ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია
ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია Noxçiyn Paçẋalq Noxçiyçö Нохчийн Пачхьалкх Нохчийчоь Чеченская Республика Ичкерия ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
დევიზი: „თავისუფლება ან სიკვდილი“ | ||||||
ჰიმნი: „თავისუფლება ან სიკვდილი“ |
||||||
|
||||||
დედაქალაქი (და უდიდესი ქალაქი) | გროზნო | |||||
ოფიციალური ენა | ჩეჩნური | |||||
მთავრობა | ||||||
- | პრეზიდენტი | დოკუ უმაროვი | ||||
- | პრ. მინისტრი | ახმედ ზაკაევი | ||||
ფართობი | ||||||
- | სულ | 15 300−15 600[1] კმ2 | ||||
მოსახლეობა | ||||||
- | 2002 შეფასებით | 1,103,686 | ||||
- | სიმჭიდროვე | 72.1 კაცი/კმ2 | ||||
ვალუტა | რუსული რუბლი ჩეჩნური ნახარი |
ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია (ჩეჩნ. Noxçiyn Paçẋalq Noxçiyçö, Нохчийн Пачхьалкх Нохчийчоь) — არაღიარებული, გამოყოფილი ჩეჩნეთის სახელმწიფო.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დურძუკნი, ანუ დღევანდელი ჩეჩნები უხსოვარი დროიდან სახლობენ კავკასიაში. ანთროპოლოგიურად ისინი განეკუთვნებიან იბერიულ-კავკასიური მოდგმის (რასის) ხალხთა ჯგუფს, რომლებიც წარმოადგენენ კავკასიის ავტოქტონურ (ძირითად) მოსახლეობას.
- 1991 წლის 27 ოქტომბერს ჩეჩნეთ-ინგუშეთის პრეზიდენტად არჩეულ იქნა ჯოხარ დუდაევი.
- 1991 წლის 1 ნოემბერს ჯოხარ დუდაევმა გამოაცხადა ჩეჩნეთ-ინგუშეთის დამოუკიდებლობა.[2]
- 1991 წლის 2 ნოემბერს რსფსრ-ს სახალხო დეპუტატთა ყრილობამ ჩეჩენი რუსლან ხასბულატოვის ხელმძღვანელობით ჩეჩნეთ-ინგუშეთის არჩევნები უკანონოდ ცნო.[3]
- 1991 წლის 7 ნოემბერს რუსეთის პრეზიდენტმა ბორის ელცინმა ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ტერიტორიაზე საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა და იქ შინაგან საქმეთა სამინისტროს ქვედანაყოფები გააგზავნა, თუმცა ისინი ხანკალას აეროპორტში ჩამოფრენისთანავე დააკავეს ჩეჩნეთის ეროვნული გვარდიის წევრებმა და ავტობუსებით ჩეჩნეთის საზღვრები დაატოვებინეს.[4]
- 1991 წლის 11 ნოემბერს რუსეთის უზენაესმა საბჭომ გააუქმა პრეზიდენტის გამოცხადებული საგანგებო მდგომარეობა ჩეჩნეთ-ინგუშეთში.[5]
- 1991 წლის 30 ნოემბერს ჩატარდა რეფერენდუმი ინგუშეთის ტერიტორიაზე, რომლითაც დადასტურდა ინგუშეთის გამოყოფა ჩეჩნეთ-ინგუშეთიდან და რუსეთის ფედერაციის ფარგლებში ინგუშეთის რესპუბლიკის გამოცხადება პრიგოროდნის რაიონით მის შემადგენლობაში.[6]
- 1992 წლის 12 მარტს პარლამენტმა მიიღო ჩეჩნეთის რესპუბლიკის კონსტიტუცია.
- 1992 წლის 13 მარტს გროზნოში დევნილობაში მყოფმა საქართველოს პრეზიდენტმა ზვიად გამსახურდიამ გამოსცა ბრძანება ჩეჩნეთის დამოუკიდებლობის აღიარების შესახებ.[7]
- 1994 წლის 11 დეკემბერს რუსეთის პრეზიდენტის ბორის ელცინის ბრძანებით, ჩეჩნეთის ტერიტორიაზე რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტროს ქვედანაყოფები შევიდნენ. ამ მომენტიდან იწყება რუსეთ-ჩეჩნეთის პირველი ომი (1994-1996).
- რუსეთ-ჩეჩნეთის მეორე ომი 1999-2001.
- 2000 წლის 16 იანვარს ჩეჩნეთის დამოუკიდებლობა სცნო ავღანეთის ისლამურმა საამირომ.[8]
- 2022 წლის 18 ოქტომბერს უკრაინამ ოფიციალურად სცნო ჩეჩნეთი „დროებით ოკუპირებულ ტერიტორიად“.[9]
გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
იჩქერიას აღმოსავლეთით ესაზღვრება დაღესტანი, დასავლეთით — ინგუშეთი და ჩრდილოეთი ოსეთი, სამხრეთიდან — საქართველო, ჩრდილო-დასავლეთიდან — სტავროპოლის მხარე. ფართობი: 19 300 კვ. კმ.
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ჯოხარ დუდაევი
- ასლან მასხადოვი
- ზელიმხან იანდარბიევი
- სალმან რადუევი
- შამილ ბასაევი
- ჰამზატ გელაევი
- არბი ბარაევი
- ვახა არსანოვი
- ახმად კადიროვი
- ალუ ალხანოვი
- შეიხი მანსური
- შამილი
- იჩქერიის პრეზიდენტები
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია ინგლისურ ენაზე
- ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერიის ოფიციალური საინფორმაციო სააგენტო
- იჩქერიის საინფორმაციო სააგენტო
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ დაურეგულირებელი სასაზღვრო დავების გამო, არ არის მომხდარი ჩეჩნეთსა და ინგუშეთს შორის საზღვრის დემარკაცია, რუსეთის ფედერაციის რუკებზე არ არის ნაჩვენები ჩეჩნეთის და ინგუშეთის საზღვარო.
- ↑ Указ Президента Чеченской Республики от 1 ноября 1991 года «О государственном суверенитете Чеченской Республики»
- ↑ Постановление Съезда народных депутатов РСФСР от 2 ноября 1991 года № 1847-I «О признании незаконными выборов, проведенных 27 октября 1991 года в Чечено-Ингушской Республике». ციტირების თარიღი: 2019-07-12
- ↑ „Rebels Defy Yeltsin, Issue Call to Armes“. Washington Post. 11 November 1991.
- ↑ Постановление Верховного Совета РСФСР «Об Указе Президента РСФСР от 7 ноября 1991 г. „О введении чрезвычайного положения в Чечено-Ингушской Республике“». docs.cntd.ru (1991-11-11). ციტირების თარიღი: 2018-05-03.
- ↑ 30 ноября 1991 года прошел Всенародный референдум об образовании РИ в составе России,на котором 97% народа Ингушетии высказалось за республику в составе РФ. (30 November 2018). ციტირების თარიღი: 7 August 2023
- ↑ Digital Copy of the Recognition Document. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 მარტი 2016. ციტირების თარიღი: 19 October 2022
- ↑ Grant, Thomas D. (2000). „Current Development: Afghanistan Recognizes Chechnya“. American University International Law Review. 15 (4). line feed character არის
|title=
-ში №44 პოზიციაზე (დახმარება) - ↑ „უმაღლესმა რადამ ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია რუსეთის მიერ ოკუპირებულად ცნო“. რადიო თავისუფლება. ციტირების თარიღი: 19 ოქტომბერი, 2022. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|access-date=
-ში (დახმარება)
|
|
|