1520-იანები
| ათასწლეული: | II |
| საუკუნე: | XV – XVI – XVII |
| ათწლეული: | 1490-იანები 1500-იანები 1510-იანები
– 1520-იანები – |
| წლები: | 1520 · 1521 · 1522 · 1523 · 1524 1525 · 1526 · 1527 · 1528 · 1529 |
1520-იანი (ათას ხუთას ოციანი) წლები, ასევე ცნობილი, როგორც 1520-იანები — გრიგორიანული კალენდრის ათწლეული, რომელიც დაიწყო 1520 წლის 1 იანვარს და დასრულდა 1529 წლის 31 დეკემბერს.
მოვლენები
სარჩევი: 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529
1520
იანვარი–ივნისი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 18 იანვარი – დანიის და ნორვეგიის მეფე კრისტიან II ამარცხებს შვედებს, ტბა ოსუნდენთან მომხდარ ბრძოლაში.
- 18 მარტი – პოლონურმა შეიარაღებულმა ძალებმა აიღო მარიენვერდერის ციხესიმაგრე. სწორედ ამ პერიოდში მიმდინარეობდა ომი პოლონელებსა და ტევტონთა ორდენის წარმომადგენლებს შორის
- 16 აპრილი – კასტილიისა და ლეონის სამეფოში დაიწყო სამეფო ხელისუფლების წინააღმდეგ აჯანყება, რომელსაც სათავეში ხუან ლოპეზ დე პადილა ედგა. აჯანყება ერთი წელი და ექვსი თვე გაგრძელდა, საბოლოოდ გამარჯვება სამეფო ხელისუფლებამ მოიპოვა.
- ივნისი – აცტეკთა იმპერიის მმართველი მონტესუმა II, კონკისტადორმა ერნან კორტესმა დაატყვევა. აცტეკთა იმპერიას სათავეში ჩაუდგა მონტესუმას უმცროსი ძმა კუიტლაუაკი.
- 15 ივნისი – რომის პაპმა ლეო X გამოსცა «Exurge Domine», სადაც დაგმობილი იყო მარტინ ლუთერის მოძღვრება და ის ეკლესიიდან განკვეთილად გამოაცხადეს.
ივლისი–დეკემბერი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 7 ივლისი – ესპანელებმა დაამარცხეს აცტეკები ოტუმბეს ბრძოლაში, რომელიც მოხდა ტესკოკოს ტბის სიახლოვეს.
- 22 სექტემბერი – ოსმალეთის იმპერიის სულთანი გახდა სელიმ I-ის ვაჟი სულეიმან I.
- ოქტომბერი – აცტეკების სახელმიწფოს მმართველი კუიტლაუაკი გარდაიცვალა ყვავილის დაავადებით. აცტეკთა ქვეყნის უკანასკნელი მმართველი გახდა მონტესუმას ძმისშვილი კუაუტემოკი.
- 21 ოქტომბერი – პორტუგალიელი აღმომჩენი ჟუან ალვარერს ფაგუნდესი მივიდა სენ-პიერი და მიკელონის კუნძულებამდე.
- 8 ნოემბერი – ქრისტიან დანიელის ბრძანებით სტოკჰოლმში სიკვდილით დასაჯეს აჯანყებული შვედების მოთავეები.
- 28 ნოემბერი – სამხრეთ ამერიკის სამხრეთით არსებული სრუტეების გავლის შედეგად სამი გემი პორტუგალიელი მკვლევარის ფერდინანდ მაგელანის მეთაურობით წყნარ ოკეანეში შედის, რითაც ისინი პირველი ევროპელები ხდებიან, რომლებმაც ატლანტის ოკეანიდან წყნარ ოკეანეში შეცურეს.
დაუთარიღებელი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- დუარტე ბარბოსა დაბრუნდა კანურში.
- კახეთის მეფე ლევანმა დაამარცხა კახეთში შეჭრილი დავით X-ის ლაშქარი
- საფრანგეთის ცენტრალურ ნაწილში დასრულდა ტალსის ციხესიმაგრის მშენებლობის პროცესი.
- ოსმალების წინააღმდეგ აჯანყება მოხდა სირიაში (1520-1521).
- პორტუგალიელებმა განხორციელდა პირველი დიპლომატიური მისია ეთიოპიაში. ამ პერიოდში ეთიოპიის იმპერიის მმართველი იყო დავიდ II.
1521
იანვარი–ივნისი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 3 იანვარი – რომის პაპმა ლეო X-მ გამოსცა სპეციალური სიგელი, რომლითაც პროტესტანტული რელიგიის დამაარსებელი მარტინ ლუთერი ერეტიკოსად ცხადდებოდა.
- 22 იანვარი – კარლ V ჰაბსბურგმა გამოსცა ვორმსის ედიქტი.
- 6 მარტი – ფერნანდო მაგელანმა აღმოაჩინა კუნძული გუამი.
- 16 მარტი – ფერნანდო მაგელანმა მიაღწია ფილიპინებამდე.
- 7 აპრილი – ფერნანდო მაგელანმა ფეხი დადგა ფილიპინების კუნძულ სებუზე.
- 24 აპრილი – მოხდა ვილიალარის ბრძოლა, ამ ბრძოლაში კასტილიურმა შეიარაღებულმა ძალებმა დაამარცხეს აჯანყებულები და მათი სამი ლიდერი მძევლად აიყვანეს.
- 26 აპრილი – მარტინ ლუთერმა დატოვა გერმანული ქალაქი ვორმსი. ის ერთი წლის განმავლობაში აღარ გამოჩენილა.
- 27 აპრილი – ფერნანდო მაგელანი მოკლეს ფილიპინებში.
- მაისი – დაიწყო ომი, საღვთო რომის იმპერიასა და საფრანგეთს შორის. ამ პერიოდში საღვთო რომის იმპერატორი იყო კარლ V ჰაბსბურგი, ხოლო საფრანგეთის მეფე ფრანსუა I.
- 17 მაისი – ედუარდ სტეფორდი, სახელმწიფოს ღალატის გამო სიკვდილით დასაჯეს.
- 20 მაისი – პამპლონას ბრძოლა: ამ ბრძოლაში ფრანგულმა შეიარაღებულმა ძალებმა დაამარცხა ესპანელები.
- 27 მაისი – ჩინეთის იმპერატორი გახდა მინის დინასტიის წარმომადგენელი ჯიაჯინგი. ის ქვეყანას მართავდა 1567 წლამდე.
- 29 ივნისი ან 30 ივნისი – პირველი დოკუმენტი რომელიც დაწერილია რუმინულად: ნიაკშუს წერილი შექმნილია, რუმინელი ვაჭრის მიერ. წერილი დაწერილია კირილიცაზე.
- 30 ივნისი – ქალაქ პამპლონას სიახლოვეს მოხდა ესკუიროზის ბრძოლა: ფრანგულმა შეიარაღებულმა ძალებმა ჰენრი II ნავარელის ხელმძღვანელობით, დაამარცხა ესპანელები.
ივლისი–დეკემბერი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 3 ივნისი – ყირიმის ხანმა მეჰმედ I გერაიმ მოსკოვის მისადგომებიდან უკან დაიხია.
- 8 აგვისტო – ტენოჩტიტლანის დაცემა: ერნან კორტესმა და ესპანელების მოკავშირე ადგილობრივმა ინდიელებმა დაამარცხეს აცტეკების შეიარაღებული ძალები რომელსაც აცტეკთა იმპერიის უკანასკნელი ტოლატოანი კუაუტემოკი ხელმძღვანელობდა.
- 13 აგვისტო – იმპერატორი კუაუტემოკი კაპიტულაციას აცხადებს. ქვეყნის სათავეში მოექცა ერნან კორტესი.
- 29 აგვისტო – ქალაქი ბელგრადი აიღო ოსმალურმა შეიარაღებულმა ძალებმა სულეიმან I-ის ხელმძღვანელობით.
- ნოემბერი – საფრანგეთსა და საღვთო რომის იმპერიას შორის არსებული ომის ფარგლებში, განხორციელდა ქალაქ ტურენზე ალყა. თუმცა ეს ქალაქი მაინც ჰაბსბურგების მმართველობის ქვეშ დარჩა.
- 13 დეკემბერი – გარდაიცვალა პორტუგალიის მეფე მანუელ I. ქვეყნის მმართველი გახდა მისი ვაჟი ჟუან III, რომელიც ქვეყანას 1557 წლამდე უძღვებოდა.
დაუთარიღებელი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ესპანელმა კონკისტადორმა აღმოაჩინა პუერტო-რიკოს არქიპელაგი.
- რიაზანი დაიკავა მოსკოვის დიდი სამთავროს შეიარაღებულმა ძალებმა. ეს ტერიტორია შევიდა სამთავროს შემადგენლობაში.
- როქსოლანს და სულთან სულეიმან I-ს შეეძინათ პირველი შვილი მეჰმედი.
- პორტუგალიაში დასრულდა ბელენის ციხესიმაგრის მშენებლობის პროცესი. რომლის აგება მიმდინარეობდა 1515 წლიდან.
- კახეთის მეფე ლევანის ჯარმა შაქი დაარბია.
- ფრანჩესკო II სფორცა გახდა მილანის ჰერცოგი. ის მილანის ჰერცოგი იყო 1535 წლამდე.
- დასრულდა ომი პოლონეთსა და ტევტონთა ორდენის წარმომადგენლებს შორის, კრაკოვის ზავის დადებით.
- ყაზანის სახანოს მმართველი გახდა საჰიბ I გერაი. ის ქვეყანას მართვადა 1524 წლამდე.
- დღევანდელი შრი-ლანკის კუნძულზე, ვიჯაიაბაჰუს მკვლელობის და კოტეს სამეფოს დაშლის შემდეგ წარმოიშვა სიტავაკის სამეფო.
1522
იანვარი–ივნისი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 9 იანვარი – ადრიანე VI-მ შეცვალა ლეო X. ის გახდა რომის 218-ე პაპი.
- 27 აპრილი – ბიკოკას ბრძოლა: ფრანგულმა და შვეიცარიულმა შეიარაღებულმა ძალებმა, რომელსაც ოდე დე ფუა ხელმძღვანელობდა დამარცხება განიცადა საღვთო რომის იმპერიისთან.
- 18 მარტი – ესპანელმა მეზღვაურმა ხუან სებასტიან ელკანომ ინდოეთის ოკეანეში აღმოაჩინა კუნძული ამსტერდამი.
- 19 მარტი – დაარსდა მექსიკის ქალაქი ტოლუკა.
ივლისი–დეკემბერი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 19 ივნისი – კარლ V ჰაბსბურგი ეწვია ინგლისს. დაიდო ხელშეკრულება კარლსა და ჰენრი VIII-ს შორის, რომლის ძალითაც მათ უდგა განეხორციელებინათ ერთობლივი შეტევა საფრანგეთზე.
- 28 ივლისი – ოსმალეთის სულთნის სულეიმან I-ის ფლოტმა ალყა შემოარტყა კუნძულ როდოსს.
- 6 სექტემბერი – ფერნანდო მაგელანის ექსპედიციიდან ერთადერთი გადარჩენი გემი ვიქტორია, დაბრუნდა სანლუკარ დე ბარამედაში, ესპანეთი. ეს გემი გახდა პირველი რომელმაც დედამიწის გარშემო შემოვლა განახორციელა.
- 15 ოქტომბერი – ერნან კორტესი გახდა ახლად შექმნილი სახელმწიფოს ახალი მექსიკის გუბერნატორი.
- 18 დეკემბერი – თურქულმა შეიარაღებულმა ძალებმა მოახერხა კუნძულ როდოსზე შესვალა, თუმცა ამის შემდეგ ბრძოლებმა ქალაქის ქუჩებში გადაინაცვლა.
დაუთარიღებელი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Textus Receptus-ს მიერ გამოქვეყნდა ბიბლიის მესამე გამოცემა.
- ჰაიდ-ად-დინ ბარბაროსამ აიღო ქალაქი ანაბა.
1523
- შვედეთის გამოყოფა დანიისაგან, გამეფდა გუსტავ I
1524
- ოსმალებმა დაკარგეს კონტროლი კუნძულ როდოსზე.
1525
- გერმანელების გამარჯვება პავიასთან, ფრანსუა I-ის ჯარებზე.
- რომის პაპმა ლეო X-მ ინგლისის მეფე ჰენრი VIII-ს განქორწინებაზე უარი უთხრა
- მეფე ჰენრი VIII-მ თავი ინგლისის ეკლესიის მეთაურად გამოაცხადა და განუდგა რომს.
1526
- ოსმალები მოჰაჩის ორსაათიან ბრძოლაში ამარცხებენ უნგრელებს. უნგრეთი ოსმალეთის იმპერიის ნაწილი ხდება.
- გაიმართა პანიპატის ბრძოლა, რის შედეგად ლოდის დინასტიას ბოლო მოეღო და გამარჯვებულმა ბაბურმა დიდ მოგოლთა იმპერია დააარსა.
1527
- 5 იანვარი : ანაბაპტისტების სექტის ლიდერი ციურიხში ფელიქს მანცი სიკვდილით დასაჯეს დახრჩობით.
1528
1529
- 28 მაისი : ერნანდო დე სოტომ ფლორიდას მიაღწია.
- 23 სექტემბერი : სულეიმან I-მა ვენის ალყა დაიწყო.
- ქ. ხონი საეპისკოპოსო ცენტრი გახდა.
