საქართველოს სამხედრო-საჰაერო ძალები

საქართველოს სამხედრო-საჰაერო ძალები
საქართველოს საჰაერო ძალების დროშა
აქტიური	1991-2010
ქვეყანა	საქართველო
შემადგენლობა	საქართველოს შეიარაღებული ძალები
რაოდენობა	2,500 პერსონალი 42 თვითმფრინავი
ბაზირების ადგილი	ალექსეევკა, თბილისი
ბრძოლები	რუსეთ-საქართველოს ომი 2008
მეთაურები
საჰაერო ძალების მეთური	პოლკოვნიკი ზურაბ ფოჩხუა
განმასხვავებელი ნიშნები
ემბლემა
საფრენი აპარატები
მოიერიშე	სუ-25
ვერტმფრენი	მი-8, UH-1H
მოიერიშე ვერტმფრენი	მი-24, მი-35
სავარჯიშო	იაკ-52, L-39
სატრანსპორტო	ან-2

საქართველოს სამხედრო-საჰაერო ძალები იყო საქართველოს შეიარაღებული ძალების შემადგენელი ნაწილი 1992-2010 წწ, რომლის დანიშნულებაც იყო საქართველოს სამხედრო ძალების სხვა სახეობებთან ერთად საქართველოს დამოუკიდებლობის, სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის დაცვა, აგრეთვე საქართველოს მიერ ნაკისრი საერთაშორისო ვალდებულებების შესრულება. სამხედრო-საჰაერო ძალებში გაუქმებამდე ირიცხებოდა 1 813 პერსონალი და მის განკარგულებაში იყო სხვადასხვა ტიპი სამხედრო-საჰაერო ტექნიკა. სამართლებრივი საფუძველი იყო საქართველოს რესპუბლიკის 1992 წლის 22 დეკემბრის კანონი „საქართველოს რესპუბლიკის თავდაცვის შესახებ“ და შემდგომ საქართველოს 1997 წელის 31 ოქტომბრის კანონი „საქართველოს თავდაცვის შესახებ“. ამჟამად, საქართველოს სსძ, მთელი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზითა და პერსონალით, გარდაქმნილია სახმელეთო ჯარების საავიაციო და საჰაერო თავდაცვის ბრიგადებად.

ისტორია

სამხედრო-საჰაერო ძალების ჩამოყალიბება დაიწყო 1991-1992 წწ საბჭოთა კავშირის დაშლის პარალელურად. 1992 წლის 1 იანვარს შეიქმნა სამხედრო-საჰაერო ძალების და ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის სამმართველო. 1992 წელს მიღებულ იქნა „საქართველოს რესპუბლიკის თავდაცვის შესახებ“ კანონი, რომელმაც განსაზღვრა საჰაერო ძალების როლი რესპუბლიკის თავდაცვაში. 1995 წლის 27 აპრილს სსძ-ს გვარდიის სამმართველოს შვეულმფრენთა საავიაციო პოლკი შეუერთდა, ამ დროისთვის საჰაერო ძალებში უკვე ირიცხებოდა 1,000 კაცი. 1997 წელს საქართველოს პარლამენტის მიერ მიღებულ იქნა ახალი კანონი „საქართველოს თავდაცვის შესახებ“, რომელმაც ხელახლა განსაზღვრა სამხედრო-საჰაერო ძალების ადგილი სახელმწიფო თავდაცვის ორგანიზებაში. 2001 წლის საკანონმდებლო ცვლილებით სამხედრო-საჰაერო ძალები და საჰაერო თავდაცვის ჯარები გაერთიანდა, ხოლო 2010 წელს საქართველოს სამხედრო-საჰაერო ძალები, როგორც შეიარაღებული ძალების შემადგენლი სახეობა გაუქმდა და სახმელეთო ჯარების დაქვემდებარებაში გადავიდა საავიაციო და საჰაერო თავდაცვის ბრიგადების სახით. გაუქმებამდე მის შემადგენლობაში იყო 1,813 სამხედრო და სამოქალაქო პერსონალი, 22-მდე სამხედრო თვითმფრინავი (სუ-25КМ/УБ, L-39, იაკ-52), 11 სხვადასხვა ტიპის ვერტმფრენი (მი-24, მი-8, UH-1H, მი-2) და 380 საჰაერო თავდაცვითი რაკეტა კლასი „მიწა-ჰაერი“.

სამხედრო-საჰაერო ძალები აქტიურად მონაწილეობდა, როგორც 1992-1993 წწ აფხაზეთის შეიარაღებულ კონფლიქტში, ისე 2008 წლის აგვისტოს რუსეთ-საქართველოს ომში.

აფხაზეთის ომში 1992 წლის 28 სექტემბრიდან 1993 წლის 28 სექტემბრამდე საქართველოს ძალებმა 280-მდე საბრძოლო გაფრენა განახორციელეს. ქართულ მოიერიშეებს მართავდნენ პილოტები: სამხედრო-საჰაერო ძალების სარდალი პოლკოვნიკი იზანი ცერცვაძე, ვალერი ნაყოფია, სლავა ჯაბუა, დაქა ყიზილაშვილი, რეზო ნარუშვილი, თამაზ ნადირაშვილი, კახა თვაური, ალან ლაკოევი, ზვიად ბექაური, ვოვა შებეტოვი, ლადო ავლოხაშვილი, მალხაზ ტაბატაძე, გოჩა შინგაზდილოვი, დავით გუგულაშვილი, ვლადიმერ ბალაევი, იგორ ბედუსენკო და ზურა იარაჯული. საბრძოლოს მოქმედებების დროს საქართველომ ექვსი მოიერიშე თვითმფრინავი და ათზე მეტი შვეულმფრენი დაკარგა. სამხედრო-საჰაერო ძალების სარდალი პოლკოვნიკი იზანი ცერცვაძე 1993 წლის 23 სექტემბერს დაიღუპა სოხუმთან ბრძოლების დროს.

პირველი სამხედრო გაფრენა 1992 წლის 19 სექტემბერს განახორციელდა სუ–25 ტიპის მოიერიშე თვითმფრინავით და ეს დღე 1995 წელს ქართული სამხედრო ავიაციის პროფესიულ დღედ გამოცხადდა.

მისიები და მიზნები

საქართველოს სამხედრო-საჰაერო ძალებს გააჩნია შემდეგი მიზნები:

• მართოს და დაიცვას საქართველოს საჰაერო სივრცე.
• ჩაატაროს საჰაერო დაზვერვა და დაკვირვება.
• დახმარება აღმოუჩინოს შეიარაღებული ძალების სხვა დანაყოფებს.
• ჩაატაროს საჰაერო ევაკუაცია და სამაშველო ოპერაციები.
• აწარმოოს პერსონალის და ტვირთის ტრანსპორტირება.

თვითმფრინავის ინვენტარი

თვითმფრინავი	წარმოშობა	ფუნქცია	ვარიანტები	გამოყენებაში	შენიშვნა
გამანადგურებელი თვითმფრინავი
სახმელეთო-მოიერიშე თვითმფრინავი
სუ-25КМ სკორპიონი	სსრკ /  ისრაელი /  საქართველო	მოიერიშე	სუ-25КМ სუ-25УБ	12
სატრანსპორტო და კავშირგაბმულობის თვითმფრინავი
ან-2	სსრკ  პოლონეთი	სერვისის თვითმფრინავი	ან-2	10
ან-24	სსრკ	ტაქტიკური ტრანსპორტი	ან-24	2
ან-32	სსრკ	ტაქტიკური ტრანსპორტი	ან-32	1
სავარჯიშო თვითმფრინავი
იაკ-52	სსრკ	სასწავლო	იაკ-52	10
L-39 ალბატროსი	ჩეხოსლოვაკია	სავარჯიშო	L-39	7
მოიერიშე ვერტმფრენები
მი-24	სსრკ	მოიერიშე ვერტმფრენი	მი-24В მი-24П	5
სატრანსპორტო და სერვისის ვერტმფრენები
UH-1H იროკეზი	აშშ	სერვისის ვერტმფრენი	UH-1H	24
მი-2	პოლონეთი	სერვისის ვერტმფრენი	მი-2	20
მი-8	სსრკ	სატრანსპორტო ვერტმფრენი	მი-8Т მი-8МТВ-1	18
უპილოტო საფრენი აპარატები
ჰერმეს 450	ისრაელი	უპილოტო საფრენი აპარატი	ჰერმეს 450	15

აღჭურვილობა

თვითმფრინავები

• 8 სუ-25КМ
• 3 სუ-25УБ
• 11 L-39 ალბატროსი
• 2 L-29 დელფინი

ვერტმფრენები

• 8 მი-35
• 12 მი-24П
• 6 მი-24В
• 18 მი-14
• 16 მი-8
• 6 Bell-212
• 40 UH-1H
• 2 მი-2

საჰაერო თავდაცვა

• 15 9К37 ბუკი
• 5 С-125 ნევა/პეჩორა
• 18 9К33 ოსა
•  ?? 9К32 სტრელა-2
•  ?? 9К38 იგლა
• 8 ЗСУ-23-4 შილკა
• 2 სპაიდერი
• 15 С-60
• 40 МТ-ЛБ ბუქსირებადი ЗУ-23-2-თ.
• 30 გრომი გადასატანი საზენიტო-სარაკეტო სისტემა რაკეტის გასაშვები მოწყობილობა 100 რაკეტით.

გალერეა

• 

  მი-24 მოიერიშე ვერტმფრენი

• 

  L-29 დელფინი

• 

  მი-24

• 

  საქართველოს UH-1H იროკეზი

• 

  მი-14

• 

  მი-8Т სატრანსპორტო ვერტმფრენი

• 

  საქართველოს სუ-25УБ

• 

  საქართველოს სუ-25KM

რესურსები ინტერნეტში

• საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ვებ საიტი. საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო (2009). წაკითხვის თარიღი: 2012.
• სამხედრო–საჰაერო ძალების ისტორია. სტატია. geo-army.ge. წაკითხვის თარიღი: 2012.
• საქართველოს თავდაცვის შესახებ. საქართველოს კანონი. საქართველოს პარლამენტის ვებ პორტალი (1997). წაკითხვის თარიღი: 2012.