ბუტანური ნგულტრუმი
| ბუტანური ნგულტრუმი དངུལ་ཀྲམ | |||
|---|---|---|---|
| |||
| კოდი ISO 4217 | BTN | ||
| ქვეყანა | ბუტანი | ||
| ოფიციალური მომხმარებლები |
ბუტანი | ||
| შედგება | 100 100 ჩჰერტუმისგან | ||
| სიმბოლო | Nu. | ||
| მონეტები | Ch.20, Ch.25, Ch.50, Nu.1. (ხშირად გამოყენებადი)
| ||
| ბანკნოტები | Nu.1, Nu.5, Nu.10, Nu.20, Nu.50, Nu.100, Nu.500, Nu.1000[1][2] | ||
| ცენტრალური ბანკი | ბუტანის სამეფო სავალუტო ორგანო | ||
| საიტი | [2] | ||
ნგულტრუმი (ძონგკხა: དངུལ་ཀྲམ; სიმბოლო : Nu., კოდი : BTN )— ბუტანის სამეფოს ვალუტა . იგი იყოფა 100 ჩჰერტუმად ( ძონგკხა: ཕྱེད་ཏམ, იწერებოდა, როგორც ჩეტრუმა მონეტებზე 1979 წლამდე). ბუტანის სამეფო სავალუტო ორგანო არის ნულოვანი ბანკნოტებისა და მონეტების მჭრელი ორგანო . ნგულტრუმი ნაწილობრივ დამოკიდებულია ინდურ რუპიაზე. ვალუტის ოფიციალური სიმბოლოა Nu., ხოლო მისი მცირე ერთეულის, ჩჰერტუმის Ch.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1789 წლამდე ბუტანში ვრცელდებოდა ცუჩ ბეჰარის ზარაფხანის მონეტები. ამის შემდეგ, ბუტანმა საკუთარი მონეტები გამოუშვა, რომელიც ცნობილია როგორც ჩეტრუმი და ის მეტწილად ვერცხლისგან იყო დამზადებული. ჭედური ვერცხლისა და სპილენძის მონეტები მხოლოდ1929 წლამდე გამოიცემოდა, შემდგომში კი ისინი ვერცხლის 1/2 რუპიისა და ბრინაჯაოს 1 პაისას მონეტებით ჩანაცვლდა 1931 წელს. ნიკელის 1/2 რუპიის მონეტები 1950 წელს მოიჭრა. დედიმიზაცია შემოიღეს 1957 წელს, როდესაც ბუტანის პირველი გამოცემის მონეტების ნომინალებში იყო ნაია პაიზა . 1966 წლის გამოშვებებში იყო 25 ნაია პაისას, 50 ნაია პაისას და 1 რუპიის მონეტები, რომლებიც იყო 25 ნაია პაიზა, 50 ნაია პაიზა და 1 რუპია მონეტა, რომელიც დამზადებული იყო სპილენძისა და ნიკელის მასალისგან. [3]
მიუხედავად იმისა, რომ ბუტანის მთავრობამ განავითარა თავისი ეკონომიკა 1960-იანი წლების დასაწყისში, 1968 წელს მონეტიზაციამ გამოიწვია ბუტანის ბანკის დაფუძნება. მთავარი ფულადი რეფორმები გატარდა 1974 წელს, როდესაც ოფიციალურად 1 ნგულტრიმი 100 ჩჰეტრუმის ტოლი გამოაცხადეს. ნგულტრუმმა შეინარჩუნა ინდურ რუპიაზე დამოკიდებულება.[4]
ტერმინი მომდინარეობს ძონგკხური სიტყვა ნგულისგან , რომელის ითარგმნება როგორც ,,ვერცხლი" და ტრუმ რომელიც ჰიდიდან ითარგმნება როგორც ,,ფული." [5]
ფინანსთა სამინისტრომ პირველი ბანკნოტები გამოუშვა 1974 წელს, 1, 5, 10, და 100 ნგულტრუმის ტოლფასი ბანკნოტები. ამას მოჰყვა ბუტანის სამეფო სავალუტო ორგანოს დაარსება 1982 წელს ბუტანის ცენტრალურ ბანკად, რომელმაც 1983 წელს აიღო ბანკნოტების გამოშვების უფლებამოსილება და შეცვალა ფინანსთა სამინისტროს უფლებამოსილება. [6]
მონეტები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1974 წელს დაინერგა ალუმინის 5 და 10 ჩჰერტუმის ღირებულების, ალუმინ-ბრინჯაოს 20 ჩჰერტუმისა და კუპრო-ნიკელის 25 ჩჰერტუმისა და 1 ნგულტრუმის ღირებულების მონეტები. ჩჰერტუმის 5 ნომინალიანი მონეტა იყო კვადრატული ფორმის, ხოლო 10 ჩჰერტუმის ღირებულების ნიჟარის ფორმის. 1979 წელს გამოუშვეს ახალი მონეტები: 5 და 10 ჩჰერტუმის ღირებულების - ბრინჯაოსგან, 25 და 50 ჩჰერტუმისა და 1 და 3 ნგულტრუმის ღირებულების მონეტები კუპრო-ნიკელისგან. ალუმინსა და ბრინჯაოსგან დამზადებული 25 ჩჰერტუმის ღირებულების მონეტა მიმოქცევაში 1979 წელს შევიდა. დღესდღეობით 5 და 10 ჩჰერტუმის ღირებულების მონეტები ძალიან იშვიათად გამოიყენება. ამჟამად მიმოქცევაში არსებობს: 20, 25, 50 ჩჰერტუმისა და 1 ნგულტუმის ღირებულების მონეტები.
| სურათი | მნიშვნელობა | ტექნიკური პარამეტრები | აღწერა | Თარიღი | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| დიამეტრი | სისქე | წონა | პირი | გამოშვება | გაუქმება | |||
| ჩ .20 | 22.00 სთ მმ | 1.8 მმ | 4,5 გ | რიდიანი | 1974 წ | მიმდინარე | ||
| ჩ.25 | 22.20 მმ | 1.8 მმ | 4,6 გ | რიდიანი | 1979 წ | მიმდინარე | ||
| ჩ .50 | 25,85 მმ | 1.8 მმ | 6,9 გ | რიდიანი | 1979 წ | მიმდინარე | ||
|
ჩ.1 | 27.95 მმ | 1.7 მმ | 8,2 გ | რიდიანი | 1979 წ | მიმდინარე | |
ბანკნოტები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]წინა სერიები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1974 წლის 2 ივნისს [7] ბუტანის სამეფო მთავრობამ შემოიტანა 1, 5 და 10 ნგულტრუმის ღირებულების ბანკნოტები, მოგვიანებით, 1978 წელს კი 2, 20, 50 და 100 ნგულტრუმის ღირებულების კუპიურები. 1982 წლის 4 აგვისტოს ამოქმედდა ბუტანის სამეფო სავალუტო ორგანოს კანონი, თუმცა სამეფო სავალუტო ორგანომ არ დაიწყო მუშაობა 1983 წლის 1 ნოემბრამდე და ბანკნოტები არ გამოსცა 1986 წლამდე.
| წინა სერიები [3] | ||||
|---|---|---|---|---|
| სურათი | მნიშვნელობა | ზომები | მთავარი ფერი | |
| ავერსი | უკუ | |||
| --- | 1 ნგულტრუმი | 114 x 62 მმ | ლურჯი | |
|
5 ნგულტრუმი | 130 × 62 მმ | ნარინჯისფერი | |
|
|
10 ნგულტრუმი | 140 70 მმ | მეწამული |
|
|
20 ნგულტრუმი | 152 × 70 მმ | Ყვითელი მწვანე |
|
|
50 ნგულტრუმი | 155 × 70 მმ | ვარდისფერი |
|
|
100 ნგულტრუმი | 161 × 70 მმ | მწვანე |
| 500 ნგულტრუმი | 160 × 70 მმ | წითელი | ||
ამჟამინდელი სერიები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2006 წელს სავალუტო ხელისუფლებამ წარადგინა ბანკნოტების უახლესი სერია, 1, 5, 10, 20, 50, 100, 500 და 1000 ნგულტრუმის ნომინალებით. ეს ბანკნოტები იყენებენ ჰიბრიდულ სუბსტრატს. [8]
| 2006 – დღემდე სერიები | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| სურათი | მნიშვნელობა | ზომები | მთავარი ფერი | აღწერა | Გაცემის თარიღი | პირველი გამოცემის თარიღი | წყლის ნიშანი | ||
| ავერსი | უკუ | ავერსი | უკუ | ||||||
| [4] | [5] | Nu.1 | 120 x 60 მმ | ლურჯი, წითელი და მწვანე | დრაკონები | სიმტოხა ძონგი | 2006 წ 2013 წ |
2006 წლის 20 ნოემბერი | არცერთი |
| [6] | [7] | Nu.5 | 125 x 60 მმ | ყვითელი, ყავისფერი და წითელი | ჩიტები | ტაქწანგი | 2006 წ 2011 წ 2015 წ |
2006 წლის 20 ნოემბერი | არცერთი |
| [8] | [9] | Nu.10 | 125 x 65 მმ | მუქი მწვანე და ყვითელი | ჯიგმე სინგე ვანგჩუკი ; დუნგკარი (კონქი), წარმატების რვა სიმბოლოდან ერთ-ერთი | პარო რინპუნგ ძონგი | 2006 წ 2013 წ |
2007 წ | ჯიგმე სინგიე ვანგჩუკი |
| [10] | [11] | Nu.20 | 130 x 65 მმ | ყვითელი და მწვანე | ჯიგმე ხესარი ნამგიელ ვანგჩუკი | პუნახა ძონგი | 2006 წ 2013 წ |
2006 წლის 20 ნოემბერი | ჯიგმე ხესარი ნამგიელ ვანგჩუკი |
| [12] | [13] | Nu. 50 | 145 x 70 მმ | ვარდისფერი, ნარინჯისფერი და მწვანე | ჯიგმე ხესარი ნამგიელ ვანგჩუკი | ტრონგსა ძონგი | 2008 წ 2013 წ |
2008 წლის 6 ნოემბერი | ჯიგმე ხესარი ნამგიელ ვანგჩუკი |
| [14] | [15] | Nu.100 | 145 x 70 მმ | მწვანე | ჯიგმე სინგე ვანგჩუკი ; ნორბუ რიმპოჩე, შვიდი ხელსაყრელი ძვირფასი ქვებიდან ერთი | ტაშიჩო ძონგი, დრაკონები ზედა კუთხეებში | 2006 წ 2011
|
2007 წ | ჯიგმე სინგიე ვანგჩუკი |
| [16] | [17] | Nu. 500 | 155 x 70 მმ | ვარდისფერი, ნარინჯისფერი და მწვანე | უგიენ ვანგჩუკი რიონის გვირგვინით | პუნახა ძონგი | 2006 წ 2011 წ |
2006 წლის 20 ნოემბერი | ჯიგმე სინგიე ვანგჩუკი |
| [18] | [19] | Nu. 1000 | 165 x 70 მმ | ყვითელი, წითელი და ოქროსფერი | ჯიგმე ხესარი ნამგიელ ვანგჩუკი ყორნის გვირგვინით | ტაშიჩო ძონგი | 2008 წ 2016 წელი |
2008 წლის 6 ნოემბერი | ჯიგმე ხესარი ნამგიელ ვანგჩუკი |
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- გაცვლითი კურსის ანალიზი ბუტანს და ინდოეთს შორის
- ბუტანის ისტორიული და ამჟამინდელი ბანკნოტები
- http://himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/jbs/pdf/JBS_01_01_04.pdf
- http://himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/jbs/pdf/JBS_02_02_03.pdf
- https://web.archive.org/web/20120806142959/http://picasaweb.google.com/Vercrusse/Bhutan_Coins02
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ [1] დაარქივებული 2016-01-25 საიტზე Wayback Machine. , accessed 2008-11-13
- ↑ Bhutan issues new 50- and 1,000-ngultrum notes დაარქივებული 2016-03-05 საიტზე Wayback Machine. BanknoteNews.com. Retrieved 2011-10-15.
- ↑ "Currency Information: Bhutanese Rupee". ExchangeRate.com. Retrieved 29 September 2016.
- ↑ Royal Monetary Authority of Bhutan - History. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 ოქტომბერი 2017. ციტირების თარიღი: 12 April 2018.
- ↑ Berlin, Howard M. (24 October 2008). World Monetary Units: An Historical Dictionary, Country by Country. McFarland. ISBN 9781476606736.
- ↑ Royal Monetary Authority Act of Bhutan 1982. Government of Bhutan (1982). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-09-08. ციტირების თარიღი: 2010-10-08.
- ↑ Linzmayer, Owen (2011) „Bhutan“, The Banknote Book. San Francisco, CA: BanknoteNews.com. ციტირების თარიღი: 2011-08-21.
- ↑ Bhutan - Banknote News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 აპრილი 2018. ციტირების თარიღი: 12 April 2018.
| |||||||||||||||||||||||
