ისოსის ბრძოლა

ისოსის ბრძოლა
ალექსანდრე მაკედონელის ომების ნაწილი
პომპეის მოზაიკის რეკონსტრუქცია: ისოსის ბრძოლის კულმინაცია.
თარიღი	5 ნოემბერი, ძვ. წ. 333
მდებარეობა	ისოსი, ჰათაი
შედეგი	მაკედონელების გამარჯვება
მხარეები
მაკედონია, კორინთოს კავშირი აქემენიანთა იმპერია
მეთაურები
ალექსანდრე მაკედონელი დარიოს III
ძალები
35 ათასი ქვეითი, 5 ათასი ცხენოსანი დაახლ. 100 000
დანაკარგები
300 ქვეითი, 150 ცხენოსანი დაახლ. 50 000
ისოსის ბრძოლა ვიკისაწყობში

ისოსის ბრძოლა — ბრძოლა მაკედონიასა და ირანს შორის. გაიმართა ძვ. წ. 333 წელს დღევანდელი თურქეთის ჰათაის პროვინციაში. მაკედონელებს მეთაურობდა ალექსანდრე მაკედონელი, ხოლო ირანელებს დარიოს III.

წინარე ისტორია

ძვ. წ. 334 წელს ალექსანდრე მაკედონელი აზიაში შეიჭრა ჰელესპონტის მხრიდან. ამავე წელს მან გრანიკოსის ბრძოლაში დაამარცხა სპარსელთა ჯარი. შემდეგ მან დაიმორჩილა მთელი მცირე აზია და გაჩერდა ქალაქ თარსუსთან. დარიოს III-მ შეკრიბა საკმაოდ დიდი ჯარი. ალექსანდრემ გაამაგრა თავისი ბანაკი და არ გარისკა იმპერიის ტერიტორიაზე სიღრმეში შესვლა. დაპირისპირება შედგა ძვ. წ. 333 წლის ნოემბრის თვეში ისკანდერუნის ყურესთან დღევანდელი თურქეთის ჰათაის პროვინციაში, იქ სადაც მთავრდება მცირე აზია და იწყება აზია.

ომის მსვლელობა

ისოსის ბრძოლის სქემა

ომის მსვლელობა აღწერილი აქვთ დიოდორე სიცილიელს, კურციუსს და უფრო დეტალურად არიანეს.

დარიოსის არმია იდგა მდინარე პინარის ნაპირზე, რომელიც ღრმა არ იყო, მაგრამ საკმაოდ ციცაბო ნაპირები ჰქონდა. ზოგიერთ ადგილზე სადაც სანაპირო დაბალი იყო, სპარსელებმა აღმართეს დამცავი კედლები. ალექსანდრემ თავისი ჯარი სრულ მზადყოფნაში მოიყვანა და დააყენა მოწინააღმდეგის ბანაკიდან ისრის სროლის მანძილზე. შემდგ ცხენოსნებთან ერთად გადავიდა შეტევაზე და შეუტია სპარსელების მარცხენა ფლანგს. გეტაირების ჯარი სოლივით შეიჭრა სპარსელთა არმიაში. სპარსელების მეწინავე რაზმი ეგრევე გაიქცა.

ალექსანდრეს არმიის ცენტრში მაკედონური ფალანგა იყო. ხოლო მარცხენა ფალანგაზე, ზღვასთან ახლოს, თესალონიკელთა და ბერძენთა ცხენოსანი და ბერძენ-თრაკიელთა ქვეითი რაზმები იდგნენ, რომლის პირისპირაც აღმოჩნდა სპარსელების მძიმე კავალერია. თავდაპირველად, ისევე როგორც ცენტრში, აქაც მაკედონელთა ნაწილებმა უკან დაიხიეს, მაგრამ შემდეგ კვლავ შეტევაზე გადავიდნენ. დარიოსის თვალწინ იხოცებოდნენ მისი თანამებრძოლები და ნათესავები. შეუძლებელი გახდა ალექსანდრესა და გეტაირების შეტევის მოგერიება. ამ ბრძოლაში ალექსანდრე მსუბუქად დაიჭრა ბარძაყში.

დარიოსის გაქცევამ მთელ ჯარში პანიკა გამოიწვია. მთელი არმია გაიქცა ისე, რომ გარკვეული ნაწილი არც ჩართულა ბრძოლაში.

ბრძოლის შედეგები

დიოდორე სიცილიელის მიხედვით მაკედონელების დანაკარგი იყო 300 ქვეითი და 150 ცხენოსანი, ხოლო სპარსელების დანაკარგი 50 ათასს აღემატებოდა. ალექსანდრემ ხელში ჩაიგო დარიოსის დედა, ცოლი და შვილები. დარიოსის ცოლი მოგვიანებით გარდაიცვალა მაკედონელის არმიაში. დარიოსის შვილი ცოლად შეირთო ალექსანდრემ ინდოეთში ლაშქრობიდან დაბრუნების შემდეგ.

ისოსის ბრძოლაში გამარჯვების შემდეგ ალექსანდრემ დაიპყრო ხმელთაშუა ზღვის მთელი აღმოსავლეთი სანაპირო, მათ შორის ფინიკია, პალესტინა და ეგვიპტე. შემდეგი დიდი ბრძოლა დარიოს III-სთან გაიმართა გავგამელასთან, ორი წლის შემდეგ, ძვ. წ. 331 წელს.

რესურსები ინტერნეტში

• Diodorus Siculus The Library of History