თურქეთის პრემიერ-მინისტრი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
თურქეთის პრემიერ-მინისტრი
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı
მიმართვის სტილი მისი უდიდებულესობა
რეზიდენცია ჩანქაიას სასახლე ანკარა
თურქეთის დროშა თურქეთი
დამნიშვნელი თურქეთის პრეზიდენტი
ვადის ხანგრძლივობა 4 წელი, ულიმიტო
დაარსდა 3 მაისი, 1920 (ანკარის მთავრობა)
1 ნოემბერი, 1923 (რესპუბლიკა)
პირველი თანამდებობაზე ქემალ ათათურქი (ანკარის მთავრობა)
ისმეთ ინენიუ (რესპუბლიკა)
გაუქმდა 9 ივლისი, 2018
ბოლო თანამდებობაზე ბინალი ილდირიმი
საიტი basbakanlik.gov.tr
თურქეთი
თურქეთის დროშა

ეს სტატია არის ნაწილი სერიისა
თურქეთის პოლიტიკა

თურქეთის პრემიერ-მინისტრი (თურქ. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı) — თურქეთის მთავრობის ხელმძღვანელი. თურქეთის პრემიერ-მინისტრი არის პოლიტიკური კოალიციის ლიდერი თურქეთის პარლამენტში (მეჯლისი) და თურქეთის მთავრობის კაბინეტის ლიდერი. ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრი აჰმეთ დავუთოღლუ შეირჩა ქვეყნის პრემიერ-მინისტრად 2014 წლის აგვისტოში, რომელიც შეცვალა ამ პოსტზე რეჯეფ თაიფ ერდოღანი, რომელიც გახდა თურქეთის პრეზიდენტი 2014 წლის 28 აგვისტოს.

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ოსმალეთის იმპერიის დროს, პრემიერ-მინისტრს, ეწოდა დიდი ვეზირი. მე-19 საუკუნის თანზიმათის პერიოდის შემდეგ, დიდი ვეზირის როლი უფრო ჰგავს თანამედროვე დასავლეთ ევროპის მონარქიათა პრემიერ-მინისტრების როლს. მოგვიანებით, ოსმალეთის კონსტიტუცია 1876 წელს, შეიქმნა პარლამენტი, რომ გააკონტროლოს პრემიერ-მინისტრი და ცვლილებები, რომლებიც კონსტიტუციაში მეორე საკონსტიტუციო ერის დროს შეიტანეს, რომლის თანახმად პრემიერ-მინისტრი პასუხისმგებელი იყო პარლამენტის წინაშე და არა სულთანის. და ბოლოს, რესპუბლიკის შექმნიდან, 1923 წლიდან, პრემიერ-მინისტრის დამნიშვნელი პრეზიდენტი გახდა, სულთანის ნაცვლად.

თურქეთის პრემიერ-მინისტრების სია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ეს არის ქრონოლოგიური სია თურქეთის პრემიერ-მინისტრების, დაარსების დღიდან, თურქეთის დამოუკიდებლობისთვის ომიდან, 1920 წლიდან. პრემიერ-მინისტრი ასევე აღმასრულებელი ხელისუფლების და მინისტრთა საბჭოს ხელმძღვანელია.

თურქეთის პრემიერ-მინისტრების სია 1920 წლიდან დღემდე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დიდი ეროვნული კრების მთავრობის პრემიერ-მინისტრები (1920-1923)[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სახელი
(დ. – გ.)
სურათი უფლებამოსილების ვადა პოლიტიკური პარტია
1 ქემალ ათათურქი
(1881–1938)
1 3 მაისი 1920 24 იანვარი 1921 სახალხო პარტია
2 ფევზი ჩაქმაქი
(1876–1950)
2 24 იანვარი 1921 19 მაისი 1921 სახალხო პარტია
3 19 მაისი 1921 9 ივლისი 1922
3 რაუფ ორბეი
(1881–1964)
4 12 ივლისი 1922 4 აგვისტო 1923 სახალხო პარტია
4 ფეთჰი ოქიარი
(1880–1943)
5 14 აგვისტო 1923 27 ოქტომბერი 1923 სახალხო პარტია

თურქეთის პრემიერ-მინისტრები (1923 - 2018)[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

# სურათი სახელი, გვარი ჩაიბარა გადადგა პოლიტიკური პარტია
1 ისმეთ ინენიუ 1 ნოემბერი 1923 21 ნოემბერი 1924 სახალხო პარტია
2 ფეთჰი ოქიარი 21 ნოემბერი 1924 6 მარტი 1925 სახალხო პარტია
3 ისმეთ ინენიუ, მე-2 ვადა 6 მარტი 1925 27 სექტემბერი 1937 სახალხო პარტია
4 ჯელალ ბაიარი 27 სექტემბერი 1937 25 იანვარი 1939 სახალხო პარტია
5 რეფიქ საიდამი 25 იანვარი 1939 8 ივლისი 1942[1] სახალხო პარტია
- აჰმეთ ფიქრი თუზერი(მ/შ) 8 ივლისი 1942 9 ივლისი 1942 სახალხო პარტია
6 შუქრუ სარაჯოღლუ 9 ივლისი 1942 7 აგვისტო 1946 სახალხო პარტია
7 რეჯეფ ფექერი 7 აგვისტო 1946 9 სექტემბერი 1947 სახალხო პარტია
8 ჰასან საქა 10 სექტემბერი 1947 16 იანვარი 1949 სახალხო პარტია
9 შემშეტინ გიულნათაი 16 იანვარი 1949 22 მაისი 1950 სახალხო პარტია
10 ადნან მენდერესი 22 მაისი 1950 27 მაისი 1960[2] თურქეთის დემოკრატიული პარტია
11 ჯემალ გიურსელი 28 მაისი 1960 30 ოქტომბერი 1961 თურქეთის შეიარაღებული ძალები
- ფაჰრეტინ ოზდილექი (მ/შ) 30 ოქტომბერი 1961 20 ნოემბერი 1961 თურქეთის შეიარაღებული ძალები
12 ისმეთ ინენიუ, მე-3 ვადა 20 ნოემბერი 1961 21 თებერვალი 1965 სახალხო პარტია
13 სუათ ჰაირი ურგუფლუ 21 თებერვალი 1965 27 ოქტომბერი 1965 უპარტიო
14 სულეიმან დემირელი 27 ოქტომბერი 1965 26 მარტი 1971 სამართლიანობის პარტია
15 ნიჰათ ერიმი 26 მარტი 1971 17 აპრილი 1972 უპარტიო
16 ფერიტ მელენი 17 აპრილი 1972 15 აპრილი 1973 რესპუბლიკური ნდობის პარტია
17 ნაიმ თალუ 15 აპრილი 1973 25 იანვარი 1974 უპარტიო
18 ბიულენთ ეჯევითი 25 იანვარი 1974 17 ნოემბერი 1974 სახალხო პარტია
19 სადი ირმაქი 17 ნოემბერი 1974 31 მარტი 1975 უპარტიო
20 სულეიმან დემირელი, მე-2 ვადა 31 მარტი 1975 21 ივნისი 1977 სამართლიანობის პარტია
21 ბიულენთ ეჯევითი, მე-2 ვადა 21 ივნისი 1977 11 ივლისი 1977 სახალხო პარტია
22 სულეიმან დემირელი, მე-3 ვადა 11 ივლისი 1977 5 იანვარი 1978 სამართლიანობის პარტია
23 ბიულენთ ეჯევითი, მე-3 ვადა 5 იანვარი 1978 12 ნოემბერი 1979 სახალხო პარტია
24 სულეიმან დემირელი, მე-4 ვადა 12 ნოემბერი 1979 12 სექტემბერი 1980 სამართლიანობის პარტია
25 ბულენთ ულუსუ 20 სექტემბერი 1980 13 დეკემბერი 1983 თურქეთის შეიარაღებული ძალები
26 თურგუთ ოზალი 13 დეკემბერი 1983 31 ოქტომბერი 1989 პარტია სამშობლო
- ალი ბოზერი (მ/შ) 31 ოქტომბერი 1989 9 ნოემბერი 1989 პარტია სამშობლო
27 ილდირემ აქბულუთი 9 ნოემბერი 1989 23 ივნისი 1991 პარტია სამშობლო
28 მესუთ ილმაზი 23 ივნისი 1991 20 ნოემბერი 1991 პარტია სამშობლო
29 სულეიმან დემირელი, მე-5 ვადა 20 ნოემბერი 1991 16 მაისი 1993 თურქეთის დემოკრატიული პარტია
- ერდალ ინენიუ (მ/შ) 16 მაისი 1993 25 ივნისი 1993 სოციალ-დემოკრატიული პოპულისტური პარტია
30 თანსუ ჩილერი 25 ივნისი 1993 6 მარტი 1996 თურქეთის დემოკრატიული პარტია
31 მესუთ ილმაზი, მე-2 ვადა 6 მარტი 1996 28 ივნისი 1996 პარტია სამშობლო
32 ნეჯმეთინ ერბაქანი 28 ივნისი 1996 30 ივლისი 1997 კეთილდღეობის პარტია
33 მესუთ ილმაზი, მე-3 ვადა 30 ივნისი 1997 11 იანვარი 1999 პარტია სამშობლო
34 ბიულენთ ეჯევითი, მე-4 ვადა 11 იანვარი 1999 18 ნოემბერი 2002 დემოკრატიულ მემარცხენეთა პარტია
35 აბდულა გიული 18 ნოემბერი 2002 14 მარტი 2003 სამართლიანობისა და განვითარების პარტია
36 რეჯეფ თაიფ ერდოღანი 14 მარტი 2003 28 აგვისტო 2014 სამართლიანობისა და განვითარების პარტია
37 აჰმეთ დავუთოღლუ 28 აგვისტო 2014 24 მაისი 2016 სამართლიანობისა და განვითარების პარტია
38 ბინალი ილდირიმი 24 მაისი 2016 9 ივლისი 2018 სამართლიანობისა და განვითარების პარტია

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. გარდაიცვალა პრემიერობის დროს.
  2. გადააყენა თურქეთის სახელმწიფო გადატრიალება (1960) დროს.