სალვადორი (ბრაზილია)

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ქალაქი
სალვადორი
Salvador de Bahia

სალვადორის ხედი
დროშა გერბი


Sic illa ad arcam reversa est
ქვეყანა ბრაზილიის დროშა ბრაზილია
შტატი [[ ბაია]]
კოორდინატები 12°58′29″ ს. გ. 38°28′36″ დ. გ. / 12.97472° ს. გ. 38.47667° დ. გ. / -12.97472; -38.47667
მერი ჟუან ენრიკე კარნეირუ
დაარსდა 1549
ფართობი 706 კმ²
ცენტრის სიმაღლე 8
მოსახლეობა 2,998,096 კაცი (2009)
სიმჭიდროვე 4,176.6 კაცი/კმ²
სასაათო სარტყელი UTC-3
სატელეფონო კოდი 71
საფოსტო ინდექსი 40000-000
ოფიციალური საიტი salvador.ba.gov.br
სალვადორი (ბრაზილია) — ბრაზილია
სალვადორი (ბრაზილია)

სალვადორი (პორტ. Salvador de Bahia, ისტორიული სახელწოდებაა São Salvador da Baía de Todos os Santos - ყველაწმინდის კონცხის წმინდა მაცხოვარი) — ბაიის შტატის დედაქალაქი, მოსახლეობის მხრივ სიდიდით მეოთხე ქალაქი ბრაზილიაში. მდებარეობს ქვეყნის უღარიბეს, ჩრდილო-აღმოსავლეთ რეგიონში. ქალაქის ისტორიული ცენტრი (ცნობილი, როგორც პელოურინიო, შემოკლებით - პელო, (პორტ. Pelourinho, Pelo)) თავისი კოლონიური ხანის არქიტექტურით, იუნესკოს მიერ აღიარებულია მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლად.

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სალვადორი ამერიკის კონტინენტებზე ევროპელთა მიერ დაარსებული ერთ-ერთი პირველი ქალაქია. მას საფუძველი ჩაუყარეს პორტუგალიელმა კოლონისტებმა, ბრაზილიის პირველი გენერალ-გუბერნატორის, ტომე დე სოუსას წინამძღოლობით და, მოხერხებული მდებარეობის გამო, თავიდანვე ჩაფიქრებული იყო, როგორც კოლონიის ცენტრი. თავდაპირველად 1549 წელს, აშენდა ყველაწმინდის კონცხის წმინდა მაცხოვრის ციხესიმაგრე, რომლის გარშემოც შემდგომში გაიშალა ქალაქი[1]. 1551 წელს პაპ იულიუს III-ის ბრძანებით, ქალაქში დაარსდა კათოლიკური საეპისკოპოსო კათედრა (დღემდე მოქმედია), რომელიც იეზუიტთა ხელში იყო[2]. ამ დროს ჩაეყარა საფუძველი ქალაქში პირველ, ღვთისმშობლის ტაძარს (იდგა 1912 წლამდე, შემდგომ ახალი ააშენეს) [3]. კოლონიის დედაქალაქად გამოცხადების შემდეგ ჩამოყალიბდა ქალაქის ის სახე, რომელიც დღემდეა შენარჩუნებული: ოკეანის პირას მდებარე ქვემო ქალაქი, რომელიც მოიცავდა ნავსადგურსა და ბაზარს და დაახლოებით 85 მეტრით ზემოთ მდებარე ზეგანზე - ე.წ. ზემო ქალაქი, სადაც მდებარეობდა სამოქალაქო და რელიგიური ადმინისტრაცია და საცხოვრებელი უბნები[4]. შაქრის ლერწმის წარმოების განვითარებამ სალვადორი აფრიკიდან შემოყვანილი მონებით ვაჭრობის მნიშვნელოვან ცენტრად აქცია. 1624 წელს ქალაქი ჰოლანდიელთა მიერ მართულ ვესტ-ინდოეთის კომპანიის ხელში აღმოჩნდა, მაგრამ 1625 წელს პორტუგალიელებმა, ესპანელების დახმარებით, მოახერხეს ქალაქის დაბრუნება და შემდგომშიც შეინარჩუნეს, მიუხედავად იმისა, რომ ჰოლანდიელებმა კიდევ სცადეს სალვადორის ხელში ჩაგდება, 1638 წელს

ქალაქის ისტორიული ცენტრი.

კოლონიის დედაქალაქად სალვადორი 1763 წლამდე დარჩა, რის შემდეგაც დედაქალაქი რიო-დე-ჟანეიროში გადაიტანეს. ამის შემდეგ, სალვადორი კვლავ ინარჩუნებდა ვაჭრობისა და სოფლის მეურნეობის ცენტრის ფუნქციას (ე.წ. „Recôncavo baiano“), მაგრამ ადმინისტრაციული მმართველობის ქალაქიდან გადატანამ მნიშვნელოვნად შეაფერხა ქალაქის განვითარება და მოდერნიზაცია და გამოიწვია მისი დაკნინება. ბრაზილიის დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლის ხანაში სალვადორის არისტოკრატია ერთხანს პორტუგალიის მეფის ერთგული რჩებოდა და პორტუგალიის ჯარების დასაყრდენს წარმოადგენდა, თუმცა, წინააღმდეგობას ბოლო მოეღო 1823 წლის 2 ივლისს, როცა, კაშუეირელმა აჯანყებულებმა ალყის შემდეგ აიღეს ქალაქი. ეს დღე ბაიის დამოუკიდებლობის დღედ ითვლება[5]. დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ ქალაქში ნელა, მაგრამ, მაინც დაიწყო ინდუსტრიალიზაცია, განვითარდა ტრანსპორტი, აშენდა რკინიგზა. 1869-1873 წლებში საქალაქო ტრანსპორტის სააქციო საზოგადოების დამაარსებლის ანტონიო ფრანსისკო დე ლასერდას თაოსნობით, მისმა ძმამ-ინჟინერმა აუგუსტო ფედერიკო დე ლასერდამ ააგო პირველი სამგზავრო ლიფტი, რომლითაც ზემო და ქვემო ქალაქები დაუკავშირდა ერთმანეთს.

მდიდარი ისტორიისა და ძველი არქიტექტურის გამო, სალვადორი დღემდე ითვლება ბრაზილიის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს კულტურულ და ტურისტულ ცენტრად.

გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სალვადორი მდებარეობს ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, ატლანტის ოკეანის სანაპიროზე, მცირე ნახევარკუნძულზე, რომელიც ქმნის ხელსაყრელ ნავმისადგომს. კლიმატი ეკვატორული ტიპისაა და ხასიათდება ჰაერის მაღალი საშუალოწლიური ტემპერატურით და მაღალი ნალექიანობით.

მოსახლეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სალვადორის ისტორიული ცენტრი*
იუნესკოს მსოფლიო
მემკვიდრეობის ძეგლი

ქვეყანა ბრაზილიის დროშა ბრაზილია
ტიპი კულტურული
კრიტერიუმები iv, vi
სია [1]
რეგიონი** სამხრეთი ამერიკა
გაწევრიანების ისტორია
გაწევრიანება 1985  (მე-9 სესია)
ნომერი 309
* იხ. ინგლ. სახელი UNESCO-ს სიაში.
** იუნესკოს მიერ კლასიფიცირებული რეგიონი.

2019 წლის მონაცემებით, ქალაქის მოსახლეობა 2,871,560 მლნ.-მდეა. მოსახლეობის 53.3% ქალია, 46.7% - მამაკაცი და მათი 70.1% 15-59 წლისაა. 3.9% წერა-კითხვის უცოდინარია [6].

კამპუ-გრანდის მოედანი.

სალვადორში მაღალია აფრიკული წარმოშობის მოსახლეობის წილი. 2010 წლის აღწერით, მოსახლეობის 51.7% პარდუ (სხვადასხვა რასების ნარევი), 27.8% აფრიკული, 18.9% ევროპული, 1.3% აზიური და 0.3% ადგილობრივი აბორიგენული წარმოშობის ხალხია [7]. აფრიკული წარმოშობის მოსახლეობა დღევანდელი ბენინის, კონგოს, ანგოლის, ეთიოპიის, ნიგერიის, სენეგალის და მოზამბიკის ტერიტორიებიდან შემოყვანილი მონების შთამომავლები არიან [8]. მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა ქრისტიანია, ნაწილი-ათეისტი, ან ტრადიციული რწმენის მიმდევარი.

რელიგია სიხშირე რაოდენობა
კათოლიციზმი 51.55% 1,379,252
პროტესტანტიზმი 19.59% 524,286
ათეიზმი 17.64% 471,928
სპირიტიზმი 3.23% 86,484
უმბანდა და კანდომბლე 1.05% 28,019
იუდაიზმი 0.04% 1,010

აფრიკული წარმოშობის მოსახლეობის (განსაკუთრებით, ე.წ. იორუბას ხალხების [9]) კულტურამ, რელიგიამ, ტრადიციებმა მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა სალვადორის ეთნოკულტურულ პროფილზე. აფრიკული ტრადიციული რწმენის შერწყმამ ქრისტიანულ-კათოლიკურთან, წარმოშვა სინკრეტული რელიგიები უმბანდა და კანდომბლე.

ეკონომიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქალაქის ეკონომიკის უმთავრეს მამოძრავებელ წყაროს წარმოადგენს ტურიზმი და მისგან მიღებული შემოსავალი. ქალაქის მეტროპოლიტანურ რეგიონში მდებარეობს ფორდის საამწყობო ქარხანა. ფუნქციონირებს ნავსადგური. მნიშვნელოვანი ინვესტიციები იდება ადგილობრივი ინფრასტრუქტურის განვითარებაში.[10].

ცნობილი ადამიანები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქალაქთან დაკავშირებულია რამდენიმე გამოჩენილი ბრაზილიელი მოღვაწის სახელი.

იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

იუნესკოს დროშა მსოფლიო მემკვიდრეობა UNESCO, ობიექტი № 309
ინგლ.რუს.ფრ.