მსოფლიო აზერბაიჯანელთა ყრილობა
მსოფლიო აზერბაიჯანელთა ყრილობა (Dünya Azərbaycanlılarının Qurultayı) — მაღალი დონის ღონისძიება საზღვარგარეთ მცხოვრებ აზერბაიჯანელებთან კავშირების გაღრმავების მიზნით, რათა უზრუნველყოს ერთიანობა და სოლიდარობა მსოფლიო აზერბაიჯანელებს შორის, ასევე ყრილობის მიზანია აზერბაიჯანელთა თემების, ასოციაციებისა და გაერთიანებების გაძლიერებისა და კოორდინაციისთვის გაწევა.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
პირველი ინიციატივა მსოფლიოს აზერბაიჯანელთა ყრილობისა 1992 წელს გაჩნდა. გადაწყდა, რომ ბაქოში მსოფლიო აზერბაიჯანელთა ყრილობის მოწვევა შესაძლებელი გახდება აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის ბრძანებით.
აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის აბულფაზ ელჩიბეის ბრძანებით შეიქმნა მსოფლიო აზერბაიჯანელთა ყრილობის საორგანიზაციო კომიტეტი. მაგრამ ყრილობა არ ჩატარდა[1].
I ყრილობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2001 წელს ბაქოში მსოფლიო აზერბაიჯანელთა პირველი ყრილობა ჩატარდა. ეს ყრილობა მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იყო საზღვარგარეთ მცხოვრებ აზერბაიჯანელთა ინტეგრაციისთვის ერთ მიზანისკენ, „აზერბაიჯანელობის“ იდეოლოგიისათვის, რომელმაც საფუძველი ჩაუყარა კონსტრუქციული მშენებლობისა და დიასპორული ისტორიის ორგანიზების ახალ ეტაპს[2].
რესპუბლიკის მაცხოვრებლებთან ერთად, ყრილობაში მონაწილეობდა 36 ქვეყნის 540 თანამემამულემ მიიღო მონაწილეობა. უნდა აღინიშნოს, რომ ესენი არ იყვნენ მხოლოდ ეთნიკური აზერბაიჯანელები, არამედ აზერბაიჯანში მცხოვრები სხვა ეროვნების წარმომადგენლებიც, რომლებიც წარმოადგენენ უცხოელ აზერბაიჯანულ დიასპორათა ყველაზე აქტიურ ნაწილს[3].
კონგრესის მონაწილეთა წინადადებების გათვალისწინებით, დიასპორის სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელების უზრუნველსაყოფად სახელმწიფო კომიტეტი შეიქმნა საზღვარგარეთ მცხოვრებ აზერბაიჯანელებთან მუშაობა. ყრილობის მიზანი იყო აზერბაიჯანის დიასპორის ჩამოყალიბება და განმტკიცება, ისევე როგორც თანამემამულეების დაახლოება ერთი მიზნის ქვეშ, რომლის საფუძველიცაა ძლიერი აზერბაიჯანის სახელმწიფოს ჩამოყალიბება.
ყრილობაზე განსაზღვრული იყო მსოფლიო აზერბაიჯანელთა საკოორდინაციო საბჭოს წევრები და ჰეიდარ ალიევი საბჭოს თავმჯდომარედ იქნა არჩეული[4].
II ყრილობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2006 წლის 16 მარტს ჩატარდა მსოფლიო აზერბაიჯანელთა მეორე ყრილობა, რომელიც კიდევ ერთი ნაბიჯი გახდა დიასპორის შექმნის პროცესში. კონგრესს ესწრებოდა 50 ქვეყნის 600 დელეგატი და 350 სტუმარი. ყველაზე დიდი დელეგაცია რუსეთიდან იყო და ითვლიდა 170 ადამიანს[5].
ყრილობის მიერ მიღებულi დოკუმენტებია - აზერბაიჯანის მეორე მსოფლიო ყრილობის განკარგულება, ყრილობის მიმართა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტსა და მსოფლიო აზერბაიჯანელებს, ყრილობის მიმართვა სომხეთ-აზერბაიჯანს შორის არსებული მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტთან დაკავშირებით მიმართვა მსოფლიო თანამეგობრობას, საერთაშორისო ორგანიზაციებს, პარლამენტებს, სახელმწიფოს მეთაურებსა და უცხოეთის მთავრობებს, გაეროს საგანმანათლებლო, სამეცნიერო და კულტურულ ორგანიზაციას (იუნესკო), აზერბაიჯანისა და თურქეთის დიასპორებს მიმართვა. ეს ყველაფერი არის უცხოეთში მცხოვრებ აზერბაიჯანელთა სამოქმედო პროგრამა[2].
ამ ყრილობაზე აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი აირჩიეს მსოფლიო აზერბაიჯანელთა ყრილობის საკოორდინაციო საბჭოს თავმჯდომარედ[5].
III ყრილობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მსოფლიო აზერბაიჯანელთა მესამე ყრილობა ჩატარდა 2011 წლის 5 ივლისს, ქალაქ ბაქოში, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის ილჰამ ალიევის ბრძანებით[2].
მესამე ყრილობაში მონაწილეობა მიიღეს 1272 მონაწილემ. ღონისძიებაში მონაწილეობდნენ დელეგატები 42 ქვეყნიდან, ასევე სტუმრები. ყველაზე მეტად იყვნენ დელეგატები რუსეთიდან - 155. შემდეგი სია ასეთია: თურქეთი - 101, უკრაინა - 49, გერმანია -43, საქართველო - 41, აშშ - 25, შვედეთი - 23, ნიდერლანდები - 21, ისრაელი - 17, უზბეკეთი - 13, საფრანგეთი - 12, დიდი ბრიტანეთი - 11, კანადა - 10.
მსოფლიო აზერბაიჯანელთა მე -3 ყრილობის მონაწილეთა შორის იყვნენ იუდეველები, რუსები, უკრაინელები, ბულგარელები, თურქი-მესხები და სხვა ერების წარმომადგენლები, რომლებიც აზერბაიჯანში ცხოვრობდნენ და შემდეგ მუდმივად საცხოვრებლად გადავიდნენ უცხოეთში[6].
მსოფლიო აზერბაიჯანელთა III ყრილობის დასასრულს რამდენიმე გადაწყვეტილება იქნა მიღებული.
ილჰამ ალიევი კვლავ აირჩიეს მსოფლიო აზერბაიჯანელების საკოორდინაციო საბჭოს თავმჯდომარედ.
IV ყრილობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2016 წლის 3 ივნისს ბაქოში ჰეიდარ ალიევის სახელობის ცენტრში გაიმართა მსოფლიო აზერბაიჯანელთა IV მსოფლიო ყრილობის ოფიციალური გახსნის ცერემონიალი. მსოფლიო აზერბაიჯანელთა IV კონგრესში მონაწილეობა მიიღო დიასპორის 500-ზე მეტმა წარმომადგენელმა და 49 ქვეყნის სტუმრებმა[7].
კონგრესის მუშაობაში მონაწილეობდა 360-კაციანი დელეგაცია, მათ შორის სხვადასხვა სახელმწიფო და სამთავრობო, არასამთავრობო ორგანიზაციების, სამეცნიერო, საგანმანათლებლო, კულტურული და სხვა შემოქმედებითი სტრუქტურების დელეგატები, აზერბაიჯანის პოლიტიკური პარტიები.
მსოფლიო აზერბაიჯანელების მეოთხე ყრილობაზე მიღებულ იქნა რეზოლუცია[8]. რეზოლუციაში ნათქვამია, რომ აზერბაიჯანის შესაბამის სახელმწიფო სტრუქტურებთან კონსულტაციების საფუძველზე დაგეგმილია სპეციალური ცენტრის ჩამოყალიბება ცალკე ბიუჯეტით, რომელიც მოიცავს ინფორმაციას, დოკუმენტებს, საინფორმაციო რესურსებს, სამეცნიერო კვლევებს, პუბლიკაციებსა და ფილმებს ისტორიასთან დაკავშირებით, შედეგებითა და მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის მოგვარების პროცესებით.
კონგრესის დელეგატებმა კიდევ ერთხელ ერთხმად აირჩიეს პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი, როგორც მსოფლიო აზერბაიჯანელების საკოორდინაციო საბჭოს თავმჯდომარე.
საკოორდინაციო საბჭო 109 წევრის მიერ იქნა დამტკიცებული[9].
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Dünya azərbaycanlılarının qurultayının çağırılması haqqında. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-05-20. ციტირების თარიღი: 2019-01-10.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Съезды
- ↑ Первый съезд азербайджанцев мира откроется в Баку
- ↑ Съезд. - diaspora.gov.az
- ↑ 5.0 5.1 II СЪЕЗД АЗЕРБАЙДЖАНЦЕВ МИРА
- ↑ В Баку проходит III съезд азербайджанцев мира
- ↑ Завершился IV Съезд азербайджанцев мира
- ↑ Принята резолюция IV съезда азербайджанцев мира
- ↑ открытие IV Съезда азербайджанцев мира