad]]
-[[et:Tšaadi järv]]
-[[es:Lago Chad]]
 [[eo:Ĉada Lago]]
+[[es:Lago Chad]]
+[[et:Tšaadi järv]]
 [[eu:Txad Lakua]]
 [[fa:دریاچه چاد]]
+[[fi:Tšadjärvi]]
 [[fr:Lac Tchad]]
 [[fy:Tsjaadmar]]
-[[ko:차드 호]]
+[[he:ימת צ'אד]]
 [[hi:चाड झील]]
+[[hu:Csád-tó]]
 [[id:Danau Chad]]
 [[is:Tsjadvatn]]
 [[it:Ciad (lago)]]
-[[he:ימת צ'אד]]
+[[ja:チャド湖]]
-[[sw:Chad (ziwa)]]
+[[ko:차드 호]]
-[[lv:Čada ezers]]
 [[lt:Čado ežeras]]
-[[hu:Csád-tó]]
+[[lv:Čada ezers]]
 [[mk:Чад (езеро)]]
-[[mzn:چاد دریاچه]]
 [[mn:Чад нуур]]
+[[mzn:چاد دریاچه]]
 [[nl:Tsjaadmeer]]
-[[ja:チャド湖]]
 [[no:Tsjadsjøen]]
 [[oc:Lac Chad]]
 [[pl:Czad (jezioro)]]
 [[pt:Lago Chade]]
-[[ro:Lacul Ciad]]
 [[qu:Chad qucha]]
+[[ro:Lacul Ciad]]
 [[ru:Чад (озеро)]]
 [[sco:Lake Chad]]
-[[sq:Liqeni i Çadit]]
 [[sk:Čadské jazero]]
-[[sr:Језеро Чад]]
+[[sq:Liqeni i Çadit]]
+[[sr:Чад (језеро)]]
-[[fi:Tšadjärvi]]
 [[sv:Tchadsjön]]
+[[sw:Chad (ziwa)]]
 [[th:ทะเลสาบชาด]]
 [[tr:Çad Gölü]]