ინდონეზიური რუპია

ინდონეზიური რუპია; Rupiah
კოდი ISO 4217	IDR
ქვეყანა	ინდონეზია
ოფიციალური; მომხმარებლები	ინდონეზია
არაოფიციალური; მომხმარებლები	აღმოსავლეთი ტიმორი
შედგება	100 100 სენისგან
სიმბოლო	Rp
მონეტები	500; 1000 რუპია (ხშირად მოხმარებადი) ; 100; 200 (იშვიათად მოხმარებადი)
ბანკნოტები	2 000, 5 000,10 000, 20 000, 50 000, 100 000 (ხშირად მოხმარებადი) ; 1 000, 75 000 (იშვიათად მოხმარებადი)
ცენტრალური ბანკი	ინდონეზიის ბანკი
საიტი	https://www.peruri.co.id/
ფულის ბეჭდვა	პერუმ პერური
საიტი	https://www.peruri.co.id/
მონეტების მოჭრა	პერუმ პერური
საიტი	https://www.bi.go.id/id/Default.aspx

ინდონეზიური რუპია (ინდონ. Rupiah; Rp) —ინდონეზიის ოფიციალური ვალუტა. ის გაცემულია და კონტროლდება ინდონეზიის ეროვნული ბანკის მიერ. ვალუტის ISO 4217 კოდია IDR. სახელი ,,რუპია" მომდინარეობს სანსკრიტული სიტყვიდან, რუპიაკამი ( रूप्यकम्) რომელიც ვერცხლს ნიშნავს, ^[1] ზოგჯერ, ინდონეზიელები ასევე არაფორმალურად იყენებენ სიტყვას ,,პერაკი" ( ინდონეზიურად "ვერცხლი") რითაც რუპიის მონეტებს აღნიშნავენ. რუპია დაყოფილია 100 სენად, თუმცა მაღალმა ინფლაციამ სენას მონეტების და ბანკნოტების მნიშვნელობა შეასუსტა.

ინდონეზიელმა დამოუკიდებლობისთვის მებრძოლმა ნაციონალისტებმა 946 წელს შემოიღეს ვალუტა, რომელმაც შეცვალა ნიდერლანდების ინდოეთის გულდენი, რომელიც მეორე მსოფლიო ომში იაპონური ოკუპაციის დროს შემოიღეს. ადრეულ წლებში რუპია გამოიყენებოდა სხვა ვალუტებთან ერთად, მათ შორის ნიდერლანდების მიერ შემოტანილი გულდანის ახალ ვერსისთან ერთად.

რიაუს კუნძულებსა და ახალი გვინეის ინდონეზიურ ნახევარს (ირიან ბარატი) წარსულში ჰქონდა რუპიას საკუთარი ვარიანტები, მაგრამ ისინი ეროვნულ რუპიაში გაერთიანდნენ შესაბამისად, 1964 და 1971 წლებში.

განმეორებითობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რუპიას განმეორებით შეცვლის გრძელვადიან მოთხოვნას ჯერ ოფიციალურად შედეგი არ გამოუღია და ის საკანონმდებლოდ არ განხილულა. 2010 წლიდან, ინდონეზიის ბანკი, როგორც ინდონეზიის მონეტარული ორგანო, მოითხოვს ვალუტის ბოლო სამი ნულის გაუქმებას, რაც მათი აზრით გავლენას არ მოახდენს მის მნიშვნელობაზე. 2015 წელს მთავრობამ წარმომადგენელთა პალატას წარუდგინა რუპიას განმეორების ნომინალის პროექტი, მაგრამ ის ჯერ არ განხილულა. 2017 წელს ინდონეზიის ბანკის მმართველმა აგუს მარტოვარდოჟომ კიდევ ერთხელ გაიმეორა მოწოდება და თქვა, რომ თუ განმეორებითობა დაუყოვნებლივ დაიწყება, პროცესი შეიძლება დასრულდეს 2024 ან 2025 წლისთვის. ^[2]

მიმდინარე იურიდიული მნიშვნელობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამინდელი რუპია შედგება 100 რუპიადან 1000 რუპიამდე მონეტებისგან (1 რუპიის მონეტა ოფიციალურად არსებობს, მაგრამ ფაქტობრივად უსარგებლოა და არ გამოიყენება). ასევე არსებობს 1000-დან 100 000 რუპიამდე ბანკნოტები. 1 აშშ დოლარი დაახლოებით 14 294.50 რუპიაა (2019 წლის მონაცემებით), ხოლო ყველაზე დიდი ინდონეზიური ბანკნოტი ღირს დაახლოებით 7 აშშ დოლარი.

მონეტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამად მიმოქცევაშია მონეტების ორი სერია: ალუმინის, ბრინჯაოს და ნიკელის მონეტები, რომლებიც მოჭრილია 1991–2010 წლებში. ესენია 50, 100, 200, 500 და 1000 რუპიის შესაბამისი მონეტები. მონეტების ძველი სერია თანდათან ქრება. მცირე ნომინალის მონეტების (50 რუპიამდე ქვემოთ) დაბალი ღირებულებისა და ზოგადად დეფიციტის გამო, თანხები ჩვეულებრივ მრგვალდება (ან ქვემოთ) ან მათ სანაცვლოდ მაღაზიებში ტკბილეულს გასცემენ.^[3] ინდონეზიის ეროვნული გმირების სახელობის მონეტების ახალი სერია გამოიცა 2016 წელს, 100, 200, 500 და 1000 რუპიანი მონეტებით.

ინდონეზიური რუპიის მონეტები ^[4]
სურათი	მნიშვნელობა	სერიები	დიამეტრი	სისქე	წონა	მასალა	ავერსი	რევერსი	ხელმისაწვდომობა
	50 რპ	1999 წ	20 მმ	2 მმ	1.36 გ	ალუმინის	გარუდა პანკასილა	ორიოლური შავი ფრინველისა და მონეტის ღირებულება	Ძალიან დაბალი
	100 რპ	1999 წ	23 მმ	2 მმ	1.79 გ			პალმის კაკადუ ფრინველისა და მონეტის ღირებულება	მაღალი
	200 რპ	2003 წ	25 მმ	2.3 მმ	2.38 გ			ბალი მინას ფრინველისა და მონეტის ღირებულება	მაღალი
	500 რპ	1991 წ	24 მმ	1.8 მმ	5.29 გ	ალუმინ-ბრინჯაო		ჟასმინის ყვავილისა და მონეტის ღირებულება	დაბალი
		1997 წ	24 მმ	1.83 მმ	5.34 გ	ალუმინ-ბრინჯაო			საშუალო
		2003 წ	27 მმ	2.5 მმ	3.1 გ	ალუმინის			მაღალი
	1000 რპ	1993 წ	26 მმ	2 მმ	8.6 გ	ბი-ლითონი, ნიკელის და ალუმინის ბრინჯაო		პალმის ხის და მონეტის ღირებულება	Ძალიან დაბალი
	1000 რპ	2010 წ	24.15 მმ	1.6 მმ	4.5 გ	ნიკელი - მოოქროვილი ფოლადი	Garuda Pancasila და მონეტის ღირებულება	ანგკლუნგი და გედუნგ სატე	მაღალი

ბანკნოტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ამჟამად მიმოქცევაში ინდონეზიური ბანკნოტები თარიღდება 2000 (1000 რუპიის ღირებულების), 2001 (5000 რუპიის ღირებულების), 2004 (20 000 and 10 000 რუპიის ღირებულების), 2005 (10 000 და 50 000 რუპიის ღირებულების), 2009 (განახლებული 2 000 რუპიის ღირებულების), 2010 (განახლებული 10 000 რუპიის ღირებულების), 2011 (20 000, 50 000 და 100,000 რუპიების განახლებული ვარიანტები) და 2020 (75 000 რუპიის ღირებულების) წლებით. 1998–1999 წლების ბანკნოტები მიმოქცევაში აღარაა 2008 წლის 31 დეკემბრის შემდეგ (2018 წლის 30 დეკემბრამდე მათი გამოცვლა ინდონეზიის ეროვნულ ბანკში იყო შესაძლებელი). ^[5] ადრინდელი ვარიანტები აღარ გამოიყენება უსაფრთხოების მახასიათებლების არარსებობისა და სუჰარტოს რეჟიმთან კავშირის გამო (განსაკუთრებით 1993 და 1995 წლების 50 000 რუპია), ^[6] მაგრამ მათი გაცვლა შესაძლებელი იყო ინდონეზიის ბანკის 2010 წლის 20 აგვისტომდე. ^[7]

რადგანაც ყველაზე მცირე ამჟამინდელი ბანკნოტი დაახლოებით 0,065 აშშ დოლარი ღირს, მცირე გარიგებებიც კი, როგორიცაა ავტობუსის ტარიფები, ჩვეულებრივ ხორციელდება შენიშვნებით, ხოლო 1000 რუპიაანი მონეტა ბევრად უფრო გავრცელებულია, ვიდრე 1000-რუპიური ბანკნოტი. მთავრობამ თავდაპირველად გამოაცხადა, რომ 1000 რუპიის ღირებულების ბანკნოტი შეიცვლებოდა, 2000 რუპიის ბანკნოტით, ხოლო ათასის ღირებულების მხოლოდ მონეტა დარჩებოდა. ^[8] დიდი ხნის შეფერხების შემდეგ, ეს წინადადება განიხილეს და ინდონეზიის ბანკმა 2000 რუპიის ღირებულების ბანკნოტი გამოუშვა (BI) 2009 წლის 9 ივლისს, ხოლო ბანკნოტები მიმოქცევაში იყო იურიდიულ საშუალებად 2009 წლის 10 ივლისიდან.^[9]

ინდონეზიური რუპია ბანკნოტები ^[10] ^[11]
სურათი		მნიშვნელობა	მთავარი ფერი	გამოცემის თარიღი
ავერსი	უკუ	მნიშვნელობა	მთავარი ფერი	გამოცემის თარიღი
		1000 რპ	ყვითელი ნაცრისფერი	2016 წლის 19 დეკემბერი
		2000 რპ	ნაცრისფერი
		5000 რპ	Ღია ყავისფერი
		10,000 რპ	მეწამული
		20,000 რპ	Ღია მწვანე
		50,000 რპ	ლურჯი
		75000 რპ	წითელი და თეთრი	2020 წლის 17 აგვისტო
		100000 რპ	წითელი	2016 წლის 19 დეკემბერი