მონღოლური ტუგრიკი

მონღოლური ტუგრიკი; ᠮᠣᠨᠭᠭᠣᠯ ᠲᠥᠭᠥᠷᠢᠭ; Монгол төгрөг
კოდი ISO 4217	MNT
ქვეყანა	მონღოლეთი
ოფიციალური; მომხმარებლები	მონღოლეთი
შედგება	100 100 მიონგიოსგან
სიმბოლო	₮
მონეტები	₮20, ₮50, ₮100, ₮200, ₮500
ბანკნოტები	₮1, ₮5, ₮10, ₮20, ₮50, ₮100, ₮500, ₮1,000, ₮5,000, ₮10,000, ₮20,000
ცენტრალური ბანკი	მონღოლეთის ბანკი
საიტი	[1]

ტიოგრიოგი ან ტუგრიკი ( მონღოლური კირილიცა : төгрөг, მონღოლური დამწერლობა :ᠲᠥᠭᠥᠷᠢᠭ, ნიშანი :₮; კოდი : MNT ) — მონღოლეთის ოფიციალური ვალუტა. იგი ისტორიულად იყოფა 100 მიონგიოდ (мөнгө). ამჟამად, რეგულარულად გამოიყენებადი ყველაზე დაბალი ნომინალია 10 ტუგრიკიანი, ხოლო ყველაზე მაღალი - 20 000 ტუგრიკიანი. უნიკოდში ვალუტის ნიშანი არის ₮.

2010 წელს მონღოლეთში ტუგრიკი დოლართან მიმართებაში 15%-ით გამყარდა, შიდა მრეწველობის ზრდის გამო. გაუფასურების შედეგა მრეწველობის ზრდის გამო, დოლარი 15% -ით გაიზარდა დოლარი.^[1] ამის საპირისპიროდ, მისი გაცვლითი კურსი 24% გაუფასურდა 2013 წლის დასაწყისიდან 2014 წლის ივნისამდე, უცხოური ინვესტიციების და სამთომოპოვებითი შემოსავლების შემცირების გამო.^[2]

ეტიმოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სიტყვა ტიოგრიოგი (төгрөг) ითარგმნება როგორც ,,წრე", ,,წრიული ობიექი". ამ სიტყვას ვალუტის აღნიშვნის გარდა ძალიან იშვიათად გამოიყენებენ. ის მხოლოდ შემორჩენილია ფრაზაში ტიოგრიოგ სარ (төгрөг сар), რაც ითარგმნება როგორც ,,სავსე მთვარე“.

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ტუგრიკი, როგორც ვალუტა შეიქმნა 1925 წლის 9 დეკემბერს,^[3] მისი მნიშვნელობა კი ერთი საბჭოური რუბლი იყო. მან შეცვალა მონღოლური დოლარი და სხვა ვალუტა და გახდა ერთადერთი ლეგალური ვალუტა მონღოლეთში 1928 წლის 1 აპრილს.

მიონგიოს მონეტები აღარ არის მიმოქცევაში, როგორც ვალუტა, მათი უმნიშვნელო ღირებულების გამო. დღეს ეს მონეტები ონლაინ იყიდება კოლექციონერებზე.

მონეტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სოციალიზმის დროს, მონეტის ნომინალები იყო 1, 2, 5, 10, 15, 20, 50 მიონგიო და 1 ტოგრიკი. მას შემდეგ, რაც მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკა დაიშალა 1992 წელს და ინფლაცია გაიზარდა, მონეტები აღარ გამოიყენება.

მონეტების სერია მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკის პერიოდში [2]
სურათები	სერიები	პირველი მოჭრა	გაუფასურების თარიღი	დამწერლობა	მოჭრილი
[3]	1925 წ	1950 წ	1970 წ	მონღოლური	საბჭოთა კავშირი
[4]	1937 წ	1960 წ	1970 წ	მონღოლური
[5]	1945 წ	1970 წ	1970 წ	კირილიცა
[6]	1959 წ	1990 წ	1990 წ		ჩინეთის სახალხო რესპუბლია
[7], [8]	1970, 77, 80, 81 წლები	—	—		1970, 77: აღმოსავლეთი გერმანია 1980, 81: მონღოლეთი
[9]	მიმოქცევაში მყიოფი სამახსოვრო 1 ტუგრიკიანი	?	?		1971: აღმოსავლეთი გერმანია 1981: მონღოლეთი
	1981–88: სამახსოვრო 1ტუგრიკიანი	?	?		მონღოლეთი

ამჟამინდელი მონეტები [10]
სურათი		მნიშვნელობა	ტექნიკური პარამეტრები				აღწერა			პირველი მოჭრის თარიღი
ავერსი	უკუ	მნიშვნელობა	დიამეტრი	სისქე	მასა	კომპოზიცია	პირას	ავერსი	უკუ	პირველი მოჭრის თარიღი
[11]	[12]	20 თვე	17.5 მმ	1.5 მმ	0,78 გ	ალუმინის	სადა	მნიშვნელობა	სოიომბო	1994 წ
[13]	[14]	50 გრამი	23 მმ	1.8 მმ	1,68 გ	ალუმინის		მნიშვნელობა
[15]	[16]	100 გრამი	22 მმ	1.5 მმ	3,84 გ	კუპრონიკელი		ღირებულება, ჯანრაიზიგის ტაძარი
[17]	[18]	200 გრამი	25 მმ	1.7 მმ	6,2 გ			მნიშვნელობა, მთავრობის სახლი
[19]	[20]	500 გრამი	22 მმ	1.7 მმ	4,1 გ		გლუვი	ღირებულება, სოიომბო	დამდინ სუხბაატარი	2001 წ

ბანკნოტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მონეტების მსგავსად, რუგრიკის ბანკნოტები ძალიან ჰგავდა მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკის ეპოქაში შექმნილ საბჭოთა რუბლს . მსგავსება შეიცავდა ფერთა თემას, საერთო დიზაინს და დასახელების ხაზს, რომელიც იყო 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100 ბანკნოტიანები.

1 ტუგრიკი: ყავისფერი

3 ტუგრიკი: მწვანე

5 ტუგრიკი: ლურჯი

10 ტუგრიკი: მწვანე

20 ტუგრიკი: წითელი

25 ტუგრიკი: იასამნისფერი

50 ტუგრიკი: მწვანე

100 ტუგრიკი: ყავისფერი

ადრე ყველა ბანკნოტი იბეჭდებოდა საბჭოთა კავშირში . თანამედროვე ტუგრიკის ბანკნოტები ზოგადად იბეჭდება გაერთიანებულ სამეფოში .

ბანკნოტების სერია მონღოლეთის სახალხო რესპუბლიკის პერიოდში [21]
სურათი	სერიები	შექმნის თარიღი	გამოიყენება	დამწერლობა
[22]	1925 წ	1940 წ	1966 წლიდან	მონღოლური
[23]	1939 წ	1955 წ	1966 წლიდან	მონღოლური
	1941 წ	?	?	ორივე
[24]	1955 წ	1966 წ	1966 წლიდან	კირილიცა
[25]	1966 წ	—	—	ორივე
[25]	1981, 83 წწ	—	—	ორივე

1993 წლის სერია [26]
სურათი		ღირებულება	ფიზიკური მახასიათებელი	დომინანტი ფერი	აღწერა	დაბეჭდვის თარიღი	გამოყენება
ავერსი	რევერსი	ღირებულება	ფიზიკური მახასიათებელი	დომინანტი ფერი	დასამახსოვრებელი ნიშანი	დაბეჭდვის თარიღი	გამოყენება
		10 მიონგიო	45 × 90 მილიმეტრი	ვარდისფერი	—	1993	ძალიან იშვიათი მიმოქცევაში. მეტწილად აქვთ კოლექციონერებს
		20 მიონგიო	45 × 90 მილიმეტრი	ყვითელ- ყავისფერი
		50 მიონგიო	45 × 90 მილიმეტრი	ჭაობისფერი
[27]	[28]	1 ტუგრიკი	115 × 57 მილიმეტრი	მოყვითალო- მოყავისფრო	ჩიგიზ-ყაენი	1993, 2008, 2014
[29]	[30]	5 ტუგრიკი	120 × 60 mm	ნარინჯისფერი		1993, 2008, 2014	ძალიან იშვიათად გამოიყენება
		10 ტუგრიკი	125 × 61 mm	მწვანე		1993, 2002, 2005, 2007, 2009, 2011, 2013, 2014, 2017	ყველაზე ხშირად მოხმარებადი ყველაზე მცირე ნომინალის ბანკნოტი
		20 ტუგრიკი	130 × 64 mm	მოწითალო იასამნისფერი		1993, 2002, 2005, 2007, 2009, 2011, 2013, 2014, 2017
		50 ტუგრიკი	135 × 66 mm	ყავისფერი		1993, 2000, 2008, 2013, 2014, 2016, 2019
		100 ტუგრიკი	140 × 68 mm	იისფერი		1993, 2000, 2008, 2013, 2014, 2016, 2019
[31]	[32]	500 ტუგრიკი	145 × 70 mm	მწვანე		1993, 1997, 2003, 2007, 2011, 2013 2000, 2003
		1000 ტუგრიკი	150 × 72 mm	ლურჯი		1993, 1997, 2003, 2007, 2011, 2013 2003
		5000 ტუგრიკი	150 × 72 mm	ვარდისფერ- იასამნისფერი		1994, 2003, 2013, 2018
		10,000 ტუგრიკი	150 × 72 mm	ყვითელი		1995, 2002, 2009, 2014
[33]	[34]	20,000 ტუგრიკი)	151 × 72 mm	ღია მწვანე და იისფერი		2006, 2009, 2013, 2019

ჩინური ექვივალენტი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჩინეთში, არის ჰომონიმური ვალუტა, რომელსაც ეწოდება ტიუგიურიგი, მონღოლური სახელი, რომელიც ასევე იყოფა 100 მიონგგიუდ.

მსყიდველობითი უნარი აშშ დოლართან მიმართებით[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1 ტუგრიკი: აღარ არის საერთო გამოყენება

5 ტუგრიკი: აღარ არის საერთო გამოყენება

10 ტუგრიკი: ( 0,0038 აშშ დოლარი) გამოიყენება მეტწილად მხოლოდ წყლის შესაძენად.

100 ტუგრიკი: (0,038 აშშ დოლარი) კევებისა და ჩუპაჩუპსების შესაძენად

200 ტუგრიკი: (0,076 აშშ დოლარი) გამოიყენება ნაყინებისთვის, ასევე ამდენი ღირს ბავშვთა მგზავრობა საზოგადოებრივი ტრანსპორტით (ავტობუსი)

500 ტუგრიკი: (0,19 აშშ დოლარი) მოზრდილებში საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ფასი (ავტობუსი) ულანბატარში ; ასევე მცირე სასმელების ფასი.

1000 ტუგრიკი: (0,38 აშშ დოლარი) სასმელის საშუალო ფასი

2500 ტუგრიკი: (0.95 აშშ დოლარი) ერთი კვება პატარა რესტორანში.

3500 ტუგრიკი: (1,30 აშშ დოლარი) სიგარეტის კოლოფის საშუალო ფასი

10 000 ტუგრიკი : (3,80 აშშ დოლარი) ორი წიგნის ფასი ადგილობრივ წიგნის მაღაზიებში.

20 000 ტუგრიკი: (7.60 აშშ დოლარი) ტაქსის მგზავრობის საშუალო ფასი ბუიანატ-ყხაას საერთაშორისო აეროპორტიდან ულანბატორის ცენტრამდე (დაახლ. 20 კმ)

40 000 ტუგრიკი: (15,20 აშშ დოლარი) ერთი ღამის ფასი სასტუმროში

200 000 ტუგრიკი: (76 აშშ დოლარი) იაფი გაჯეტი

640,000 ტუგრიკი: (243,20 აშშ დოლარი) უახლესი თაობის სმარტფონი

90 000 000 მანქანა: (33,300 აშშ დოლარი) უახლესი თაობის მანქანის ფასი.

(ეს მაჩვენებლები მოცემულია 2019 წლის 16 აპრილის მდგომარეობით)

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ Frangos, Alex (3 January 2011). "Hot Money Roils Growth Currencies". The Wall Street Journal. Retrieved 2018-01-01.
↑ Chi, Leisha (17 August 2016). "The sudden slide of the world's worst performing currency". BBC News. Retrieved 2018-01-01.
↑ Bank of Mongolia. History – National Currency – Togrog. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-11-12. ციტირების თარიღი: 2007-12-15.

[1] Frangos, Alex (3 January 2011). "Hot Money Roils Growth Currencies". The Wall Street Journal. Retrieved 2018-01-01.

[2] Chi, Leisha (17 August 2016). "The sudden slide of the world's worst performing currency". BBC News. Retrieved 2018-01-01.

[3] Bank of Mongolia. History – National Currency – Togrog. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-11-12. ციტირების თარიღი: 2007-12-15.

[1]

[2]

[3]