|
მატაგალპა თავდაპირველად ადგილობრივი მკვიდრების [[სოფელი]] იყო. მატაგალპელ ინდიელენს ჰქონდათ თავისი ენა, მაგრამ [[1875]] წლის შემდეგ იგი გაქრა. [[მატაგალპური ენა|მატაგალპური ენით]] შედგენილი 92 სიტყვიანი დოკუმენტი აღმოაჩინა [[დანიელ ბრიტონი|დანიელ ბრიტონმა]] [[ფილადელფიის ფილოსოფიური ბიბლიოთეკა]]ში.
===კოლონიის შემდგომი ეპოქა===
[[Image:DowntownMatagfromafar.JPG|thumb|left|250px|ქალაქის ხედი მიმდებარე მთიდან]]
მატაგალპა დაარსეს [[1554]] წელს [[ესპანელები|ესპანელებმა]] "ჩრდილოეთის ზღვის" - [[კარიბის ზღვის,ზღვა|კარიბის ზღვის]] ძებნის დროს.
მატაგალპა მდებარეობს კონტინენტურ წყალგამყოფზე [[კარიბის ზღვა]]სა და [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეს]] შორის. მატაგალპაში [[ოქრო]] პირველად აღმოაჩინეს [[1850]] წელს. ესპანელებისა და მეტისების[[მეტისები]]ს გარდა ოქრომ გერმანელი ახალმოსახლეები მიიზიდა. იმ პეროდი ორი ყველაზე ცნობილი გერმანელი იყო [[ლუდვიგ ელსტერი]] და მისი ცოლი [[კატერინა ბრაუნი]]. მათ დათესეს ყავი[[ყავა|ყავის]] პირველი პლანრაციები, და [[ცერცვი]], რომელიც [[გერმანია]]ში გაიგზავნა გასაყიდად. ყავამ ქალაქში მიიზიდა 120-მდე ევროპელი ემიგრანტი, რომლებიც დაოჯახდნენ ადგილობრივ მაცხოვრებელ ქალებზე. მათი შთამომავლები დღესაც ცხოვრობენ მატაგალპაში. [[1930]] წელს გამოჩნდნენ დანიელი ემიგრანტებიც და დასახლდნენ მთისწინეთში. თუმცა მათი უმეტესობა დაბრუნდა დანიაში[[დანია]]ში, მას შემდეგ რაც ინდიელენიინდიელები აჯაყდნენ და აიღეს მატაგალპა. მხოლოდ გრიონებისა და მიულერების ოჯაზებიოჯახები დარჩნენ.
მატაგალპა გადაიქცა ავანტიურისტ [[ულიამ უოლკერისგანუოლკერი]]სგან დევნილთა თავშესაფრად. აჯანყებულმა პატრიოტებმა უოლკერის(რომელმაც თითქმის მთელი ნიკარაგუა დაიმორჩილა) წინააღმდეგ ცამოაყალიბესჩამოაყალიბეს "ჩრდილოეთის რაზმი". მათ გაიმარჯვეს [[სან ხაკინტოს ბრძოლაშიბრძოლა]]ში, რომელმაც ხელი შეუწყო უოლკერის ხელისუფლების დამარცხებას 1856 წლის 14 სექტემბერს.
მატაგალპაში დაიბადნენ: კათედრალის ამშენებელი და გუბერნატორი ნასარიო ვეგა, ბართოლომე მარტინესი ნიკარაგუის პრეზიდენტი, 1923-24 წლებში, კარლოს ფონსეკა ამადორი-სანდინისტას ფრონტის დამაარსებელი 1961 წელს.
დღესდღეობით მატაგალპას დეპარტამენტი არის ნიკარაგუაში ყველაზე დასახლებული რაიონი მანაგუის დეპატრტამენტის შემდეგ. ამ ბოლო დროს კი მან განიცადა შიდა მიგრანტების, ძირითადად კი ღარიბი გლეხების, მოზღვავება.
მატაგალპას აქვს ლამაზი პანორამული გზატკეცილი, რომელიც იწყება ქალაქ მეტაგალპადან და 30 კმ-იანი მონაკვეთის გავლისშემდეგ სრულდება ქალაქ ხინოტგაში.
ბოლო წლებში უამრავი ისტორიკოსი, არქეოლოგი, ბოტანიკოსი და ეთნოლოგი ჩადის ქალაქში. ევროპელები ადგილობრივი შთამომავლრბი კი ბრუნდებიან, თავიანტ ისტორიულ სამშობლოში.
[[Image:Poss19.JPG|thumb|left|250px|დამსვენებელი სელვა ნეგრას მთის სანატორიუმში]]
==ეკონომიკა==
მატაგალპა მრავალფეროვანი მხარეა. აქ მოჰყავთ და გააქვთ ხორცი, ყველი, ყავა, კაკაო, ხახვი, პომოდორი, სხვადასხვა სახის ხილი და ბოსტნეული. საკუთარი მოხმარებისთვის კი აწარმოებენ ხეს, სიმინდს, ხილს, ყვავილებს. მატაგალპა ცნობილია მთებით, რომლებიც ეკოტურიზმისთვის არის შესაფერისი. უკანასკნელ წლებში, გერმანული მთავრობის მხარდაჭერით აშენდა სასმელი და გამდინარე წყლის სისტემა. თითქმის დასრულებულია მანაგუა-სებაკოს გზატკეცილის მშენებლობა. ყოველივე ეს დადებითად აისახება ქალაქის განვითარებაზე.
| 