ლუქსემბურგის გეოგრაფია
 ლუქსემბურგის დიდი საჰერცოგო | |
| კონტინენტი | ევროპა |
|---|---|
| რეგიონი | ჩრდილოეთი ევროპა |
| კოორდინატები | 49°45′ ჩ. გ. 6°10′ ა. გ. / 49.750° ჩ. გ. 6.167° ა. გ. |
| ფართობი | 2586 კმ² |
| ხმელეთი | 99.40 % |
| წყალი | 0.60 % |
| სახმელეთო საზღვრები | გერმანია, ბელგია, საფრანგეთი |
| უმაღლესი წერტილი | ბუურგპლააცი 559 მ |
| ყველაზე დიდი მდინარე | სური 150 (კმ) |
| ყველაზე დიდი ტბა | ზემო სური (კმ²) |
ლუქსემბურგი არის პატარა ქვეყანა, მდებარეობს ისტორიული ნიდერლანდების ტერიტორიაზე, ჩრდილო-დასავლეთ ევროპის ნაწილი, დასავლეთით და ჩრდილოეთით ესაზღვრება ბელგია 148 კილომეტრზე (92 მილი), სამხრეთით საფრანგეთი (23 კმ (14 მილი)), აღმოსავლეთით გერმანია (138 კმ (86 მილი)). ლუქსემბურგს არ აქვს ზღვაზე გასასვლელი, მხოლოდ გამოყოფილია ჩრდილოეთის ზღვით ბელგიისგან. ზომით ის მეოცეა.
ქვეყნის ტოპოგრაფია გამოყოფილია ძალიან მკაფიოდ ჩრდილოეთით ოსლინგის ბორცვებით და გუტლანდის დაბლობით, რომელსაც უკავია სამხრეთით ორი მესამედი. ქვეყნის უგრძესი მდინარე არის სული, რომელიც მოსელეს შენაკადია, აუზი, რომელიც მოიცავს თითქმის მთელი ლუქსემბურგის ზონას. სხვა ძირითადი მდინარეები მოიცავს ალზეტეს სამხრეთში და ჩრდილოეთში ვილტცს.
დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი არის ქალაქი ლუქსემბურგი, რომელიც მდებარეობს გუტლანდში, ის არის ქვეყნის მოსახლეობის მთავარი ცენტრი, მათ შორის ეშ-სურ-ალცეტე, დუდელანგე და დიფერდანგე. გარდა ქალაქ ლუქსემბურგისა სხვა მთავარი ქალაქები პირველ რიგში მდებარეობს სამხრეთ წითელი მიწის რეგიონში, რომელიც სამხრეთით საფრანგეთისა და ლუქსემბურგის ხაზს შორისაა.
ფიზიკური გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ტოპოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ტერიტორიის სიმცირის მიუხედავად ლუქსემბურგს აქვს მრავალფეროვანი ტოფოგრაფია, ლანდშაფტის ორი ძირითადი მახასიათებლით. ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილი ფორმირებულია არდენების პლატოთი, სადაც მთის სიმაღლეები მერყეობს 450 დან 600 მეტრამდე (1500 დან 2000 ფუტამდე). ქვეყნის დანარჩენი ნაწილი შედგება ტალღოვანი სასოფლო დასახლებებით და ფართო ხეობებით. ლუქსემბურგის დედაქალაქი ლუქსემბურგი მდებარეობს ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში.
ევროპის მწვანე გული[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ყველაზე ცნობილი და თვალსაჩინო ორიენტირია არდენების მაღალი პლატო ჩრდილოეთში. მისი უმაღლესი მწვერვალის სიმაღლე 559 მეტრია (1834 ფუტი). საყოველთაოდ ცნობილი, როგორც ოსლინგი, არდენების რეგიონი მოიცავს 840 კვადრატულ კილომეტრს (325 კვადრატული მილი), ქვეყნის მასშტაბის დაახლოებით 32%. ჭარბობს უსწორმასწორო, ამავე დროს მრავალფეროვანი ლანდშაფტი ათასწლეულების განმავლობაში მდინარის ეროზიისგან დატოვებული , დაბალი მთის ლანდშაფტი, მცენარეებისგან მჭიდროდ დაფარული, ზოგჯერ თვალსაჩინო სიმაღლის ვარიაციები. ასეთმა განსხვავებებმა რელიეფში, ტყეში წყლის მრვალრიცხვოვნობამ, ველებმა და საძოვრებმა გახადეს ლანდშაფტი განსაკუთრებული. მიუხედავად დამახასიათებელი მაღალი ტერიტორიისა არის უნაყოფო ნიადაგი და ცუდი ჩამდინარე წყლები, რის შედეგადაც გაჩნდა მრავალი ტორფიანი ჭაობები, რომელიც ერთხელ ექსპლუატირებული იქნა, როგორც საწვავი. ამ ფაქტორებმა, გართიანებული ძლიერ ნალექთან და ყინვასთან, გარემო პირველი მოსახლეებისთვის გახადეს უპურმარილო.
დღესაც კი საცხოვრებელი პირობები ასეთ გარემოში არაა მეტად ხელსაყრელი. მიუხედავად ამისა, 7800 ადამიანი თავს ირჩენს მიწაზე მუშაობით, მეტყევეობით, მცირე სოფლის მეურნეობის წარმოებით ან გარემოზე მუშაობით. იმის გამო, რომ მიწის დამუშავება ძალიან რთულია, მიწების უმეტესობა გამოიყენება საძოვრებად. არდენების რეგიონიც შეიცავს ზემო სურეს ეროვნულ პარკს, რომელიც არის მნიშვნელოვანი ნაკრძალი და მოგზაურების თავშესაფარი.
მდინარე სურეს სამხრეთი ასევე ცნობილია, როგორც გუტლანდი. ამ რეგიონს უკავია ქვეყნის თითქმის ორი მესამედი ნაწილი.
ამ ადგილის მხარე რბილად იზრდება და მოდის საშუალოდ 200 მეტრამდე (700 ფუტი). ძირითადი საქმიანობა არის სოფლის მეურნეობა, სახელწოდება გუტლენდიც ჩნდება ნაყოფიერი ნიადაგიდან და თბილი, მშრალი ზაფხულიდან, რომელიც გამოცადა საჰერცოგოს ამ ნაწილმა ოსლინგის რეგიონისგან განსხვავებით.
შედეგად, ბოსტნეული კულტურები და ხილი, როგორიცაა მარწყვი, ვაშლი, ქლიავი და ალუბალი გაშენებულია დიდი რაოდენობით. ამ ტერიტორიაზე მდინარის ეროზიამ შექმნა ღრმა ხეობები და გამოქვაბულები, ზოგიერთი შთამბეჭდავი დეკორაციით.
ქვეყნის უკიდურეს სამხრეთში მდებარეობს „წითელი ქვების მიწა“ - მინიშნება ამ ტერიტორიაზე წიაღისეულის არსებობის. ეს ტერიტორია მდიდარია რკინით. რომანების დროიდან, თუ არა ადრე რაიონი იყო სამთო და მძიმე მრეწველობის რეგიონი, რომელიც გადაჭიმულია 19 კილომეტრზე (12 მილი). რკინის მაღალი საკვამურები და ფოლადის ქარხანა არის სამრეწველო სამხრეთის ტიპური ღირსშესანიშნაობები. აღმოსავლეთით მდებარეობს მოსელეს მევენახეობის ველები. მრავალი სოფელი მყუდროდაა დასახლებული ღრმა ხეობებში და მდინარის გასწვრივ ვენახების უკან. სოფლების უმეტესობას აქვს მინიმუმ ერთი ქარხანა. ასევე აღმოსავლეთით არის „პატარა შვეიცარია“, ტერიტორია, რომელსაც ახასიათებს ტყიანი ვიწრო ხეობები და უჩვეულო ქვის ფორმირებების ხეობები.
მდინარეები და ტბები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლუქსემბურგში არის უმეტესად მცირე მდინარეები, როგორიცაა ეიში, ალცეტე და პეტრუსე, მაგრამ მთავარი მდინარე არის მოსელე თავისი შენაკადებით სურე და ოური. მათი კურსი არის, როგორც ბუნებრივი საზღვარი ლუქსემბურგსა და გერმანიას შორის. მათ ბანკებთან ერთად შესაძლებელია ბევრი ქვეყნის შუასაკუნეების დროინდელი ციხესიმაგრის პოვნა.
მოსელე რეალურად იზრდება საფრანგეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთით და მიედინება ლუქსემბურგის ჩრდილოეთით 31 კილომეტრზე (19 მილი), რათა შეუერთდეს კობლენცის რაინს, გერმანია. მოსელე არის 510 კილომეტრი (320 მილი) სიგრძის და არის სანაოსნო, კანალიზაციასთან ერთად, რომელიც 64 კილომეტრზეა (40 მილი). მწვანე ფერდობები, ვაზით დაფარული იკლაკნება მდინარის საზღვარზე.
მდინარე სურე იწყება ბელგიიდან 172 კილომეტრზე და აღმოსავლეთის მიმართულებით მიედინება ლუქსემბურგში და ჩაედინება მოსელეში. მისი ხვეული დინება არსებითად ჭრის ლუქსემბურგს აღმოსავლეთიდან დასავლეთით. მდინარე ოური მიედინება ჩრდილო-აღმოსავლეთ საზღვრის გასწვრივ, ის არის სურეს შენაკადი. მისი ხეობა გარშემორტყმულია გაუფუჭებელი სასოფლო დასახლებით.
ტბა სურე არის უდიდესი წყლის მონაკვეთი დიდ საჰერცოგოში. შემოსაზღვრული ნაყოფიერი მცენარეებითა და მშვიდი, პატარა უბეებით ტბა არის წყლის სპორტის ცენტრი, როგორიცაა აფრით ცურვა, კანოეთი ცურვა და კაიკინგი. ასეთი აქტივობები სუფთა ჰაერზე მეტად მიმზიდველია ტურისტებისთვის, რამაც გამოიწვია ადგილობრივი რეწვის ინდუსტრიის ზრდა.
ქალაქი ეშ-სურ-სურე მდებარეობს ტბის ერთ-ერთ ბოლოს. მდინარის ზემოთ მდებარეობს ჰიდროელექტროსადგური, რომელიც ხეობის მაღლა 10 კილომეტრზე (6 მილი) მდებარეობს. ზემო სურეს კაშხალი აშენდა 1960 წელს, რათა ქვეყანა სასმელი წყლით ყოფილიყო მომარაგებული.