მთავარი გვერდი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

რჩეული სტატია

დიდი აფეთქებადაკვირვებადი სამყაროს ყველაზე მიღებული კოსმოლოგიური მოდელი მისი არსებობის უადრესი პერიოდებიდან შემდგომი ევოლუციის ჩათვლით. მოდელი აღწერს, თუ როგორ გაფართოვდა სამყარო მაღალი სიმკვირივისა და ტემპერატურის საწყისი მდგომარეობიდან და გვთავაზობს დაკვირვებადი ფენომენების ფართო სპექტრის, მათ შორის, მსუბუქი ელემენტების გავრცელების, კოსმოსური მიკროტალღური ფონის (CMB) და სამყაროს ფართომასშტაბიანი სტრუქტურის ახსნას. მნიშვნელოვანია, რომ დიდი აფეთქების თეორია თანხვედრაშია ჰაბლი–ლემეტრის კანონთან — რაც უფრო შორს არიან გალაქტიკები დედამიწიდან, მით უფრო სწრაფად შორდებიან ისინი პლანეტას. თეორია, ფიზიკის დადგენილი კანონების გამოყენებით, ახდენს ამ დაკვირვების ექსტრაპოლაციას უკან დროში. ეს შედეგად იძლევა კოსმოსის ზრდად კონცენტრაციას, რასაც წინ უძღოდა გრავიტაციული სინგულარობა, რომელშიც დროისა და სივრცის ცნებები მნიშვნელობას კარგავს (ე.წ. „დიდი აფეთქების“ სინგულარობა). სამყაროს გაფართოების სიჩქარის დეტალური გამოთვლების თანახმად, აღნიშნულ სინგულარობას ადგილი ჰქონდა დაახლოებით 13.8 მილიარდი წლის წინ, რაც, შესაბამისად, სამყაროს ასაკს წარმოადგენს. საწყისი გაფართოების (იგივე „დიდი აფეთქების“) შემდეგ სამყარო საკმარისად გაგრილდა, რათა შესაძლებელი გამხდარიყო სუბატომური ნაწილაკების, მოგვიანებით კი, ატომების წარმოქმნა. ამ პირველადი ელემენტების (წყალბადის, შედარებით მცირე რაოდენობით კი ჰელიუმის და ლითიუმის) გიგანტური ღრუბლები, მოგვიანებით, გრავიტაციის ძალით, შეიკუმშა ადრეულ ვარსკვლავებად და გალაქტიკებად, რომელთა შთამომავლებზე დაკვირვება დღესაც შესაძლებელია.

დღის სტატია

პეტრე I
პეტრე I

პეტრე I დიდი (რუს.: Пётр I Великий; საკუთარ თავს ეძახდა გერმანულად პეტერ — Пeтeрь) (დ. 9 ივნისი, 1672, მოსკოვი — გ. 8 თებერვალი, 1725, სანქტ-პეტერბურგი) — რუსეთის ცარი 1682-1721 და იმპერატორი 1721-1725 წლებში.

პეტრე დაიბადა 1672 წელს მოსკოვში, კრემლში. იგი რუსეთის მეფის ალექსეი I-ს მე-12 შვილი იყო. დედამისი ნატალია ნარიშკინა ალექსეის მეორე ცოლი იყო. მამისა და უფროსი ძმის, ცარ თედორე III-ის სიკვდილის შემდეგ პატარა პეტრე ძალაუფლებისთვის მებრძოლ ბოიართა ორი დაჯგუფების ბრძოლის ცენტრში აღმოჩნდა. ერთი მხრივ მილოსლავსკები - ცარ ალექსეის პირველი ცოლის სანათესაო და მეორე მხრივ ნარიშკინები - პეტრეს დედის ნატალიას გვარეულობა სამეფო ტახტზე თავიანთი კანდიდატის დასმისათვის იბრძოდნენ.

დღის სურათი

პარიზის XVI ოლქის ხედი
პარიზის XVI ოლქის ხედი
პარიზის XVI ოლქის ხედი

სიახლეები

საქართველოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები

მიმდინარე: რუსეთის შეჭრა უკრაინაში; ისრაელ-ჰამასის ომი.


7 მაისი — ამ დღეს...

  • 558 : კონსტატინოპოლში აია-სოფიას გუმბათი ჩამოინგრა. იუსტინიანე I-ის ბრძანებით დაუყოვნებლივ იწყებენ მის მშენებლობას.

  • 1348 : პრაღის უნივერსიტეტი დაფუძნდა.
  • 1429 : ჟან დ’არკი ორლეანის ალყას ასრულებს. გამარჯვება გადამწყვეტი გახდა ასწლიანი ომისთვის.
  • 1516 : ჩრდილოეთ ამერიკაში დაწესდა ინკვიზიცია.
  • 1824 : ბეთჰოვენის მეცხრე სიმფონიის პრემიერა გაიმართა ვენაში, ავსტრია.
  • 1832 : ლონდონის ხელშეკრულებით საბერძნეთი დამოუკიდებლად ცნეს. მის მეფედ აირჩიეს ბავარიის პრინცი ოტო ვიტელსბახელი.
  • 1920 : მოსკოვის ხელშეკრულება: საბჭოთა რუსეთმა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა ცნო.
  • 1946 : დაარსდა ელექტროტექნიკური კომპანია Sony.
  • 1948 : ჰააგის კონგრესზე დაარსდა ევროპის საბჭო.
  • 1999 : პაპი იოანე პავლე II რუმინეთში ჩადის, რითაც პირველი პაპი გახდა, რომელმაც აღმოსავლეთ მართლმადიდებლური ქვეყანა მოინახულა დიდი სქიზმის შემდეგ (1054).
  • 2007 : ნასას განცხადებით აღმოჩენილია SN 2006gy, ზეახალი ვარსკვლავი ისტორიაში დღემდე დაფიქსირებული უდიდესი აბსოლუტური სიკაშკაშით.
  • იცით თუ არა, რომ?

    ვიკიპედიის ახალი მასალებიდან:
    უილიამ პიტი
    უილიამ პიტი

    თარგი:მთავარი გვერდის ინტერვიკი