კვიპროსის დემოგრაფია
კვიპროსის დემოგრაფია — კვიპროსის მოსახლეობის შემადგენლობისა და მოძრაობის ხალხთაღწერილობა, მათ შორის: მოსახლეობის ზრდა, მოსახლეობის სიმჭიდროვე, ეთნიკური კუთვნილება, განათლების დონე, ჯანმრთელობისა და ეკონომიკური მდგომარეობა, რელიგიური კუთვნილება და სხვა ასპექტები. კვიპროსის მოსახლეობა ორ ძირითად ეთნიკურ ჯგუფად, კვიპროსელ ბერძნებად და კვიპროსელ თურქებად იყოფა. მათ გააჩნიათ საერთო წეს-ჩვეულებები, თუმცა ეროვნებაზე, რელიგიაზე, ენასა და საკუთარ სამშობლოსთან კავშირზე დაფუძნებულ თვითმყოფადობას ინარჩუნებენ. 1964 წლამდე, სანამ დაპირისპირება დაიწყებოდა, კვიპროსის მოსახლეობის 77%-ს კვიპროსელი ბერძნები, 18%-ს კვიპროსელი თურქები, 5%-ს კი — სხვა ეროვნების წარმომადგენლები შეადგენდნენ.[1]
1974 წლიდან, თურქების კვიპროსში შეჭრის შემდეგ, ქვეყანა დე ფაქტოდ გაიყო ორ ნაწილად: დღეს კვიპროსელი ბერძნების 99.5% კვიპროსის რესპუბლიკაში, ხოლო კვიპროსელი თურქების 98.7% ჩრდილოეთ კვიპროსში ცხოვრობს (სხვა ეროვნების მოსახლეობის 99.2%-მა თავი მოიყარა ბერძნულ კვიპროსში).[2] სამხრეთ კვიპროსში, სადაც უმრავლესობა ბერძენია, ძირითადად ლაპარაკობენ ბერძნულ ენაზე, ხოლო ჩრდილოეთით, სადაც უმრავლესობა თურქია, საუბრობენ თურქულად. ინგლისური ენა ფართოდ გამოიყენება მთელ კუნძულზე.
კვიპროსის საერთო მოსახლეობა 2006 წლის ბოლოსთვის იყო დაახლოებით 1 მილიონზე მეტი, რომელთაგან 789 300 კაცი ცხოვრობს მთავრობის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე[3], ხოლო 265 100 — ჩრდილოეთ კვიპროსში. ჩრდილოეთ კვიპროსში მცხოვრები 150 000-160 000 თურქი იმიგრანტი, რომელსაც კვიპროსის მთავრობა არალეგალურად მცხოვრებ მოსახლეობად თვლის, ოფიციალურ სტატისტიკურ მონაცემებში არ იგულისხმება.[4]
მოსახლეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 838 897 კაცი კვიპროსის მთავრობის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე (2011 წლის ოქტომბრის მოსახლეობის აღწერის წინასწარი შედეგები) [5]
- 265 100 კაცი ჩრდილოეთი კვიპროსში (2006 წლის მოსახლეობის აღწერა).[6]
- 1 103 997 კაცი კვიპროსის საერთო მოსახლეობა (მთლიანი მოსახლეობა მთავრობის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიასა და ჩრდილოეთ კვიპროსში, 2006-2007 წლის მონაცემები)
მოსახლეობა მოქალაქეობის მიხედვით
კვიპროსის მთავრობის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორია:
- 1992 წლის აღწერა: 95.8% კვიპროსელი, 4.2% სხვა [7]
- 2001 წლის აღწერა: 90.6% კვიპროსელი, 9.4% სხვა [7]
- 2011 წლის აღწერა: 78.6% კვიპროსელი, 21.4% სხვა (preliminary)[5]
ჩრდილოეთი კვიპროსი:[6]
- 2006 წლის აღწერა (მოსახლეობა (დე ფაქტო)): 66.7% ჩრდილოეთ კვიპროსელი, 29.3% თურქი, 4.0% სხვა
მოსახლეობის სასიცოცხლო სტატისტიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კვიპროსი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
| მოსახლ. საშუალო რაოდენობა (x 1000) | დაიბადა | გარდაიცვალა | ბუნებრივი ცვლა | დაბადებულთა საერთო კოეფიციენტი (ყოველ 1000 კაცზე) | გარდაცვლილთა საერთო კოეფიციენტი (ყოველ 1000 კაცზე) | ბუნებრივი ცვლა (ყოველ 1000 კაცზე) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1901 | 238 | 7 300 | 4 300 | 3 000 | 30.6 | 18.1 | 12.5 |
| 1902 | 241 | 6 700 | 3 500 | 3 200 | 28.0 | 14.6 | 13.4 |
| 1903 | 245 | 7 000 | 3 600 | 3 400 | 28.6 | 14.6 | 14.0 |
| 1904 | 249 | 7 600 | 3 700 | 3 900 | 30.4 | 14.8 | 15.6 |
| 1905 | 253 | 7 500 | 4 500 | 3 000 | 29.6 | 17.7 | 11.9 |
| 1906 | 257 | 7 900 | 4 100 | 3 800 | 30.7 | 15.8 | 14.9 |
| 1907 | 260 | 8 200 | 4 600 | 3 600 | 31.4 | 17.7 | 13.7 |
| 1908 | 264 | 8 700 | 5 200 | 3 500 | 32.9 | 19.7 | 13.2 |
| 1909 | 268 | 8 000 | 4 500 | 3 500 | 29.8 | 16.9 | 12.9 |
| 1910 | 271 | 8 700 | 4 100 | 4 600 | 32.1 | 15.2 | 16.9 |
| 1911 | 275 | 8 700 | 4 500 | 4 200 | 31.6 | 16.2 | 15.4 |
| 1912 | 279 | 8 000 | 4 900 | 3 100 | 28.5 | 17.7 | 10.8 |
| 1913 | 283 | 8 700 | 5 300 | 3 400 | 30.7 | 18.8 | 11.9 |
| 1914 | 287 | 9 500 | 5 100 | 4 400 | 33.1 | 17.6 | 15.5 |
| 1915 | 291 | 10 000 | 5 800 | 4 200 | 34.3 | 19.8 | 14.5 |
| 1916 | 294 | 5 900 | 5 300 | 600 | 20.0 | 17.9 | 2.1 |
| 1917 | 297 | 8 800 | 5 400 | 3 400 | 29.5 | 18.2 | 11.3 |
| 1918 | 301 | 9 900 | 6 900 | 3 000 | 32.9 | 22.9 | 10.0 |
| 1919 | 305 | 8 900 | 5 200 | 3 700 | 29.2 | 17.2 | 12.0 |
| 1920 | 309 | 9 100 | 7 400 | 1 700 | 29.5 | 23.9 | 5.6 |
| 1921 | 312 | 8 400 | 6 200 | 2 200 | 26.8 | 20.0 | 6.8 |
| 1922 | 315 | 9 000 | 6 200 | 2 800 | 28.6 | 19.6 | 9.0 |
| 1923 | 318 | 8 100 | 5 700 | 2 400 | 25.5 | 18.0 | 7.5 |
| 1924 | 322 | 8 800 | 5 600 | 3 200 | 27.3 | 17.4 | 9.9 |
| 1925 | 326 | 8 300 | 4 700 | 3 600 | 25.6 | 14.4 | 11.2 |
| 1926 | 330 | 8 500 | 5 600 | 2 900 | 25.9 | 17.1 | 8.8 |
| 1927 | 333 | 8 400 | 5 200 | 3 200 | 25.2 | 15.6 | 9.6 |
| 1928 | 337 | 9 700 | 5 100 | 4 600 | 28.9 | 15.2 | 13.7 |
| 1929 | 341 | 10 400 | 4 600 | 5 800 | 30.4 | 13.5 | 16.9 |
| 1930 | 345 | 11 100 | 5 700 | 5 400 | 32.1 | 16.4 | 15.7 |
| 1931 | 349 | 10 500 | 5 900 | 4 600 | 30.2 | 17.0 | 13.2 |
| 1932 | 352 | 10 100 | 5 740 | 4 360 | 28.7 | 16.3 | 12.4 |
| 1933 | 356 | 9 750 | 4 910 | 4 840 | 27.4 | 13.8 | 13.6 |
| 1934 | 360 | 10 852 | 4 757 | 6 095 | 30.1 | 13.2 | 16.9 |
| 1935 | 363 | 11 735 | 4 976 | 6 759 | 32.3 | 13.7 | 18.6 |
| 1936 | 367 | 12 727 | 4 656 | 8 071 | 34.7 | 12.7 | 22.0 |
| 1937 | 371 | 10 954 | 6 334 | 4 620 | 29.5 | 17.1 | 12.5 |
| 1938 | 376 | 11 804 | 5 445 | 6 359 | 31.4 | 14.5 | 16.9 |
| 1939 | 393 | 12 214 | 5 519 | 6 695 | 31.1 | 14.0 | 17.0 |
| 1940 | 401 | 13 254 | 4 678 | 8 576 | 33.1 | 11.7 | 21.4 |
| 1941 | 409 | 11 402 | 5 058 | 6 344 | 27.9 | 12.4 | 15.5 |
| 1942 | 412 | 9 221 | 6 747 | 2 474 | 22.4 | 16.4 | 6.0 |
| 1943 | 416 | 12 405 | 5 155 | 7 250 | 29.8 | 12.4 | 17.4 |
| 1944 | 425 | 14 330 | 4 263 | 10 067 | 33.7 | 10.0 | 23.7 |
| 1945 | 435 | 13 269 | 4 111 | 9 158 | 30.5 | 9.5 | 21.1 |
| 1946 | 447 | 14 482 | 3 793 | 10 689 | 32.4 | 11.0 | 23.9 |
| 1947 | 458 | 15 158 | 3 875 | 11 283 | 33.1 | 11.0 | 24.6 |
| 1948 | 477 | 15 078 | 5 250 | 9 828 | 31.6 | 11.0 | 20.6 |
| 1949 | 485 | 13 234 | 5 290 | 7 944 | 27.3 | 11.0 | 16.4 |
| 1950 | 494 | 14 517 | 5 340 | 9 187 | 29.4 | 11.0 | 18.6 |
| 1951 | 502 | 14 403 | 5 370 | 9 043 | 28.7 | 10.5 | 18.0 |
| 1952 | 508 | 13 358 | 5 380 | 7 968 | 26.3 | 10.5 | 15.7 |
| 1953 | 515 | 13 446 | 5 410 | 8 036 | 26.1 | 10.5 | 15.6 |
| 1954 | 523 | 13 893 | 5 490 | 8 403 | 26.6 | 10.5 | 16.1 |
| 1955 | 530 | 13 747 | 5 570 | 8 177 | 25.9 | 10.5 | 15.4 |
| 1956 | 536 | 13 875 | 5 630 | 8 215 | 25.9 | 10.5 | 15.3 |
| 1957 | 546 | 14 100 | 5 730 | 8 350 | 25.8 | 10.5 | 15.3 |
| 1958 | 558 | 14 320 | 5 860 | 8 480 | 25.7 | 10.5 | 15.2 |
| 1959 | 567 | 14 411 | 5 950 | 8 491 | 25.4 | 10.5 | 15.0 |
| 1960 | 573 | 14 500 | 6 020 | 8 510 | 25.3 | 10.5 | 14.9 |
| 1961 | 575 | 15 059 | 6 206 | 8 853 | 26.2 | 10.8 | 15.4 |
| 1962 | 577 | 14 787 | 6 101 | 8 686 | 25.6 | 10.6 | 15.0 |
| 1963 | 582 | 14 602 | 6 079 | 8 523 | 25.1 | 10.4 | 14.6 |
| 1964 | 587 | 14 224 | 6 206 | 8 018 | 24.2 | 10.6 | 13.7 |
| 1965 | 591 | 13 707 | 6 061 | 7 646 | 23.2 | 10.3 | 12.9 |
| 1966 | 595 | 13 250 | 5 991 | 7 259 | 22.3 | 10.1 | 12.2 |
| 1967 | 599 | 12 788 | 5 971 | 6 817 | 21.3 | 10.0 | 11.4 |
| 1968 | 604 | 12 403 | 5 958 | 6 445 | 20.5 | 9.9 | 10.7 |
| 1969 | 609 | 12 046 | 5 946 | 6 100 | 19.8 | 9.8 | 10.0 |
| 1970 | 614 | 11 801 | 5 998 | 5 803 | 19.2 | 9.8 | 9.4 |
| 1971 | 620 | 11 641 | 5 983 | 5 658 | 18.8 | 9.7 | 9.1 |
| 1972 | 627 | 11 620 | 6 043 | 5 577 | 18.5 | 9.6 | 8.9 |
| 1973 | 634 | 11 600 | 6 047 | 5 553 | 18.3 | 9.5 | 8.8 |
| 1974 | 630 | 10 578 | 6 900 | 3 678 | 16.8 | 11.0 | 5.8 |
| 1975 | 610 | 9 768 | 4 823 | 4 945 | 16.0 | 7.9 | 8.1 |
| 1976 | 599 | 11 194 | 5 148 | 6 046 | 18.7 | 8.6 | 10.1 |
| 1977 | 599 | 10 951 | 5 445 | 5 506 | 18.3 | 9.1 | 9.2 |
| 1978 | 601 | 11 299 | 5 048 | 6 251 | 18.8 | 8.4 | 10.4 |
| 1979 | 605 | 11 920 | 5 083 | 6 837 | 19.7 | 8.4 | 11.3 |
| 1980 | 611 | 12 464 | 5 682 | 6 782 | 20.4 | 9.3 | 11.1 |
| 1981 | 618 | 12 111 | 5 190 | 6 921 | 19.6 | 8.4 | 11.2 |
| 1982 | 625 | 12 985 | 5 307 | 7 678 | 20.8 | 8.5 | 12.3 |
| 1983 | 632 | 13 078 | 5 433 | 7 645 | 20.7 | 8.6 | 12.1 |
| 1984 | 640 | 13 182 | 5 119 | 8 063 | 20.6 | 8.0 | 12.6 |
| 1985 | 648 | 12 622 | 5 502 | 7 120 | 19.5 | 8.5 | 11.0 |
| 1986 | 654 | 12 753 | 5 494 | 7 259 | 19.5 | 8.4 | 11.1 |
| 1987 | 660 | 12 331 | 5 869 | 6 462 | 18.7 | 8.9 | 9.8 |
| 1988 | 665 | 12 753 | 5 845 | 6 908 | 19.2 | 8.8 | 10.4 |
| 1989 | 671 | 12 141 | 5 702 | 6 439 | 18.1 | 8.5 | 9.6 |
სამხრეთი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
| წელი | მოსახლ. საშ. რაოდენობა (x 1000) | დაიბადა | გარდაიცვალა | ბუნებრივი ცვლა | დაბად. კოეფიციენტი (ყოველ 1000 კაცზე) | გარდაც. კოეფიციენტი (ყოველ 1000 კაცზე) | ბუნებრივი ცვლა (ყოველ 1000 კაცზე) | შობადობის | ახალშობილთა სიკვდილიანობა |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1990 | 581 | 10 622 | 4 844 | 5 778 | 18.3 | 8.3 | 9.9 | 2.4 | 11.0 |
| 1991 | 594 | 9 486 | 4 455 | 5 031 | 16.0 | 7.5 | 8.5 | ||
| 1992 | 610 | 9 240 | 4 386 | 4 854 | 15.2 | 7.2 | 8.0 | ||
| 1993 | 626 | 10 514 | 4 789 | 5 725 | 16.8 | 7.6 | 9.1 | ||
| 1994 | 639 | 10 379 | 4 924 | 5 455 | 16.2 | 7.7 | 8.5 | ||
| 1995 | 651 | 9 869 | 4 935 | 4 934 | 15.2 | 7.6 | 7.6 | 2.0 | 8.5 |
| 1996 | 661 | 9 638 | 4 958 | 4 680 | 14.6 | 7.5 | 7.1 | 2.0 | 8.3 |
| 1997 | 671 | 9 275 | 5 173 | 4 102 | 13.8 | 7.7 | 6.1 | 1.9 | 8.0 |
| 1998 | 679 | 8 879 | 5 432 | 3 447 | 13.1 | 8.0 | 5.1 | 1.8 | 7.0 |
| 1999 | 687 | 8 505 | 5 070 | 3 435 | 12.4 | 7.4 | 5.0 | 1.7 | 6.0 |
| 2000 | 694 | 8 447 | 5 355 | 3 092 | 12.2 | 7.7 | 4.5 | 1.6 | 5.6 |
| 2001 | 702 | 8 167 | 4 827 | 3 340 | 11.6 | 6.9 | 4.8 | 1.6 | 4.9 |
| 2002 | 710 | 7 883 | 5 168 | 2 715 | 11.1 | 7.3 | 3.8 | 1.5 | 4.7 |
| 2003 | 718 | 8 088 | 5 200 | 2 888 | 11.2 | 7.2 | 4.0 | 1.51 | 4.1 |
| 2004 | 728 | 8 309 | 5 225 | 3 084 | 11.2 | 7.1 | 4.2 | 1.52 | 3.5 |
| 2005 | 739 | 8 243 | 5 420 | 2 823 | 10.9 | 7.2 | 3.7 | 1.48 | 4.6 |
| 2006 | 751 | 8 731 | 5 127 | 3 604 | 11.3 | 6.6 | 4.7 | 1.52 | 3.1 |
| 2007 | 767 | 8 575 | 5 380 | 3 195 | 10.9 | 6.9 | 4.1 | 1.44 | 3.1 |
| 2008 | 787 | 9 205 | 5 194 | 4 011 | 11.6 | 6.5 | 5.1 | 1.48 | 3.5 |
| 2009 | 808 | 9 608 | 5 182 | 4 426 | 12.0 | 6.5 | 5.5 | 1.48 | 3.3 |
| 2010 | 829 | 9 801 | 5 103 | 4 698 | 11.7 | 6.1 | 5.6 | 1.44 | 3.2 |
| 2011 | 851 | 9 622 | 5 504 | 4 118 | 11.2 | 6.4 | 4.8 | 1.35 | 3.1 |
| 2012 | 865 | 10 151 | 5 665 | 4 486 | 11.8 | 6.6 | 5.2 | 1.39 | 3.5 |
| 2013 | 858 | 9 290 | 5 257 | 4 033 | 10.8 | 6.1 | 4.7 |
სიცოცხლის მოსალოდნელი ხანგრძლივობა დაბადებისას[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 2004/05 წწ შეფასება
- საერთო მოსახლეობა: 79.35 წელი
- მამაკაცები: 77.00 წელი
- ქალები: 81.7 წელი
ეთნიკური ჯგუფები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
| ეროვნული ჯგუფი |
1881 | 1891 | 1901 | 1911 | 1921 | 1931 | 1946 | 1960 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| რიცხვი | % | რიცხვი | % | რიცხვი | % | რიცხვი | % | რიცხვი | % | რიცხვი | % | რიცხვი | % | რიცხვი | % | |
| ბერძნები | 137 631 | 73.9 | 158,585 | 75.8 | 182 739 | 77.1 | 214,480 | 78.2 | 244 887 | 78.8 | 276 572 | 79.5 | 361 199 | 80.2 | 442 363 | 77.1 |
| თურქები | 45,458 | 24.4 | 47,926 | 22.9 | 51,309 | 21.6 | 56,428 | 20.6 | 61,339 | 19.7 | 64,238 | 18.5 | 80,548 | 17.9 | 104,333 | 18.2 |
| მარონიტები | 830 | 0.4 | 1,131 | 0.5 | 1,130 | 0.5 | 1,073 | 1,350 | 1,704 | 2,083 | 2,752 | |||||
| სხვა | 1,738 | 0.9 | 1.364 | 0.7 | 1,327 | 0.6 | 1,569 | 1,942 | 2,068 | 2,598 | 20,488 | |||||
| Total | 186,173 | 209,286 | 237,022 | 274,108 | 310,715 | 347,959 | 450,114 | 573,566 | ||||||||
1955-1960 წლებში 6 759 თურქმა 31 844 ბერძენმა დატოვა კვიპროსი.[11] 1961-1973 9 760 თურქმა და 39 192 ბერძენმა დატოვა კვიპროსი.[11] საერთო ჯამში, 1955-1973 წლებში 16 519 თურქი და 71 036 ბერძენი წავიდა კუნძულიდან.[11] ემიგრირებულ თურქთაგან მხოლოდ 290 გაემგზავრა თურქეთში.[11]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Eric Solsten, ed. Cyprus: A Country Study, Library of Congress, Washington, DC, 1991
- ↑ Cyprus Facts Worldpress.org-ზე. 29 თებერვალი, 2009
- ↑ Statistical Service of the Republic of Cyprus, DEMOGRAPHIC REPORT 2007[მკვდარი ბმული] (p. 12)
- ↑ კვიპროსის მთავრობის საიტი: ქალაქები და მოსახლეობა დაარქივებული 2011-06-07 საიტზე Wayback Machine. . 28 თებერვალი, 2009
- ↑ 5.0 5.1 Preliminary Results of the Census of Population, 2011 Preliminary Results of the Census of Population, 2011
- ↑ 6.0 6.1 TRNC General Population and Housing Unit Census 2006
- ↑ 7.0 7.1 Statistical Service of Cyprus: Population and Social Statistics დაარქივებული 2010-08-21 საიტზე Wayback Machine. , Main Results of the 2001 Census. Retrieved on 29 February 2009
- ↑ B.R. Mitchell. European historical statistics. 1750-1975.
- ↑ http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybsets/1948%20DYB.pdf United nations. Demographic Yearbook 1948
- ↑ 10.0 10.1 Statistical Service of Cyprus
- ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 Is the Turkish Cypriot population shrinking?: an overview of the ethno-demography of Cypus in the light of the preliminary results of the 2006 Turkish-Cypriot census, Mete Hatay, International Peace Research Institute, 2007, page 64