სოლკოტას მღვიმე
| სოლკოტას მღვიმე | |
|---|---|
| |
| კოორდინატები: 42°23′22″ ჩ. გ. 42°37′03″ ა. გ. / 42.389556° ჩ. გ. 42.617639° ა. გ. | |
| ქვეყანა |  საქართველო
|
| ტერიტორიული ერთეული | წყალტუბოს მუნიციპალიტეტი |
| აბსოლუტური სიმაღლე | 373 მ |
| სიგრძე | 210 მ |
| სიღრმე | 32 მ |
| ამგებელი ქანები | კირქვა |
  | |
 | |
სოლკოტას მღვიმე — კარსტული მღვიმე საქართველოში, სოფელ ყუმისთავიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით 1,5 კმ-ზე, წყალტუბოს მუნიციპალიტეტში. მდებარეობს წყალტუბოს მასივზე, ფოთლოვან ტყეში, ზღვის დონიდან 373 მ სიმაღლეზე.[1] მღვიმე მეჩხერ ტყეში მდებარე ძაბრის ფსკერზე შენიღბული შესასვლელით იხსნება. ძაბრის დიდი ღერძი ორიენტირებულია 45°-ის მიმართულებით. მისი სიგრძე 10 მ, მოკლე ღერძის სიგრძე 8 მ-ია, ძაბრის სიღრმე 8 მ.[2]
სოლკოტას მღვიმე იწყება 5 მ სიგანისა და 2 მ სიმაღლის შესასვლელით. მკვეთრად დახრილი დერეფნის მიღმა მღვიმე 10–15 მ-მდე ფართოვდება და 25–30 მ სიგანის ჰორიზონტულ ფსკერიან დარბაზში გადადის, ჭერის სიმაღლე 20–25 მ აღწევს. სოლკოტას მღვიმის ჯამური სიგრძეა 210 მ, სიღრმე 32 მ, საშუალო სიგანე 15 მ, საშუალო სიღრმე 8,5 მ. ფართობი 3250 მ², მოცულობა 27600 მ³. განვითარებულია ზედაჰოტრივულ-ქვედაბარემულ მასიურ და სქელშრეებრივ ურგონული ფაციესის კირქვებში. შესასვლელთან შრეები დაქანებულია ჩდ 290–300° აზიმუტითა და 10–15° კუთხით.[3]
სიღრუეში განვითარებული ნაპრალები ერთიანდებიან ორ მკვეთრად გამოხატულ სისტემად: განედური მიმართების ვერტიკალური, ციცაბოდ ვარდნილი ნაპრალები და 10°-ით აღმოსავლეთით გადახრილი სუბმერიდიანული, დიასტრომის განფენის თანხვდენილი ნაპრალები. წყალტუბოს მასივის სხვა მღვიმეებისგან განსხვავებით, სოლკოტას მღვიმეში შრეების ვარდნის საწინააღმდეგოდ დახრილია შესასვლელიდან დაახლოებით 150 მ-მდე, შემდგომ 30 მ-ის მანძილზე ჰორიზონტულია, ხოლო დანარჩენი ნაწილი აღმავალი და ემთხვევა ქანების დაქანების მიმართულებას.[2]
მღვიმის განიკვეთი სამკუთხოვანია, ჭერი უსწორმასწორო, სართულიანობა არ გააჩნია. სოლკოტას მღვიმე წარმოადგენს ძველი, ფრეატული წყაროს გამოსავალს, რაზეც მისი გასწვრივი ჭრილი მიგვანიშნებს: მღვიმის ქანობის დიდი ნაწილის დახრა შრეების დაქანების საწინააღმდეგოდ შესაძლებელია განვითარებულიყო მხოლოდ ფრეატული წყლების მოქმედების შედეგად, ხოლო თვით წყლის ნაკადი შემოდიოდა მღვიმის ბოლო ნაწილიდან და სწორედ ამიტომაც მღვიმე ბოლო მონაკვეთში ქანების შრეების წოლის თანხვედრილია. ამაზევე, მეტყველებს ზოგიერთი მორფოლოგიური თავისებურება, კერძოდ, ჭერზე წარმოშობილი ელიფსოიდური ფორმის ჩაღრმავებები. იკითხება ამ ელიფსური ღრმულების დიდი ღერძის ორიენტირების დამთხვევა ვერტიკალურ ან ციცაბოდ დახრილი ნაპრალის მიმართულებასთან. ამის მაგალითია მღვიმეში შესასვლელიდან 90-ე მ-ზე ჭერზე გაჩენილი დაახლოებით 1 მ-ის სიღრმის ზევით დახშული და ქვევით გახსნილი ცილინდრული სიღრუეები, ეგრეთ წოდებული „პაპის ტიარები“, რომელთა წარმოშობაც შერევის კოროზიასთანაა დაკავშირებული.[3]
სოლკოტას მღვიმეში ქიმიური ნალექებიდან გვხვდება სტალაქტიტები, სტალაგმიტები. ყურადღებას იპყრობს ნაღვენთების განსაკუთრებით დიდი ზომები. ჭერიდან სიმძიმის ძალით მოწყვეტილი სტალაქტიტის გარშემოწერილობა 5 მ-ს უდრის. ამ ზომის სტალაქტიტი იშვიათია ევროპაში. შესასვლელიდან 160 მ სიგრძეზე ფსკერიდან აღმართულია 8 მ სიმაღლის სტალაგმიტი, რომლის გარშემოწერილობა ძირთან 8,5 მ-ია, შუაში კი 4,5 მ. ჩასასვლელი მონაკვეთის დაღმავალი ხასიათის გამო ჰაერის ტემპერატურა ჩასასვლელიდან 10–15 მ სიმაღლეზე 20,5°C-დან 11,0°C-მდე ეცემა; მღვიმის ფსკერზე ჰიფსომეტრიულად ყველაზე დაბალ უბანში ჰაერის ტემპერატურა 10,5°-ია. მღვიმე მშრალია. შეინიშნება დროებითი ნაკადების მოქმედების კვლები. „თიხიანი დარბაზის“ ეროზიულ ჭრილში აღმოჩენილია მღვიმური დათვის ძვლები.[4]
სოლკოტას მღვიმის ფსკერი, განსაკუთრებით შუა მონაკვეთი, დაფარულია წვრილმარცვლოვანი, კოლმატაციური თიხის სქელი ფენით. შემოსასვლელთან ნაზვავში ზოგიერთი ლოდის სიგრძე 10 მ-მდეა, ხოლო სიგანე 3 მ. გვირაბის ბოლოში ფსკერი დაფარულია მცირე ზომის თიხის გურებით, ზოგიერთი მათგანი წყლითაა სავსე. ამჟამად მღვიმეში ნაკადი არ გაედინება. შუა წელში ადგილი აქვს ინტენსიურ წვეთვას, გვხვდება კონდენსაციის კერები.[3]
სოლკოტას მღვიმე ბუნების ძეგლია. ყველაზე ახლომდებარე მსხვილი დასახლებული პუნქტია ქალაქი წყალტუბო. თბილისიდან წყალტუბო დაშორებულია 257 კმ-ით; ქალაქი წყალტუბო — სოფელი ყუმისთავი 7,5 კმ; ხანგრძლივობა 10 წთ; სოფელი ყუმისთავი — სოლკოტას მღვიმის ბუნების ძეგლი — 2,3 კმ, ხანგრძლივობა 15 წთ.[5]
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ კუკური წიქარიშვილი. საქართველოს კარსტული მღვიმეები, თბ., 2013, გვ. 96
- ↑ 2.0 2.1 ავტორთა კოლექტივი. წყალტუბოს მღვიმური სისტემა, თბ., 2009, გვ. 37–40
- ↑ 3.0 3.1 3.2 ომარ ლანჩავა, კუკური წიქარიშვილი. წყალტუბოს (პრომეთეს) მღვიმური სისტემა, თბ., 2016, გვ. 59–61
- ↑ ზ. ტატაშიძე, კ. წიქარიშვილი, ჯ. ჯიშკარიანი. საქართველოს კარსტული მღვიმეების კადასტრი, თბ., 2009
- ↑ დაცული ტერიტორიების სააგენტო | სოლკოტას მღვიმის ბუნების ძეგლი