შინაარსზე გადასვლა

საქართველოს საპროტესტო აქციები (2024-2025)

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
(გადამისამართდა გვერდიდან საქართველოს საპროტესტო აქციები (2024))
საქართველოს საპროტესტო აქციები
ოპოზიციის ლიდერები 28 ოქტომბრის მიტინგზე შეკრებილ ხალხს მიმართავენ
ოპოზიციის ლიდერები 28 ოქტომბრის მიტინგზე შეკრებილ ხალხს მიმართავენ
თარიღი 28 ოქტომბერი, 2024 — დღემდე
ადგილი საქართველო
გამომწვევი
მიზეზი
  • არჩევნების გაყალბება
  • უნდობლობა საარჩევნო პროცესის მიმართ
  • დემოკრატიული უკუსვლა
  • საქართველოს ხელისუფლების პრორუსული პოლიტიკა
  • ცვლილებების ნაკლებობა ოქტომბრის საპროტესტო აქციების შემდეგ
  • პრემიერ-მინისტრ ირაკლი კობახიძის განცხადება საქართველოს ევროკავშირში ინტეგრაციის 2028 წლამდე გადადების შესახებ.
მიზნები
  • საქართველოს მთავრობის გადადგომა
  • ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესის განახლება
  • პროევროპული პოლიტიკის განხორციელება
მონაწილე მხარეები
მთავარი ფიგურები
სალომე ზურაბიშვილი
ნიკა გვარამია
ნიკა მელია
ზურაბ ჯაფარიძე
ელენე ხოშტარია
თინათინ ბოკუჩავა
გიორგი ვაშაძე
მამუკა ხაზარაძე
ბადრი ჯაფარიძე
ალეკო ელისაშვილი
ანა დოლიძე
ლევან ცუცქირიძე
გიორგი გახარია		 ირაკლი კობახიძე
ირაკლი ღარიბაშვილი
შალვა პაპუაშვილი
ვახტანგ გომელაური
გრიგოლ ლილუაშვილი

2024 წლის 28 ოქტომბერს, საქართველოში საპროტესტო აქციები დაიწყო 26 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების წინასწარი ოფიციალური შედეგების გამოცხადების შემდეგ დაიწყო. შედეგების მიხედვით, მმართველმა პარტიამ „ქართულმა ოცნებამ“ პარლამენტში მანდატების უმრავლესობა მოიპოვა. დემონსტრანტები აცხადებდნენ, რომ არჩევნები გაყალბდა და ითხოვდნენ ხმების გადათვლას და ხელახალ არჩევნებს.

მომდევნო ერთი თვის განმავლობაში არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ გაიმართა დემონსტრაციებისა და სამართლებრივი დავების სერია, რომელიც 28 ნოემბერს გამწვავდა, როდესაც მმართველმა პარტიამ განაცხადა, რომ წინასაარჩევნო დაპირებების საწინააღმდეგოდ, ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესს 2028 წლის ბოლომდე აჩერებდა. აღნიშნული გადაწყვეტილება საქართველოს მოსახლეობის მხრიდან ევროკავშირისადმი მაღალი ნდობის ფონზე იქნა მიღებული.[1]

პოლიცია და მმართველ პარტიასთან დაკავშირებული ძალადობრივი ჯგუფები ფართომასშტაბიან ძალადობასა და წამებას ახორციელებდნენ როგორც დემონსტრანტების, ასევე მედიის წარმომადგენლების მიმართ.[2][3][4] სოციალურ ქსელებში გავრცელდა მტკიცებულებები, რომლებიც მიუთითებდა ტიტუშკების მხრიდან ჩადენილ ძალადობაზე.[5] საქართველოს სახალხო დამცველის შეფასებით, დემონსტრანტებისადმი მიზანმიმართულად მიყენებული დაზიანებების ხასიათი და სიმძიმე „წამების აქტს წარმოადგენს“.[6]

ქრონოლოგია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პირველი ტალღა (28 ოქტომბერი — 25 ნოემბერი)

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

28 ოქტომბერს, ათასობით დემონსტრანტი შეიკრიბა თბილისის მთავარ მოედანზე, რათა პროტესტი გამოეხატათ ბოლოდროინდელი საპარლამენტო არჩევნების შედეგების წინააღმდეგ, რომლებსაც პრეზიდენტი სალომე ზურაბიშვილი არაკეთილსინდისიერად მიიჩნევდა. მსმენელთან მიმართვაში, ზურაბიშვილმა განაცხადა, რომ მმართველი „ქართული ოცნება" იყენებს რუსეთში გამოყენებულ მეთოდებს. პრეზიდენტის აზრით საარჩევნო შედეგები სრულად არ ასახავს ამომრჩეველთა სურვილებს. ოფიციალურად, „ქართულმა ოცნებამ" შედეგების მიხედვით მოიპოვა ხმების 54 %-ზე მეტი, რაც მას საპარლამენტო უმრავლესობის უზრუნველყოფაში ეხმარება.[7]

საქართველოში საარჩევნო დამკვირვებლებმა აღნიშნეს სავარაუდო დარღვევები, რაც მიანიშნებდა შესაძლებელ სქემაზე „ქართული ოცნების" სასარგებლოდ. ზურაბიშვილმა თავის მიმართვაში დემონსტრაციის მონაწილეებს მიმართა: „თქვენ არჩევნები არ წაგიგიათ. მათ თქვენი ხმა მოიპარეს და თქვენი მომავლის მოპარვა სცადეს“ და ხაზგასმით აღნიშნა თავისი ერთგულება საქართველოს ევროპული ინტეგრაციისადმი. გაიზარდა შეშფოთება საქართველოს ნატოსა და ევროკავშირში გაწევრიანების გზაზე, ზურაბიშვილმა ადრე დაგმო „ქართული ოცნების“ მხარდაჭერა „უცხოური გავლენის“ კანონისადმი, შეადარა იგი ჰიბრიდულ ომს და გაავლო პარალელები რუსეთის „უცხო აგენტის“ კანონმდებლობასთან. ეს კანონი მწვავედ გააკრიტიკეს ვაშინგტონმა და ბრიუსელმა.[8]

28 ოქტომბერს, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა მხარი დაუჭირა სავარაუდო დარღვევების გამოძიების მოთხოვნებს. სახელმწიფო დეპარტამენტის პრეს-მდივანმა მეთიუ მილერმა გააფრთხილა შესაძლო შედეგების შესახებ იმ შემთხვევაში, თუ საქართველოში დემოკრატიული პრინციპები დაირღვევა. ამასობაში, უნგრეთის პრემიერ-მინისტრი ვიქტორ ორბანი, რომელიც „ქართული ოცნების“ მხარდასაჭერად ეწვია თბილისს, პარლამენტთან მდგომ დემონსტრანტები გაკიცხა. საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ დაიცვა თავისი პარტიის პოზიცია ევროპული ინტეგრაციის საკითხში, თუმცა ოპოზიციური ჯგუფები ქვეყნის დესტაბილიზაციის მცდელობაში დაადანაშაულა.[9]

4 ნოემბერს, ოპოზიციურმა პარტიებმა თბილისში პარლამენტის გარეთ კიდევ ერთი აქცია გამართეს, რომელზეც გააჟღერეს საარჩევნო შედეგების გასაჩივრების სტრატეგია. ოპოზიცია, რომელიც არ აღიარებს 26 ოქტომბრის არჩევნების კანონიერებას, ამტკიცებს, რომ არჩევნები ფართომასშტაბიანი გაყალბებით იყო ჩატარებული, რამაც ყოველდღიური საპროტესტო აქციების ტალღა გამოიწვია. ოპოზიციის ლიდერებმა განაცხადეს, რომ საპროტესტო აქციები იქნება ყოველდღიური და გაძლიერდება დროთა განმავლობაში. მოუწოდეს მხარდამჭერებს დიდი რაოდენობით შეკრებილიყვნენ თბილისის მასშტაბით, რათა შეენარჩუნებინათ ზეწოლა ხელისუფლებაზე. „საერთაშორისო გამჭვირვალობა — საქართველომ“ გაავრცელა ინფორმაცია საარჩევნო გადაცდომის რამდენიმე შემთხვევის შესახებ, მათ შორის ჩამორთმეული პირადობის მოწმობებით ხმის მიცემის შესახებ, რაც ნაწილობრივ ცენტრალური საარჩევნო კომისიის (ცესკოს) დაუდევრობას მიაწერეს. ამ მოხსენებამ გააძლიერა საჯარო მოწოდებები საერთაშორისო გამოძიების შესახებ. ოპოზიციის სამოქმედო გეგმა მოიცავს მოთხოვნებს ხელახალი არჩევნების შესახებ, ახალი პარლამენტის ლეგიტიმურობის არაღიარება და წინააღმდეგობის კოორდინირებული მოძრაობის დაწყება, რომელიც დაიწყება თბილისში და გაფართოვდება ქვეყნის მასშტაბით.[10]

12 ნოემბერს მორიგი საპროტესტო აქცია გაიმართა პარლამენტის წინ, სადაც სიტყვით გამოვიდნენ გერმანიის, ფინეთის, შვედეთის, საფრანგეთის, ლიეტუვის, ლატვიის, ესტონეთისა და პოლონეთის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტების თავმჯდომარეები.[11] პროტესტის დაწყებამდე მათ შეხვედრები გამართეს პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილთანაც.[12]

14 ნოემბერს ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტები გაიფიცნენ, მათ უნივერსიტეტის ადმინისტრაცია „ქართულ ოცნებასთან“ გაერთიანებაში დაადანაშაულეს. უნივერსიტეტის დაკავების შემდეგ, მათ შეექმნათ გათბობისა და ელექტროენერგიის პრობლემა, თუმცა პროტესტი გარეთ გააგრძელეს. სოლიდარობის პროტესტი თბილისშიც გავრცელდა, ილიას უნივერსიტეტის, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის, კავკასიის უნივერსიტეტის, სამედიცინო უნივერსიტეტისა და GIPA-ს სტუდენტები შეუერთდნენ, მოგვიანებით ქუთაისის უნივერსიტეტებმაც გამოხატეს მხარდაჭერა.[13]

15 ნოემბერს, თბილისის სასამართლომ არ დააკმაყოფილა ოპოზიციური პარტიებისა და სამოქალაქო საზოგადოების ჯგუფების მიერ წარდგენილი 11 სარჩელი, რომლებიც ეჭვქვეშ აყენებდნენ არჩევნების ჩატარებას, რომლის დროსაც მოპასუხედ დასახელდა ცესკო.[14] ცესკომ შედეგი ოფიციალურად დაადასტურა მეორე დღეს. სხდომაზე ცესკოს თავმჯდომარე გიორგი კალანდარიშვილს ნაციონალური მოძრაობის წარმომადგენელმა დავით კირთაძემ შავი საღებავი შეასხა და განაცხადა, რომ კენჭისყრის ოფიციალური შედეგები არ ასახავს ქართველი ხალხის „ნამდვილ არჩევანს“.[15]

17 ნოემბერს პარლამენტის შენობის წინ დიდი აქცია გაიმართა, ხოლო „კოალიციამ ცვლილებისთვის“ პარალელური საპროტესტო აქცია თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტთან ჭავჭავაძის გამზირზე დაიწყო. ჯგუფმა გადაკეტა გამზირი, გაშალა კარვები და გამოაცხადა 24-საათიანი მჯდომარე აქცია. პროტესტი მშვიდობიანად დარჩა, რადგან აქტივისტებმა კარვები გაშალეს, პოლიციამ კი თავი შეიკავა ჩარევისგან. საღამოსთვის უნივერსიტეტში ჯგუფს რუსთაველის გამზირიდან დემონსტრანტები შეუერთდნენ.[16]

თუმცა, დაძაბულობა გამწვავდა 19 ნოემბერს, როდესაც გამთენიისას პოლიციამ ძალით დაშალა საპროტესტო აქცია. სულ მცირე 16 ადამიანი დააკავეს, მათ შორის ოპოზიციური ტელეარხის მთავარი არხის ოპერატორი. მიუხედავად თავდაპირველი წარუმატებლობისა, აქციის მონაწილეები კვლავ შეიკრიბნენ და საღამოს ჭავჭავაძის გამზირი დაიბრუნეს.[17]

სალომე ზურაბიშვილმა 18 ნოემბერს საკონსტიტუციო სასამართლოში სარჩელი შეიტანა არჩევნების შედეგების ბათილად ცნობის მოთხოვნით. მისმა ოფისმა არჩევნების შედეგები „არაკონსტიტუციურად“ გამოაცხადა.[18][19]

მოგვიანებით, მომიტინგეთა აღშფოთება გამოიწვია 19 ნოემბერს სპეცრაზმის მიერ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ტერიტორიის გამოყენებამ მშვიდობიანი მომიტინგეების დასაშლელად, რამაც გამოიწვია ბრალდებები უნივერსიტეტის მიმართ, რომელიც დარბევის შესაძლებლობას აძლევს ხელისუფლებას. სტუდენტური მოძრაობები და ლექტორები რექტორის გადადგომას ითხოვდნენ და იგი თსუ-ს აკადემიური ღირებულებების ღალატში დაადანაშაულეს. მიუხედავად იმისა, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტრო უარყოფდა თსუ-ს ბაზად გამოყენებას, პროტესტი პროფესორებისა და სტუდენტების მხრიდან მთელი საქართველოს მასშტაბით გაგრძელდა.[20] რამდენიმე აქტივისტი და სტუდენტი სხვადასხვა უნივერსიტეტიდან მიმდინარე საპროტესტო აქციის ფარგლებში თსუ-ის მთავარ კამპუსში შევიდა და რექტორის, ჯაბა სამუშიას გადადგომის მოთხოვნით გაფიცვა დაიწყო.[21]

ახალმა პარლამენტმა პირველი სხდომა 25 ნოემბერს გამართა, რომელსაც „ქართული ოცნების“ მხოლოდ 88 დეპუტატი ესწრებოდა. პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა სხდომას ბოიკოტი გამოუცხადა, ხოლო პარლამენტის შენობის წინ საპროტესტო აქციები გაგრძელდა.[22] საკონსტიტუციო ექსპერტებმა განაცხადეს, რომ პარლამენტის თვითინაუგურაცია პრეზიდენტის მიერ ამ სესიის მოწვევის გარეშე არის კონსტიტუციის დარღვევა და მას „ძალაუფლების ხელში ჩაგდება“ უწოდეს.[23][24] საქართველოს კონსტიტუციის თანახმად, პარლამენტის პირველი სხდომის მოწვევა პრეზიდენტის პრეროგატივაა. მან უარი თქვა ამაზე, უარყო არჩევნების შედეგები, რადგან იგი გაყალბებულია და ძირს უთხრის პარლამენტის ლეგიტიმაციას.[25]

მეორე ტალღა (28 ნოემბრიდან — დღემდე)

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

28 ნოემბერს საქართველოს პარლამენტის ახალმა მოწვევამ დაამტკიცა ირაკლი კობახიძის მთავრობა, რომელმაც რამდენიმე ცვლილება შეიტანა მის შემადგენლობაში.[26] ოფიციალური მოწოდება სახელწოდებით „ევროპისკენ მშვიდობით, ღირსებითა და კეთილდღეობით“, რომელიც მმართველმა პარტიამ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს სლოგანად მიიღო და აქცენტი გააკეთა „ევროკავშირში გაწევრიანებაზე მხოლოდ ქართული თამაშის წესებით, რუსეთ-უკრაინის ომში ჩართვის თავიდან არიდებით და ტრადიციული ღირებულებების შენარჩუნებით“.[27][28][29] იმავე დღეს ევროპარლამენტმა მიიღო რეზოლუცია საქართველოში ახალი არჩევნების „საერთაშორისო ზედამხედველობის ქვეშ“ ჩატარების მოთხოვნით. მან ასევე მოუწოდა ევროკომისიას დაწესდეს სანქციები საქართველოს მთავრობის ლიდერებზე.[30]

საღამოს საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ პრესკონფერენცია გამართა. მან გამოაცხადა ევროკავშირში 2028 წლამდე გაწევრიანების ცალმხრივი შეწყვეტის შესახებ, ასევე უარი თქვა ევროკავშირის ნებისმიერ საბიუჯეტო გრანტებსა და სესხებზე. კობახიძემ განაცხადა, რომ ევროკავშირში გაწევრიანება და გრანტები „შანტაჟის შიშველ ინსტრუმენტად“ იქცა ევროკავშირის ისეთი ორგანოების მიერ, როგორიცაა ევროპარლამენტი და მოჰყავს ევროპარლამენტის მიერ გასულ წლებში მიღებული რეზოლუციები საქართველოს შესახებ. მან დაგმო „ზოგიერთი ევროპელი პოლიტიკოსისა და ბიუროკრატის ჩარევა საპარლამენტო არჩევნებში“, ისევე როგორც მათი სავარაუდო „მცდელობა, წაახალისონ რევოლუცია საქართველოში“. კობახიძემ განაცხადა, რომ საქართველო გააგრძელებს საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმების განხორციელებას და ეკონომიკის გაძლიერების შემდეგ 2028 წელს გააცოცხლებს ევროკავშირთან გაწევრიანების მოლაპარაკებების გახსნის თემას.[31] ამ გადაწყვეტილების წინააღმდეგ საპროტესტო აქციები საქართველოს პარლამენტის წინ იმავე დღეს დაიწყო და მომდევნო დღეებშიც გაგრძელდა.[32]

29-30 ნოემბრის ღამეს პროევროპულ აქციაზე შსს-მ 107 პირი დააკავა.[33] 30 ნოემბერს საპროტესტო აქციები გაიმართა საქართველოს სხვადასხვა ქალაქებში, მ. შ. ბათუმში, ქუთაისში, თელავში,[34] ყვარელში, ხაშურში, გორში, ახალციხესა და რუსთავში.[35]

საქართველოს პრემიერ-მინისტრის გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ თანამდებობები დატოვეს ბულგარეთში,[36] ნიდერლანდებში,[37] იტალიაში,[38] აშშ-ში,[39] ლიეტუვასა[40] და ჩეხეთში[41] საქართველოს ელჩებმა.

პარლამენტმა 2024 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები 14 დეკემბერს დანიშნა. 2017 წლის საკონსტიტუციო რეფორმის შემდეგ პრეზიდენტი აღარ აირჩევა სახალხო კენჭისყრით, მას აირჩევს 300-კაციანი საარჩევნო კოლეგია, რომლის შემადგენლობაშიც შედის 150-ვე დეპუტატი, აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი საბჭოებისა და ადგილობრივი ორგანოების წარმომადგენლები.[42][43] „ქართულმა ოცნებამ“, რომელიც ფლობს საარჩევნო კოლეგიაში უმრავლესობას, პრეზიდენტად წარადგინა თავისი მოკავშირე „ხალხის ძალის“ წევრი მიხეილ ყაველაშვილი.[44] სახალხო კენჭისყრით არჩეულმა ბოლო პრეზიდენტმა, სალომე ზურაბიშვილმა,[44] უარყო ამჟამინდელი პარლამენტის ლეგიტიმაცია და განაცხადა, რომ არ დატოვებს პრეზიდენტის პოსტს „სანამ არ იქნება არჩეული ლეგიტიმური პარლამენტი, რომელიც ლეგიტიმურად აირჩევს [შემცვლელს]“.[45] რაზეც ირაკლი კობახიძემ განაცხადა: „რა თქმა უნდა, 29 დეკემბერს უნდა წავიდეს“.[46]

საპროტესტო აქციები გამოირჩეოდა ძალადობით მომიტინგეების, ჟურნალისტებისა და პოლიციის მიმართ.[47][48][49] რადიო თავისუფლების ჟურნალისტი თამუნა ჩქარეული იტყობინება, რომ მას „არასდროს განუცდია პოლიციის მხრიდან ასეთი დონის აგრესია“.[50] Amnesty International-მა განაცხადა, რომ „ძალადობისა და ადამიანის უფლებების დარღვევის ეს განმეორებადი ნიმუში, რომელიც კარგად არის დოკუმენტირებული გასული წლის საპროტესტო აქციების შემდეგ, ცხადყოფს საქართველოს მთავრობის სტრატეგიას გამოიყენოს სახელმწიფოს სრული მექანიზმი განსხვავებული აზრის დასასჯელად და დასათრგუნად“.[49] იმავდროულად, კობახიძემ განაცხადა, რომ „სისტემურ ძალადობაზე“ პასუხისმგებელნი არიან აქციის მონაწილეები და არა პოლიცია.[51] მან საპროტესტო აქციებს უწოდა „ძალადობრივი დემონსტრაციები“, და ამტკიცებს „უცხოური სუბიექტების“ ჩართულობას,[52] ასევე განაცხადა, რომ საპროტესტო აქციები ფინანსდება საზღვარგარეთიდან.[47] დაფიქსირდა, რომ მომიტინგეები თავს დაესხნენ პოლიციას მოლოტოვის კოქტეილებითა და პიროტექნიკური საშუალებებით.[53] პოლიციამ გამოიყენა ცრემლსადენი გაზი, რეზინის ტყვიები და წიწაკის სპრეი,[54] ასევე წყლის ჭავლი, რომლებზეც მომიტინგეები და ჟურნალისტები ამტკიცებენ, რომ იყო ქიმიკატებით ან ალერგენებით იყო გაჯერებული.[55][56] საქართველოს სახალხო დამცველმა ლევან იოსელიანმა განაცხადა, რომ მომიტინგეების მიერ მიყენებული დაზიანებები პოლიციის მხრიდან სადამსჯელო ძალადობის შთაბეჭდილებას ქმნის, რაც „წამების აქტს წარმოადგენს“.[56] 2 დეკემბერს შინაგან საქმეთა მინისტრმა განაცხადა, რომ ბოლო დღეებში 224 მომიტინგე დააკავეს, მათ შორის წვრილმანი ხულიგნობისა და პოლიციის კანონიერი ბრძანებების დაუმორჩილებლობის ბრალდებებით, ხოლო 28 ნოემბრის შემდეგ დაშავდა 113 პოლიციელი.[48]

2 დეკემბერს ოპოზიციის ლიდერი ზურაბ ჯაფარიძე დააკავეს, თუმცა რამდენიმე საათის შემდეგ გაათავისუფლეს.[57] მას, როგორც დეპუტატს, აქვს იმუნიტეტი.[57] მისი პარტია, კოალიცია ცვლილებისთვის, ამტკიცებდა, რომ ის პოლიციის სამიზნე იყო.[58] 4 დეკემბერს ოპოზიციის კიდევ ერთი ლიდერი ნიკა გვარამია დააკავეს.[59]

8 დეკემბერს, სალომე ზურაბიშვილი პარიზში შეხვდა აშშ-ის არჩეულ პრეზიდენტს დონალდ ტრამპს და საფრანგეთის პრეზიდენტს ემანუელ მაკრონს. მან პლატფორმა X-ზე გაავრცელა შეხვედრის დეტალები და ხაზი გაუსვა „სიღრმისეულ განხილვებს“ გაყალბებულ არჩევნებზე და „საშიშ რეპრესიაზე“ საქართველოში. ზურაბიშვილმა აღნიშნა ძლიერი აშშ-ის საჭიროება და მადლიერება გამოხატა ტრამპის მხარდაჭერისთვის, მას ქართველ ხალხის მეგობარი უწოდა. ზურაბიშვილი ასევე შეხვდა ილონ მასკს, რომელსაც ტრამპმა ახლადშექმნილი მთავრობის ეფექტიანობის დეპარტამენტის ხელმძღვანელობა მიანდო. მან შეხვედრა „შესანიშნავად“ შეაფასა და განაცხადა, რომ მოუთმენლად ელის მასკის ვიზიტს საქართველოში. პარიზში ვიზიტის დროს ზურაბიშვილი ასევე ესაუბრა იტალიის პრემიერ-მინისტრ ჯორჯია მელონის და უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის საქართველოში მიმდინარე ვითარების შესახებ.[60]

13 დეკემბერს, პარლამენტმა საბოლოო მოსმენით დაამტკიცა კანონპროექტი, რომელიც კრძალავს პროტესტების დროს ნიღბების ტარებას, ფეიერვერკებისა და ლაზერული მაჩვენებლების გამოყენებას. ახალი კანონმდებლობა ასევე ამკაცრებს ფეიერვერკებთან დაკავშირებულ რეგულაციებს საქართველოში და ითვალისწინებს ლიცენზიის საჭიროებას მათი ექსპორტის, იმპორტისა და რეალიზაციისთვის.[61]

დეკემბრის შუა და ბოლოს პერიოდში საპროტესტო აქციები ყოველდღიურად გრძელდებოდა. 18 დეკემბერს ისინი გაიმართა როგორც პარლამენტის შენობის წინ, ასევე მთელი თბილისის მასშტაბით[62]. 25 დეკემბერს, ყოველდღიური საპროტესტო აქციების 28-ე დღეს, გაიმართა სხვადასხვა მსვლელობა, მათ შორის „ქალთა მსვლელობა“, „დასავლეთის კურსდამთავრებულთა მსვლელობა“, „დაზღვევის სექტორის მსვლელობა“ და „ერთობის მსვლელობა“. ქალთა მსვლელობაში მონაწილეობა მიიღო სალომე ზურაბიშვილმა.[63]

28 დეკემბერს, ქვეყნის მასშტაბით ათასობით დემონსტრანტმა ხელჩაკიდებული შექმნა ცოცხალი ჯაჭვები ევროკავშირში გაწევრიანების მხარდასაჭერად. თბილისში, AFP-ის ინფორმაციით, ჯაჭვი რამდენიმე კილომეტრის სიგრძის იყო; მოგვიანებით ჯაჭვი დაიშალა, როდესაც დემონსტრანტები პარლამენტისკენ დაიძრნენ.[64] 29 დეკემბერს მიხეილ ყაველაშვილი ფიცით გამოცხადად პრეზიდენტად; სალომე ზურაბიშვილმა დატოვა საპრეზიდენტო რეზიდენცია და ათასობით მხარდამჭერის წინაშე სიტყვით გამოსვლისას განაცხადა, რომ ის რჩება „ერთადერთ ლეგიტიმურ პრეზიდენტად“.[65] პროტესტი თბილისში, ქუთაისსა და ბათუმში გაგრძელდა.[66] 2025 წლის 2 იანვარს, თბილისში საპროტესტო აქციები 36-ე დღესაც გაგრძელდა.[67]

მზია ამაღლობელი 14 იანვრის სასამართლო სხდომაზე მარია რესას წიგნით „როგორ დავამარცხოთ დიქტატორი“

12 იანვარს, ბათუმში მიმდინარე საპროტესტო აქციების დროს, დააკავეს მზია ამაღლობელი, ქართული მედია გამოცემების „ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელი და დირექტორი. თავდაპირველად იგი დააკავეს საპროტესტო სტიკერის განთავსებისთვის, თუმცა ორი საათის შემდეგ გათავისუფლდა, მაგრამ მალევე ხელახლა დააპატიმრეს. სამართალდამცველებმა მას ბრალი წაუყენეს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 353-ე მუხლით, რაც გულისხმობს ბათუმის პოლიციის უფროსზე, ირაკლი დგებუაძეზე თავდასხმას. დანაშაულს, რომელიც 4-დან 7 წლამდე პატიმრობას ითვალისწინებს.[68]

13 იანვარს, გერმანიის ბუნდესტაგის საგარეო საქმეთა კომიტეტის თავმჯდომარე მიხაელ როთი თბილისის 47-ე ყოველდღიურ საპროტესტო აქციას შეუერთდა და განაცხადა, რომ „ახალი არჩევნები ახალი, ლეგიტიმური მთავრობისა და პარლამენტისთვის“ იყო საჭირო. მისი თქმით, რადგან დემონსტრანტები „ევროპულ ღირებულებებს იცავდნენ“, მის თვალში თბილისი წარმოადგენდა „ნამდვილ ევროპულ დედაქალაქს“.[69]

14 იანვარს, ბათუმის საქალაქო სასამართლომ მას წინასწარი პატიმრობა შეუფარდა და უარყო დაცვის მხარის 100,000 ლარის გირაოს შეთავაზება. ამაღლობელი მას შემდეგ შიმშილობს, რაც მის დაკავებას უსამართლოდ მიიჩნევს. მისი დაკავება ფართოდ გააკრიტიკეს მედია ორგანიზაციებმა და უფლებადამცველმა ჯგუფებმა, რომლებიც ამას თავისუფალი მედიის წინააღმდეგ თავდასხმად აფასებენ. საერთაშორისო ორგანიზაციები, მათ შორის ეუთო და ევროპის საბჭო, მოითხოვენ მის დაუყოვნებელ გათავისუფლებას, გამოთქვამენ შეშფოთებას მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და საქართველოში მედიის დამოუკიდებლობისთვის შესაძლო შედეგების გამო.[68]

15 იანვარს, ქართველმა მოქალაქეებმა პირველად ქვეყნის ისტორიაში გამართეს ეროვნული გაფიცვა, რათა მოეთხოვათ დაკავებული დემონსტრანტების გათავისუფლება და ახალი არჩევნების ჩატარება. გაფიცვის მიზანი იყო საჯარო უკმაყოფილების დაფიქსირება სადავო არჩევნების, მთავრობის ანტიევროპული პოზიციისა და მმართველი პარტია „ქართული ოცნების“ რუსეთის ხელისუფლებასთან დაახლოების გამო. ორგანიზატორებმა გააფრთხილეს ხელისუფლება პოლიტიკური იზოლაციის რისკებზე, რაც ეკონომიკურ სტაგნაციასა და უმუშევრობას გამოიწვევდა, და მოითხოვეს დემოკრატიული რეფორმები და ევროკავშირში ინტეგრაციის განახლებული ძალისხმევა.[70]

18 იანვარს, თბილისში, რუსთაველის მეტროსადგურის მიმდებარე საპროტესტო აქციის შემდეგ, ორი დემონსტრანტი — 18 წლის ოთარ კვარაცხელია და 23 წლის რატი ტყემალაძე, უცნობმა ნიღბიანმა პირებმა გაიტაცეს, როცა ისინი სახლში ბრუნდებოდნენ. მოგვიანებით, ისინი აღმოაჩინეს დაკავების დაწესებულებაში, სადაც მათ ბრალად წაუყენეს საპროტესტო რეგულაციების დარღვევა და სამართალდამცველებისთვის დაუმორჩილებლობა, მიუხედავად იმისა, რომ მათი დამაკავებელი პირები სამოქალაქო ტანსაცმელში იყვნენ და იდენტიფიცირების რაიმე ნიშნები არ ჰქონდათ.[71]

24 იანვარს, პროტესტის 58-ე დღეს, დემონსტრაციები გაგრძელდა თბილისში, ზუგდიდსა და ბათუმში, სადაც კვლავ მოითხოვდნენ პოლიტპატიმრების გათავისუფლებას და პარლამენტის არჩევნების თავიდან ჩატარებას. საპროტესტო აქციები მოიცავდა მზია ამაღლობელის გათავისუფლების მოთხოვნებს, კინემატოგრაფისტების მიერ ორგანიზებულ აქციას „კინო ტერორის წინააღმდეგ“ კინოცენტრის მიმდებარედ და სოლიდარობის აქციას საჯარო მოხელეებისთვის, რომლებიც პროტესტის დაწყების შემდეგ სამსახურიდან გაათავისუფლეს.[67]

25 იანვარს, ჰაკერებმა თბილისში საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გადახდის სისტემები გააფუჭეს, რის შედეგადაც ავტობუსებში პროევროპული სიმღერები და ლოზუნგები გაჟღერდა. მოწყობილობებში არა მხოლოდ საქართველოს ეროვნული ჰიმნი ჩართეს, არამედ გადმოსცეს ყოფილ პრემიერ-მინისტრის ზურაბ ჟვანიას სიტყვა - „მე ვარ ქართველი და მაშასადამე ვარ ევროპელი“, პირველი პრეზიდენტის ზვიად გამსახურდიას სიტყვით გამოსვლით საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის გამოცხადება, ბიძინა ივანიშვილის ბოდიში რუსეთთან, და მიხეილ ყაველაშვილის გინება ერთ-ერთი პარლამენტის სხდომიდან. ამის პასუხად, თბილისის მერიის გადაწყვეტილებით, მგზავრებს დროებით უფასოდ შეეძლოთ გადაადგილება, სანამ სისტემა იმავე დღეს აღდგებოდა.[72] კიბერშეტევა, სავარაუდოდ, ორგანიზაცია Anonymous-ის მიერ განხორციელდა.[73]

დემონსტრანტები სინდისის პატიმრების მხარდამჭერი პლაკატებით (19.04.25)

2 თებერვალს, როცა დემონსტრანტებმა თბილისში ავტომაგისტრალის შესასვლელის ბლოკირება სცადეს, მათ წინააღმდეგ პოლიციის დიდი ძალები განლაგდნენ. დაკავებულთა შორის იყვნენ ოპოზიციური პოლიტიკური ფიგურები ნიკა მელია და გიგი უგულავა.[74][75] საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს განცხადებით, იმ დღეს 31 ადამიანი დააკავეს.[76] სახალხო დამცველის ოფისის ინფორმაციით, დაკავებული 25 პირიდან 22-მა განაცხადა, რომ მათ მიმართ ადგილი ჰქონდა არასათანადო მოპყრობას, ხოლო ცხრა პირმა აღნიშნა, რომ დაკავებისას და დაკავების შემდეგაც პოლიციამ მათზე გადამეტებული ძალა გამოიყენა. ოთხი დემონსტრანტი, რომლებიც სახისა და თავის არეში მიღებული დაზიანებებით იყვნენ, საავადმყოფოში გადაიყვანეს, სადაც მათ ტვინის შერყევა დაუდგინდათ.[77][78]

9 აპრილს სინდისის პატიმების ოჯახის წევრების ორგანიზებით 24-საათიანი აქცია გაიმართა. მათთან ერთად რუსთაველზე შეკრებილმა მოქალაქეებმა მემორიალთან მისვლისა და მისი გვირგვინებით შემკობის უფლება არ მისცეს „ქართული ოცნების” წარმომადგენლებს.[79][80]

პროტესტი საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2024 წლის 30 ნოემბრიდან, პარლამენტთან საპროტესტო გამოსვლების პარალელურად, უწყვეტად მიმდინარეობს პროტესტი საქართვველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის შენობასთან.[81] პროტესტის მონაწილეები არხის სარედაქციო პოლიტიკას აპროტესტებენ, აცხადებენ რა, რომ მაუწყებელი არ ასრულებს კანონით გათვალისწინებულ ვალდებულებებს, მმართველი პარტიის ინტერესების გამტარებელია და არ უთმობს სათანადო დროს ქვეყანაში მიმდინარე უწყვეტ პროტესტს.[82][83][84] საზოგადოებრივი მაუწყებლის სარედაქციო პოლიტიკის მიკერძოება „ქართულ ოცნების“ მიმართ დაადასტურა როგორც საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის, ისე ეუთო-ოდირის მიერ ჩატარებულმა მონიტორინგმა, რომლის მიხედვითაც არხმა წინასაარჩევნოდ მმართველ პარტიას იმაზე მეტი დრო დაუთმო, ვიდრე ყველა ოპოზიციურ პარტიას ერთად.[85][86] პროტესტის მონაწილეების თქმით, აღნიშნული ცხადს ხდის, რომ არხი „ემსახურება ვიწრო პარტიულ ინტერესს და ასრულებს პროპაგანდისტული მედიის ფუნქციას.“[87] საზოგადოებრივ მაუწყებელთან შეკრებილი მოქალაქეები ყოველდღიურად საპროტესტო მსვლელობით პარლამენტის წინ შეკრებილ დემონსტრანტებს უერთდებიან.

საზოგადოებრივ მაუწყებელთან შეკრებილი დემონსტრანტების მსვლელობა პარლამენტისკენ

მოქალაქეები საზოგადოებრივი მაუწყებლის შენობასთან პირველად 2024 წლის 30 ნოემბერს შეიკრიბნენ.[88] მათი მთავარი მოთხოვნები პროტესტში მონაწილე მოქალაქეებისთვის ღია ეთერის დათმობა და არხის ხელმძღვანელობის გადადგომა იყო. მოქალაქეები აცხადებდნენ, რომ არხს, რომელიც ბიუჯეტიდან ფინანსდება, ხელისუფლება პროპაგანდის ერთ-ერთ მექანიზმად იყენებს, რის შედეგადაც, მაუწყებელი არასრულად აშუქებს ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებს. მოქალაქეები არხის ხელმძღვანელობისგან, პასუხისმგებლობის აღებას და თანამომდებობების დატოვებას ითხოვდნენ.[88]

მაუწყებლის ხელმძღვანელობამ 30 ნოემბერს პროტესტის მონაწილეთა მოთხოვნა ნაწილობრივ დააკმაყოფილა და მათ ეთერი ყოველდღიურად, 40 წუთამდე დროით, დაუთმო. პირველ საგანგებო ეთერში მაუწყებლის სხვა თანამშრომლებთან ერთად სიტყვით გამოვიდა მოამბის წამყვანი ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანი, რომელმაც განაცხადა, რომ არხის სარედაქციო პოლიტიკა ვერ პასუხობს საზოგადოებაში არსებულ მოთხოვნებს, რის ერთ-ერთ მიზეზადაც სამეურვეო საბჭოს თავმჯდომარე ვასილ მაღლაფერიძე დაასახელა.[89]

აღნიშნული საგანგებო გადაცემა თითქმის ყოველდღიურად გადიოდა ეთერში 30 დეკემბრის ჩათვლით. „მოპოვებული“ ეთერის პარალელურად, პროტესტის მონაწილეები კვლავ იკრიბებოდნენ არხის შენობასთან და სახალხო დღის ეთერის გახსნას ითხოვდნენ.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის მიკერძოებულ სარედაქციო პოლიტიკას მოქალაქეებთან ერთად აპროტესტებენ თავად არხის თანამშრომლებიც. მათ ჩამოაყალიბეს საპროტესტო ჯგუფი „საზოგადოებრივი მაუწყებლის მცველები“ (GPB Guardians), რომლის ფარგლებშიც ღიად საუბრობდნენ არხის პოლიტიზირების შესახებ.[90] საღამოს 40-წუთიანი საგანგებო ეთერის პარალელურად ისინი მენეჯმენტისგან ითხოვდნენ, არხს დღის ეთერი შემეცნებით-გასართობი პროგრამების ნაცვლად სოციალურ-პოლიტიკური საკითხებისთვის დაეთმო.[91] „მიმდინარე მოვლენები გვავალდებულებს სატელევიზიო ეთერი დაეთმოს სწორედ სოციალურ-პოლიტიკურ საკითხებზე დიალოგს და არა ფილმებს, რომელთაც არავითარი კავშირი აქვს დღევანდელ რეალობასთან.“ მენეჯმენტმა ეთერის გახსნაზე უარი ტექნიკური საკითხებით დაასაბუთა, რაც თანამშრომლების თქმით, რეალობას არ შეესაბამებოდა და არხს დღის ეთერის გახსნისთვის ყველა საჭირო რესურსი ჰქონდა.[91]

შეთანხმების თანახმად, საგანგებო ეთერი უნდა გაგრძელებულიყო, სანამ ქვეყანაში პოლიტიკური კრიზისი არსებობს, თუმცა გადაცემა შეცვლილი ფორმატით დაახლოებით ერთ თვის თავზე შეწყდა და აღარ განახლებულა. არხის წარმომადგენლებმა რამდენჯერმე გადაავადეს ეთერის განახლება, თუმცა საბოლოოდ, დაპირებული ეთერი ისე შეწყვიტეს, რომ აქტივისტებისთვის ამის შესახებ არანაირი ინფორმაცია არ მიუწოდებიათ.[82]

საგანგებო ეთერის შეწყვეტიდან მალევე პროტესტის მონაწილეებმა მაუწყებლის შენობის წინ დაიწყეს “გარე ეთერის“ გამართვა. „გარე ეთერის“ ფარგლებში, რომელიც სოციალურ ქსელის საშუალებით პირდაპირ რეჟიმში შუქდება, სხვადასხვა დარგების წარმომადგენლები პროტესტთან დაკავშირებულ საკითხებზე და ქართული ოცნების მმართველობის პერიოდში სხვადასხვა სფეროებში არსებულ პრობლემებზე საუბრობენ.

როგორც აქტივისტები, ასევე არხის პოლიტიკისადმი კრიტიკულად განწყობილი თანამშრომლები, არაერთხელ გახდნენ მაუწყებლის ხელმძღვანელობის მხრიდან მუქარის, ცილისწამებისა და დევნის სამიზნეები.[92][93][94][95] პროტესტში მონაწილე მოქალაქეები არხის სარედაქციო პოლიტიკაში ჩარევასა და მის დისკრედიტაციის მიზანმიმართულ მცდელობაში არაერთხელ დაადანაშაულეს. საზოგადოებრივი მაუწყების მცველების მიმართ ადგილი ჰქონდა ცრუ ბრალდებების ტირაჟირების, არხის იმიჯის დაზიანების და შრომითი ხელშეკრულების დარღვევის ბრალდებებს.[96][97] 4 თებერვალს ვასილ-ივანოვ ჩიქოვანი, რომელიც მოშიმშილე მზია ამაღლობელს ყოველი სიახლის გამოცხადების შემდეგ უცხადებდა სოლიდარობას, მოამბის წამყვანის პოზიციიდან ჩახსნეს.[89] 21 იანვარს არხის ქართული ოცნებისადმი ლოიალურმა სამეურვეო საბჭოს წევრებმა მენეჯმენტს პროკურატურის ჩართულობა შესთავაზა და იმ ჟურნალისტების საქმის შესწავლა მოითხოვეს, რომლებიც მიმდინარე მოვლენების ობიექტურად გაშუქებასა და პარტიული ინტერესებისგან დაცლილი მედიაპროდუქტის შექმნას ითხოვდნენ. მათ აღნიშნული ჟურნალისტები ანტისახელმწიფოებრივ ქმედებებში გაადანაშაულეს. მედიის კოალიციამ საბჭოს ქმედება შემდეგნაირად შეაფასა: “უპრეცედენტო ზეწოლა მედიის თავისუფლებაზე და პირდაპირი მუქარა იმ ჟურნალისტების მიმართ, რომლებიც საკუთარ პროფესიულ მოვალეობას ასრულებენ და [არხის] ხელმძღვანელობას და ივანიშვილის რეჟიმს პროპაგანდასა და ძალადობაში ამხელენ.“[98] აღნიშნულზე საპასუხო განცხადება გააკეთეს საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის პროტესტში ჩართულმა მოქალაქეებმა: „როცა პარლამენტთან ღამეს ათევენ სტუდენტები, როცა რეჟიმის ტყვეთა მშობლები უშედეგოდ ელიან ეთერს, საბჭოს შეხვედრაზე გამოკვეთილი უმთავრესი პრობლემები მასონების ლოჟის წარმოსახვითი შეთქმულებებია... არხის მესვეურები განზრახ ირჩევენ მოსახლეობის ნამდვილი ინტერესების უგულებელყოფას და ყურადღებას შეთქმულებისკენ მიმართავენ. მათ ზუსტად იციან, როცა ჩვენ ვამბობთ ეთერი ხალხს, ჩვენ მოვითხოვთ პირველი არხისგან, ისაუბროს ნამდვილ გასაჭირზე, სიღატაკეზე, პოლიციურ ძალადობაზე, ავტორიტარიზმის დამყარებასა თუ უსამართლო სასამართლოზე. ჩვენ ყოველდღიურად, ყოველ საღამოს ტელევიზიის წინ სწორედ ამ პრობლემებზე საჯაროდ ვმსჯელობთ და თუ კი რამე ამ პროცესში მასონურ ლოჟას მართლაც წააგავს, ეს სამეურვეო საბჭოს დახურული სხდომაა.“

საპროტესტო აქცია საზოგადოებრივ მაუწყებელთან. წარწერა ბანერზე: „ხალხის ხმა დუღს, პირველი არხი დუმს“ (29 იანვარი, 2025)

თანამშრომელთა დევნის პროცესის კულმინაცია იყო ის, რომ 11 აპრილს გაათავისუფლეს ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანი და ნინო ზაუტაშვილი, რომელთაც ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია „მაღალი სანდოობის მქონე“ ჟურნალისტებს უწოდებს.[99] ასევე დისციპლინარული სასჯელი დაუწესეს ოთხ ჟურნალისტს.[100] თანამშრომელთა დევნის პროცესის კულმინაცია იყო ის, რომ 11 აპრილს გაათავისუფლეს ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანი და ნინო ზაუტაშვილი, რომელთაც ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია „მაღალი სანდოობის მქონე“ ჟურნალისტებს უწოდებს.[101] ასევე დისციპლინარული სასჯელი დაუწესეს ოთხ ჟურნალისტს.[100] აღნიშნულს საზოგადოებრივი მაუწყებლის მცველებმა განცხადებით უპასუხედ:„ვითხოვთ, რომ არხზე ისმოდეს კრიტიკული ხმა, მოსაზრებათა მრავალფეროვნება, ჯანსაღი დისკუსია, სოციალური საკითხები. ვითხოვთ, რომ არხზე ჩანდეს უფლებააყრილი და ნაწამები ადამიანების სახეები და ისმოდეს მათი ხმა. ჩვენ ვსაუბრობდით სამართლიანი და პროფესიული ჟურნალისტიკის აუცილებლობაზე - ამის საპასუხოდ მივიღეთ ზეწოლა, დაშინება, დევნა!“

პრესის საერთაშორისო ინსტიტუტმა (IPI) დაგმო იმ ჟურნალისტების გათავისუფლება, რომლებიც „პოლიტიკური კონტროლისთვის წინააღმდეგობის გაწევის გამო გააჩუმეს“ და მათი აღდგენას მოითხოვა.[102][103]

მედიის ადვოკატირების კოალიციამ 15 აპრილს გამოქვეყნებულ ანგარიშში აღნიშნა, რომ „ქართული ოცნება“ საზოგადოებრივ მაუწყებელს პროპაგანდისტულ იარაღად, მათ შორის დეზინფორმაციისა და ანტიდასავლური ნარატივის გასავრცელებლად იყენებს. ორგანიზაცია აღნიშნავს, რომ სამეურვეო საბჭოში ხელისუფლებისადმი ლოიალური პირები დომინირებენ, ხოლო არხის სარედაქციო პოლიტიკა ბიძინა ივანიშვილის ვაჟის ტელევიზიის ყოფილი თანამშრომლების მიერ იქმნება, რის ფონზეც ადგილი აქვს იმ ჟურნალისტების დევნასა და შევიწროებას, რომელთაც პროფესიული მოვალეობის სრულფასოვნად შესრულება სურთ.შეცდომა ციტირებაში არასწორი ტეგი <ref>; ელემენტი უნდა შეიცავდეს სახელს.; $2[104]

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია 17 აპრილს გამოქვეყნებულ ანგარიშში მაუწყებლის ხელმძღვანელობის შესახებ წერს: “მთელი ძალისხმევა კრიტიკულად განწყობილი თანამშრომლების პროტესტის დათრგუნვისკენ მიმართეს. გაუმჭვირვალე შიდა მოკვლევა იმ ჟურნალისტებზე თავდასასხმელად და მათი დისკრედიტაციისთვის გამოიყენეს, ვინც არხის ხელმძღვანელობისგან პოლიტიკურ მიუკერძოებლობას, დამოუკიდებელი სარედაქციო პოლიტიკის გატარებასა და საზოგადოების მიმართ ანგარიშვალდებულებას ითხოვს.“[100]

მეთოდები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ონლაინ სოციალურ ქსელებს, მათ შორის Facebook-ს, Instagram-სა და TikTok-ს, მნიშვნელოვანი როლი ჰქონდათ პროტესტების კოორდინაციაში, სადაც მრავალი დამოუკიდებელი თვითორგანიზებული ჯგუფი მოქმედებდა ლიდერის გარეშე, სოციალური გადაწყვეტილებების მიღებისა და პროტესტების ორგანიზების მიზნით, რაც სტრუქტურულად ჰგავდა არაბული გაზაფხულის მოძრაობებს. ამ ჯგუფებს შორის იყო Facebook-ის ჯგუფი „დაიტოვე“, რომელსაც დაახლოებით 250,000 მონაწილე ჰყავდა. ჯგუფის თანადამფუძნებელმა, ილია ღლონტმა, პროტესტები ჭეშმარიტი დემოკრატიის გამოვლინებად შეაფასა, „როგორც საბერძნეთში“, და განაცხადა, რომ ქუჩის აქციებზე მიკროფონებისა და სცენების არარსებობა თანასწორობის ნიშანი იყო.[105]

საპრეზიდენტო ინიციატივა ახალი არჩევნების ორგანიზების შესახებ

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2024 წლის დეკემბრის ბოლოს, სალომე ზურაბიშვილმა განაცხადა, რომ ახალი არჩევნების ჩატარება აუცილებელი იყო და აღნიშნული პროცესის მომზადება 2024 წლის 29 დეკემბრამდე უნდა დასრულებულიყო.[106] მან „ქართული ოცნების“ (ქო) დამფუძნებელ ბიძინა ივანიშვილს მოლაპარაკებების ჩატარების მიზნით მოლაპარაკებისკენ მოუწოდა.[107] ზურაბიშვილმა აღნიშნა, რომ თუ ივანიშვილი მოლაპარაკებაზე უარს იტყოდა, შეიქმნებოდა საბჭო.[108] 24 დეკემბერს, მან განიხილა ახალი არჩევნების ჩატარების პროცედურები ოთხი მთავარი ოპოზიციური კოალიციისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების ლიდერებთან.[109]29 დეკემბერს ჩატარდა მიხეილ კაველაშვილის ინაუგურაცია როგორც პრეზიდენტი, მაშინ როცა ზურაბიშვილი პროცესის კონსტიტუციურ კანონიერებას ეჭვქვეშ აყენებდა და აცხადებდა, რომ კვლავ ლეგიტიმურ პრეზიდენტად რჩებოდა.[110][111]

რეპრესიები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

Amnesty International-ის მონაცემებით, 2024 წლის 13 დეკემბრის მდგომარეობით, 460 დაკავებულიდან 300 უსაფრთხოების ძალების მიერ წამების ან სხვა სახის არასათანადო მოპყრობის მსხვერპლი გახდა. ოთხმოცმა დაკავებულმა მძიმე დაზიანებების გამო, მათ შორის, მოტეხილობებით, ტვინის შერყევით და სხვა თავის ტრავმებით, საავადმყოფოში გადაყვანა მოითხოვა. 2024 წლის 13 დეკემბრის მდგომარეობით, სასამართლოებმა „მეტწილად უგულებელყვეს“ წამების მტკიცებულებები და სამართლიანი სასამართლოს უფლება. Amnesty-მ პოლიციასა და მართლმსაჯულების სისტემას „პროტესტების მონაწილეთა დაშინებისა და დევნის იარაღად ქცეული, მშვიდობიანი პროტესტის ჩახშობის მიზნით ინსტიტუციურად რეპრესიული“ უწოდა. Amnesty-მ წარმოადგინა დაჭრილი პროტესტანტების 13 შემთხვევის შემსწავლელი ანგარიში და ანალიზი, რომელიც ინტერვიუებზე, დოკუმენტებზე, ფოტოებისა და ვიდეო მასალების მიმოხილვაზე იყო დაფუძნებული.[112]

18 დეკემბერს, საქართველოს სახალხო დამცველმა განაცხადა, რომ მისმა წარმომადგენლებმა მოინახულეს 327 დაკავებული, რომელთაგან 225-მა აღნიშნა, რომ მათ მიმართ არასათანადო მოპყრობა განხორციელდა, ხოლო 157-ს ფიზიკური დაზიანების ხილული ნიშნები აღენიშნებოდა. ორგანიზაციებმა „საერთაშორისო გამჭვირვალობა — საქართველო“, „ქართული ევროპული ორბიტა“ და „სამართლის უზენაესობის ცენტრი“ განაცხადეს, რომ „ქართული ოცნება“ მშვიდობიანი დემონსტრანტების სისტემური წამების დაგეგმვაში მონაწილეობდა და წინასწარ იყო შემუშავებული „წამების სისტემა“. მათ აღნიშნეს, რომ დაკავებულებს ურტყამდნენ სახეში, თავში, თვალბუდეებში, ნეკნებსა და თირკმელებში, ხოლო ბევრ დაზარალებულს უსაფრთხოების ძალების მიერ პირადი ნივთები წართმეული ქონდათ.[113]

2024 წლის 19 დეკემბრის მდგომარეობით, პროტესტებზე 70 ჟურნალისტი გახდა თავდასხმის მსხვერპლი. „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ (RSF) თავდასხმებს „სისტემურ, ორგანიზებულ ძალადობად“ გამოაცხადა, რომელიც საქართველოს პოლიციის მიერ იყო განხორციელებული და როგორც ჩანს, კოორდინირებული იყო „ნიღბიანი, იდენტიფიცირებული ჯგუფების“ მიერ. RSF-მა აღნიშნა, რომ საქართველოს სპეციალური გამოძიების სამსახურის მიერ ძალადობის შესახებ გამოცხადებული გამოძიებები „მცირე იმედს იძლეოდა პასუხისმგებლობის აღების“ შესახებ, მისი „ხროვული უსარგებლობის გამო“.[114]

24 დეკემბერს, ადამიანის უფლებების დამცველმა ორგანიზაციამ „Human Rights Watch“-მა, პოლიციის ძალადობის შესახებ თორმეტი მსხვერპლის ინტერვიუების შემდეგ, განაცხადა, რომ პოლიციის ძალადობა იყო „გამოფენილი და აშკარად სასჯელმოსახეტი“ „მეტწილად მშვიდობიანი პროტესტანტების“ მიმართ. მსხვერპლთა შორის იყვნენ ავთანდილ კუჭავა, რომელიც პოლიციელების მიერ თავზე ცემის შედეგად ორჯერ დაკარგა გონება და ერთ-ერთი მათგანის მიერ მხარი მოიტეხა. პოეტი ზვიად რატიანი ქუჩაში ძალით მიათრევდენე, პოლიციის მანქანაში მოათავსეს და მრავალი გამუდმებული ცემდა პოლიცის ძალები, როგორც ქუჩაში, ისე მანქანაში. ჟურნალისტი ალექსანდრე ქეშელაშვილი, რომელიც ატარებდა პრესის ჟილეტსა და ჩაფხუტ, 29 ნოემბერს პოლიციელების მიერ იყო ნაცემი, რის შედეგადაც მას მიაყენეს ტვინის შერყევა და გაუტეხეს ცხვირი.[115]

2025 წლის 13 იანვარს, „ქართული ოცნების“ დეპუტატებმა ირაკლი ზარქუამ, ვიქტორ სანიკიძემ და გელა სამხარაძემ აბუ-დაბის სასტუმროს რესტორანში ქართველ მოქალაქე ლაშა გაბიტაშვილი სცემეს. ფიზიკური დაპირისპირების ამსახველი ვიდეომასალა სწრაფად გავრცელდა სოციალურ ქსელებში. უსაფრთხოების კამერების ჩანაწერების მიხედვით, ზარქუამ თავდაპირველად გაბიტაშვილის მიმართ აგრესია საკვების სროლით გამოხატა, რასაც ფიზიკური დაპირისპირება მოჰყვა, რომელშიც სანიკიძეც ჩაერთო.[116] დაპირისპირების დროს, მმართველი პარტიის დეპუტატმა ვიქტორ სანიკიძემ გაბიტაშვილს თბილისში დაბრუნების შემდეგ შურისძიებით დაემუქრა.[117] თბილისში დაბრუნების შემდეგ, გაბიტაშვილს სამი ნიღბიანი პირი დაესხა თავს, როდესაც ის ძაღლს ასეირნებდა, რის შედეგადაც მან სხეულის მრავლობითი დაზიანებები და ტვინის შერყევა მიიღო.[118]

14 იანვარს, გიორგი გახარია ბათუმში სასტიკად სცემეს, რის გამოც იგი საავადმყოფოში გადაიყვანეს. მისი პარტიამ ინციდენტი „ბრუტალურ, კოორდინირებულ ჯგუფურ თავდასხმად“ შეაფასა და პასუხისმგებლობა ხელისუფლებას დააკისრა.[119]

5 თებერვალს, სახალხო დამცველმა გამოთქვა შეშფოთება, რომ პროტესტის მონაწილეთა მიმართ არასათანადო მოპყრობის შემთხვევები იზრდებოდა. ლევან იოსელიანმა Palitra TV-სთვის მიცემულ ინტერვიუში აღნიშნა, რომ საწყისი სტატისტიკის მიხედვით, დაკავებულთა მესამედი უჩიოდა არასათანადო მოპყრობას, ხოლო ახლა ეს მაჩვენებელი 70-80%-მდე გაიზარდა. „მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი ადამიანი არის ნაცემი, არც ერთი პოლიციელი ან მაღალჩინოსანი არ ყოფილა პასუხისგებაში მიცემული,“ განაცხადა მან.[120]

რეპრესიული კანონები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

7 თებერვალს, „ქართული ოცნების“ პრეზიდენტმა მიხეილ ყაველაშვილმა ხელი მოაწერა მეორე საკანონმდებლო პაკეტს. მასში მოქცეულ კანონებს „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“ „დიქტატორული რეგულაციები“ უწოდა, რომელთა მიზანიც მიმდინარე პროტესტების ჩახშობა და საზოგადოების დაშინებასა. ორგანიზაციის განცხადებით, აღნიშნული ცვლილებები არღვევს ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციას, ევროპის ადამიანის უფლებათა კონვენციას და საქართველოს კონსტიტუციას. ცვლილებების მიხედვით:

  • ადმინისტრაციული დაკავების მაქსიმალური ვადა 15-დან 60 დღემდე გაიზარდა;
  • საჯარო სივრცეში მთავრობის მაღალჩინოსნების კრიტიკა შესაძლოა გამოეწვია ჯარიმის სამმაგი ზრდა ან 60 დღემდე პატიმრობა;
  • ყველა სახის პროტესტისთვის, მათ შორის უეცარი საზოგადოებრივი მოვლენებით გამოწვეულისთვის, აუცილებელი გახდა წინასწარი შეტყობინება;
  • დახურულ სივრცეებში აქციების ჩატარება მათი მფლობელების თანხმობის გარეშე აიკრძალა;
  • სხეულის ჩხრეკისას მოწმის არსებობა სავალდებულო აღარ არის;
  • ნებისმიერი პირი, რომელიც მონაწილეობს ან ავრცელებს ინფორმაციას პროტესტის შესახებ, შეიძლება კლასიფიცირდეს ორგანიზატორად და დადგეს სამართლებრივი პასუხისმგებლობის წინაშე;
  • პროტესტის კარვებისა და სცენების გამოყენება შეიძლება აიკრძალოს და სხვა.[121]

სასამართლოებმა პროტესტის მონაწილეთა მიმართ მასშტაბური ჯარიმების დაკისრება დაიწყეს. მათ შორის, ვინც გზის გადაკეტვაში დაადანაშაულეს და 5,000₾ ჯარიმა გამოუწერეს, იყო ყოფილი ევროპული ინტეგრაციის მინისტრი ალექსი პეტრიაშვილი. მას და ყოფილ დეპუტატ კობა ხაბაზს სამი წლის განმავლობაში ცეცხლსასროლი იარაღის ტარების უფლება ჩამოერთვათ. 10 თებერვალს, ქუთაისის სასამართლომ იგივე ოდენობის ჯარიმა დააკისრა ცხრა პირს, რომლებიც დაკავებული ჟურნალისტის, მზია ამაღლობელის მხარდასაჭერ აქციაში მონაწილეობდნენ მოსამართლის სახლის წინ. იმავე დღეს, იძულებით გადაადგილებულ პირს, რომელსაც გზა გადაკეტვაში დასდეს ბრალი, 5,000₾-იანი ჯარიმა გამოუწერეს, რაც მის ყოველდღიურ შემოსავალს ასჯერ აღემატება.[122] ექს-დეპუტატი ლევან გოგიჩაიშვილი იმ ექვს პირს შორის იყო, რომლებიც იმ ღამით პოლიციამ რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე აქციის დროს დააკავა.[123]

16 აპრილს ქართული ოცნების პარლამენტმა მიიღო ახალი კანონი გრანტების შესახებ, რითაც მთავრობის ნებართვის გარეშე გრანტის მიღება აკრძალა. კანონის მიხედვით, მთავრობისგან თანხმობის მისაღებად განცხადების წარდგენა გრანტის გამცემს ევალება.[124] სოციალური სამართლიანობის ცენტრის განცხადებით, მთავრობის თანხმობის დაწესება წარმოადგენს გაერთიანების თავისუფლებაში ჩარევას, რომელიც უნდა მართლდებოდეს ლეგიტიმური მიზნით, აუცილებლობითა და პროპორციულობით, თუმცა კანონი ვერცერთ ამ მოთხოვნას ვერ აკმაყოფილებს. ორგანიზაციის თქმით, „კანონი არ აწესებს რაიმე სახის წინასწარ განსაზღვრულ სტანდარტს, რომლის მიხედვითაც მოხდება გრანტის მიზნობრიობის შეფასება. ეს ქმნის თვითნებური და პოლიტიკურად მოტივირებული გადაწყვეტილებების მიღების რეალურ საფრთხეს“. ცენტრის შეფასებით, ახალი კანონის მიზანი ქართული სამოქალაქო საზოგადოების განადგურებაა.[125]

რეაქციები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამერიკის შერთებული შტატები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ვაშინგტონიდან მომავალი ჟურნალისტის ალექს რაუფოღლუს ინფორმაციით, რომელიც 22 დეკემბერს სამმა კონგრესმენმა დაადასტურა, აშშ-ის კონგრესის წამყვანი წევრების ბიპარტიული ჯგუფი გეგმავს MEGOBARI-ის აქტის ხელახლა წარდგენას იანვარში. აშშ-ში საქართველოს ყოფილი ელჩი, ბატუ კუტელია, ასევე აცხადებს, რომ აქტის „პირველი საკითხი იქნება“ ახალ კონგრესში მას შემდეგ, რაც ის შეხვედრაში მონაწილეობს რესპუბლიკელ კონგრესმენ ჯო უილსონთან, აქტის ავტორთან. თავდაპირველად მაისში წარმოდგენილი, საქართველოს უცხოელი აგენტების კანონზე რეაგირებით, MEGOBARI-ის აქტის მიხედვით, დამატებითი სანქციები მიენიჭება საქართველოს ოფიციალურ პირებს და გამოყოფილია დაფინანსება საქართველოს მედიასა და სამოქალაქო საზოგადოებისთვის. აქტმა ძლიერ ბიპარტიულ მხარდაჭერას მოუტანა კონგრესში.[126]

26 დეკემბერს, უილსონმა X-ზე დაწერა, რომ „პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა ძალიან ნათლად დააფიქსირა თავისი პოზიცია ამერიკის თვითგამოცხადებული მტრების მიმართ. თუ ბიძინა ივანიშვილი განახორციელებს თავის გეგმას, რათა 29 დეკემბერს დაანგრიოს საქართველოს დემოკრატია, მას უნდა ელოდეს რეაქცია, როგორიც არასოდეს წარმოუდგენია“.[126] მან ასევე დაწერა: „კორუფცირებული ბიძინა ივანიშვილი, ჩინეთისა და ირანის მოყვარული და ამერიკის მტერი, ცდილობს საქართველო გადააქციოს დემოკრატიიდან დიქტატურაში. ჩვენ უნდა დავაყენოთ ამერიკა პირველი და გავიკვეთოთ ყველა [დაფინანსება] საქართველოსთვის, თუ ეს მოხდება“.[127] და დააყენა კითხვა ივანიშვილის ქმედებებზე, დაწერა: „რატომ მისცა საქართველოს მოლოდინით დიქტატორმა ბიძინა ივანიშვილმა კონტრაქტი ანაკლიის ღრმა საზღვაო პორტის ასაშენებლად სანქცირებულ ჩინურ კომპანიას? მზად ხარ სანქციებისთვის, ბიძინა?“[128]

ამერიკის შეერთებული შტატების სენატის შეიარაღებული ძალების კომიტეტის თავმჯდომარემ როჯერ ვიკერმა მოუწოდა ბაიდენის ადმინისტრაციას სანქციების დაწესებას საქართველოს „ქართული ოცნების“ პარტიის ლიდერებზე და გამოთქვა შეშფოთება, რომ თუ არ მიიღება სასწრაფო ზომები, „ქართული ოცნების პარტია შესაძლოა მართლაც ძალადობით გაიყვანოს საქართველოს დემოკრატიულად არჩეული პრეზიდენტი ხელისუფლებიდან“. მან დასძინა, რომ „ვლადიმერ პუტინი მიესალმება საქართველოს დაბრუნებას... მზად არის გაყალბებული არჩევნების ჩატვირთვისთვის, რათა მისი აგენტები სასტიკად აახშონ მშვიდობიანი პროტესტი...“[129]

საფრანგეთი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

11 დეკემბერს, ემანუელ მაკრონმა ბიძინა ივანიშვილთან სატელეფონო საუბარში მოუწოდა პროტესტანტების „კარგი სურვილით“ გათავისუფლებას, რომლებიც დემონსტრაციების დროს თვითნებურად დააკავეს. მან დაგმო პოლიციის ძალადობა და სამოქალაქო საზოგადოების დამაშინებელი მოქმედებები და განაცხადა, რომ საჭიროა გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლებების პატივისცემა.[130] 13 დეკემბერს, მაკრონმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა საქართველოს ევროკავშირის მისწრაფებების მხარდაჭერა, გამოთქვა ევროკავშირის როლი მშვიდობასა და სუვერენიტეტის პატივისცემაში. მან მოუწოდა საქართველოს, შეასრულოს ევროკავშირის კანდიდატის პასუხისმგებლობები, დაიცვას თავისუფლებები და დაიწყოს დიალოგი პოლიტიკურ აქტორებსა და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებს შორის. მაკრონმა გამოთქვა დარწმუნება ქართველების ევროპულ მომავალში ერთგულებაში, მიუხედავად ისეთი გამოწვევებისა, როგორიც არის პროპაგანდა და დაშინება.[131]

პოლონეთი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

24 დეკემბერს, სალომე ზურაბიშვილთან საუბრის შემდეგ, პოლონეთის პრეზიდენტმა ანდრეი დუდამ X-ზე დაწერა: „გავესაუბრე [პრეზიდენტ ზურაბიშვილთან] საქართველოს სიტუაციაზე. მადამ პრეზიდენტს დავარწმუნე ჩემი ურყევი მხარდაჭერის შესახებ მისი ლიდერობის და საქართველოს ხალხის ევროპული მისწრაფებების მიმართ. მათ აქვთ ხელუხლებელი უფლება იმოძრაონ გაერთიანებული ევროპისკენ. ახალი არჩევნები, რომლებიც შეესაბამება [OSCE/ODIHR]-ის რეკომენდაციებს, არის გამოსავალი მიმდინარე კრიზისიდან“.

ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2024 წლის 20 დეკემბერს, ალბანეთმა, ავსტრიამ, ბელგიამ და სხვა ორმოცდაოთხმა სახელმწიფომ, რომლებიც OSCE-ის წევრები არიან, გააქტიურეს OSCE-ის ვიენური მექანიზმის პროცედურა ადამიანის უფლებათა დარღვევების შესახებ, მათ შორის, დაკავებული პროტესტანტების არასათანადო მოპყრობა და დაზიანებები, ჟურნალისტების წინააღმდეგ ჩარევა და ძალადობა, ასევე პოლიციელების იმუნიტეტი, რომლებიც დაადანაშაულდნენ აღნიშნულ დარღვევებში. სახელმწიფოებმა განაცხადეს თავიანთი ხუთი მთავარი შეშფოთება: მშვიდობიანი შეკრების თავისუფლება; თვითნებური დაკავება და განთავისუფლება; პოლიტიკური ოპოზიციის სამიზნედ მიღება პოლიციის რეიდებისა და დაკავებების დროს; და „არასათანადო მოპყრობა, რაც შეიძლება მიგვითითებდეს წამებას. სახელმწიფოებმა დასვეს რვა კონკრეტული კითხვა გამოძიებებთან და ადამიანის უფლებათა დაცვის საკითხებთან დაკავშირებით, რომელთა პასუხი უნდა მიცემოდა 10 დღეში, ვიენნური მექანიზმის თანახმად.

გაერო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გაეროს ადამიანის უფლებათა დამოუკიდებელმა ექსპერტებმა 2024 წლის 13 იანვრის განცხადებაში დაგმეს მთავრობის მიერ პროტესტის ჩახშობის მიზნით განხორციელებული ჩაგვრა, ადამიანის უფლებათა დარღვევა და გამოხატვის თავისუფლების სივრცის შეზღუდვა. მათ აღნიშნეს, რომ ხელისუფლებამ ეს პროცესი 2023 წლის თებერვალში „აგენტების კანონის“ ინიცირებით დაიწყო“, მიმდინარე მოვლენების ფონზე კი კიდევ უფრო მიუახლოვდა განსხვავებული აზრის სრულმასშტაბიან ჩახშობას, რაც შეიძლება კიდევ უფრო გამწვავდეს შეკრება-მანიფესტაციის კანონმდებლობაში ცვლილებების შეტანით.[132]

ექსპერტების განცხადებაში ნათქვამია:

„ჩვენ ყოველდღიურად ვხედავთ ძალადობას სახელმწიფო სამართალდამცავების მხრიდან პროტესტანტების მიმართ, მასობრივ უკანონო დაკავებებს, სახელმწიფოს მიერ მართულ კამპანიასა, რომელიც მიმართულია მომიტინგეთა, კერძოდ ახალგაზრდებისა და სამოქალაქო საზოგადოების, სტიგმატიზირებისა და დაშინებისადმი.“ [132]

28 იანვარს გაეროს ადამიანის უფლებათა დამოუკიდებელმა ექსპერტებმა საქართველოს მთავრობას მოუწოდეს, მიიღოს კონკრეტული ზომები შემდგომი ძალადობის აღსაკვეთად და გამოიძიოს 2024 წლის ნოემბერში დაწყებული საპროტესტო აქციების დროს სამართალდამცავების მიერ ძალის გადამეტებული გამოყენების, წამებისა და არასათანადო მოპყრობის, მშვიდობიანი დემონსტრანტებისა და მედიის წარმომადგენლების უსაფუძვლო დაკავების ბრალდებები. მათ ხაზგასმით აღნიშნეს, რომ ამ ბრალდებების მასშტაბები და ზიანის სიმძიმე, შეიძლება კვალიფიცირდეს როგორც წამება და სხვა სასტიკი, არაადამიანური ან დამამცირებელი მოპყრობა ან დასჯა. ექსპერტები მიუთითებენ, რომ ძალის ნებისმიერი გამოყენება უნდა შეესაბამებოდეს კანონიერების, აუცილებლობის, პროპორციულობის და სიფრთხილის პრინციპებს და მკაცრად უნდა იყოს რეგულირებული საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად. ისინი აცხადებენ, რომ ნებისმიერი უსაფუძვლოდ დაკავებული უნდა გათავისუფლდეს.[133]

გაეროს ექსპერტების 28 იანვრის განცხადებაში წერია:

„ჩვენ მივიღეთ ცნობები საქართველოს სამართალდამცავი ორგანოების, ისევე როგორც არაიდენტიფიცირებული პირების მიერ მშვიდობიანი მომიტინგეების, უფლებადამცველებისა და ჟურნალისტების მიმართ განზრახ ფიზიკური ძალადობის, მუქარის, დაშინებისა და შურისძიების შესახებ. [...] მიღებული ინფორმაცია მიანიშნებს, რომ ეს ინციდენტები შეიძლება არ ყოფილიყო იზოლირებული და მიუთითებდეს მეთაურთა პასუხისმგებლობაზე. [...] მივიღეთ შემაშფოთებელი ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ბევრ დაკავებულს სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს, მათ ხანგრძლივად და განმეორებით სცემდნენ, დაემუქრნენ გაუპატიურებით ან სხეულის ნაწილების დამტვრევით და უარი უთხრეს სამედიცინო დახმარებაზე. [...] ვთხოვთ მთავრობას, წამების და სხვა სასტიკი, არაადამიანური ან ღირსების შემლახველი მოპყრობის ან დასჯის თავიდან აცილების მიზნით მიღებული კონკრეტული ზომების შესახებ მოგვახსენოს.[134]

სანქციები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

უკრაინა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2024 წლის 5 დეკემბერს, უკრაინამ სანქციები დაუწესა ბიძინა ივანიშვილს და მის 18 ასოცირებულ პირს, დაადანაშაულა ისინი „საქართველოსა და მისი ხალხის ინტერესების გაყიდვაში“, როგორც უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ განაცხადა. მან მოუწოდა ევროპას, ამერიკას და დანარჩენ სამყაროს, მიიღონ მსგავსი განმაპირობებელი და პრინციპული ზომები. სანქცირებულ პირთა შორის არიან ივანიშვილი, „ქართული ოცნების“ ოლიგარქი დამფუძნებელი; კახა კალაძე, თბილისის მერი და „ქართული ოცნების“ გენერალური მდივანი; და ირაკლი კობახიძე, საქართველოს პრემიერ-მინისტრი. უკრაინის სანქციები მოიცავს შეზღუდვების სრულ სიას, როგორიცაა აქტივების გაყინვა, მოგზაურობისა და ვიზების აკრძალვები, ასევე ეკონომიკური და ბიზნეს საქმიანობებისა და ტრანზაქციების შეზღუდვა.[135]

ამერიკის შერთებული შტატები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

19 დეკემბერს, აშშ-ის ფინანსთა სამინისტროს OFAC-მა სანქციები დაუწესა შიდა საქმეთა მინისტრ ვახტანგ გომელაურსა და განასკეთრებული დავალაებათა დეპარტამენტისმოადგილე მირზა ქეზევაძეს გლობალური მაგნიტსკის აქტის მიხედვით, 2024 წლის განმავლობაში პროტესტანტების, ოპოზიციური ფიგურების და ჟურნალისტების მიმართ ძალადობრივი რეპრესიების გამო. ეს სანქციები ემთხვეოდა სექტემბრის სანქციებს შიდა საქმეთა სამინისტროს სპეცდანიშნულებათა დეპარტამენტის ორი სხვა ოფიციალური პირის მიმართ. ფინანსთა სამინისტრომ გაითვალისწინა სპეცდანიშნულებათა დეპარტამენტის მასობრივი ცემების, სიტყვიერი შეურაცხყოფის და სექსუალური ძალადობის მუქარას გამოყენება, რათა დაემარცხებინა აზრთა სხვადასხვაობა, მათ შორის, ჟურნალისტების მიზნობრივი დატყვევება და დაკავებული პროტესტანტების განადგურება. სანქციები კოორდინირებული იყო ბრიტანეთთან, რომელიც ასევე სანქციებს დაუწესა ხუთი პირის მიმართ საქართველოს ადამიანის უფლებების დარღვევების გამო.[136]

საერთაშორისო ზეწოლის მიუხედავად, „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ ირაკლი კობახიძემ განაცხადა, რომ გეგმავს სანქცირებული ოფიციალური პირებისთვის „საიუბილეო ორდენების“ გადაცემას პარტიის საპრეზიდენტო კანდიდატის, მიხეილ კავლაშვილის ინაუგურაციის შემდეგ.[137] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა დააფიქსირა, რომ საქართველოს ოფიციალური პირების მიმართ დამატებითი სანქციები შესაძლებელია. [138]

27 დეკემბერს, აშშ-ის ფინანსთა სამინისტრომ ფინანსური სანქციები დაუწესა ივანიშვილს. ივანიშვილი დაემატა სპეციალურად განსაზღვრული ეროვნულ მოქალაქეთა და დაბლოკილი პირების (SDN) სიას.[139] აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა ანტონი ბლინკენმა დაადანაშაულა ივანიშვილი და „ქართული ოცნება“ დემოკრატიული ინსტიტუტების განადგურებაში და „საქართველოს ევრო-ატლანტიკური მომავლის დაღმასვლისკენ გადადგმული ნაბიჯების“ განხორციელებაში, რუსეთის ინტერესების სასარგებლოდ. მან განაცხადა: „ივანიშვილისა და „ქართული ოცნების“ ქმედებებმა დააზიანა დემოკრატიული ინსტიტუტები, ხელი შეუწყო ადამიანის უფლებათა დარღვევებს და შეამცირა საქართველოს მოქალაქეების ძირითადი თავისუფლებების განხორციელება“. სანქციები გულისხმობს ივანიშვილის მიერ აშშ-ში ფლობის ყველა აქტივის გაყინვას. [140][141]

დიდი ბრიტანეთი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბრიტანეთმა, აშშ-სთან კოორდინაციაში, სანქციები დააწესა ხუთი მაღალი რანგის ქართველ ოფიციალურ პირზე, რომლებიც ჟურნალისტებსა და პროტესტანტებზე ძალადობრივ თავდასხმებში იყვნენ ჩართული. ამ ზომებში, რომელშიც შედის მოგზაურობის აკრძალვები და აქტივების გაყინვა, მოხვდნენ შიდა საქმეთა მინისტრი ვახტანგ გომელაური, შიდა საქმეთა მინისტრის მოადგილე ალექსანდრე დარახველიძე, თბილისის პოლიციის დეპარტამენტის დირექტორი სულხან თამაზაშვილი, განასკეთრებული დავალაებათა დეპარტამენტის უფროსი ზვიად ხარაზიშვილი და განასკეთრებული დავალაებათა დეპარტამენტის მოადგილე მილერი ლაგაზაური[142]

ლიტვა,ლატვია და ესტონეთი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1 დეკემბერს, ევროკავშირის მხარდამჭერი დემონსტრანტების მიმართ ჩასატარებელი რეპრესიის საპასუხოდ, ესტონეთმა, ლატვიამ და ლიტვამ გამოაცხადეს ერთპიროვნული სანქციები, მათ შორის მოგზაურობის აკრძალვები, 11 ქართველ ოფიციალურ პირზე, მათ შორის ივანიშვილიზე, გომელაურზე და მის მოადგილეებზე.[143][144]

სანქცირებული პირები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქვემოთ მოცემულია დასანქცირებული ცნობილი პირების სია. 2024 წლის 30 დეკემბრის მდგომარეობით, ქართულ ოცნებასთან დაკავშირებული 100 პირი დაექვემდებარა სანქციებს ადამიანის უფლებების დარღვევის ან დემოკრატიისთვის ძირგამომთხრელი ქმედებების გამო.[145]

სახელი უკრაინის დროშა უკრაინა აშშ-ის დროშა აშშ დიდი ბრიტანეთის დროშა დიდი ბრიტანეთი ლატვიის დროშა ლატვია ესტონეთის დროშა ესტონეთი ლიეტუვის დროშა ლიტვა საქმიანობა/პოზიცია
ბიძინა ივანიშვილი [135] [140] [143][144] ქართული ოცნების საპატიო თავჯდომარე და მისი დამაარსებელი
კახა კალაძე [135] თბილისის მერი
ირაკლი კობაძიძე [135] საქართველოს პრემიერ მინისტრი
გრიგოლ ლილუაშვილი [135] სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსი
ოტარ ფარცხალაძე [135] ყოფილი გენერალური პროკურორი
ვახტანგ გომელაური [135] [146] [147] [143][144] შინაგან საქმითა მინისტრი
ალექსანდრე დარახველიძე [147] შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილე
სულხან თამაზაშვილი [147] თბილისი პოლიცს დეპარტამენტის დირექტორი
ზვიად ხარაზიშვილი [148] [147] [143][144] განასკეთრებული დავალაებათა დეპარტამენტის უფროსი
მილერი ლაგაზაური [148] [147] [143][144] განასკეთრებული დავალაებათა დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე
მირზა კეზევაძე [146] [143][144] განასკეთრებული დავალაებათა დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე
კონსტანტინე მორგოშია [148] Alt-Info-ს დამფუძნებელი
ზურაბ მახარაძე [148] Alt-Info-სთან ასოცირებული

იხილეთ აგრეთვე

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ Georgia at a Geopolitical Turning Point? The International Dimension of the Backlash Against the "Foreign Agents Law" by Dennis Redeker, Giorgi Davidian, Kuhnke Sebastian :: SSRN.
  2. ↑ Georgian police accused of torturing pro-EU protesters (3 დეკ. 2024).
  3. ↑ Georgia: Protesters face arrests, abuse, and denial of fair trial rights (2 დეკ. 2024).
  4. ↑ Georgia’s moment of truth: Protesters demand Western path not Russian past (2 დეკ. 2024).
  5. ↑ Brutal Attack on Opposition Members and TV Pirveli Crew as Repression Intensifies (8 დეკ. 2024).
  6. ↑ https://www.reuters.com/world/europe/georgian-pm-says-pro-eu-revolution-attempt-has-failed-protests-persist-2024-12-03/
  7. ↑ პრეზიდენტი მოქალაქეებს 28 ოქტომბერს პარლამენტთან შეკრებას სთავაზობს (27 ოქტ. 2024).
  8. ↑ Gavin, Gabriel; Parulava, Dato (28 May 2024). „Georgia’s EU dream in tatters as ‘foreign agent’ bill becomes law“. POLITICO.
  9. ↑ „'They Stole Your Vote,' Georgian President Says, As Tens Of Thousands Rally To Protest Elections“. RadioFreeEurope/RadioLiberty (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 2024-11-09.
  10. ↑ Daily protests, repeat elections: what's opposition's plan in Georgia? en-US (2024-11-05). ციტირების თარიღი: 2024-11-09
  11. ↑ Thousands rally outside Georgian parliament to demand a new election towards European integration en (2024-11-11). ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  12. ↑ President Meets The Chairmen Of the Committee on Foreign Relations of the 8 EU countries en (2024-11-11). ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  13. ↑ Student protests in Batumi spark solidarity across Georgian universities en-US (2024-11-15). ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  14. ↑ Tbilisi court rejects 11 lawsuits challenging Georgian election results en-US (2024-11-15). ციტირების თარიღი: 2024-11-15
  15. ↑ Georgia election chief doused in paint as protests continue after divisive parliamentary vote en-US (2024-11-16). ციტირების თარიღი: 2024-11-16
  16. ↑ "Reclaim Your Vote" Rally in Tbilisi, Opposition Sets Up Tents Near Tbilisi State University en-US (2024-11-17). ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  17. ↑ Police in Georgia break up protesters' camp in Tbilisi but they quickly return en (2024-11-19). ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  18. ↑ Georgia's president files lawsuit with country's Constitutional Court to annul election results. ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  19. ↑ How Georgia's presidential lawsuit could benefit opposition, even if dismissed en-US (2024-11-19). ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  20. ↑ Over 600 lecturers in Georgia have signed a statement supporting protesting students en-US (2024-11-20). ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  21. ↑ Georgian protesters stage sit-in at Tbilisi State University and demand resignation of rector en-US (2024-11-20). ციტირების თარიღი: 2024-11-21
  22. ↑ Georgia's newly elected parliament opens its first session with opposition boycotting en-US (2024-11-19). ციტირების თარიღი: 2024-11-25
  23. ↑ Opinion: 'What happened in Georgia can only be described as power grab' en-US (2024-11-26). ციტირების თარიღი: 2024-11-28
  24. ↑ Vakhtang Khmaladze: Parliament had no right to vote for recognition of authority, this is nothing else but the seizure of power - all possible mechanisms should be used to prevent him from being elected en-US (2024-11-26). ციტირების თარიღი: 2024-11-28
  25. ↑ President Zurabishvili: "Georgian Parliament Doesn't Exist Anymore" en-US (2024-11-25). ციტირების თარიღი: 2024-11-28
  26. ↑ Georgian Dream approves new government en-US (2024-11-28). ციტირების თარიღი: 2024-11-28
  27. ↑ Government Program "Only with Peace, Dignity, Prosperity to Europe" Endorsed by GD Parliament en-US (2024-11-28). ციტირების თარიღი: 2024-11-28
  28. ↑ Mamuka Mdinaradze: Let's ensure that the risk of war is reduced to zero under the conditions of our government – only to Europe with dignity, dignity and prosperity – this is our slogan, motto and the path we should follow. Interpressnews (14 September 2024).
  29. ↑ Kakha Kaladze: The Georgian government will play by Georgian rules – if a political decision is made regarding not granting the status, they can keep it for themselves. interpressnews (15 February 2023).
  30. ↑ Parliament calls for new elections in Georgia. European Parliament (28 November 2023).
  31. ↑ PM Kobakhidze: No EU accession negotiations until 2028, rejecting grants to avoid blackmail. 1tv.ge (28 November 2023).
  32. ↑ Situation remains tense on Rustaveli Avenue, police urge protesters to refrain from violent actions. 1tv.ge (30 November 2023).
  33. ↑ პროევროპულ აქციაზე შსს-მ ერთ ღამეში 107 პირი დააკავა (30 ნოე. 2024).
  34. ↑ კახეთის სამ ქალაქში საპროტესტო აქციები მიმდინარეობს (30 ნოე. 2024).
  35. ↑ ყვარელი, ხაშური, გორი, ახალციხე, რუსთავი - თბილისის გარდა ათამდე ქალაქში იმართება აქციები (30 ნოე. 2024).
  36. ↑ გადადგა საქართველოს ელჩი ბულგარეთში (29 ნოე. 2024).
  37. ↑ ვგმობ ნებისმიერ ძალადობას - ნიდერლანდში საქართველოს ელჩმა თანამდებობა დატოვა (30 ნოე. 2024).
  38. ↑ იტალიაში საქართველოს ელჩის მოვალეობის შემსრულებელმა თანამდებობა დატოვა (30 ნოე. 2024).
  39. ↑ რადიო თავისუფლებას დაუდასტურეს დავით ზალკალიანის გადადგომა (30 ნოე. 2024).
  40. ↑ ლიეტუვაში საქართველოს ელჩი, სალომე შაფაქიძე გადადგა (1 დეკ. 2024).
  41. ↑ თანამდებობა დატოვა ჩეხეთში საქართველოს ელჩმა (3 დეკ. 2024).
  42. ↑ „Parliament Approves Constitution on Final Reading“. Civil Georgia. 27 September 2017. ციტირების თარიღი: 27 September 2017.
  43. ↑ „New Constitution Enters into Force“. Civil Georgia. 17 December 2017.
  44. ↑ 44.0 44.1 Georgia’s governing party taps pro-Russian ex-footballer for president en. ციტირების თარიღი: 2024-12-02
  45. ↑ „Salome Zourabichvili: No legitimate parliament to elect President, I remain your President“. 1tv.ge. 30 November 2024.
  46. ↑ Georgia's PM Kobakhidze hits back as protests and resignations intensify en-GB. ციტირების თარიღი: 2024-12-02
  47. ↑ 47.0 47.1 Georgia’s moment of truth: Protesters demand Western path not Russian past en-GB. ციტირების თარიღი: 2024-12-02
  48. ↑ 48.0 48.1 MIA: 224 Arrested, 113 Police Officers Injured During Recent Protests en-US (2024-12-02). ციტირების თარიღი: 2024-12-03
  49. ↑ 49.0 49.1 Georgia: Protesters face arrests, abuse, and denial of fair trial rights (2 December 2024). ციტირების თარიღი: 2 December 2024
  50. ↑ „The Spark: How Tbilisi's Street Protests Exploded Into Mass Unrest“. Radio Free Europe/Radio Liberty (ინგლისური). 2024-12-02. ციტირების თარიღი: 2024-12-02.
  51. ↑ Georgia's PM Kobakhidze hits back as protests and resignations intensify en-GB. ციტირების თარიღი: 2024-12-03
  52. ↑ Protesters gather for third night of demonstrations after Georgia announces suspension of EU talks en (2024-11-30). ციტირების თარიღი: 2024-12-03
  53. ↑ Zimko, Oleksandra. (2024-12-01) Protesters in Georgia throw Molotov cocktails at security forces. RBC Ukraine. ციტირების თარიღი: 2024-12-03
  54. ↑ Georgian police crack down on peaceful protests in Tbilisi, escalating assaults on assembly rights en (2024-11-29). ციტირების თარიღი: 2024-12-04
  55. ↑ Nicholls, Christian Edwards, Catherine. (2024-11-29) More than 100 arrested in Georgia protests after government puts EU hopes on ice en. ციტირების თარიღი: 2024-12-04
  56. ↑ 56.0 56.1 Topuria, Tea (2024-12-04). „At Georgian Protests, Journalists Say They're Being Targeted And Beaten“. Radio Free Europe/Radio Liberty (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 2024-12-04.
  57. ↑ 57.0 57.1 Georgian police briefly detain opposition leader Zurab Japaridze en-GB (2024-12-02). ციტირების თარიღი: 2024-12-03
  58. ↑ Georgian opposition leader arrested as pro-EU protest rages en. ციტირების თარიღი: 2024-12-03
  59. ↑ Light, Felix (4 December 2024). „Georgian opposition leader violently detained by police, his party says“. Reuters. ციტირების თარიღი: 4 December 2024.
  60. ↑ Georgian president meets Trump and Musk in Paris (8 დეკ. 2024).
  61. ↑ Georgian parliament bans masks, fireworks during protests (13 დეკ. 2024).
  62. ↑ Photo Story | Day 28 of Protests in Georgia (26 დეკ. 2024).
  63. ↑ Crise en Géorgie: Les manifestations pro-UE entrent dans leur quatrième semaine (18 დეკ. 2024).
  64. ↑ Thousands in Georgia join human chains in anti-government protests (28 დეკ. 2024).
  65. ↑ Service, RFE/RL's Georgian. New Georgian President Sworn In Amid Political Standoff.
  66. ↑ Gathering on Rustaveli Avenue (29 დეკ. 2024).
  67. ↑ 67.0 67.1 Liveblog: Resistance 2025 Vol. 1 (4 მარ. 2025).
  68. ↑ 68.0 68.1 https://agenda.ge/en/news/2025/42394#gsc.tab=0
  69. ↑ Chairman of German Bundestag Foreign Affairs Committee Visits Georgia (15 იან. 2025).
  70. ↑ Georgian businesses and employees to carry out nationwide strike demanding new elections (5 იან. 2025).
  71. ↑ 18 წლის ოთარ კვარაცხელია და 23 წლის რატი ტყემალაძე ადმინისტრაციული წესით დააკავეს (18 იან. 2025).
  72. ↑ Tbilisi City Hall suspends passenger payment system in public transport following alleged cyber attack.
  73. ↑ Anonymous: The cyberattack on public transport was carried out by Georgian hackers affiliated with the hacker group Anonymous - this is a warning to the oppressors (25 იან. 2025).
  74. ↑ Today, Georgia. (2 თებ. 2025) Opposition politicians Nika Melia and Gigi Ugulava reportedly detained at the protest.
  75. ↑ Multiple Georgian opposition leaders arrested as pro-EU demonstrators block highway in Tbilisi (2 თებ. 2025).
  76. ↑ გუშინდელ აქციაზე ადმინისტრაციული წესით 31 ადამიანი დააკავეს _ შსს (3 თებ. 2025).
  77. ↑ მაუწყებელი, აჭარის. საგანგაშოა, რომ თითქმის ყველა დაკავებული, სამართალდამცავთა მხრიდან არასათანადო მოპყრობის ფაქტებზე მიუთითებს - ომბუდსმენი.
  78. ↑ SJC: ვითხოვთ შსს-ის მაღალჩინოსნების მიმართ გამოძიების დაწყებას (3 თებ. 2025).
  79. ↑ [https://publika.ge/redjimis-patimrebis-mshoblebma-rustavelze-ghame-gaatenes-ra-khdeba-akhla/ რეჟიმის პატიმრების მშობლებმა რუსთაველზე ღამე გაათენეს]
  80. ↑ ქოქოშვილი, დათო. (9 აპრ. 2025) კობახიძე მიანიშნებს, რომ 9 აპრილის მემორიალთან მისვლას არ გეგმავს - Netgazeti.
  81. ↑ პროტესტი საზოგადოებრივ მაუწყებელთან და მწვავე დისკუსია არხის სამეურვეო საბჭოს სხდომაზე (30 იან. 2025).
  82. ↑ 82.0 82.1 უცნობია, გაგრძელდება თუ არა "პირველი არხის საგანგებო ეთერი".
  83. ↑ მიმართვა ევროპის მაუწყებელთა კავშირს საზოგადოებრივ მაუწყებელთან დაკავშირებით (4 თებ. 2025).
  84. ↑ Public Broadcaster violates Law on Broadcasting Chairman and Director of the Broadcaster's Supervisory Board must step down - დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტი :: Democracy Research Institute.
  85. ↑ ეუთო/ოდირი - საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა ყველა პოლიტიკური პარტია უპირატესად პოზიტიური ან ნეიტრალური კუთხით წარმოაჩინა.
  86. ↑ „იმედმა“ და „საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა“ ეუთო-ოდირის შეფასება მანიპულაციურად გაავრცელეს.
  87. ↑ "დაუბრუნდეს საზოგადოებრივი მაუწყებელი ხალხს" — საზოგადოებრივ მაუწყებელთან საპროტესტო აქცია განახლდა (29 იან. 2025).
  88. ↑ 88.0 88.1 „გადადექით" | საპროტესტო აქცია საზოგადოებრივ მაუწყებელთან (30 ნოე. 2024).
  89. ↑ 89.0 89.1 აღარ მიმყავს "მოამბე" 18:00 საათზე "ვითარების ნორმალიზებამდე" - ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანი (4 თებ. 2025).
  90. ↑ საზოგადოებრივი მაუწყებლის მცველები • GPB Guardians.
  91. ↑ 91.0 91.1 დაუთმეთ დღის ეთერი სოციალურ-პოლიტიკური საკითხების გაშუქებას - "პირველი არხის" თანამშრომლები (23 დეკ. 2024).
  92. ↑ შეცდომა ციტირებაში არასწორი ტეგი <ref>; სქოლიოსათვის mac არ არის მითითებული ტექსტი; $2
  93. ↑ საქართველოს პირველი არხის განცხადება.
  94. ↑ საქართველოს პირველი არხის განცხადება.
  95. ↑ „რა ხდება საზოგადოებრივ მაუწყებელში“ - სარედაქციო დამოუკიდებლობის მონიტორინგის შედეგები.
  96. ↑ 1TV: თანამშრომლების ნაწილის მხრიდან, რომლებიც პროტესტს უერთდებიან, არაერთხელ დაირღვა ხელშეკრულების პირობები (24 მარ. 2025).
  97. ↑ შეცდომა ციტირებაში არასწორი ტეგი <ref>; სქოლიოსათვის pbrepresiebi არ არის მითითებული ტექსტი; $2
  98. ↑ მედიის კოალიცია საზმაუს ბორდზე: ეს არის უპრეცედენტო ზეწოლა მედიის თავისუფლებაზე.
  99. ↑ [https://www.mediachecker.ge/mediagaremo/article/100355-kritikulad-gantsyobil-thanamshromlebze-shurisdzieba-zhurnalisturi-ethikis-qartiisq-ganckhadeba
  100. ↑ 100.0 100.1 100.2 ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია შეშფოთებულია მედიაგარემოს უწყვეტი და სისტემური გაუარესებით (17 აპრ. 2025).
  101. ↑ „ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანისა და ნინო ზაუტაშვილის გათავისუფლების შესახებ გადაწყვეტილება უსამართლოა“ - ქარტიის განცხადება.
  102. ↑ IPI: ვგმობთ საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან ვასილ ივანოვ-ჩიქოვანისა და ნინო ზაუტაშვილის გათავისუფლებას.
  103. ↑ IPI condemns dismissal of Public Broadcaster journalists Vasil Ivanov-Chikovani and Nino Zautashvili.
  104. ↑ საზ მაუ - Edited.docx.
  105. ↑ How social media has shaped Georgia’s protests (14 იან. 2025).
  106. ↑ President Says New Elections Should be Called Immediately, Says Ready to Meet Ivanishvili (21 დეკ. 2024).
  107. ↑ Addressing Crowds, President Zurabishvili Summons Ivanishvili to Negotiate New Elections (22 დეკ. 2024).
  108. ↑ Zourabichvili: the ‘regime is [already collapsing on its own’] (23 დეკ. 2024).
  109. ↑ President Discusses with Opposition, CSOs Joint Vision for New Elections (25 დეკ. 2024).
  110. ↑ Zourabichvili to leave Orbeliani Palace (29 დეკ. 2024).
  111. ↑ “I Remain President,” Says Zurabishvili Urging Firmer Western Stance (27 დეკ. 2024).
  112. ↑ https://eurasia.amnesty.org/wp-content/uploads/2024/12/brutal-crackdown-on-protestors-and-journalists-in-georgia-briefing.pdf
  113. ↑ Today, Georgia. (18 დეკ. 2024) NGOs on pro-European rallies: Along with the beatings, the special forces robbed the detainees.
  114. ↑ https://rsf.org/en/georgia-violence-against-reporters-covering-protests-has-been-met-shocking-impunity
  115. ↑ Georgia: Brutal Police Violence Against Protesters | Human Rights Watch (23 დეკ. 2024).
  116. ↑ Georgian Dream MPs assaulted fellow citizen in Abu Dhabi over 'traitor' remark (13 იან. 2025).
  117. ↑ "თბილისში ხო ჩამოხვალ?" | ოლიგარქის დეპუტატები, სანიკიძე და ზარქუა აბუ დაბიში საქართველოს მოქალაქეს ფიზიკურად გაუსწორდნენ (13 იან. 2025).
  118. ↑ ექიმის თქმით, გაბიტაშვილს თავის ტვინის შერყევა აქვს (11 თებ. 2025).
  119. ↑ Georgian opposition leader beaten up and blames governing party members (15 იან. 2025).
  120. ↑ ლევან იოსელიანი: თუ ადრე 10 დაკავებულიდან მესამედი აცხადებდა არასათანადო მოპყრობაზე, ახლა ეს ციფრი 70-80%-მდეა (6 თებ. 2025).
  121. ↑ Watchdogs: Repressive Legislative Changes Announced by GD Threaten Fundamental Rights (6 თებ. 2025).
  122. ↑ 2025 | Chronicle of Repression (13 თებ. 2025).
  123. ↑ 10 თებერვლის აქციაზე პოლიციამ ექვსი ადამიანი დააკავა (11 თებ. 2025).
  124. ↑ ,,ოცნებამ" მთავრობის ნებართვის გარეშე გრანტის მიღება აკრძალა (16 აპრ. 2025).
  125. ↑ [https://publika.ge/sjc-grantebis-kanonshi-cvlilebebis-mizania-qartuli-samoqalaqo-sazogadoebis-ganadgba/ SJC: გრანტების კანონში ცვლილებების მიზანია ქართული სამოქალაქო საზოგადოების განადგურება
  126. ↑ 126.0 126.1 Leading US Congress members to reportedly push MEGOBARI Act in January (22 დეკ. 2024).
  127. ↑ Joe Wilson: Corrupt Ivanishvili, a lover of China and Iran and hater of America, is trying to turn Georgia from a democracy into a dictatorship - we must put cut all funding to Georgia if that happens (26 დეკ. 2024).
  128. ↑ "მზად ხარ სანქციებისთვის, ბიძინა?" | ჯო უილსონი (26 დეკ. 2024).
  129. ↑ Senator Wicker: The US must stand by the Georgian people and sanction Georgian Dream officials (21 დეკ. 2024).
  130. ↑ Macron urges release of Georgian protesters in call with Ivanishvili (11 დეკ. 2024).
  131. ↑ President Macron Reassures Georgians, Tells to Take the Reins of their European Future (13 დეკ. 2024).
  132. ↑ 132.0 132.1 Georgia: UN experts concerned by widespread human rights violations amid ongoing protests.
  133. ↑ ჩიჩუა, ნინო. (28 იან. 2025) გაეროს დამოუკიდებელი ექსპერტები საქართველოში შესაძლო წამებაზე მიუთითებენ - Netgazeti.
  134. ↑ Georgia must investigate use of force by police during demonstrations: Experts.
  135. ↑ 135.0 135.1 135.2 135.3 135.4 135.5 135.6 Ukraine Sanctions Ivanishvili and His Associates (5 დეკ. 2024).
  136. ↑ U.S. Department of Treasury Sanctions Georgian MIA Officials for Brutality Against Protesters, Journalists, and Politicians (19 დეკ. 2024).
  137. ↑ Georgian PM: 'Sanctioned Interior Ministry officials will be awarded Orders of Honour' (20 დეკ. 2024).
  138. ↑ US State Department signals possible new sanctions on Georgian authorities (20 დეკ. 2024).
  139. ↑ U.S. sanctions Bidzina Ivanishvili.
  140. ↑ 140.0 140.1 Technical Difficulties.
  141. ↑ https://www.reuters.com/world/us-imposes-sanctions-georgian-ex-prime-minister-billionaire-ivanishvili-2024-12-27/
  142. ↑ Razmadze, Mariam. (20 დეკ. 2024) UK sanctions Georgian officials over repressions.
  143. ↑ 143.0 143.1 143.2 143.3 143.4 143.5 https://archive.today/20241228230232/https://www.euronews.com/my-europe/2024/12/02/baltic-states-slap-sanctions-on-georgian-officials-will-the-eu-follow-suit
  144. ↑ 144.0 144.1 144.2 144.3 144.4 144.5 https://archive.today/20241228231133/https://www.vm.ee/en/news/foreign-minister-tsahkna-bans-11-georgian-officials-entering-estonia
  145. ↑ 2024 Ambassadorial- GD Leaders Claim Georgia is Progressing Towards EU (30 დეკ. 2024).
  146. ↑ 146.0 146.1 https://home.treasury.gov/news/press-releases/jy2759
  147. ↑ 147.0 147.1 147.2 147.3 147.4 UK sanctions Georgian officials responsible for brutal crackdown on media and protestors.
  148. ↑ 148.0 148.1 148.2 148.3 https://home.treasury.gov/news/press-releases/jy2580
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=საქართველოს_საპროტესტო_აქციები_(2024-2025)&oldid=4783860“-დან