ტაჯიკეთის დემოგრაფია
ტაჯიკეთის დემოგრაფია — ტაჯიკეთის მოსახლეობის დემოგრაფიული მახასიათებლები, მათ შორის მოსახლეობის ზრდა, მოსახლეობის სიმჭიდროვე, განათლება, ჯანდაცვა, ეკონომიკური მდგომარეობა, რელიგიური კუთვნილება და მოსახლეობის სხვა ასპექტები. 2013 წლის 5 თებერვლის მდგომარეობით, ტაჯიკეთის მოსახლეობა შეადგენს 8,734,951 მილიონ ადამიანს, მათ შორის 84.3 % ტაჯიკებს, 13.8 % უზბეკს, 0.5 % რუსს (1989 წელს ეთნიკური რუსები მოსახლეობის 7.6% -ს შეადგენდნენ[1]; 2000 წელს კი — 1.1%-ს). ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს მონაცემებით 237 ქვეყანას შორის ტაჯიკეთი 96 ადგილზეა.[2]
ტაჯიკეთის მთავარ ეთნიკურ გგუფად არიან აღიარებულნი ტაჯიკები, ხოლო უმცირესობად უზბეკები, ყირგიზები და რუსები. თანამედროვე ტაჯიკები არიან ირანელი ხალხი და ეთნიკური სპარსელები. კერძოდ, ისინი შუა აღმოსავლეთ ირანელი ხალხებიდან არიან წარმოშობით.[3] ისტორიულად ტაჯიკეთი და უზბეკეთი იყვნენ ბუჰარელი ებრაელები, რომლებიც თავიანთ წინაპრებს ძვ. წ. VII საუკუნეში ბაბილონელთა ტყვეობაში გადაჰყავდათ ისრაელის დაკარგული ტომიდან, მაგრამ თითქმის არც ბუჰარელი ებრაელები დარჩნენ ტაჯიკეთში.[4] მე -20 საუკუნეში რეგიონის მოსახლეობა ორი სახის იყო. XIX საუკუნის მიწურულს, ტაჯიკი და უზბეკი ხალხი, რომლებიც საუკუნეების მანძილზე ცხოვრობდნენ და ხშირად იყენებდნენ ერთმანეთის ენებს, არ აღიქვამდნენ ერთმანეთს, როგორც ორ განსხვავებულ ერს.
ტაჯიკეთის მთავარი ენაა ტაჯიკური, რომელიც ირანულია , რის გამოც სპარსულ ენად ითვლება. გარდა ტაჯიკეთისა, ეს ენა არის სახელმწიფო ენა ირანში და ავღანეთში.
რელიგია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთავარი სტატია: რელიგიები ტაჯიკეთში.- სუნიზმი 85%
- შიიზმი 10%
- სხვა 5% (ძირითადად ქრისტიანები (რუსი მართლმადიდებლები), მაზდეანები და ებრაელები).
ეთნიკური ჯგუფები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება] მთავარი სტატია: ტაჯიკეთის ეთნიკური ჯგუფები.ეთნიკური ჯგუფების გალერეა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]-
ტაჯიკი ქალები. -
მუსლიმი ტაჯიკი. -
ტაჯიკი მოხუცი კაცი ტრადიციული თავსაბურავით (2005). -
ტაჯიკი ქალი და მისი ვაჟი. -
ტაჯიკი ბავშვები. -
მოხუცი ტაჯიკი ქალი.
მოსახლეობის ზრდის ტემპი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- 1.88% (2009)
- 2.21% (2013-2014) (წყარო: www.stat.tj)
სიცოცხლის ხანგრძლივობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ქვემოთ მოცემულია ტაჯიკეთის მოსახლეობის სიცოცხლის ხანგრძლივობის 2009 წლის მონაცემები.
- მთლიანი მოსახლეობა: 65.33 წელი
- მამაკაცი: 62.29 წელი
- ქალი: 68.52 წელი
ტაჯიკეთის მოსახლეობა წლების მიხედვით
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება] მთავარი სტატია: დემოგრაფია.ტაჯიკეთის მოსახლეობა 2014 წელს
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2014 წლისთვის ტაჯიკეთს 8,161,100 მუდმივი მაცხოვრებელი ჰყავს. მოსახლეობის სიმჭიდროვე არის 57.2 ადამიანი / კმ² (2014). მოსახლეობა თანაბრად გადანაწილდა.
ტაჯიკეთის მოსახლეობა 2015 წელს
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]GKT- ის კვლევებით, 2015 წლის ბოლოს ტაჯიკეთის მოსახლეობა 8,576,926 იყო. 2015 წელს ტაჯიკეთის მოსახლეობა დაახლოებით 188,078 ადამიანით გაიზარდა. იმის გათვალისწინებით, რომ წლის დასაწყისში ტაჯიკეთის მოსახლეობა 8,388,848 ადამიანს შეადგენდა, წლიური ზრდა 2.24%-ია.
ქვემოთ არის ტაჯიკეთის 2015 წლის ძირითადი დემოგრაფიული მაჩვენებლები:
- დაბადებული: 260 390 ადამიანი
- გარდაცვლილია: 47,816 ადამიანი
- მოსახლეობის ბუნებრივი მატება: 212,573 ადამიანი
- მოსახლეობის მიგრაციული მატება: 24,495 ადამიანი
- მამაკაცები: 4 215 918 ადამიანი (31 დეკემბერი, 2015)
- ქალები: 4,361,008 ადამიანი (31 დეკემბერი 2015)
ტაჯიკეთის მოსახლეობა 2016 წელს
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ტაჯიკეთის მოსახლეობა 2016 წელს 8,734,951 ადამიანია. 84.3% ეთნიკური ტაჯიკია.
ტაჯიკების დიასპორა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება] მთავარი სტატია: დიასპორა.ტაჯიკური ორგანიზაციების აზრით, ტაჯიკეთიდან 210 ათასი ადამიანი რუსეთის ფედერაციის მოქალაქეა. დაახლოებით 1 მილიონი ტაჯიკი ცხოვრობს რუსეთში, ამ მოქალაქეების 80% ეთნიკური ტაჯიკებია.
რუსეთში არსებობს ტაჯიკეთის მოსახლეობის რამდენიმე საჯარო და ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია. 2001 წელს შეიქმნა ტაჯიკ-დიასპორის მხარდაჭერის ფონდი და 2003 წელს შეიქმნა საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია "Народная Лига „Таджики". 2007 წლის ნოემბერში ტაჯიკეთის ხალხთა პირველი ყრილობა გაიმართა რუსეთში.
სუიციდი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება] მთავარი სტატია: თვითმკვლელობა.2005-2010 წლებში ტაჯიკეთის რესპუბლიკაში თვითმკვლელობის წლიური რაოდენობა გაიზარდა 187-დან 224-მდე: 139-დან 150 მამაკაცებში, ხოლო ქალებში 48-დან 74-მდე.[5]
იხილეთ აგრეთვე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Ethnolinguistic map of Tajikistan by Iraj Bashiri
- Dr. Kurbanov, Ruslan. Majority Minoritized by Government: Muslims in Tajikistan. OnIslam.net. May 19, 2012.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 2.^ 55.^ Tajikistan - Ethnic Groups. Source: U.S. Library of Congress
- ↑ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Country comparison: Population დაარქივებული 2016-03-25 საიტზე Wayback Machine. : Tajikistan :: 96
- ↑ Library of Congress Country Studies - Tajikistan - Historical & Ethnic Background - 1996
- ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-10-02. ციტირების თარიღი: 2017-11-08.
- ↑ Шаропова Н.М., Шарипов Т., Турсунов Р.А. Социально-демографические и этнокультуральные аспекты суицидов в Республике Таджикистан // Вестник Авиценны. - 2014. - № 3 (60). - С. 87