ჟიულ ბორდე

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ჟიულ ბორდე
ფრანგ. Jules Jean-Baptiste Vincent Bordet
დაბ. თარიღი 13 ივნისი, 1870(1870-06-13)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12]
დაბ. ადგილი Soignies
გარდ. თარიღი 6 აპრილი, 1961(1961-04-06)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [10] [11] [12] (90 წლის)
გარდ. ადგილი ბრიუსელი
დასაფლავებულია იქსელის სასაფლაო
მოქალაქეობა  ბელგია
საქმიანობა ბიოლოგი, იმუნოლოგი, ექიმი, პოლიტიკოსი, უნივერსიტეტის პროფესორი და dermatologist[13]
მუშაობის ადგილი ბრიუსელის თავისუფალი უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი ბრიუსელის თავისუფალი უნივერსიტეტი
ნათესავ(ებ)ი Octave Gengou
ჯილდოები ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში[14] [15] , honorary doctorate of the University of Montpellier, კემბრიჯის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ედინბურგის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, ლავალის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[16] , კრუნის სახელობის პრემია, ათენის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი[17] , Honorary doctorate from the University of Cairo და Cameron Prize of the University of Edinburgh

ჟიულ-ჟან-ბაპტისტ-ვინსენტ ბორდე (ფრანგ. Jules-Jean-Baptiste-Vincent Bordet; დ. 13 ივნისი, 1870, სუანი, ბელგია, — გ. 6 აპრილი, 1961, ბრიუსელი) — ბელგიელი მიკრობიოლოგი და იმუნოლოგი. 1919 წელს იმუნოლოგიაში გაკეთებული აღმოჩენებისთვის მიენიჭა ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჟიულ ბორდე დაიბადა ბელგიის ქალაქ სუანში 1870 წელს. 1892 წელს დაამთავრა ბრიუსელის უნივერსიტეტი. 1894–1901 წლებში ის მუშაობდა პარიზის პასტერის ინსტიტუტში. აქ მან რამდენიმე წელი დაჰყო ილია მეჩნიკოვის ლაბორატორიაში. 1900 წელს დაბრუნდა ბელგიაში და სათავეში ჩაუდგა თავისსავე დაარსებულ პასტერის ინსტიტუტს ბრიუსელში. 1907-1935 წლებში ასევე ხელმძღვანელობდა ბრიუსელის უნივერსიტეტის ბაქტერიოლოგიისა და პარაზიტოლოგიის კათედრას; 1935 წლიდან იქვე იყო საპატიო პროფესორი. 1940 წელს, მეორე მსოფლიო ომის დროს გერმანიის მიერ ბელგიის ოკუპაციის პერიოდში, ბორდემ პასტერის ინსტიტუტის ხელმძღვანელობა თავის შვილს, პოლს გადასცა, თავად კი საპატიო დირექტორი გახდა.

საფრანგეთში მუშაობის წლებში იკვლევდა ცოცხალ ორგანიზმებში ბაქტერიების გაუვნებელყოფის მექანიზმებს, ბიოლოგიურ სითხეებში იმუნურ რეაქციებს. 1895 წელს მან აღმოაჩინა სისხლის შრატის 2 კომპონენტი, რომელიც ბაქტერიული უჯრედის კედლის დაშლაზე (ბაქტერიოლიზზე) იყო პასუხისმგებელი: ბაქტერიის მიმართ იმუნიტეტის მქონე ცხოველის ორგანიზმში არსებული თერმომდგრადი ანტისხეული და ყველა ცხოველის სისხლში მოცირკულირე თერმომგრძნობიარე ნივთიერება, რომელსაც ბორდემ ალექსინი უწოდა, შემდეგ კი კომპლემენტის სახელი მიენიჭა. 1898 წელს ბორდემ დაადგინა, რომ ერთი სახეობის ცხოველის ორგანიზმში შეყვანილი განსხვავებული სახეობის წარმომადგენლის სისხლის წითელი უჯრედები (ერითროციტები) ნადგურდება ბაქტერიოლოზის მსგავსი მექანიზმით (ჰემოლიზი). ამ აღმოჩენებს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა სეროლოგიისა და იმუნოლოგიის განვითარებაში. ბელგიაში დაბრუნების შემდეგ ბორდემ იმუნური რეაქციების სხვადასხვა საკითხზე კვლევა თავის სიძესთან, ოქტავ ჟენგუსთან ერთად განაგრძო. 1900 წელს მათ აღმოაჩინეს კომპლემენტის ფიქსაციის რეაქცია, რასაც იყენებენ ბაქტერიულ და ვირუსულ დაავადებათა სეროდიაგნოსტიკისათვის, ხოლო 1906 წელს — ყივანახველის გამომწვევი (Bordetella pertussis). ბორდემ ასევე აღწერა შრატოვანი სინჯი, რომელიც მის სახელს ატარებს. იმუნოლოგიის საკითხში კვლევებისთვის 1919 წელს ნობელის პრემია მიენიჭა.

ჟიულ ბორდე იყო ბრიუსელის უნივერსიტეტის ადმინისტრაციული საბჭოს მუდმივი წევრი, I საერთაშორისო მიკრობიოლოგიური კონგრესის პრეზიდენტი (პარიზი, 1930), ერთხანს ბელგიის ჰიგიენის პირველი საბჭოს, პარიზის პასტერის ინსტიტუტის სამეცნიერო საბჭოს და ბელგიის მედიცინის აკადემიის პრეზიდენტი, ბელგიისა და უცხოეთის ქვეყნების სხვადასხვა სამეცნიერო საზოგადოების წევრი. ფლობდა მსოფლიოს არაერთი უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორის წოდებას. ნობელის პრემიის გარდა მიღებული ჰქონდა არაერთი ჯილდო, მათ შორის, ბელგიის გვირგვინის ორდენი (1930), ლეოპოლდის ორდენი (1937), საფრანგეთის საპატიო ლეგიონის ორდენის დიდი ჯვარი (1938) და სხვ.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Cavaillon, Jean-Marc; Sansonetti, Philippe; Goldman, Michel (11 September 2019). „100th Anniversary of Jules Bordet's Nobel Prize: Tribute to a Founding Father of Immunology“. Frontiers in Immunology. 10. doi:10.3389/fimmu.2019.02114.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 Biographie Nationale de Belgique / Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique — BXL.
  5. ↑ 5.0 5.1 Dictionnaire des Wallons — Fédération Wallonie-Bruxelles, Institut Jules-Destrée.
  6. ↑ 6.0 6.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  7. ↑ 7.0 7.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  8. ↑ 8.0 8.1 GeneaStar
  9. ↑ Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ. — ISBN 978-953-6036-31-8
  10. ↑ 10.0 10.1 Annuaire prosopographique : la France savante
  11. ↑ 11.0 11.1 Munzinger Personen
  12. ↑ 12.0 12.1 Biographical Database of Southern African Science — 2002.
  13. ↑ Czech National Authority Database
  14. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1919 — Nobel Foundation.
  15. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  16. ↑ Liste complète des récipiendaires de 1864 à aujourd'hui — Laval University.
  17. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — ლონდონის სამეფო საზოგადოება. — გვ. 41.
ხ • გ • რ
1901–1925

ემილ ადოლფ ბერინგი (1901) • რონალდ როსი (1902) • ნილს რიუბერგ ფინზენი (1903) • ივანე პავლოვი (1904) • რობერტ კოხი (1905) • კამილო გოლჯი / სანტიაგო რამონ-ი-კახალი (1906) • შარლ ლუი ალფონს ლავერანი (1907) • ილია მეჩნიკოვი / პაულ ერლიხი(1908) • თეოდორ კოხერი (1909) • ალბრეხტ კოსელი (1910) • ალვარ გულსტრანდი (1911) • ალექსის კარელი (1912) • შარლ რიშე (1913) • რობერტ ბარანი (1914) • ჟიულ ბორდე (1919) • ავგუსტ კროგი (1920) • არჩიბალდ ჰილი / ოტო ფრიც მაიერჰოფი (1922) • ფრედერიკ ბანტინგი / ჯონ მაკლაუდი (1923) • ვილემ ეინტჰოვენი (1924)

1926–1950

იოჰანეს ფიბიგერი (1926) • იულიუს ვაგნერ-იაურეგი (1927) • შარლ ნიკოლი (1928) • კრისტიან ეიკმანი / ფრედერიკ ჰოპკინზი (1929) • კარლ ლანდშტაინერი (1930) • ოტო ჰაინრიხ ვარბურგი (1931) • ჩარლზ სკოტ შერინგტონი / ედგარ ადრიანი (1932) • ტომას ჰანტ მორგანი (1933) • ჯორჯ უიპლი / ჯორჯ მაინოტი / უილიამ პარი მერფი (1934) • ჰანს შპემანი (1935) • ჰენრი ჰალიტ დეილი / ოტო ლევი(1936) • ალბერტ სენტ-დიერდი (1937) • კორნეი ჰეიმანსი (1938) • გერჰარდ დომაგკი (1939) • ჰენრიკ დამი / ედუარდ ადელბერტ დოიზი (1943) • ჯოზეფ ერლანგერი / ჰერბერტ სპენსერ გასერი (1944) • ალექსანდერ ფლემინგი / ერნსტ ჩეინი / ჰაუარდ ფლორი (1945) • ჰერმან ჯოზეფ მალერი (1946) • კარლ ფერდინანდ კორი / გერტი კორი / ბერნარდო ალბერტო უსაი (1947) • პაულ ჰერმან მიულერი (1948) • ვალტერ რუდოლფ ჰესი / ანტონიუ ეგაშ მონიში (1949) • ედუარდ კელვინ კენდალი / ტადეუშ რაიხშტაინი / ფილიპ შოუოლტერ ჰენჩი(1950)

1951–1975

მაქს ტეილერი (1951) • ზელმან ვაქსმანი (1952) • ჰანს ადოლფ კრებსი / ფრიც ალბერტ ლიპმანი(1953) • ჯონ ფრანკლინ ენდერსი / თომას ჰაკლ უელერი / ფრედერიკ ჩეპმენ რობინსი (1954) • ჰუგო თეორელი (1955) • ანდრე ფრედერიკ კუნანი / ვერნერ ფორსმანი / დიკინსონ რიჩარდსი (1956) • დანიელე ბოვე (1957) • ჯორჯ უელს ბიდლი / ედუარდ ტეიტემი / ჯოშუა ლედერბერგი (1958) • სევერო ოჩოა / ართურ კორნბერგი (1959) • ფრენკ ბერნეტი / პიტერ მედავარი (1960) • დიორდ ფონ ბეკეში (1961) • ფრენსის კრიკი / ჯეიმს უოტსონი / მორის უილკინსი (1962) • ენდრიუ ფილდინგ ჰაქსლი / ალან ჰოჯკინი / ჯონ კერიუ ექლსი (1963) • კონრად ემილ ბლოხი / ფეოდორ ფელიქს კონრად ლინენი (1964) • ფრანსუა ჟაკობი / ანდრე ლვოვი / ჟაკ ლუსიენ მონო (1965) • ფრენსის პეიტონ როუსი / ჩარლზ ბრენტონ ჰაგინზი (1966) • რაგნარ გრანიტი / ჰოლდენ კეფენ ჰარტლაინი / ჯორჯ უოლდი (1967) • რობერტ ჰოლი / ჰარ გობინდ კორანა / მარშალ ნირენბერგი (1968) • მაქს დელბრიუკი / ალფრედ ჰერში / სალვადორ ლურია (1969) • ბერნარდ კაცი / ულფ ფონ ეილერი / ჯულიუს აქსელროდი (1970) • ერლ საზერლენდი (1971) • ჯერალდ ედელმანი / როდნი პორტერი (1972) • კარლ ფონ ფრიში / კონრად ლორენცი / ნიკოლას ტინბერგენი (1973) • ალბერ კლოდი / კრისტიან დე დიუვი / ჯორჯ პალადე (1974) • დეივიდ ბალტიმორი / რენატო დულბეკო / ჰაუარდ მარტინ ტემინი (1975)

1976–2000

ბარუხ ბლამბერგი / დანიელ კარლტონ გაიდუზეკი (1976) • როჟე გიიმენი / ენდრიუ შალი / როზალინ სამსენ იალოუ (1977) • ვერნერ არბერი / დანიელ ნატანსი / ჰამილტონ სმიტი (1978) • ალან კორმაკი / გოდფრი ჰაუნსფილდი (1979) • ბარუხ ბენასერაფი / ჯორჯ სნეპი / ჟან დოსე (1980) • როჯერ სპერი / დეივიდ ჰიუბელი / ტორსტენ ვიზელი(1981) • სუნე ბერგსტრიომი / ბენგტ სამუელსონი / ჯონ ვეინი (1982) • ბარბარა მაკ-კლინტოკი (1983) • ნილს ერნე / გეორგ კიოლერი / სეზარ მილშტეინი (1984) • მაიკლ სტიუარტ ბრაუნი / ჯოზეფ ლეონარდ გოლდშტეინი (1985) • სტენლი კოენი / რიტა ლევი-მონტალჩინი (1986) • სუძუმი ტონეგავა (1987) • ჯეიმს ბლეკი / გერტრუდა ელაიონი / ჯორჯ ჰიტჩინგსი (1988) • ჯონ მაიკლ ბიშოპი / ჰაროლდ ვარმუსი (1989) • ჯოზეფ მიურეი / ედვარდ დონალ ტომასი (1990) • ერვინ ნეერი / ბერტ საკმანი (1991) • ედმონდ ფიშერი / ედვინ კრებსი (1992) • რიჩარდ ჯონ რობერტსი / ფილიპ შარპი (1993) • ალფრედ გილმანი / მარტინ როდბელი (1994) • ედვარდ ლიუისი / ერიკ ვიშაუსი/ კრისტიანა ნიუსლიაინ-ფოლჰარდი (1995) • პიტერ დოერტი / როლფ ცინკერნაგელი (1996) • სტენლი პრუზინერი (1997) • რობერტ ფერჩგოტი / ლუის იგნარო / ფერიდ მურადი (1998) • გიუნტერ ბლობერი (1999) • არვიდ კარლსონი / პოლ გრინგარდი / ერიკ კენდელი (2000)

2001–დღემდე

ლელანდ ჰარტველი / ტიმოტი ჰანტი / პოლ ნერსი (2001) • სიდნეი ბრენერი / ჯონ სალსტონი / რობერტ ჰორვიცი (2002) • პოლ ლოტერბური / პიტერ მენსფილდი (2003) • რიჩარდ ექსელი / ლინდა ბაკი (2004) • ბარი მარშალი / რობინ უორნი (2005) • ენდრიუ ფაიერი / კრეიგ მელო (2006) • მარიო კაპეკი / მარტინ ევანსი / ოლივერ სმიტისი (2007) • ლიუკ მონტანიე / ფრანსუაზა ბარე-სინუსი / ჰარალდ ცურ ჰაუზენი (2008) • ელიზაბეთ ბლეკბიორნი / კეროლ გრეიდერი / ჯეკ შოსტაკი (2009) • რობერტ ჯეფრი ედვარდსი (2010) • ბრუს ბეტლერი / ჟიულ ჰოფმანი / რალფ შტეინმანი (2011) • სინია იამანაკა / ჯონ გურდონი (2012) • ჯეიმზ როტმანი / რენდი შეკმანი / თომას კრისტიან ზიუდჰოფი (2013) • ჯონ ო’კიფი / მეი-ბრიტ მოსერი / ედვარდ მოსერი (2014) • უილიამ კემპბელი / სატოსი ომურა / ტუ იუიუ (2015) • იოსინორი ოსუმი (2016) • ჯეფრი ჰოლი / მაიკლ როსბაში / მაიკლ იანგი (2017) • ჯეიმზ ელისონი / ტასუკუ ჰონჯო (2018) • უილიამ კელინი / გრეგ სემენზა / პიტერ რედკლიფი (2019) • ჰარვი ჯეიმზ ალტერი / ჩარლზ რაისი / მაიკლ ჰოუტონი (2020) • დევიდ ჯულიუსი / არდემ პატაპუტიანი (2021) • ალენ ასპე / ჯონ კლაუზერი / ანტონ ცაილინგერი (2022) • კატალინ კარიკო / დრიუ ვაისმანი (2023)

ხ • გ • რ
← 1919 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
  • პრემია არ გაცემულა
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
  • გაიცემა 1969 წლიდან.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჟიულ_ბორდე&oldid=4169100“-დან