პალინკა

უნგრული გარგარის პალინკა

პალინკა — ტრადიციული ხილის სპირტი (ან ხილის კონიაკი ) ცენტრალურ ევროპაში, წარმოშობით უნგრეთიდან, რომელიც ცნობილია რამდენიმე სახელით და გამოიგონეს შუა საუკუნეებში. ევროკავშირის მიერ დაცული, როგორც გეოგრაფიული აღნიშვნის მქონე სასმელი, რომლის გამოხდა, მომწიფება და ჩამოსხმა ხდება უნგრეთში და მის მსგავს გარგარის ალკოჰოლურ სასმელებს ავსტრიის ოთხი პროვინციიდან შეიძლება ეწოდოს „pálinka“, ხოლო „Tótpálinka“ ეხება ხორბლისგან დამზადებულ სასმელს. მიუხედავად იმისა, რომ პალინკას შეიძლება ამზადებდნენ ნებისმიერი ადგილობრივი ხილისგან, მათ შორის ყველაზე გავრცელებულია ქლიავი, გარგარი, ვაშლი, მსხალი და ალუბალი.

მსგავსი პროდუქტები არსებობს ჩეხეთში, პოლონეთსა და [[სლოვაკეთი|სლოვაკეთში,] რომლებიც] ცნობილია როგორც პალენკა, აგრეთვე რუმინეთში Pălincă .

ეტიმოლოგია

სიტყვები pálinka (უნგრულ ენაზე), pálenka (დასავლეთ სლავური) და pălincă (რუმინული) მომდინარეობს სლავური პალიტისგან, რაც ნიშნავს „დაწვას, გამოხდას“. უნგრულ ენაზე გამოიყენება სიტყვა Tótpálinka (სიტყვასიტყვით 'Slavic pálinka') ხორბლისგან მიღებული ალკოჰოლური სასმელების აღმნიშვნელად.

ისტორია

უნგრული სპირტის შესახებ პირველი ცნობები XIV საუკუნისაა (1332 წ.). მას უწოდებენ Aqua vitae reginae Hungariae, ეს ეხებოდა უნგრეთის მეფის კარლ I-ის მეუღლის აქუა ვიტას. ეს სპირტი ალბათ როზმარინთან შერეული ალკოჰოლური სასმელი იყო და მედიცინაში გამოიყენებოდა, რადგან მეფეც და დედოფალიც იატნჯებოდნენ ართრიტით .

უნგრული პალინკას ბოთლი

XIX საუკუნეში ლუდის ქარხნები და პალინკას დისტილერიები მუშაობდნენ ტანდემში. პალინკა დისტილაცია მიწის მესაკუთრეთა უფლება იყო და შემოიღეს კანონები, რომელთა მიხედვითაც, გლეხებს სახლში პალინკა არ უნდა გაეკეთებინათ. აკრძალეს ხორბლის გამოყენება, ხოლო რელიგიური დღესასწაულების დროს დისტილაცია აიკრძალა. ამის მიუხედავად, ეკლესია კვლავ ახორციელებდა ალკოჰოლის წარმოებას. ჩანაწერების თანახმად, ჰისის ოლქის ბერები ლუდს ხარშავდნენ და პალინკას ხდიდნენ 1715 წელს. ებრაელი გამსესხებლებისა და ბიზნესმენების როლი გაიზარდა ალკოჰოლის წარმოებით, ხოლო წმინდა მიქაელი დისტილაციის მფარველად დაინიშნა. ამ პერიოდში დაიწყო ამ თემაზე სახელმძღვანელოებისა და პუბლიკაციების გამოჩენა. სახლის უკანონო გამოხდა პოპულარული გახდა XVIII საუკუნეში, როდესაც გლეხების ლუდსახარშები დაიხურა.

1799 წლიდან პალინკასა და ლიქიორის უფრო მასშტაბურმა წარმოებამ გამოიწვია სახელმძღვანელო მითითებების შედგენა დისტილაციისთვის, ხოლო მიწის მესაკუთრეთათვის მინიჭებული პრიორიტეტული უფლებები გახდა კანონი. შემოიღეს გადასახადი პალინკას წარმოებაზე და 1850 წლისთვის დისტილაცია სახელმწიფო მონოპოლია გახდა. 1920 წელს უნგრეთში 260 პალინკას დისტილერი იყო, ეს მაჩვენებელი 1970 წელს 1,070-მდე გაიზარდა, სანამ 1982 წელს 815-მდე დაეცა. იმავდროულად, შემოიღეს სხვადასხვა კანონები წარმოების შეზღუდვის შესახებ, მათ შორის აკრძალვებიც უნგრეთის საბჭოთა რესპუბლიკაში 1919 წელს და წარმოების 50-50-ზე გაყოფა სახელმწიფოსთან 1952-1970 წლებში.

მოხმარება

ტიტას ფორმის ჭიქა

პალინკა უნდა მიირთვათ 18- 23 გრადუსიანი ტემპერატურით, საათზე რადგან სწორედ ამ ტემპერატურაზე შეიძლება საუკეთესოდ დატკბეს ხილის მშვენიერი სუნითა და გემოთი. თუ ძალიან ცივად მიირთვით, სუნის და გემოს შეფასება ძნელი იქნება.

ჭიქის ფორმა, რომელიც გამოიყენება პალინკას დასალევად, გავლენას ახდენს სმის გამოცდილებაზე. იდეალურ მინას ფართო ქვედა წანლი და ვიწრო პირი აქვს, ანუ ტიტას ფორმის.

ლიტერატურა

• Farnadi, Éva (ed.): Hagyományok, ízek, régiók, Alföldi Nyomda, 2000 (ISBN 9632129539)

რესურსები ინტერნეტში

• The History of Pálinka A site dedicated for the beverage (in English)
• palinka.lap.hu A site with a collection of links about Pálinka
• A description of the palinka with protected designation of origin (in Hungarian)