მთავარი გვერდი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია

რჩეული სტატია

დიდი აფეთქებადაკვირვებადი სამყაროს ყველაზე მიღებული კოსმოლოგიური მოდელი მისი არსებობის უადრესი პერიოდებიდან შემდგომი ევოლუციის ჩათვლით. მოდელი აღწერს, თუ როგორ გაფართოვდა სამყარო მაღალი სიმკვირივისა და ტემპერატურის საწყისი მდგომარეობიდან და გვთავაზობს დაკვირვებადი ფენომენების ფართო სპექტრის, მათ შორის, მსუბუქი ელემენტების გავრცელების, კოსმოსური მიკროტალღური ფონის (CMB) და სამყაროს ფართომასშტაბიანი სტრუქტურის ახსნას. მნიშვნელოვანია, რომ დიდი აფეთქების თეორია თანხვედრაშია ჰაბლი–ლემეტრის კანონთან — რაც უფრო შორს არიან გალაქტიკები დედამიწიდან, მით უფრო სწრაფად შორდებიან ისინი პლანეტას. თეორია, ფიზიკის დადგენილი კანონების გამოყენებით, ახდენს ამ დაკვირვების ექსტრაპოლაციას უკან დროში. ეს შედეგად იძლევა კოსმოსის ზრდად კონცენტრაციას, რასაც წინ უძღოდა გრავიტაციული სინგულარობა, რომელშიც დროისა და სივრცის ცნებები მნიშვნელობას კარგავს (ე.წ. „დიდი აფეთქების“ სინგულარობა). სამყაროს გაფართოების სიჩქარის დეტალური გამოთვლების თანახმად, აღნიშნულ სინგულარობას ადგილი ჰქონდა დაახლოებით 13.8 მილიარდი წლის წინ, რაც, შესაბამისად, სამყაროს ასაკს წარმოადგენს. საწყისი გაფართოების (იგივე „დიდი აფეთქების“) შემდეგ სამყარო საკმარისად გაგრილდა, რათა შესაძლებელი გამხდარიყო სუბატომური ნაწილაკების, მოგვიანებით კი, ატომების წარმოქმნა. ამ პირველადი ელემენტების (წყალბადის, შედარებით მცირე რაოდენობით კი ჰელიუმის და ლითიუმის) გიგანტური ღრუბლები, მოგვიანებით, გრავიტაციის ძალით, შეიკუმშა ადრეულ ვარსკვლავებად და გალაქტიკებად, რომელთა შთამომავლებზე დაკვირვება დღესაც შესაძლებელია.

დღის სტატია

სოიუზ TMA-15მართვადი კოსმოსური გაფრენა საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე. ის ნაწილია პროგრამა სოუზისა, რომელსაც ექსპედიცია 20-ის 3 წევრი გადაყავს საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე. TMA-15 არის სახელი კოსმოსურ ხომალდ „სოუზის“ 102-ე მართვადი გაფრენისა, მოყოლებული სოუიზ 1-დან (1967). სოიუზის კოსმოსური ხომალდი ექსპედიცია 20-ისა და ექსპედიცია 21-ის განმავლობაში, დარჩება საერთაშორისო სადგურზე, როგორც სათადარიგო გასვლის ხომალდი, რომლის ქონა სადგურზე (მინიმუმ ერთის მაინც) აუცილებელია. პროგრამა აღსანიშნავია იმით, რომ დაიწყო ექვსკაციანი ეკიპაჟის ოპერაციები სკს-ზე.

სიახლეები

იბრაჰიმ რაისი

მიმდინარე: რუსეთის შეჭრა უკრაინაში; ისრაელ-ჰამასის ომი.


27 მაისი — ამ დღეს...

ჯუზეპე გარიბალდი
ჯუზეპე გარიბალდი
  • 1703 : რუსეთის მეფე პეტრე I-მა სანქტ-პეტერბურგი დააარსა შვედებისგან ჩრდილოეთის ომში ინგერმანლანდიის წართმევის შემდეგ.
  • 1860 : ათასის ექსპედიცია: ჯუზეპე გარიბალდი (სურათზე) და მისი წითელპერანგიანები პალერმოზე თავდასხმას აწყობენ.
  • 1923 : ფრანგი ავტომრბოლელები ანდრე ლაგაში და რენე ლეონარდი ლე-მანის 24 საათის პირველი პრიზიორები გახდნენ ლე-მანში, საფრანგეთი.
  • 1937 : მსოფლიოში ყველაზე გრძელი დაკიდული ხიდი „ოქროს კარიბჭე“ გაიხსნა სან-ფრანცისკოში.
  • 1942 : ჩეხების წინააღმდეგობის მებრძოლებმა ნაცისტების მიერ ოკუპირებულ პრაღაში რაიხის უშიშროების მთავარი შტაბის უფროსი რაინჰარდ ჰეიდრიხი სასიკვდილოდ დაჭრეს.
  • 1960 : თურქეთში სამხედრო გადატრიალებით პრეზიდენტი ჯელალ ბაიარის მთავრობა გადააყენეს.
  • 2007 : კანის კინოფესტივალის ოქროს პალმის რტოთი რუმინელი რეჟისორი კრისტიან მუნჯუს ფილმი „4 თვე, 3 კვირა და 2 დღე“ დაჯილდოვდა.
  • იცით თუ არა, რომ?

    ვიკიპედიის ახალი მასალებიდან:
    უილიამ პიტი
    უილიამ პიტი