გრეგ სემენზა

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
გრეგ სემენზა
ინგლ. Gregg L. Semenza
დაბ. თარიღი 12 ივლისი, 1956(1956-07-12) (67 წლის)
დაბ. ადგილი Flushing
მოქალაქეობა  აშშ
საქმიანობა უნივერსიტეტის პროფესორი და ექიმი
მუშაობის ადგილი ჯონს ჰოპკინსის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი Perelman School of Medicine at the University of Pennsylvania, ჰარვარდის უნივერსიტეტი და დიუკის უნივერსიტეტი
სამეცნიერო ხარისხი ფილოსოფიის დოქტორი
ჯილდოები გაირდნერის ფონდის საერთაშორისო პრემია, ალბერტ ლასკერის პრემია ფუნდამენტური სამეცნიერო კვლევებისათვის[1] , Scientific Grand Prize of the Lefoulon-Delalande Fondation, Stanley J. Korsmeyer Award[2] , Scientific Grand Prize of the Lefoulon-Delalande Fondation, E. Mead Johnson Award, ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში[3] და მასრაის პრემია

გრეგ ლეონარდ სემენზა (დაიბადა1956 წლის 12 ივლისს) , ამერიკელი ნობელის პრემიის ლაურეატი, რომელიც არის ჯონს ჰოპკინსის მედიცინის სკოლაში გენეტიკური მედიცინის პროფესორი. ის ხელმძღვანელობს სისხლძარღვთა პროგრამას უჯრედების ინჟინერიის ინსტიტუტში. ის არის ალბერტ ლასკერის ჯილდოს 2016 წლის პრიზიორი ფუნდამენტური სამედიცინო კვლევებისთვის . იგი ცნობილია HIF-1– ის აღმოჩენით, რომელიც კიბოს უჯრედებს საშუალებას აძლევს ადაპტირდნენ ნაკლები ჟანგბადის მქონე გარემოში. მან გაიზიარა 2019 წლის ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში "აღმოჩენებისთვის, თუ როგორ გრძნობენ უჯრედები და ადაპტირდებიან ჟანგბადის ხელმისაწვდომობისას" უილიამ კელინთან და პიტერ რედკლიფთან .

ადრეული ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სემენზა დაიბადა 1956 წლის 12 ივნისს,[4] ქალაქ ფლეშინგში, ნიუ – იორკში; ის და მისი ოთხი ძმა აღიზარდნენ უესტჩესტერის ოლქში, ნიუ – იორკში .

განათლება და კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სემენზა გაიზარდა ნიუ – იორკის უესტჩესტერის ოლქში და სწავლობდა ვაშინგტონის ირვინგის საშუალო სკოლაში ტერითაუნში, ნიუ – იორკში. შემდეგ იგი დადიოდა სლიფი ჰოლოუს საშუალო სკოლაში, სადაც იყო ფეხბურთის ნაკრების საშუალო მცველი. სწავლა დაასრულა 1974 წელს. ჰარვარდის უნივერსიტეტში მან შეისწავლა სამედიცინო გენეტიკა. პენსილვანიის უნივერსიტეტის სადოქტორო ხარისხისთვის მან თანმიმდევრობით დაასახელა გენები, რომლებიც დაკავშირებულია რეცესიულ გენეტიკურ აშლილობასთან, ბეტა-თალასემიასთან.[5] სემენზამ შემდგომში დაასრულა პედიატრიის რეზიდენტურა დიუკის საუნივერსიტეტო საავადმყოფოში, ვიდრე სადოქტორო სწავლებას დაასრულებდა ჯონს ჰოპკინსის უნივერსიტეტში . სემენზა დოქტორის ხარისხის მიღების შემდეგ გახდა ჯონ ჰოპკინსის უჯრედული ინჟინერიის სისხლძარღვთა პროგრამის დამფუძნებელი დირექტორი.

კვლევა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ილუსტრაცია, თუ როგორ გრძნობენ უჯრედები და ადაპტირდებიან ჟანგბადის ხელმისაწვდომობისას

ჯონ ჰოპკინსის სადოქტორო პროგრამაზე სწავლისას, სემენზამ შეაფასა გენის გამოხატვა ტრანსგენურ ცხოველებში იმის დასადგენად, თუ რა გავლენა მოახდინა ამან ერითროპოეტინის (EPO) წარმოებაზე, რომელიც ცნობილია, როგორც სხეულის ჰიპოქსიაზე რეაგირების საშუალებების ნაწილი, ან სისხლში ჟანგბადის დაბალი დონის არსებობა.[6] სემენზამ დაადგინა გენური თანმიმდევრობა, რომელიც გამოხატავდა ჰიპოქსიის ინდუქციური ფაქტორების (HIF) ცილებს. სემენზას მუშაობამ აჩვენა, რომ HIF ცილები ორი ნაწილისგან შედგებოდა; HIF-1β, უმეტეს პირობებში სტაბილური ბაზაა, და HIF-1α, რომელიც გაუარესდა ჟანგბადის ნომინალური დონის არსებობის დროს. HIF-1α შემდგომში აღმოაჩინეს EPO წარმოების პროცესისთვის. სემენზამ შემდგომში დაადგინა, რომ HIF-1α -ს ჭარბმა წარმოებამ შეიძლება გამოიწვიოს კიბო სხვა ორგანოებში.

სემენზას კვლევა გადაიკვეთა უილიამ კელინისა და პიტერ რედკლიფის კვლევებთან, უჯრედებში ჟანგბადის გამოვლენის მექანიზმის დადგენის შესახებ და იმაზე, თუ როგორ რეგულირდება EPO-ს წარმოება HIF-ით და სხვა ფაქტორებით. ამან გამოიწვია მედიკამენტების შემუშავება, რაც ხელს უწყობს ამ პროცესების რეგულირებას ანემიის და თირკმლების უკმარისობის მქონე პაციენტებისთვის.[7]

პირადი ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სემენზა დაქორწინდა ლაურა სემენზაზე, რომელიც ამჟამად მუშაობს ერთ-ერთი უნივერსიტეტში გენოტიპირებაზე.[8]

ჯილდოები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • 1989: ლუსილი მარკის სახელობის ჯილდო ბიომედიურ მეცნიერებაში [9]
  • 1995 წელი: ამერიკული საზოგადოების კლინიკური გამოძიების არჩეული წევრი [10]
  • 2000: ე. მიდ ჯონსონის ჯილდო პედიატრიული კვლევებისთვის, პედიატრიული კვლევების საზოგადოება [11]
  • 2008 წ: აირჩიეს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრად [12]
  • 2008 წ: აირჩიეს ამერიკის ექიმთა ასოციაციის წევრად [9][13]
  • 2010: ფონდ გაიდნერის საერთაშორისო ჯილდო [14]
  • 2012: აირჩიეს მედიცინის ინსტიტუტში [15]
  • 2012: ფონდის ლეფულონ-დელალანდის სამეცნიერო გრან-პრი.[16]
  • 2012: სტენლი ჯ. კორსმერის ჯილდო, კლინიკური გამოძიების ამერიკული საზოგადოება [17]
  • 2014: უილის პრემია [18]
  • 2016: ალბერტ ლასკერის ჯილდო ფუნდამენტური სამედიცინო კვლევებისთვის ( უილიამ კელინთან და პიტერ რედკლიფთან ერთად) [6][19]
  • 2019: ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში ( უილიამ კელინთან და პიტერ რედკლიფთან ერთად ), მიენიჭა ნობელის პრემია კომიტეტის მიერ "მათი აღმოჩენებისთვის, თუ როგორ გრძნობენ უჯრედები და ადაპტირდებიან ჟანგბადის ხელმისაწვდომობისას".[20][21][22]

ცნობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ https://laskerfoundation.org/award/basic/
  2. ↑ The Stanley J. Korsmeyer Award
  3. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2019 — Nobel Foundation, 2019.
  4. ↑ Gregg L. Semenza: Facts. ციტირების თარიღი: October 9, 2019.
  5. ↑ Johns Hopkins geneticist Gregg Semenza wins Lasker Award for insights into how cells sense oxygen (September 13, 2016).
  6. ↑ 6.0 6.1 „William Kaelin, Peter Ratcliffe, and Gregg Semenza receive the 2016 Albert Lasker Basic Medical Research Award“. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  7. ↑ Ledford, Heidi; Callaway, Ewen (October 7, 2019). „Biologists who decoded how cells sense oxygen win medicine Nobel“. Nature. 574 (7777): 161–162. doi:10.1038/d41586-019-02963-0. PMID 31595071.
  8. ↑ „Profile of Gregg L. Semenza“. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  9. ↑ 9.0 9.1 Gregg L. Semenza, M.D., Ph.D.. Johns Hopkins Medicine. ციტირების თარიღი: October 8, 2019.
  10. ↑ Gregg L. Semenza, MD, PhD. ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  11. ↑ E. Mead Johnson Award in Pediatric Research. ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  12. ↑ 72 New Members Chosen By Academy. ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  13. ↑ 2008 Elected Members. Association of American Physicians (December 20, 2019). ციტირების თარიღი: October 8, 2019.
  14. ↑ Nobel Prize in Physiology or Medicine awarded to 2010 Gairdner Laureates (October 7, 2019). ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  15. ↑ Two NAM Members Receive Albert Lasker Basic Medical Research Award. ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  16. ↑ „Gregg L. Semenza“. April 21, 2015. ციტირების თარიღი: December 12, 2017.
  17. ↑ The 2012 Stanley J. Korsmeyer Award: William G. Kaelin, Jr., MD, and Gregg L. Semenza, MD, PhD. დაარქივებულია ორიგინალიდან — აგვისტო 15, 2017. ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  18. ↑ Wiley: The 13th Annual Wiley Prize in Biomedical Sciences Awarded for Advancements in Oxygen Sensing Systems. ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  19. ↑ Foundation. Oxygen sensing – an essential process for survival. ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  20. ↑ ცარიელი დამოწმება (დახმარება)
  21. ↑ Gallagher (October 7, 2019). „How cells sense oxygen wins Nobel prize“. ციტირების თარიღი: October 7, 2019.
  22. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2019. ციტირების თარიღი: October 8, 2019.

გარე ბმულები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ხ • გ • რ
1901–1925

ემილ ადოლფ ბერინგი (1901) • რონალდ როსი (1902) • ნილს რიუბერგ ფინზენი (1903) • ივანე პავლოვი (1904) • რობერტ კოხი (1905) • კამილო გოლჯი / სანტიაგო რამონ-ი-კახალი (1906) • შარლ ლუი ალფონს ლავერანი (1907) • ილია მეჩნიკოვი / პაულ ერლიხი(1908) • თეოდორ კოხერი (1909) • ალბრეხტ კოსელი (1910) • ალვარ გულსტრანდი (1911) • ალექსის კარელი (1912) • შარლ რიშე (1913) • რობერტ ბარანი (1914) • ჟიულ ბორდე (1919) • ავგუსტ კროგი (1920) • არჩიბალდ ჰილი / ოტო ფრიც მაიერჰოფი (1922) • ფრედერიკ ბანტინგი / ჯონ მაკლაუდი (1923) • ვილემ ეინტჰოვენი (1924)

1926–1950

იოჰანეს ფიბიგერი (1926) • იულიუს ვაგნერ-იაურეგი (1927) • შარლ ნიკოლი (1928) • კრისტიან ეიკმანი / ფრედერიკ ჰოპკინზი (1929) • კარლ ლანდშტაინერი (1930) • ოტო ჰაინრიხ ვარბურგი (1931) • ჩარლზ სკოტ შერინგტონი / ედგარ ადრიანი (1932) • ტომას ჰანტ მორგანი (1933) • ჯორჯ უიპლი / ჯორჯ მაინოტი / უილიამ პარი მერფი (1934) • ჰანს შპემანი (1935) • ჰენრი ჰალიტ დეილი / ოტო ლევი(1936) • ალბერტ სენტ-დიერდი (1937) • კორნეი ჰეიმანსი (1938) • გერჰარდ დომაგკი (1939) • ჰენრიკ დამი / ედუარდ ადელბერტ დოიზი (1943) • ჯოზეფ ერლანგერი / ჰერბერტ სპენსერ გასერი (1944) • ალექსანდერ ფლემინგი / ერნსტ ჩეინი / ჰაუარდ ფლორი (1945) • ჰერმან ჯოზეფ მალერი (1946) • კარლ ფერდინანდ კორი / გერტი კორი / ბერნარდო ალბერტო უსაი (1947) • პაულ ჰერმან მიულერი (1948) • ვალტერ რუდოლფ ჰესი / ანტონიუ ეგაშ მონიში (1949) • ედუარდ კელვინ კენდალი / ტადეუშ რაიხშტაინი / ფილიპ შოუოლტერ ჰენჩი(1950)

1951–1975

მაქს ტეილერი (1951) • ზელმან ვაქსმანი (1952) • ჰანს ადოლფ კრებსი / ფრიც ალბერტ ლიპმანი(1953) • ჯონ ფრანკლინ ენდერსი / თომას ჰაკლ უელერი / ფრედერიკ ჩეპმენ რობინსი (1954) • ჰუგო თეორელი (1955) • ანდრე ფრედერიკ კუნანი / ვერნერ ფორსმანი / დიკინსონ რიჩარდსი (1956) • დანიელე ბოვე (1957) • ჯორჯ უელს ბიდლი / ედუარდ ტეიტემი / ჯოშუა ლედერბერგი (1958) • სევერო ოჩოა / ართურ კორნბერგი (1959) • ფრენკ ბერნეტი / პიტერ მედავარი (1960) • დიორდ ფონ ბეკეში (1961) • ფრენსის კრიკი / ჯეიმს უოტსონი / მორის უილკინსი (1962) • ენდრიუ ფილდინგ ჰაქსლი / ალან ჰოჯკინი / ჯონ კერიუ ექლსი (1963) • კონრად ემილ ბლოხი / ფეოდორ ფელიქს კონრად ლინენი (1964) • ფრანსუა ჟაკობი / ანდრე ლვოვი / ჟაკ ლუსიენ მონო (1965) • ფრენსის პეიტონ როუსი / ჩარლზ ბრენტონ ჰაგინზი (1966) • რაგნარ გრანიტი / ჰოლდენ კეფენ ჰარტლაინი / ჯორჯ უოლდი (1967) • რობერტ ჰოლი / ჰარ გობინდ კორანა / მარშალ ნირენბერგი (1968) • მაქს დელბრიუკი / ალფრედ ჰერში / სალვადორ ლურია (1969) • ბერნარდ კაცი / ულფ ფონ ეილერი / ჯულიუს აქსელროდი (1970) • ერლ საზერლენდი (1971) • ჯერალდ ედელმანი / როდნი პორტერი (1972) • კარლ ფონ ფრიში / კონრად ლორენცი / ნიკოლას ტინბერგენი (1973) • ალბერ კლოდი / კრისტიან დე დიუვი / ჯორჯ პალადე (1974) • დეივიდ ბალტიმორი / რენატო დულბეკო / ჰაუარდ მარტინ ტემინი (1975)

1976–2000

ბარუხ ბლამბერგი / დანიელ კარლტონ გაიდუზეკი (1976) • როჟე გიიმენი / ენდრიუ შალი / როზალინ სამსენ იალოუ (1977) • ვერნერ არბერი / დანიელ ნატანსი / ჰამილტონ სმიტი (1978) • ალან კორმაკი / გოდფრი ჰაუნსფილდი (1979) • ბარუხ ბენასერაფი / ჯორჯ სნეპი / ჟან დოსე (1980) • როჯერ სპერი / დეივიდ ჰიუბელი / ტორსტენ ვიზელი(1981) • სუნე ბერგსტრიომი / ბენგტ სამუელსონი / ჯონ ვეინი (1982) • ბარბარა მაკ-კლინტოკი (1983) • ნილს ერნე / გეორგ კიოლერი / სეზარ მილშტეინი (1984) • მაიკლ სტიუარტ ბრაუნი / ჯოზეფ ლეონარდ გოლდშტეინი (1985) • სტენლი კოენი / რიტა ლევი-მონტალჩინი (1986) • სუძუმი ტონეგავა (1987) • ჯეიმს ბლეკი / გერტრუდა ელაიონი / ჯორჯ ჰიტჩინგსი (1988) • ჯონ მაიკლ ბიშოპი / ჰაროლდ ვარმუსი (1989) • ჯოზეფ მიურეი / ედვარდ დონალ ტომასი (1990) • ერვინ ნეერი / ბერტ საკმანი (1991) • ედმონდ ფიშერი / ედვინ კრებსი (1992) • რიჩარდ ჯონ რობერტსი / ფილიპ შარპი (1993) • ალფრედ გილმანი / მარტინ როდბელი (1994) • ედვარდ ლიუისი / ერიკ ვიშაუსი/ კრისტიანა ნიუსლიაინ-ფოლჰარდი (1995) • პიტერ დოერტი / როლფ ცინკერნაგელი (1996) • სტენლი პრუზინერი (1997) • რობერტ ფერჩგოტი / ლუის იგნარო / ფერიდ მურადი (1998) • გიუნტერ ბლობერი (1999) • არვიდ კარლსონი / პოლ გრინგარდი / ერიკ კენდელი (2000)

2001–დღემდე

ლელანდ ჰარტველი / ტიმოტი ჰანტი / პოლ ნერსი (2001) • სიდნეი ბრენერი / ჯონ სალსტონი / რობერტ ჰორვიცი (2002) • პოლ ლოტერბური / პიტერ მენსფილდი (2003) • რიჩარდ ექსელი / ლინდა ბაკი (2004) • ბარი მარშალი / რობინ უორნი (2005) • ენდრიუ ფაიერი / კრეიგ მელო (2006) • მარიო კაპეკი / მარტინ ევანსი / ოლივერ სმიტისი (2007) • ლიუკ მონტანიე / ფრანსუაზა ბარე-სინუსი / ჰარალდ ცურ ჰაუზენი (2008) • ელიზაბეთ ბლეკბიორნი / კეროლ გრეიდერი / ჯეკ შოსტაკი (2009) • რობერტ ჯეფრი ედვარდსი (2010) • ბრუს ბეტლერი / ჟიულ ჰოფმანი / რალფ შტეინმანი (2011) • სინია იამანაკა / ჯონ გურდონი (2012) • ჯეიმზ როტმანი / რენდი შეკმანი / თომას კრისტიან ზიუდჰოფი (2013) • ჯონ ო’კიფი / მეი-ბრიტ მოსერი / ედვარდ მოსერი (2014) • უილიამ კემპბელი / სატოსი ომურა / ტუ იუიუ (2015) • იოსინორი ოსუმი (2016) • ჯეფრი ჰოლი / მაიკლ როსბაში / მაიკლ იანგი (2017) • ჯეიმზ ელისონი / ტასუკუ ჰონჯო (2018) • უილიამ კელინი / გრეგ სემენზა / პიტერ რედკლიფი (2019) • ჰარვი ჯეიმზ ალტერი / ჩარლზ რაისი / მაიკლ ჰოუტონი (2020) • დევიდ ჯულიუსი / არდემ პატაპუტიანი (2021) • ალენ ასპე / ჯონ კლაუზერი / ანტონ ცაილინგერი (2022) • კატალინ კარიკო / დრიუ ვაისმანი (2023)

ხ • გ • რ
← 2019 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=გრეგ_სემენზა&oldid=4545556“-დან