თბილისის ეროვნული გალერეა
დიმიტრი შევარდნაძის სახელობის ეროვნული გალერეა — ხელოვნების გალერეა თბილისში, საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ნაწილი. გალერეის შენობა წარმოადგენს ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავ ძეგლს. მდებარეობს თბილისში, რუსთაველის გამზირზე № 11. ცნობილია ასევე „ცისფერი გალერეის“ სახელით.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დაარსდა 1920 წელს. თავდაპირველად საქართველოს ეროვნული სამხატვრო გალერეა ერქვა. მოთავსდა ე. წ. დიდების ტაძარში (აშენდა XIX საუკუნის დასასრულს, რუსეთ-ოსმალეთის ომში რუსეთის არმიის გარმარჯვების აღსანიშნავად). გალერეის შექმნის ინიციატორი და პირველი დირექტორი იყო მხატვარი დიმიტრი შევარდნაძე. შენობა, რომელშიც ის არის განთავსებული, 1888 წელს რუსეთის იმპერატორის გადაწყვეტილებით აიგო და მასში რუსეთის სამხედრო-ისტორიული მუზეუმი, ე.წ. დიდების ტაძარი, დაარსდა. ეროვნული გალერეის პირველი ექსპოზიცია 1920 წლის ოქტომბერში შედგა. გალერეის საგამოფენო პოლიტიკა პირველივე წლებში გამოიკვეთა: ქართული და უცხოური, ძველი და ახალი პერიოდების სახვითი ხელოვნების ნიმუშები — რაც ფასეული შექმნილა ან მოხვედრილა საქართველოს ტერიტორიაზე.
არქიტექტურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სურათების გალერეა 1880-1883 წლებში რომში აგებული საგამოფენო სახლის მიბაძვითაა აშენებული. რუსთაველის გამზირისკენ მიმართული ფასადი უხვად დეკორირებულია და ბაროკოსთვის მახასიათებელ ნიშან-თვისებებს შეიცავს. მის ცენტრს კუბური მოცულობის შესასვლელი გამოჰყოფს. კორინთული სვეტებითა და პილასტრებით ფლანკირებული შესასვლელი ნახევარსფერული ექსედრითაა გადახურული. ამავე ორდერის პილასტრები ანაწევრებს ნაგებობის განაპირა მხარეებსაც.
მინის გადახურვის მქონე გალერეის ორივე დარბაზი უხვად ნათდება მზის შუქით.
თანამედროვეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2007 წელს ეროვნული გალერეა საქართველოს ეროვნულ მუზეუმს შეუერთდა. დაიგეგმა გალერეის შენობის ფართომასშტაბიანი რეკონსტრუქცია, რომლის შედეგად უცვლელი დარჩა ნაგებობის ცენტრალური ფასადი და საგამოფენო სივრცე.
შენობა გაიზარდა ბაღის მხრიდან მიშენების ხარჯზე. რეკონსტრუქციის შედეგად შეიქმნა ახალი საგამოფენო სივრცე. განახლებულ გალერეაში 8 დარბაზი ფუნქციონირებს, შექმნილია სარესტავრაციო ლაბორატორია, დროებითი გამოფენების ორგანიზებისათვის საჭირო ექსპონატთა საცავი, სასწავლო სივრცე და გაიხსნა მაღაზია. პროექტი პორტუგალიულმა არქიტექტურულმა კომპანია „Ainda Arquitectura“-მ შეიმუშავა. ინახება 30 000 ექსპონატი.
დღეს გალერეა ეროვნული მუზეუმის ერთ-ერთი ცენტრალური საგამოფენო სივრცეა, სადაც შეგიძლიათ ნახოთ ქართული სახვითი ხელოვნების შედევრები.
თბილისის სამხატვრო გალერეას 2009 წლის 20 ნოემბერს, საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულების თანახმად მიენიჭა ეროვნული მნიშვნელობის კულტურის უძრავი ძეგლის კატეგორია[1].
ექსპონატები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მუზეუმის ფონდი ინახავს 30 ათას ექსპონატს თანამედროვე ქართული კულტურისა. მათ შორის ფერწერის, გრაფიკის, დეკორატიულ-გამოყენებითი ხელოვნებისა და ფოტოგრაფიის ნამუშევრებს. ძირითად კრებულს წარმოადგენს XX საუკუნის კლასიკური ქართული ფერწერისა და ქანდაკების ნამუშევრები. მათ შორისაა ნიკო ფიროსმანის, ელენე ახვლედიანის, დავით კაკაბაძის, ლადო გუდიაშვილის და სხვათა ნამუშევრები.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- მჭედლიშვილი ი., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6~9, თბ.. — გვ. 185.
