ამ სტატიას ან სექციას ვიკიფიცირება სჭირდება ქართული ვიკიპედიის ხარისხის სტანდარტების დასაკმაყოფილებლად. იმ შემთხვევაში, თუ არ იცით, თუ რა არის ვიკიფიცირება, იხ. დახმარების გვერდი. სასურველია ამის შესახებ აცნობოთ იმ მომხმარებლებსაც, რომელთაც მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვით სტატიის შექმნაში. გამოიყენეთ: {{subst:ვიკიფიცირება/info|ლაზურიტი}}
ლაზურიტი — კარკასული სილიკატების წარმომადგენელი ერთ-ერთი მინერალი, ის წარმოადგენს სოდალიტის ჯგუფის მინერალს ფორმულით: (Na,Ca)8[(S,Cl,SO4,OH)2|(Al6Si6O24)]. კრისტალდება კუბურ სინგონიაში, თუმცა სრულყოფილი ფორმის კრისტალები იშვიათად გვხვდება. ნაერთი წარმოიშვება დედამიწის ქერქში, სადაც ტემპერატურა 1000 გრადუსს აღწევს გოგირდშემცველი ამინომჟავებისგან ანუ - მას ორგანული წარმოშობა აქვს და შემდეგაა გადაქცეული მინერალად.
ლაზურიტი წარმოადგენს „ლაპის-ლაზურის“ ძირითად კომპონენტს. ლაპის ლაზური - ეს არის ე.წ ქანია, ვიდრე მინერალი, რომელიც რამდენიმე კომპონენტისგან შედგება, თავად ლაზურიტისგან და თეთრი ჩანართებისგან ე.წ კალციტისგან და კაშკაშა წერტილებისგან ე.წ პირიტისგან, აგრეთვე დიოფსიდისგან, ამფიბოლიტისგან და სხვა. ვინაიდან ლაზურიტი არის ლაპის ლაზურში ჩანართებისა და წვრილმარცვლოვანი, მთლიანი მკვრივი მასის სახით წარმოდგენი (სულ მისი რაოდენობა რიგ შემთხვევებში მერყეობს 25-დან 40 პროცენტამდე), არ შეიძლება ლაპის ლაზურიტის სინონიმად განვიხილოთ ლაზურიტი.
ლაზურიტი ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული ქვაა, რომელსაც სახელი ეწოდა მისი მისტიკური ლურჯი ფერის გამო, მისი სახელი არაბულიდან ითარგმნა, როგორც "სამოთხე" ან "ცისფერი" (ე.ი აზული, რაც ლურჯ ცას ნიშნავს). კლასიკურმა ავტორმა პლინიუს უფროსმა მას "ლურჯი საფირონი" უწოდა, რომელსაც ჰქონდა ოქროს წერტილები.
ლაპის ლაზურის ფერი იცვლება იმისდა მიხედვით, თუ რა გავლენას ახდენს თითოეული ნივთიერება მის ფორმირების პროცესში, კერძოდ ლაზურიტი არის ელემენტი, რომელიც ანიჭებს მას ცისფერ ტონს, თუმცა თუ მინერალს აქვს უხვი ლურჯი ფერი ეს უკვე გოგირდის სიჭარბეზეა მეტყველებს, რომელიც თავის მხრივ ფუნდამენტურია ლაზურიტის სტრუქტურაში.
ლაპის ლაზულის ქვა სპეციალურად ამუშავებს ორი ძირითად ტონალობას, მათგან ერთი არის მოწმანო, რომელიც ფირუზის ფერს წააგავს, მეორე კი მისი დამახასიათებელი ლურჯი ტონია, რომელსაც ჩვეულებრივ უწოდებენ „ულტრამარინის ლურჯს“, რაც მომდინარეობს შუა საუკუნეების ლათინურიდან „ultramarinus“ და ითარგმნება, როგორც "ზღვის მიღმა" და მიუთითებს იმაზე, რომ ეს ბუნებრივი პიგმენტი შემოტანილია აზიიდან ზღვით, ამასთნავე არსებობს იისფერი და მტრედისფერი ლაზურიტიც. მათი გამოჩენა დამოკიდებული სხვადასხვა სინათლეზე, ზოგჯერ ლაზურიტი კაშკაშა მუქი ლურჯ, ხან კი მომწვანო ან მტრედისფერ ფერს იღებს, რასაც რიგ შემთხვევებში ერთვის თეთრი ფერი, ე.წ კალციტი, რომელიც გადადის ჭრელ და მრავალფეროვან სახეებში. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ კრისტალების ზოგიერთი სახეობა ნამდვილად ძვირფასად ითვლება, ზოგი კი უფრო ნაკლებ ღირებულებას წარმოადგენს, კერძოდ იუელვირი მუქ ლურს ანიჭებს ძვირფასს, რომელშიც არის ოქროსფერი, ე.ი პირიტის ჩანართები, თუმცა თუ მასში არის ბევრი თეთრი ფერი აქვს, ეს ნიშნავს, რომ იგი კლასიფიცირდება როგორც იაფი კალციტი ან „იაფი ლაზურიტი“ .
ახასიათებს მუქი ლურჯი ფერი, ე.წ Nili, მკრთალი ლურჯი ე.წ „Assemani“ და ლურჯი-მწვანე ე.წ „Sabz“;
ის კრისტალდება კუბურ სინგონიაში;
აქვს 5.5 სიმაგრე მოოსის სკალით, არის მინაზე მაგარი;
მისი სიმკვრივე მერყეობს 2,38 - 2,42 კგ/მ³;
სინათლის გარდატეხა 1.502 (მტრედისფერი), ხოლო 1505 (ლურჯი);
გააჩნია ნიჯარისებრი მონატეხი;
არამდგარია მაღალი ტემპერატურის, წნევის ცხელი წყლების, საპნებისა და მჟავების მიმართ.
ახასიათებს ლუმინსენსია. მაგ: აკადემიკოსი ფარსემანი წერდა, რომ „დღის სინათლეზე კაშკაშა, ელვარე ლაჟვარდი, სანთლის ან ელექტრო განათებაზე ხდება მუქი და პირქუში“.
ოდესღაც მარკო პოლოს წერდა „ამ რეგიონში არის მთა, სადაც არის მსოფლიოში საუკეთესო ცისფერი - ლაპის ლაზული. ისეთი, რომელშიც ვენების მსგვასი ვერცხლის ზოლებივით ჩანს". იგი გულისხმობდა ბადახშანის პროვინცია, რომელიც არის ჰინდიყუშის დასავლეთ ფერდობზე, ავღანეთში.
ჯორჯინა ჰერმანის მიხედვით ბადახშანის რეგიონი განსაკუთრებული რეზერვითაა დაჯილდოებული. საბადოები განლაგებული: 1.ოთხი მაღარო მდებარეობს ჩილმაკში; 2. შაგა-დარაი-რაბათ-ი-პასკარენში; 3. სტრომბიში და 4. 7 სარ-ე-სანში. როგორც დადგენილია თითოეული მათგანის გვხდება ზღვის დონიდან 1830-დან 5180 მეტრამდე სიმაღლეებზე. სამწუხაროდ დღევანდელი მონაცემებით უმრავლესობის მარაგი ამოიწურა, ზოგი კი სიმაღლის გამო გამოუსედაგარად "მოინათლა" და მხოლოდ სარ-ე-სანგის მაღაროები ფუნქცინირებს, სადაც 1957 წლიდან ლაზურიტს მოიპოვებს სახელმწიფო გაერთიანება და არა რომელიმე კერძო პირი. ბადახშანის ლაზურიტი მუქი ლურჯია, მისი ბრწყინვალე ჩანს მზის სინათლეზე.
ლაზურიტი გვხდება რუსეთში, კერძოდ ბაიკალის ტბასთან, მდ. სლუდიანკას სათავეებთან. აქ არის სულ 7 საბადო. აქაური ლაზურიტი მუქი ფერისა, თუმცა შედარებით ღია, ნაზი და რბილია, ვიდრე ბადახშანის. მას აქვს ხშირი ჩანართები, რაც ქვას აძლევს ზოლიან ან ლაქებიან სახეს. მისი უნიკალურობა ჩანს საღამოსაც, როდესაც ლურჯი იისფერ ფერს "იტაცებს".
ლაზურიტი გვხდება პამირზე, ზღვის დონიდან 3500 მ, მყინვართა სამეფოში, თოვლივით თეთრ მარმარილოში ძარღვებისა და ბუდეების სახით . არის კაშკაშა ლურჯი, რომელიც გადადის იისფერს და მწვანე ტონებში.
სხვა საბოებიდან გამოსარჩებია ინდოეთი, ირანი, თურქეთი, იტალია (ვეზუვთან ახლოს) და აშშ.
ლაზურიტი წარმოიქმნება მეტამორფულ კირქვებში - მარმარილოში, დიდი რაოდენობის გაზებისა და ორქლის შემცველი გრანიტული მდნარის კირქვებზე მოქმედებით, შესაბამისად ის გვხდება კრისტალურ კირქვების სახით, მაღაროებში. მინერალის მოპოვების პროცესი საკმაოდ საშიშ, რთულ და შრომატევად საქმეს წარმოადგენს.
ადრე: ავღანეთში მე-19 საუკუნემდე მაღაროელები ზამთარში, როცა მინდვრების სამუშაო ნაკლები იყო დგებოდნენ მუხლებზე, შეშით ანთებდნენ ცეცხლს კედლების დასარბილებლად (რაც თავის მხრივი რთული იყო, თუ გავითვალისწინებთ ადგილის ლანშპტარულ მდგომარეობას, სადაც არ იყო ხის ნატამალი და შორი მანძილიდან ეზიდებოდნენ ხეს), ლაზურიტით სავსე კლდის პოვნა რთულია, თუმცა თუ ეს ხდებოდა მასში აკეთებდნენ ნახვრეტს, რომელშიც სვავმდნენ ცხელ ნახშირს რათა ქანები გაეთბოთ (თავად ლაზურიტი მდგარია სითბოზე). შემდეგ ნახშირს ასახმდნენ ცივ წყალს, ამ მხრივ კლდე უეცრად ცივდებოდა და იმსხვრეოდა კიდეც ქანებად, რომელიც შეიცავდა ლაზურიტს. ამის შემდეგ ისინი ჩაქუჩებით ურტყამენ ქანის დიდ ნაჭრებს, რათა ლაზურიტის ქვა ჩამოსულიყო.
ავღანური ლაპის ლაზურის ქვა
დღეს: 1900-იან წლებში დინამიტი შევიდა სამთო პროცესში და მოპოვების გზაც ოდნავ შეიცვალა, პირველ რიგში ზამთარდინად ზაფხულში გადმოინაცვლა, თუმცა დინამიტის შემოტანას მაღაროელის საქმიანობა არ გაადვილა, მაღაროელი დინამიტს ათავსებს ქანში და გარედან ელოდება მის აფეთქებას, თუმცა შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს საქმიანობა უფრო საშიში გახდა, თუ გავითალისწინებთ რომ დღესდღეობით ლაზურიტს ავღანეთში უსაფრთხოების ნორმების არ დაცვით მოიპოვენ. კერძოდ უჩაფხუტოდ და უსათვალოდ. დერეფანი მტვრისა და ქვის ნაწილაკებითა სავსეა, რამაც შეიძლება ბადურა გააღიზანოს.
თითქმის იგივე მოპოვების გზაა სხვა ქვექნებში, უვრალოდ მათ შორის განსახვება მდგომარეობს იმაში რომ მაგ: ჩილესა და რუსეთში არ აღინიშნება უსაფრთხოების ნორმების დარღვება,. აგრეთვე, იმ ნაწილის გამოსაღებად, რომელიც დინამიტიმა ვერ დაშალა მოიპოვება დრელების გამოყენებით (გაბურღვით).
როგორც ცნობილია უძველისი დროიდან ლაზურიტს მიაწერდენ განსაკუთრებული ძალებს, კერძდ მიიჩნევა რომ ის უძილობისა და მელანქოლიის ან ცხელების თავიდან აცილებაშ ეხმარება ადამიანს. ნათქვამია რომ მინერალს შეუძლია შეამციროს მაღალი წნევა, დაამშვიდოს ნერვული სისტემა, გაათავისუფლოს უძილობა და ხშირი კოშმარები, გარდა ამისა, ის საუკეთესო სამედიტაციო ქვად მიიჩნევენ, რადგანაც ამშვიდებს გონებას და ადამიანს კონცენტრირებაში ეხმარება, ათავისუფლებს მას დეპრესიისგან და სტრესისგან. მიიჩნევა, რომ ლაზურიტი არის კომუნიკაციის ქვა. ასოცირდება მეხუთე ჩაკრასთან, ამიტომაც ის ადამიანს დაეხმარება სწორ დროს სწორი სიტყვისა და წინადადების თქმაში.
ეზოთერიკოსების თქმით, ლაზურიტი ძლიერი დამცავი ქვაა, ის მფლობელს თავიდან აარიდებს ენერგეტიკული ვამპირებისა და ნეგატიურ შემოტევებისგან თავდასხვემს. ეზოთერიკულ სამყაროში მიიჩნევენ, რომ ლაზურიტი მფლობელს მენტალურ და ემოციურ სიმამაცეს უღვივებს, გააძლიერებს გონებას და გააღრმავებს კრეატიულ უნარს, აგრეთვე ყოველი დღისა და ბიზნესის ორგანიზების გარანტიას აღუთქვამს მფლობელს. მას მოაქვს შინაგანი სიმშვიდე და იმედი, რომელიც მომავალში ღვივდება და იქცევა გამბედაობად, თავდაჯერებულობად და მიზანმიმართულობად.
ლაპის ლაზული არის ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული და ყველაზე ძვირადღირებული ორნამენტული ქვაა, რომელიც ჩუქურთმების, მძივებისა და შიგთავსების დასამზადებლად ჯერ კიდევ ჩვენს წელთაღრიცხვამდე IV ათასწლეულში გამოიყენებოდა.
შუმერები, მაღალი ფენის წარმომადგენლებს სამკაულთან და ძვირფასეულობებთან ერთად მარხავდნენ. შუმერულ სამეფო სამარხებში, რომლებიც მდებარეობდა მდინარე ევფრატთან, ქვედა ერაყში, ნაპოვნი იქნა 6000-ზე მეტი ლამაზად შესრულებული ფრინველების, ირმისა და მღრღნელების ლაპის ლაზულის ქანდაკებები, აგრეთვე ფირფიტები, მძივები და ცილინდრული ბეჭდები.
ურის სამარხებს შორის გამოსარჩევია ურის პირველი დინასტიის დედოფალი პუ-აბისა (ვულის არასწორი თარგმანის გამო აგრეთვე ე.წ შუბადის) და მისი მეუღლის მესკალამდუგის სარკოფაგები. მარტო დედოფლის სამარხში 45 კილომდე, 1500 სხვადასხვა ოქროს და არამარტო ოქროს სამკაული აღმოაჩინეს, რომლის შემკულობაც ფიქსირდება ლაზურიტიის, სარდიონის, აქატის, იასპის და მარმარილოს გამოყენება, ეს, რა თქმა უნდა , ლოკაციაზეც იყო დამოკიდებული, მაშინ ქვების იმპორტ-ექსპორტი ძალიან შეზღუდული იყო, კერძოდ ლაზურიტი მოიპოვებოდა დღევანდელი ავღანეთის ტერიტორიაზე, სანამ ქვები შუმერებამდე მოვიდოდნენ საკმაოდ დიდი გზა უნდა გაეარათ, რაც დიდ რესურსებთან იყო დაკავშირებული, ამიტომაც ეს ქვა სიმდიდრის პირველ მაჩვენებელად ითვლებოდა და შუმერებს ყველაფერზე მეტად უყვარდათ. შუმერებმა კარგად იცოდნენ მისი დამუშავების ტექნიკაც, როგორც ჭრა, ისე გაპრიალება, ამიტომაცაა რომ მიუხედავად ქვების მცირე არჩევანისა, შუმერული სამკაული გამოირჩევა ფერთა შეხამებით და დახვეწილი გემოვნებით. შუმერულ კულტურაში მას ფართოდ იყენებდნენ ტაძრებში, სადაც ზეციური კამარისა და მისი სარკალური ძალაუფლების სიმბოლო იყო.
არფა - პირველი დინასტიის დედოფალ შუბადის სარკოფაგში მუსიკალური ინსტრუმენტი არფა აღმოჩნდა ვულის მიერ, რომელიც თარიღდება დაახლ. ძვ.წ 2600 წლით. ყუთის წინ ხარის თავი დაფარულია ოქროთი, ხოლო ხარის თვალები ლაპის ლაზულითა და ნიჟარითა შესრულებული. არფის წინა პანელზე გამოსახულია ლომისთავიანი არწივი გაზელებს შორის, ხარი მცენარეებით ბორცვებზე, ხარი ლეოპარდებს შორის და ლომი, რომელიც თავს ესხმის ხარს.
პუაბის თავსაბურავი
შუბადის თავსაბურავი - დედოფლის დახვეწილი თავსაბურავი შედგებოდა 20 ოქროს ფოთლისგან, ლაპის ლაზულისა და კარნელის მძივებისგან.
ურის სტანდარტი - თარიღდება ძვ.წ 2600 წელი, ურის სამეფო სამარხებიდან, დამზადებულია წითელი კირქვის, ბიტუმის, ლაპის ლაზულისა და ნიჯარისგან. შედგება ორი ნაწილისგან: მშვიდობისა და ომის. „მშვიდობის“ მხარე გვიჩვენებს კომფორტს, მუსიკას და კეთილდღეობას. „ომის“ მხარე გვიჩვენებს, რომ მეფე, მისი ჯარები და ეტლები თელავს მტრებს.
ურის სტანდარტი
მესკალამდუგის ხანჯლები - ბრინჯაოს იარაღს შორის აღმოჩენილი ოქროს ხანჯალი, რომელსაც გააჩნია ლაპის ლაზულის სახელური (1926 წ). ეკუთვნოდა პირველი დინასტიის მეფეს შუბადის მეუღლეს.
დაახლოებით ძვ.წ 2600 წელს, ძვ.წ, ეგვიპტეშიოქრომჭედლობას ჩაეყარა საფუძველი, ეგვიპტეში ლურჯი ფერი საკმაოდ პოპულარური იყო, ვინაიდან ისეთ მშრალ, უნაყოფო ქვეყანაში, როგორიც ეგვიპტე იყო, კობალტის ლურჯი ფერი ქმნიდა, როგორც ფიზიკური, ისე სულიერ კონტრასტ მშრალ უდაბნოს ფერებთან. სწორედ ამიტომ ეგვიპტელები აფასებდნენ ლაპის ლაზულის ქვას, ის ხომ ცის ერთგვარი გამმოსახვას წარმოადგენდა (იგულისმება რომ მუქი ლურჯი ფერი ღამის ცაა, ხოლო მასში გაბნეული ვერცხლისფერი ლაქები ღამის ცაზე მოელვარე ვარსკვლავები). ამიტომ მაღალი ფენის ქალები ლაპის ლაზულის ფხვნილით (ე.წ „ულტრამარინის ლურჯით“) თვალებს იღებავდნენ (მაგ: კლეოპატრას თვალები შეღებილია ლურჯად), ხოლო მღვლდევთარები და სამეფო ოჯახი თიხისგან დამზადებულ ნივთებს ან ოქროსგან დამზადებულ სამკაულებს ან ლურჯად ღებავდნენ ან ლაზურიტით ამინაქრებდნენ, რომ მედიტირებისას კავშირი დაემყარებინათ ზებუნებრივ ძალებთან, რომელსაც შეეძლოთ მათი ცხოვრების შეცვლა, მეორე მხრივ ხაზი გაესვა თავიანთ დიდებულებაზე. სწორედ ეგვიპტე იყო პირველი, სადაც დაიწყეს ლაზურიტის გაყალბება, კერძოდ აქ გამოიგონეს ლაზურიტის პასტა, რომელიც თითქმის არ გამოირჩეოდა ნამდვილისგან. ეს გამოგონებას ლაზურიტის უიშვითობას უკავშირდებოდა.
ლაზურიტი იყო ქურუმთა და ფარაონთა წმინდა ქვა, მისგან ხშირად სკარაბეებს აკეთებდნენ და მას ოქროს ფასი ჰქონდა, ამიტომაცაა რომ ლაზურიტის შემცველი ნივთიერი მასალა ლაჰუნისა და დაშურის პირამიდების (სამარხებიდან) დიდი რაოდენობითაა წარმოდგენილი, თუმცა მაინც ყველაზე მნიშვბნელოვანია ტუტანჰამონის საფლავი, რომელშიც ვაწყდებით:
ფარაონის ოქროს ნიღაბი - დამზადებულია ოქროს და ლაზურიტით და ის ტუტის საგანძურის ერთ-ერთ შედევრად ითვლება. ნიღაბი სულ 10 კილოს იწონის და გაფორმებულია უამრავი ულამაზესი ქვით, მაგალითად თვალების გარშემო და წარბები ლაზურიტითაა შესრულებული, თვალების თეთრი ნაწილი – კალციტია, გუგები – ობსიდიანი.
"ჰორისის თვალი"ტუტანხამონის ცნობილ გულსაკიდი, რომელსაც დღეს “ჰორისის თვალს” ვუწოდებთ, გამოსახული არიან მისი მფარველი ღვთაებები, ორბი, კობრა და რა თქმა უნდა ჰორისის თვალი. გაფორმებულია ლაზურიტის ქვებით.
"ტუტანხამონის ფრთიანი სკარაბი"ტუტანხამონის ფრთიანი სკარაბი - ასახავს მეფე ტუტანხამონის ტახტის სახელს, ე.წ „ნებხეპრევ-რე“. მის ცენტრალური ელემენტია ლაპის ლაზულის თხელი ნაჭრისაგან დამზადებული სკარაბი „ხეპრი“ (შემოქმედების, აღორძინებისა და მზის ამოსვლის ღმერთია) და მის ქვემოთ სამი მრავლობითი „ნიშანი იეროგლიფებით“, რომელიც ჩასმულია ფირუზში. სკარაბის წინა ფეხებს შორის გამოსახულია ამოსული მზის დისკო "რე", რომელიც დამზადებულია ოქროში შეფუთული გამჭვირვალე წითელი კარნელისაგან. ეს ასახავს რომ ბუნებაში რაც კი გვხდება არის ტალახისა და ნარჩენების ბურთი, ე.წ სკარაბის კვერცხები, რომელი არის მზის წარმომადგენელი ხოჭოს მიერ გადაგორებული. არტეფაქტის ფრთები, რომელიც წარმოადგენს რეს, ამომავალი მზის ღმერთს, კარნელის ქვის ირგვლივ ტრიალებენ და თითქმის სრულ წრეს ქმნიან. ეს ნივთი სამეფოს მმართველთ ღვთაებრივ მფარველობაზე მიუთითებს.
ტუტანხამონის სკარაბის სამაჯური - აღმოჩნდა მეფეთა ველზე, დასავლეთ თებეში, კარტუშის ფორმის ყუთში, რომელიც იყო რამდენიმე სხვა საგანიც, მათ შორის ლამაზ წყვილ საყურეს და სხვა პირადი ნივთები. სამაჯური შედგება ორი ნახევარწრისაგან, რომლებიც ერთმანეთს უერთდება საკინძით ერთ მხარეს. ცენტრალურ დაფაზე გამოსახულია ტიხრული ლაპის ლაზულით შემკული სკარაბი, როგორც დილის მზის სიმბოლო. სამაჯურის დიამეტრი საკმაოდ პატარაა, ამიტომ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ის ტუტანხამონისთვის შეუქმნიათ, არა ზრდასრულობაში, არამედ ჯერ კიდევ ბავშვობაში, რადგან ეგვიპტის მზის მფარველი ღმერთი მასთან ყოფილიყო, რაზეც სკარაბის ცისკენ მიმართვა მიუთითებს.
ფარაონის ლაპის ლაზულის ყელსაბამიტუტანხამონის ყელსაბამი - სამკაულებს შორის იყო ოქროში ჩასმული ხელსაბამი, რომელიც შედგება ოქროთი, კარნელით, ლაპის ლაზულით, ფირუზით და ფელდსპარით. თარიღდება ეგვიპტის მე-18 დინასტიის ბოლო პერიოდით, ე.ი ტუტანხამონის მეფობით, დაახლ. 1332-1323 წწ. ინახება ეგვიპტის მუზეუმში, კაიროში. მისი ჯაჭვი არის კომპოზირებული და ის შედგება ერთმანეთის მონაცვლეობითი ურაეისაგან (ეგვიპტური წესი წმინდა გველის გამოსახვისა, რომელიც ეგვიპტური ღვთაების სიძლიერეს ასახავს) და სკარაბებისგან. ყელსაბამს, რომელიც მიჩნეული ამომავალი მზის სიმბოლოდ, ცენტრში აქვს ლაპის ლაზულიანი სკარაბი. ის წარმოდგენილია წინა პლანზე ზუსტად მზის ნავის ცენტრში, ისე რომ შეიძლება ითქვას ის კარნელიან დისკოს (ანახიერებს დილის მზის ღმერთ) ამოსვლისკენ უბიძგებს. სკარაბს გვერდებიდან შემოხვეული აქვს კობრები. ვინაიდან მზის ამოსვლა მიიჩნევა ცხოვრების ყოველდღიურ განახლებასთან, ეს ხელსაბამი ასახაბს კეთილდღეობას, ბნელ ძალებზე გამარჯვებას, ე.ი წარმატებას, მარადიულ სიცოცხლესა, ხოლო მისი კონკრეტულად ლაპის ლაზურით შემკობა აღიქმემოდა რომ მუქი (ანუ ღამის ცის ფერი ლურჯი) არის სამეფოს, ღმერთებისა და ძალაუფლების, სიბრძნისა და ჭეშმარიტების უნივერსალურ სიმბოლოდ. ყელსაბაბს აქვს მძვიებიანი ოთხი თასმა, რომელიც მთავრდება ოქროს ელემენტებით. თასმების სიგრძე 50 სმ (19,6 ინჩი), ხოლო გულმკერდის სიგანე 11,8 სმ (4,64 ინჩი). ამ ყელსაბამზე არის საინტერესო წარწერა, რომლიდანაც გაირკვა, რომ ლაზურიტის აღნიშნული ყელსაბამი, პირადად ფსუსენეს I მიერ იყო გაკეთებული.
საქართველოში ლაზურიტს ძველქართულად ლაჟვარდს უწოდებდნენ. საქართველოში ლაზურიტს ოდითგანვე აფასებდნენ, ჯერ კიდევ ბრინჯაოს პერიოდიდან მოყოლებული. ამ ყველაფერზე მიუთითებს არქეოლოგიური გათხრები. სხვა მხრივ „ლურჯი ქვა“ ე.წ ლაჟვარდი მოხსენიებულია XVIII ს. ერთ-ერთ ხელნაწერში, კერძოდ იოანე ბატონიშვილის მიერ შესრულებულ მინაწერში (H 2375, 118r-v). ხმელი ბუნების მქონე საღებავის მომზადების შესახებ. ვახუშტი ბაგრატიონი კი გვესაუბრება რომ ლაჟვარდისა და მარმალილოს კედლებით შემკული ყოფილა ვახტანგ მეფის მიერ აგებული სახლი, რომელიც საბოლოოდ ოსმალებმა შემუსრეს.
არტეფაქტები:
არქეოლოგიური გათხრებისას, კავკასიის რეგიონში, კერძოდ, თრიალეთის მე-17 ყორღანში, ვხდებით ოქროს თასს, რომელიც თარიღდება შუა ბრინჯაოს პერიოდით, კერძოდ ძვ.17 ს. თასის გარეთა კედელი შემკულია წვრილი, გრეხილი ოქროს მავთულისგან ნაკეტები სპირალებით, რომლებშიც ჩასმულია სარდიონის, გიშერის, ლაჟვარდისა და ქარვის ქვები.
აღსანიშნავია არმაზისხევის N40 და N43 სამარხში აღმოჩენილი სამაჯურები. ისინი ერთნაირი ფორმისაა და ალმანდინით, ლაჟვარდითა და მალაქიტითაა ინკრუსტირებული. სამაჯურები შედგება ორი ჰორიზონტალური რიგისგან, რომლებშიც ერთმანეთს ენაცვლება ორი კომპოზიცია _ ალმანდინის მართკუთხა ფორმის ორი ვერტიკალურად განლაგებული თვალი, რომელთა შორისაც მალაქიტითა და ლაჟვარდით შესრულებული უფრო მცირე დეკორატიული ზოლია მოოთავსებული და ჭვირული კომპოზიცია, რომელშიც ჯვრის ფორმითაა განლაგებული სამყურას ფორმის მალაქიტები და გულის ფორმის ლაჟვარდები. ამ ორ კომპოზიციას ერთმანეთისგან გამოყოფს ოქროს მცირე ბურთულებისგან შექმნილი ვერტიკალური რიგი.
შუა საუკუნეებიდან ლაზურიტით დაიწყეს სასახლის, ციხე-კოშკების შემკობა, ამ დროს გამოიგონეს ულტრამარინის ლურჯის ფხვნილი, რომელიც მიიღებოდა დაბალი ხარისხის ლაზურიტის ფხვნილად გაქცევით, შემდეგ გარეცხვით მინარევების მოშორებით, მასზე ფისის, ცვილის, ზეთის დამატებით, ამას იყენებდნენ ხატვაში ლეონარდო, რაფაელი და და სხვანი. მსგავსი სამხატვრო საღებავით მოხატულია 14 საუკუნის მავრიტანული პერიოდის არქიტექტურული ანსამბლი სამხრეთ ესპანეთში, ქალაქ გრანადის აღმოსავლეთ ნაწილში, გორაკიან ტერასაზე. ის წარმოადგენდა მავრი მმართველების რეზიდენციას და წარმოადგენს ისლამური არქიტექტურის მუზეუმს.
რენესანსის პერიოდიდან ლაზურიტისგან ამზადებდნენ ფიალებს, ლარნაკებს. გამოსარჩევია მედიჩის ვაზა, რომელიც შემკული იყო საიანის მთიდან ჩამოტანილი ლაზურიტით და დაფარული იყო ბრინჯაოს ორნამენტებით. ითვლება, რომ ისინი ოდესღაც დეკორაციად გამოიყენებოდა იმპერატრიცა მარია ფეოდოროვნას ერთ-ერთ ოთახში ანიჩკოვის სასახლეში. დამზადებულია რუსული მოზაიკის ტრადიციული ტექნიკით: მინერალის გაპრიალებული ნაჭრები დამაგრებულია ლითონის ძირზე, შემდეგ კი ობიექტის მთელი ზედაპირი წესისამბერ გათლილი და გაპრიალებულია.
ანალოგიურად, შეიქმნა ოთხდაკეცილი გასახდელი ეკრანი - შექმნილია სპეციალურად იმპერატრიცასთვის და დამზადებულია ბადახშანის რეგიონის სხვადასხვა ჯიშის ლაპის ლაზულით. ნივთს ასევე ამშვენებს ოთხი ოვალური მედალიონი ფლორენციული მოზაიკით. თარიღდება არა უგვიანეს 18 საუკუნით, როგორც ცნობილია სწორედ ამ დროს შემოდის მოზაიკური დამზადება, მაგრამ ლაზურიტის ჩუქურთმები მაინც უჩვეულო იყო.
ლაჟვარდის მომაჯდოებელი ფერი არც მხატვრულ ლიტერატურას ასცდენია. პოეტები უძველესი დროიდან აღწერდნენ ლაჟვარდს, როგორც ცის ფერს.
ვეფხისტყაოსანში ლაჟვარდი, გალურჯებული პირისახის აღმნიშვნელი მეტაფორაა, ე.ი უკავშირდება მწუხარებას. მაფ: ავთანდილი ფრიდონითან მიდის და ამბობს: „ვარდი ჭკნებოდა, ღრეობლა ალვისა შტო ირხეოდა, ბროლი და ლალი გათლილი ლაჟვარდად გარდიქცეოდა“ (954 სტროფი), რაც შეილება გავანალიზოთ, როგორც ავთანდილი კარგავს ხალისსა და ლაღ გუნება-განწყობილებას საყვარელ ქალთან გაშორების გამო.
გალაქტიონისთვის ლაჟვარდი საყვრელი ქვა, ძვირფასი ქვა, რომელსაც ამაოდ ეტრფის. პოეტი უიმედოდ, ღამენათევი კარდაკარ დაირება ღამით და იმ ცხოვრებას შენატრის, რომელიც ღრმად, სავსეა ლაჟვარდისფერი ცისგან შორსაა.
.jpg)
.jpg)
_4.JPG)
.jpg)
