გდანსკი

ქალაქი
გდანსკი Gdańsk
დროშა გერბი Nec temere, nec timide
ქვეყანა	პოლონეთი
შიდა დაყოფა	ანიოლკი, ბრეტოვო, Brzeźno, Chełm, Jasień, Kokoszki, Krakowiec-Górki Zachodnie, Letnica, Matarnia, Młyniska, Nowy Port, Oliwa, Olszynka, Orunia-Św. Wojciech-Lipce, Osowa, Piecki-Migowo, Przeróbka, Przymorze Małe, Przymorze Wielkie, Rudniki, Siedlce, Stogi, Strzyża, Suchanino, Śródmieście, Ujeścisko-Łostowice, VII Dwór, Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Wzgórze Mickiewicza, Zaspa-Młyniec, Zaspa-Rozstaje, ჟაბიანკა, Wyspa Sobieszewska და Orunia Górna-Gdańsk Południe
კოორდინატები	54°22′00″ ჩ. გ. 18°38′00″ ა. გ.
ქალაქის მერი	ალექსანდრა დულკიევიჩი
დაარსდა	X საუკუნე
პირველი ხსენება	997
ამჟამინდელი სტატუსი	1263
ფართობი	262 კმ²
ცენტრის სიმაღლე	180±1 მეტრი
მოსახლეობა	461,489 კაცი (2014)
სიმჭიდროვე	1,746.7 კაცი/კმ²
აგლომერაცია	1,080,700
სასაათო სარტყელი	UTC+1, ზაფხულში UTC+2
სატელეფონო კოდი	+48 58
საფოსტო ინდექსი	80-008 — 80-958
საავტომობილო კოდი	GD
ოფიციალური საიტი	gdansk.pl
გდანსკი ვიკისაწყობში

გდანსკი (პოლ. Gdańsk; გერმ. Danzig; კაშუბ. Gduńsk; ლათ. Gedania, Dantiscum) — საპორტო ქალაქი ჩრდილოეთ პოლონეთში, ვისლის დელტაში, გდანსკის უბის ნაპირზე. გდინიასა და სოპოტთან ერთად ქმნის საქალაქო აგლომერაციას, ე. წ. ტრუიმიასტოს (სამქალაქეთი). პომერანიის სავოევოდოს ადმინისტრაციული ცენტრი.

პოლონეთის სამეფო 997–1227 პომერელიას საჰერცოგო 1227–1294 პოლონეთის სამეფო 1294–1308 ტევტონთა ორდენის სახელმწიფო 1308–1466 პოლონეთის სამეფოს გვირგვინი 1466–1569 პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობა 1569–1793 პრუსია 1793–1807 დანციგის რესპუბლიკა 1807–1814 პრუსია 1814–1871 გერმანიის იმპერია 1871–1918 ვაიმარის რესპუბლიკა 1918–1920 თავისუფალი ქალაქი დანციგი 1920–1939 მესამე რაიხი 1939–1945 პოლონეთის სახალხო რესპუბლიკა 1945–1989  პოლონეთი 1989–დღემდე

ერთ-ერთი მსხვილი სავაჭრო ცენტრი და ნავსადგურია ბალტიის ზღვაზე. გააქვთ ქვანახშირი, გოგირდი, ხე-ტყე და სხვ., შეაქვთ მადანი, ფოსფატები და სხვ. მრეწველობაში წამყვანია მანქანათმშენებლობა, განსაკუთრებით გემთმშენებლობა, ელექტროტექნიკა; რადიოელექტრონული, ქიმიური (სასუქები, ლაქები, საღებავები), კვების, საფეიქრო მრეწველობა. გდანსკი მნიშვნელოვანი კულტურული ცენტრია. არის უნივერსიტეტი, პოლიტექნიკური, პედაგოგიური, სამედიცინო, საზღვაო ინსტიტუტები, სამეცნიერო დაწესებულებები და საზოგადოებები, ოპერის და დრამატული თეატრები.

წერილობით წყაროებში გდანსკი პირველად 997 იხსენიება. X—XIII საუკუნეებში აღმოსავლეთ პომორთა სამთავროს ცენტრი იყო. 1308 წელს ტევტონთა ორდენმა დაიპყრო. 1454 წელს მოქალაქეთა აჯანყების შედეგად ორდენს ჩამოშორდა და 1466 წელს ტორუნის ზავით პოლონეთს შეუერთდა. XV–XVII საუკუნეებში პოლონეთის საგარეო ვაჭრობის უმნიშვნელოვანესი ცენტრი იყო. 1793 პრუსიელებმა მიიტაცეს და 1918 წლამდე გერმანიას ეკუთვნოდა (გერმანელებმა გდანსკს დანციგი უწოდეს). ვერსალის საზავო ხელშეკრულებით 1919 წელს „თავისუფალი ქალაქი დანციგი“ გახდა და ერთა ლიგას დაექვემდებარა. 1939 წლის 1 სექტემბერს ნაცისტურმა გერმანიამ დაიპყრო. 1945 წლის 30 მარტს საბჭოთა არმიამ დაიკავა.

გდანსკის არქიტექტურული ძეგლებია: XIV–XV საუკუნეების აგურით ნაგებ კოშკებიან სიმაგრეთა ნანგრევები; გოტიკური შენობები — მთავარი რატუშა (1486–1492, გადაკეთებულია XVI საუკუნეში), ღვთისმშობლის (1343–1502), | სამებისა (1420–1514) და სხვა კოსტიოლები; „არტუსის ეზო“ (XIV საუკუნე, გადაკეთებულია 1476–1481 წლებში, რენესანსის სტილი ფასადი, 1616–1617); „პოლონეთის მეფეთა ეზო“ (1563–1568), „ოქროს სახლი“ (1609–1617); მაცხოვრისა (1695–1697), იეზუიტებისა (1676–1677 და 1747–1755) და სხვა ბაროკოს სტილის კოსტიოლები, საცხოვებელი სახლები. 1946 წლიდან აღდგენილია მეორე მსოფლიო ომის დროს დანგრეული მთავარი ძეგლები.

დაძმობილებული ქალაქები

გდანსკი დაძმობილებულია შემდეგ ქალაქებთან:

ნურ-სულთანი, ყაზახეთი ბრემენი, გერმანია კლივლენდი, აშშ ბარსელონა, ესპანეთი ჰელსინგერი, დანია კალმარი, შვედეთი კალინინგრადი, რუსეთი

მარსელი, საფრანგეთი ნიცა, საფრანგეთი ოდესა, უკრაინა პალერმო, იტალია როტერდამი, ნიდერლანდები რუანი, საფრანგეთი

სეფტონი, გაერთიანებული სამეფო შანხაი, ჩინეთი შილუტე, ლიტვა სანქტ-პეტერბურგი, რუსეთი ტურკუ, ფინეთი ვილნიუსი, ლიტვა

გალერეა

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 28.
• Kimmich, Christoph M, (1968). The free city: Danzig and German foreign policy, 1919–1934. Yale University Press, New Haven, Connecticut. ციტირების თარიღი: 8 March 2010. 
• Rudziński, Grzegorz (1 March 2001). Gdańsk. Bonechi. ISBN 978-88-476-0517-6. ციტირების თარიღი: 26 February 2010. 
• Simson, Paul (October 2009). Geschichte Der Stadt Danzig. BiblioBazaar, LLC. ISBN 978-1-115-53256-3. ციტირების თარიღი: 26 February 2010. 

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

გდანსკი

• Gdańsk, ტურისტული მეგზური ვიკივოიაჟზე

• Official website დაარქივებული 2008-07-18 საიტზე Wayback Machine. (ინგლისური)
• Extensive Danzig, East & West Prussian Historical Materials დაარქივებული 2014-09-14 საიტზე Wayback Machine. (ინგლისური) & (გერმანული)
• Regional Tourist Board website დაარქივებული 2021-09-11 საიტზე Wayback Machine. (ინგლისური)
• Local Tourist Board website (ინგლისური)
• Gdańsk In Your Pocket – independent and updated listings (ინგლისური)
• Virtual Gdańsk დაარქივებული 2014-12-20 საიტზე Wayback Machine. (პოლონური)