სოფლის ტერიტორია დასახლებული იყო გვიანდელი ბრინჯაოს ხანიდან, რასაც ადასტურებს სოფლის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, ე. წ. ოლიების ტყეში გამოვლენილი სამაროვანი, რომელიც გაითხარა 1956-1972. 29 ორმოსამარხში აღმოჩენილი თიხის ჭურჭლის სიმრავლე მიანიშნებს, რომ მოსახლეობის ერთ-ერთი საარსებო წყარო მეთუნეობა უნდა ყოფილიყო. სოფლის სამხრეთ-აღმოსავლეთით, ე. წ. სათვალისწყალზე გაითხარა 20 ორმოსამარხი, რომლებიც არქეოლოგიური მასალის ზოგიერთი თავისებურებით რამდენადმე ადრეული ჩანს.
გეოგრაფიულ პუნქტ გულგულას იხსენიებს „ცხოვრება ქართუელთა მეფეთა“, რომლის მიხედვით, ზოგიერთი მოსაზრებით, ამ ადგილს ადრე ტყე-ტბა ერქვა. ტყე-ტბა ჰერეთისა და კახეთის სასაზღვრო ადგილზე მდებარეობდა.
1906 წლის 8 იანვარს სოფელში დაარსდა კომუნა, რომელიც ლევ ტოლსტოის იდეების მიმდევარმა ივანე კოლელიშვილმა დააარსა. მასში 190-დან 70 ოჯახი გაწევრიანდა, თუმცა მალე კომუნის წევრთა რაოდენობა გაიზარდა 100-120 კომლამდე. 1906 წლის 7 ოქტომბერს მთავრობამ კომუნა დაშლილად გამოაცხადა, მისი ხელმძღვანელი კოლელიშვილი კი დააპატიმრა და გადასახლება მიუსაჯა.[2]
სოფელში შემორჩენილია სხვადასხვა დროის არქიტექტურული ძეგლები: დიმიაანთ კოშკი (XVIII ს.), გვიანდელი შუა საუკუნეების კვირაცხოვლისა და ყველაწმიდის (განახლებულია XIX ს-ში) ეკლესიები, წმ. გიორგის ეკლესია (XVIII–XIX სს.).
საქართველო.svg)
