ვერმახტი
გერმანული ვერმახტი (გერმ. Deutsche Wehrmacht), ან შემოკლებით ვერმახტი (გერმ. Wehrmacht – Wehr — „იარაღი“, „თავდაცვა“; Macht — „ძალა“) ეწოდებოდა ნაცისტური გერმანიის შეიარაღებულ ძალებს 1935–1945 წლებში.
„ვერმახტი“ დაარსდა 1935 წლის 16 მარტს კანონით „შეიარაღებული ძალების აღმშენებლობის შესახებ“. იგი შედგებოდა 3 ნაწილისაგან:
- ჰეერი — სახმელეთო ჯარები
- კრიგსმარინე — სამხედრო-საზღვაო ძალები
- ლუფტვაფე — სამხედრო-საჰაერო ძალები
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საფუძველი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]პირველ მსოფლიო ომში გერმანიის იმპერიის დამარცხების შემდეგ გერმანიის შეიარაღებული ძალების ჯარისკაცთა რაოდენობა ვერსალის შეთანხმების თანახმად 100.000-მდე შემცირდა (პლუს 15.000 მეზღვაური). გერმანიის არმიას მძიმე იარაღის, მძიმე არტილერიის, ტანკების და ავიაციის ყოლის უფლება არ ჰქონდა. ამ შეთანხმების საფუძველზე დააარსა რაიხსვერი.
მიუხედავად ამისა, რაიხსვერის ხელმძღვანელობა ყველანაირად ცდილობდა ამ შეთანხმების გვერდის ავლით არმია ბრძოლისუნარიან დამრტყმელ ძალად ექცია. დახმარება წითელმა არმიამ აღმოუჩინა. რაპალოს შეთანხმების საფუძველზე გერმანია უნდა დახმარებოდა სსრკ-ს ინდუსტრიის აღმშენებლობის საქმეში და წითელი არმიის მეთაურები სამხედრო განათლებას მიიღებდნენ გერმანიის გენშტაბის აკადემიაში. სამაგიეროდ რაიხსვერს შეეძლო ტყვია-წამალი დაემზადებინა, აღეზარდა სატანკო და საავიაციო კადრები და დაემზადებინა ქიმიური იარაღი საბჭოთა კავშირში.
ამასთან ერთად რაიხსვერის შემადგენლობაში საოცრად ბევრი ოფიცერი მსახურობდა, რამაც შემდგომში გერმანიას საშუალება მისცა არმია სწრაფად გაეათმაგებინა.
შეიარაღებული ძალების რაოდენობა და შემადგენლობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ისტორიკოს რიუდიგერ ოფერმანსის გამოთვლით „ვერმახტში“ მსახურობდა 18,2 მილიონი ჯარისკაცი, რომლებიც გაიწვიეს ომის განმავლობაში, თუმცა ერთდროულად არ მსახურობდნენ.
შემადგენლობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მეორე მსოფლიო ომის განმავლობაში „ვერმახტის“ შემადგენლობაში იბრძოდა აგრეთვე უამრავი არაგერმანელი „მოხალისე“. მათ შორის ფოლკსდოიჩეები, ელზასელები, ჰოლანდიელები, ბალტები, ბალკანელები, ბელორუსები, უკრაინელები, რუსები და კავკასიელები. ეს უკანასკნელები გაერთიანებული იყვნენ ოსტლეგიონებში ან რუსეთის განმანთავისუფლებელ არმიაში, რომელთაც „ოკჰ-ში“ „მოხალისეთა შენაერთების გენერალი“ (გერმ. General der Freiwilligenverbände) მეთაურობდა. მოხალისეები „ვერმახტის“ მთელი შემადგენლობის 5%-ს შეადგენდნენ.
არმიათა ჯგუფების და არმიების შედგენილობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]არმიათა ჯგუფების და არმიების შედგენილობა ცოტათი ქაოსური იყო, რადგან ერთი და იგივე არმია სხვადასხვა დროს სხვადასხვა არმიათა ჯგუფში შედიოდა.
არმიათა ჯგუფები „ა-დან“ „ჰ-მდე“:
- არმიათა ჯგუფი „ა“ (გერმ. Heeresgruppe A): მე-2 არმია , მე-4 არმია, მე-9 არმია, მე-12 არმია, მე-16 არმია, მე-17 არმია; 1-ლი სატანკო არმია, მე-4 სატანკო არმია
- არმიათა ჯგუფი „ბ“ (გერმ. Heeresgruppe B): მე-4 არმია, მე-18 არმია, მე-17 არმია
- არმიათა ჯგუფი „ც“ (გერმ. Heeresgruppe C): 1-ლი არმია, მე-2 არმია, მე-6 არმია, მე-7 არმია
- არმიათა ჯგუფი „დ“ (გერმ. Heeresgruppe D): 1-ლი არმია, მე-7 არმია, მე-15 არმია
- არმიათა ჯგუფი „ე“ (გერმ. Heeresgruppe E)
- არმიათა ჯგუფი „ფ“ (გერმ. Heeresgruppe F)
- არმიათა ჯგუფი „გ“ (გერმ. Heeresgruppe G)
- არმიათა ჯგუფი „ჰ“ (გერმ. Heeresgruppe H)
სპეციალური არმიათა ჯგუფები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- არმიათა ჯგუფი „აფრიკა“ (გერმ. Heeresgruppe Afrika): 1-ლი იტალიური არმია, მე-5 სატანკო არმია
- არმიათა ჯგუფი „დონი“ იგივე არმიათა ჯგუფი „სამხრეთი“ (გერმ. Heeresgruppe Don; Heeresgruppe Süd) — 886.000 მებრძოლი, მთავარსარდლები გენერალ-პოლკოვნიკი გერდ ფონ რუნდშტეტი, ერიხ ფონ მანშტაინი; 1943 წელს იბრძოდა ხარკოვთან): მე-6 არმია
- არმიათა ჯგუფი „კურლანდია“ (გერმ. Heeresgruppe Kurland)
- არმიათა ჯგუფი „ცენტრი“ (გერმ. Heeresgruppe Mitte) — 1943 წელს იბრძოდა კურსკთან; 1944 წელს განადგურდა წითელი არმიის მიერ ოპერაცია „ბაგრატიონის“ დროს
- არმიათა ჯგუფი „ჩრდილოეთი“ (გერმ. Heeresgruppe Nord) — 1944 წლის 3 ივლისს ალყაში იქნა მოქცეული მინსკთან; 1945 წლის მარტის მიწურულს საბოლოოდ იქნა განადგურებული: მე-3 არმია, მე-4 არმია
- არმიათა ჯგუფი „სამხრეთი“ (გერმ. Heeresgruppe Süd)
- არმიათა ჯგუფი „ჩრდილოეთი უკრაინა“ (გერმ. Heeresgruppe Nordukraine)
- არმიათა ჯგუფი „ოსტმარკი“ (გერმ. Heeresgruppe Ostmark)
- არმიათა ჯგუფი „სამხრეთ უკრაინა“ (გერმ. Heeresgruppe Südukraine)
- არმიათა ჯგუფი „ვისლა“ (გერმ. Heeresgruppe Weichsel
საველე არმიები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ცნობილი პირები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]იხილეთ აგრეთვე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
წყაროები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Evans, Richard J. In Hitler’s Shadow West German Historians and the Attempt to Escape the Nazi Past. New York: Pantheon, 1989, ISBN 0-394-57686-1.
- Förster, Jürgen „The Wehrmacht and the War of Extermination Against the Soviet Union“ pages 494–520 from The Nazi Holocaust Part 3 The „Final Solution“: The Implementation of Mass Murder Volume 2 edited by Michael Marrus, Westpoint: Meckler Press, 1989 ISBN 0-88736-255-9.
- Förster, Jürgen „Complicity or Entanglement? The Wehrmact, the War and the Holocaust“ pages 266–283 from The Holocaust and History The Known, the Unknown, the Disputed and the Reexamiend edited by Michael Berenbaum & Abraham Peck, Bloomington: Indian University Press, 1998, ISBN 0253333741.