აზერბაიჯანის ფაუნა

აზერბაიჯანის ფაუნა ( აზერ. Azərbaycan faunası) — შედგება ცხოველებისგან, რომლებიც ბინადრობენ აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე. აზერბაიჯანის რესპუბლიკის „წითელ წიგნში“ შეყვანილია 108 სახეობის ცხოველი, მათ შორის ძუძუმწოვართა 14 სახეობა, ჩიტების 36 სახეობა, ამფიბიებისა და ქვეწარმავლების 13 სახეობა, თევზების 5 სახეობა და მწერების 40 სახეობა.

ცხოველური სამყარო

აზერბაიჯანის ფაუნა ძალიან მდიდარია. მასში შედის ძუძუმწოვართა 97 სახეობა, 357 სახეობის ფრინველი, 67 სახეობის ქვეწარმავალი და ამფიბია, 97 სახეობის თევზი და 15 000 სახეობის უხერხემლო.

აზერბაიჯანის ფაუნის სიმბოლო არის ყარაბაღული ცხენი. ის არის სტეპური ცხენი, რომელიც მხოლოდ აზერბაიჯანში ბინადრობს. ყარაბაღული ცხენი გამოირჩევა თავისი სისწრაფით. ცხენმა ყარაბაღის რეგიონის პატივსაცემად მიიღო თავისი სახელწოდება.

ფრინველები

აზერბაიჯანში დარეგისტრირებულია დაახლოებით 363 ფრინველი 60 ოჯახიდან: მსხვილი ფრინველებიდან - არწივები, ფლამინგოები, სხვადასხვა სახის ფერადი ფრინველები, როგორებიცაა იხვები, ბატები და გედები.

წლის განმავლობაში დაახლოებით 40 % სახეობა ცხოვრობს აზერბაიჯანში, 27 % - ზამთარში. ზამთარი აზერბაიჯანში არ არის ცივი, შედარებით რბილია. ამიტომ ჩრდილოეთიდან ბევრი ფრინველი ზამთარში აზერბაიჯანში გადმოდის. წყლის ფრინველები, როგორიცაა გედები, ბატები, იხვები, ფლამინგოები ჩვეულებრივ იკრიბებიან აზერბაიჯანის ჭაობებში, სანაპირო და შიდა რეგიონებში.

მთის არწივი ერთ-ერთი ფრინველია, რომელიც  მაღალმთიან ტერიტორიაზე ცხოვრებს. კავკასიური ტეტრატი ბინადრობს კავკასიის მცირე და დიდ სუბალპურ ზონაში, მწვანე იხვი ბინადრობს კასპიის ზღვის სანაპიროზე.

თევზები

ქვეყნის მტკნარ აუზებში და კასპიის ზღვის სანაპიროზე არის 97 სახეობის თევზი, რომელთაგან 15 000 სახეობის უმეტესობა უხერხემლოა. მათი უმრავლესობა არის მდინარე მტკვარში, ასევე მინგეჩაურის წყალსაცავში. თევზების უმრავლესობა ანადრომული და ნახევრადანადრომულია.

ყველაზე ძვირფასი თევზი არის ორაგული, ზუთხი და ბელუგა. ზუთხის ხორცი და ხიზილალა ძალიან ძვირფასია. გარდა ამისა, აზერბაიჯანის წყლის აუზებს შეიცავს ისეთი ძვირფასი თევზის სახეობები, როგორიცაა კაპარჭინა, კობრი და სხვები.

კასპიის ზღვაში ბინადრობს ქაშაყის თევზის სახეობა. მდინარე მტკვარზე ჰიდრავლიკური ნაგებობების მშენებლობისა და კასპიის ზღვის წყლის დაბინძურების გამო, ძვირფასი თევზის სახეობების მნიშვნელოვანი შემცირება მოხდა. დღესდღეობით თევზის მარაგის გასაზრდელად სამი ინკუბატორი მუშაობს.

1970-იან წლებში აზერბაიჯანში აღმოაჩინეს ორი ახალი თევზი სახეობა „Pseudorasbora parva“ და კორეული „Sharpbelly“. „Sharpbelly“ არის მდინარის თევზი, რომელიც ბინადრობს მტკვრისა და არაქსის მდინარეებში, ლენქორანის რაიონის მდინარეებში, მინგეჩაურის წყალსაცავში. ისინი შეიძლება აღმოჩნდნენ კასპიის ზღვის აზერბაიჯანულ სექტორში აფშერონის ნახევარკუნძულიდან ასტარის რაიონამდე.

ძუძუმწოვრები

აზერბაიჯანში რეგისტრირებულია 107 სახეობის ძუძუმწოვარი. პოპულარული სახეობებია კავკასიური თხა და დასავლეთ კავკასიის მუფლონები, რომლებიც ცხოვრობენ ნახიჩევანსა და კავკასიონის დასავლეთ ფერდობებზე. ჯეირანი კავკასიაში ერთ-ერთი ყველაზე იშვიათი და სწრაფი ძუძუმწოვრების სახეობაა, მათი აღმოჩენა შეიძლება შირვანის ბუნებრივ ნაკრძალში, ბენდოვანისა და ქორჩაის რაიონებში.

მუფლონები გვხვდებიან ვაკეში, სადაც მათ შეუძლიათ მთელი წელი იცხოვრონ. მათ გრძელი და კუნთებიანი ფეხები აქვთ. ამის წყალობით მათ ძალიან სწრაფად შეუძლიათ მუშაობა. კავკასიური ლეოპარდი მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე იშვიათი ცხოველია, ის ცხოვრობს სამხრეთ კავკასიის მთებში, ზანგეზურის ქედსა და თალიშის მთებში. კავკასიის ლეოპარდები უკანონო ნადირობის გამო საფრთხის ქვეშ არიან.

კავკასიონის ფაუნა, რომელიც არის საზღვარი აზერბაიჯანის ჩრდილოეთით, ძალიან მდიდარია. აქ ცხოვრობენ ისეთი ძუძუმწოვრები, როგორიცაა: ფოცხვერი, კავკასიური ყავისფერი დათვი, ველური კატა, აღმოსავლეთ კავკასიური თხა, კავკასიური ციყვი, საველე თაგვები და სხვა.

აფშერონის ნახევარკუნძულზე მდებარე აფშერონის ეროვნული პარკი ცნობილია თავისი გაზელებითა და კასპიის სელაპებით. ბაქოს ტერიტორიაზე კი ნაცრისფერი ჯუჯა-ზაზუნებია გავრცელებული. გობუსტანის, ყიზილაგასა და შირვანის ეროვნულ პარკებში ბინადრობენ ტურები, მგლები, მელები, მარმარილოს ქრცვინები, კურდღლები, გიგანტური ხიდი-ბაყაყები და სხვა.

აზერბაიჯანის ტალიშის მთები დაფარულია ტყეებით, სადაც ფართოდ არის გავრცელებული კასპიური ბიგა, გირკანის ველის თაგვი, სამხრეთ თეთრკუდიანი ზღარბი და სხვა.

ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკა პოპულარულია ძუძუმწოვრებისა და ქვეწარმავლების იშვიათი სახეობებით. უფრო გავრცელებული სახეობებია მაკედონური თაგვი და სპარსული თევზი, ასევე პალადის კატა,რომელიც ძალიან იშვიათი სახეობის ცხოველია ამ რეგიონში.

იხილეთ აგრეთვე

• ზაქათალის ნაკრძალი
• გოიგოლის ნაკრძალი
• გოიგოლის ეროვნული პარკი

რესურსები ინტერნეტში

• აზერბაიჯანის ბუნება
• აზერბაიჯანის გეოგრაფიის საზოგადოება