პოდოლსკის ეროვნული პარკი

პოდოლსკის ეროვნული პარკი
*უკრ. Подільські Товтри*
პოდოლსკის ეროვნული პარკი უკრ. Подільські Товтри
	IUCN კატეგორია II (ეროვნული პარკი)
მდებარეობა	ხმელნიცკის ოლქი
ქვეყანა	უკრაინა
უახლოესი ქალაქი	კამენეც-პოდოლსკი
კოორდინატები	48°45′00″ ჩ. გ. 26°23′00″ ა. გ. / 48.75000° ჩ. გ. 26.38333° ა. გ.
ფართობი	261 316 ჰა
დაარსდა	27 იანვარი, 1996
ოფიციალური საიტი	http://www.tovtry.com

პოდოლსკის ეროვნული ბუნებრივი პარკი "პოდოსლკის ტოვტრი" ( უკრ. Національний природний парк «Подільські Товтри» ) — ეროვნული პარკი, რომელიც მდებარეობს უკრაინის ხმელნიცკის რეგიონში . მდებარეობს კამენეც-პოდოლსკის და ხმელნიცკის ოლქების ტერიტორიაზე. პოდოლსკის ტოვტრის ეროვნული ბუნებრივი პარკი 2008 წელს შეიტანეს უკრაინის შვიდი ბუნებრივი საოცრების ჩამონათვალში. 2017 წლის 13 ივლისიდან ეროვნული პარკი შეტანილია იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში, როგორც კარპატების და ევროპის სხვა რეგიონების ერთ-ერთი პირველყოფილი წიფლის ტყე . ^[1]

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ეროვნული ბუნებრივი პარკი შეიქმნა უკრაინის პრეზიდენტის 1996 წლის 27 ივნისის ბრძანებულებით, პოდოლიას ბუნებრივი ლანდშაფტების კონსერვაციის, რეპროდუქციისა და რაციონალური გამოყენების მიზნით უნიკალური ისტორიული და კულტურული კომპლექსებით, რომლებსაც გააჩნიათ მაღალი ეკოლოგიური, ესთეტიკური, სამეცნიერო, რეკრეაციული და. გამაჯანსაღებელი ღირებულება.

ბუნებრივი პარკი არის ეროვნული მნიშვნელობის გარემოსდაცვითი, რეკრეაციული, კულტურული, საგანმანათლებლო, სამეცნიერო და კვლევითი დაწესებულება. ექვემდებარება უკრაინის გარემოს დაცვის სამინისტროს.

Ზოგადი ინფორმაცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პარკის საერთო ფართობი 261316 ჰექტარია, აქედან 1300 ჰექტარი პარკის საკუთრებაშია. ეს არის ფართობის მიხედვით უდიდესი პარკი უკრაინაში.

პარკში არსებული უნიკალური ხელოვნურმა ობიექტებმა და განუმეორებელმა ბუნებრივმა კომპლექსებმა შექმნა განსაკუთრებული პირობები ტურიზმის განვითარებისთვის, არა მხოლოდ ჯანმრთელობის გამაუმჯობესებელი, არამედ საგანმანათლებლო. პარკში დაცულია ნაკრძალის ფონდის 129 ობიექტი. მათ შორის არის სხვადასხვა ხარისხის შენარჩუნებული, კულტურული და ისტორიული ღირებულების პარკები და მამულები. ასევე — 19 არქეოლოგიური ძეგლი, 300-ზე მეტი ისტორიული და არქიტექტურული ძეგლი (კერძოდ, კამენეც-პოდილსკისში 200-ზე მეტი ობიექტია).

პარკის ტერიტორიის ფიზიკური და გეოგრაფიული მახასიათებლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პარკის ტერიტორია მდებარეობს ორ ფიზიკურ-გეოგრაფიულ ზონაში: დასავლეთ პოდოლსკის რეგიონი (ფიზიკურ-გეოგრაფიული რეგიონები — ტოლტრას ქედი და დასავლეთ პოდოლსკის დნესტრისპირეთი) და დნესტრისპირეთ-პოდოლსკის ტყე-სტეპის რეგიონი (მოგილევის მაღლობი).

ტოლტრას ქედი (ან მედობორი) წარმოადგენს ყოფილი ბარიერულ რიფს , რომელიც ჩამოყალიბდა კოლონიური ორგანიზმების მიერ (ლითოთამნიუმის წყალმცენარეები, ბრიოზოები, ხამანწკები, მარჯნები), რომლებიც ცხოვრობდნენ ტოლტისა და სარმატის ეპოქის ზღვებში. ქედი გადაჭიმულია პოდოლსკის ზეგანის აღმოსავლეთ კიდეზე 200 კმ-ზე გამოხატული ლილვის სახით, რომელიც დიდი რაოდენობით გვერდითი ტოტებით ხასიათდება. იგი იწყება ლვოვის რეგიონის სოფელ პოდკამენთან ახლოს და ვრცელდება სკალათის, კამენეც-პოდოლსკის მიმართულებით, ხოლო შემდგომ უკვე დნესტრის მიღმა, მოლდოვაში .

ქედი მკაფიოდ გამოიხატება რელიეფურად და წარმოდგენილია ბორცვების ჯაჭვით, რომელთა აბსოლუტური სიმაღლეებია 400-486 მ (სიმაღლე მიმდებარე ტერიტორიის ზემოთ არის 40-60 მ, ხოლო კამენეც-პოდოლსკის მონაკვეთზ ზბრუჩში — 100 მ-მდე. ). ბორცვებისა და ქედების მწვერვალები სხვადასხვა ზომის კირქვის ბლოკების ქაოტურ გროვას წარმოადგენს.

დასავლეთ პოდოლსკის დნესტრისპირეთუი კავია პოდოლსკის ზეგანის სამხრეთ კალთას ბუჩაჩ - ჩორტკოვი - სმოტრიჩის განედიდან დნესტრის ხეობამდე და დასავლეთით მდინარე სტრიპას პირიდან აღმოსავლეთით ტოლტროვაიას ქედამდე.

დნესტრისპირეთის რელიეფს აქვს საფეხუროვანი დაბლობის დამახასიათებელი ნიშნები, რომელიც დნესტრის შენაკადების ღრმა ხეობებით არის გამოკვეთილი. რეგიონის ტერიტორია შედგება ტალღოვანი შუალედებითა და მერიდიონული მიმართულების კანიონისმაგვარი ხეობებისგან.

დნესტრისპირეთ-პოდოლსკის ტყე-სტეპის რეგიონი იკავებს პოდოლსკის ზეგანის სამხრეთ კალთის ნაწილს. ფიზიკურ-გეოგრაფიული რეგიონის ჩრდილოეთი საზღვარი გადის დნესტრის მარცხენა შენაკადების კანიონისმაგვარი ხეობების განვითარების ზოლზე, სამხრეთი საზღვარია დნესტრი. გეოლოგიურად წარმოადგენს უკრაინის კრისტალური ფარის პობუჟსკის ანტიკლინორიუმის სამხრეთ დაბოლოებას.

რეგიონის რელიეფზე აშკარადაა გამოკვეთილი საფეხურები დნესტრის ფართო ტერასების არსებობის გამო. ეს არის მიკროკლიმატური პირობების დიდი მრავალფეროვნების არეალი, რომელიც გამოწვეულია ზედაპირის ღრმა დაშლით, სხვადასხვა ექსპოზიციის ფერდობების და ციცაბო კალთების არსებობით.

პარკის გეოლოგიური სტრუქტურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პარკის ტერიტორია მისი გეოლოგიური ზონირების მიხედვით შეესაბამება აღმოსავლეთ ევროპის პლატფორმის კრისტალური სარდაფის პოდოლსკის პროტრუზიას, რის შედეგადაც დიდ ფართობზე მხოლოდ აქ შეიმჩნევა ზედა პრეკამბრიული, პალეოზოური ( კამბრიული, ორდოვიციული) ფენიანი ნალექები., სილურული ), მეზოზოური ( ცარცული ), კაინოზოური ( ნეოგენი ) და ანთროპოცენი .

კრისტალური სარდაფის ქანები წარმოდგენილია ბაგ-დნესტრისა და პოდოლსკის სერიის მიგმატიტებით, გნაისებით, კრისტალური შისტებით და მეტაულტრაბაზიტებით, რომლებიც ზედაპირზე მოგილევ-პოდოლსკის აღმოსავლეთით იჩენენ თავს. დასავლეთისკენ ისინი თანდათან იძირებიან ფანეროზოიკის დანალექი ფენების ქვეშ. ნაკრძალში 400-600 მ სიღრმეზეა, სადაც მხოლოდ ჭაბურღილებით იყო დაფარული.

მინერალური წყლების რეზერვს დიდი მნიშვნელობა და მნიშვნელობა აქვს პარკის რეკრეაციული ეკონომიკისთვის, რამაც უკვე შესაძლებელი გახადა ეფექტური პრევენციული და თერაპიული კომპლექსის ჩამოყალიბება უნიკალური თერაპიული ეფექტის და სხვადასხვა მარილწყლები ბრომის, იოდის და ა.შ. გაზრდილი კონცენტრაციის მქონე მინერალური წყლების: „ ნაფტუსიას“, „მირგოროდსკაიას“ სოდიანი წყლების ბაზაზე.

ფლორა და ფაუნა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

წითელი წიგნი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

უკრაინის წითელ წიგნში შედის 60 სახეობის მცენარე (სისხლძარღვოვანი) და 85 ცხოველი (აქედან 14 ძუძუმწოვარი, 26 ფრინველი და 45 მწერი).

ფლორა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სხვადასხვა კლიმატური ზონიდან 2977 სახეობის, ფორმის და ჯიშის მცენარეა, რომელთა შორისაა 521 სახეობის ხეები და ბუჩქები, ხე-ბუჩქნარი და ბალახოვანი ფლორა — 395 სახეობის ხეხილოვანი მცენარე, 620 სახეობა — ტროპიკული, 111 — სასარგებლო ბალახოვანი მცენარე და ადგილობრივი ველური ფლორის წარმომადგენელი.

ფაუნა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ეროვნული ბუნებრივი პარკის ხერხემლიანთა ფაუნა წარმოდგენილია დაახლოებით 366 სახეობით. აქედან 71 სახეობის ძუძუმწოვარია, 223 — სახეობის ფრინველი, 10 — სახეობის ქვეწარმავალი, 11 სახეობა ამფიბიები და 51 სახეობის თევზია.

პარკში გავრცელებული დაახლოებით 50 სახეობის ცხოველი შესულია უკრაინის წითელ წიგნში (2009) (აქედან: დაახლოებით 5 სახეობის თევზია, 1 ამფიბია, 3 ქვეწარმავალი, დაახლოებით 20 ფრინველი და 28 ძუძუმწოვარი). პარკის ფაუნის ტიპიური წარმომადგენლები უკრაინის წითელ წიგნშია შეტანილი, რომელთა შორისაა: ევროპული ფართოყურიანი ღამურა, ტბის ღამურა,ჩვეულებრივი ზაზუნა, მდინარის წავი, ბუ, ოქროსფერი შრაიკი, ნაცრისფერი შრაიკი, მწვანე კოდალა, მწვანე ხვლიკი, იხვი კობრი და სხვა. ევროპის წითელ ნუსხაში შედის: ტბის ღამურა, ყავისფერი გრძელყურიანი ღამურა, თხილის მგელი, მდინარის წავი, მგელი, ღალღა ; ბერნის კონვენციის სიებშია: მცირე ცხენის ღამურა, დიდი ღამის ღამურა, ჩვეულებრივი კესტრელი, გრძელყურიანი ბუ, ჩლიქი, დიდი კოდალა და მრავალი სხვა.^[2]

ეკოლოგიური პრობლემები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2016 წლის შემოდგომაზე გარემოს დაცვის სახელმწიფო ინსპექციამ პოდოლსკის ტოვტრის ეროვნულ პარკში შეამოწმა დაცვის რეჟიმი, რომლის დროსაც გარემოსდაცვითი კანონმდებლობის მასიური დარღვევები გამოვლინდა. ამდენად, პარკის დაცვის სამსახური ტყის უკანონო ჭრის აღრიცხვის ნაცვლად, მის დამალვას ცდილობს. ტყის უკანონო ჩეხვის ფაქტებზე ინსპექციის მიერ დათვლილი ზარალი აღწევს 200 ათასზე მეტი გრივნას. ასევე მოითხოვა ტყის ჩეხვის უკანონოდ გაცემული 9 ბილეთის გაუქმება. ასევე გაირკვა, რომ პარკის ადმინისტრაციამ მეწარმეებთან რეკრეაციული საქმიანობის 19 უკანონო ხელშეკრულება გააფორმა. გარდა ამისა, შემოწმების შედეგად გამოვლინდა პარკში საცხოვრებელი კორპუსების უკანონო მშენებლობის ფაქტები. ^[3]