რესპუბლიკა

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

რესპუბლიკა (ლათ. Res Publica — „ხალხის საქმე“) — სახელმწიფო მმართველობის ერთ-ერთი ფორმა.

ვაჯის დედაქალაქი ვაიშალი მიიჩნევა მსოფლიოში პირველ რესპუბლიკად.[1][2][3][4]

დღევანდელი მსოფლიოს სახელმწიფოთა უმეტესობა რესპუბლიკური მმართველობის მიმდევარია. რესპუბლიკური მმართველობის დროს სახელმწიფოს მეთაურს ირჩევენ გარკვეული ვადით. რესპუბლიკური მმართველობის კლასიკური ქვეყნებია: აშშ, საფრანგეთი, ფინეთი, იტალია, ბრაზილია და ა. შ.

რესპუბლიკური მმართველობისას გამოყოფენ საპრეზიდენტო ხელისუფლების რამდენიმე ფორმას.

საპარლამენტო რესპუბლიკები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ასეთ ქვეყნებში პრეზიდენტის ძალაუფლება ძირითადად მთავრობასთან შეთანხმებით ხორციელდება. პრეზიდენტს მხოლოდ საცერემონიალო ფუნქციები ეკისრება (ინდოეთი, გერმანია,იტალია, მალტა, საბერძნეთი, ავსტრია, საქართველო[შენიშვნა 1] და ა. შ.);

შეზღუდული საპრეზიდენტო მმართველობის რესპუბლიკები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ასეთ ქვეყნებში პრეზიდენტი, ძირითადად, როგორც სახელმწიფოს, ასევე მთავრობის მეთაურია; მისი როლი, როგორც სახელმწიფოს მეთაურისა, ძირითადად, საცერემონიალო ხასიათისაა, ხოლო მისი, როგორც მთავრობის მეთაურის, ფუნქციები გარკვეულად დამოკიდებულია ქვეყანაში არსებულ საკანონმდებლო ორგანოებზე (ასეთი ქვეყნებია: სამხრეთ კორეა, მექსიკა, პანამა, აშშ, არგენტინა, ბრაზილია, ტაივანი);

დუალისტური საპრეზიდენტო მმართველობის რესპუბლიკები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ასეთ ქვეყნებში გარკვეულწილად შენარჩუნებულია პარლამენტარიზმის ზოგიერთი ატრიბუტი და ამავე დროს მნიშვნელოვანია პრეზიდენტის პოზიციები (შრი-ლანკა, ჩეხეთი, ესტონეთი, ფინეთი, საფრანგეთი, პორტუგალია და ა. შ.);

შეუზღუდავი საპრეზიდენტო მმართველობის რესპუბლიკები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

აქ შეიძლება გაერთიანდეს ისეთი ქვეყნები, სადაც პირველი პირი თითქმის შეუზღუდავია თავისი ძალაუფლების გამოყენების თვალსაზრისით (ჩრდილოეთ კორეა, ინდონეზია, თურქმენეთი, უგანდა, სირია, ლიბია, სომალი, სუდანი და ა. შ.)

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Martin van Gelderen & Quentin Skinner, eds., Republicanism: A Shared European Heritage, v1, Republicanism and Constitutionalism in Early Modern Europe, Cambridge: Cambridge University Press., 2002
  • Martin van Gelderen & Quentin Skinner, eds., Republicanism: A Shared European Heritage, v2, The Values of Republicanism in Early Modern Europe, Cambridge: Cambridge U.P., 2002
  • Frédéric Monera, L'idée de République et la jurisprudence du Conseil constitutionnel — Paris: L.G.D.J., 2004 Fnac, LGDJ.fr დაარქივებული 2006-09-23 საიტზე Wayback Machine.
  • James Hankins, "Exclusivist Republicanism and the Non-Monarchical Republic," Political Theory 38.4 (August 2010), 452-482.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

შენიშვნა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. 1995-2004 წწ საქართველო შეუზღუდავი საპრეზიდენტო მმართველობის რესპუბლიკა იყო. 2004-2013 წწ კი - შეზღუდული საპრეზიდენტო მმართველობის რესპუბლიკა. იხ. საქართველოს კონსტიტუცია.

წყარო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. http://p2.www.britannica.com/eb/article-9074639/Vaisali დაარქივებული 2008-12-23 საიტზე Wayback Machine. Vaisali, ბრიტანიკა.
  2. Bindloss, Joe; Sarina Singh (2007). India: Lonely planet Guide. Lonely Planet, გვ. 556. ISBN 1-74104-308-5. 
  3. Hoiberg, Dale; Indu Ramchandani (2000). Students' Britannica India, Volumes 1-5. Popular Prakashan, გვ. 208. ISBN 0-85229-760-2. 
  4. Kulke, Hermann; Dietmar Rothermund (2004). A history of India. Routledge, გვ. 57. ISBN 0-415-32919-1.