ფერგუსონი
| მშობ. სახელი: ინგლ. Fergusson | |
|---|---|
 | |
| გეოგრაფია | |
  | |
| მდებარეობა | წყნარი ოკეანე |
| კოორდინატები | 9°30′00″ ს. გ. 150°40′00″ ა. გ. / 9.50000° ს. გ. 150.66667° ა. გ. |
| ფართობი | 1436,7 კმ² |
| სიგრძე | 64 კმ |
| სიგანე | 7 — 30 კმ |
| სანაპიროს სიგრძე | 225 კმ |
| უმაღლესი წერტილი |
2073 მ კილკერანის მთა |
 პაპუა-ახალი გვინეა | |
| რეგიონი | პაპუა |
| პროვინცია | მილნ-ბეი |
| დემოგრაფია | |
| მოსახლეობა | 13 000 (1971) |
| სიმჭიდროვე | 9,049 ად. /კმ² |
ფერგუსონი (ინგლ. Fergusson) — ერთ-ერთი ვულკანური, უდიდესი კუნძული დ’ანტრკასტოს კუნძულებში, სოლომონის ზღვაში. შედის პაპუა-ახალი გვინეის შემადგენლობაში. კუნძულზე წარმოდგენილია სამი დიდი ვულკანი. კუნძულის ფართობი შეადგენს 1436,7 კმ²-ს. 1971 წლის აღწერის მონაცემებით კუნძულის მოსახლეობა 13 000 კაცს შეადგენდა. სიმჭიდროვე — 9,049 კაცი/კმ². ადმინისტრაციულად მიეკუთვნება რეგიონ პაპუას პროვინცია მილნ-ბეის. კუნძულზე მთავარი დასახლებული პუნქტია სალამო.
გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კუნძული მდებარეობს დ’ანტრკასტოს კუნძულების ცენტრალურ ნაწილში. კუნძული წაგრძელებულია სიგრძეში მიმართულებით ჩრდილო-დასავლეთი — სამხრეთ-აღმოსავლეთი 64 კმ-ზე, სიგანით 7 — 30 კმ, სანაპირო ზოლის სიგრძე — 225 კმ. უახლოესი კუნძულია გუდენაფი (მისგან გამოყოფილია მორზბის სრუტით, სიგანით დაახლოებით 4 კმ), ნორმანბი, დობუ (მისგან გამოყოფილია დოუსონის სრუტით, სიგანით დაახლოებით 3 კმ), სანაროა, ამფლეტის კუნძულები (10 კმ-ით ჩრდილოეთით). სანაპირო ზოლი საკმაოდ დაკლაკნილია. ყველაზე დიდი ყურეებია — ჰიუზი (კუნძულის ჩრდილოეთით), სეიმური (დასავლეთით), გომვა და ნუმანუმა (სამხრეთით). კუნძულის რელიეფი უმეტესად მთიანია. კარგადაა განვითარებული ჰიდროგრაფიული ქსელი: ბევრი მდინარეები (ყველაზე დიდებია ბამაი, სალამო და ასაპოი) და ტბები (ყველაზე დიდია ლავუ, ფართობი 1600 ჰა. ტბის გარშემო მიდამო, ფართობით 5000 ჰა ნაკრძალია[1]). სანაპირო ალაგ-ალაგ დაჭაობებულია. ბევრ ადგილას კუნძულთან მისასვლელი რიფებითაა ჩაკეტილი.
კუნძული ფერგუსონი წარმოიშვა წყნარი ოკეანის და ინდო-ავსტრალიური ფილაქნების შეჯახების შედეგად დაახლოებით 5 მილიონი წლის წინ[2]. გეოლოგიური თვალსაზრისით ის წარმოადგენს დიდ ნატეხს, ჩამოყალიბებულს ცარცული სისტემის პერიოდის დროინდელი ქანებით, გარღვეული პლიოცენური გრანოდიორიტული ინტრუზიით. დიდ ნატეხის წიბოებზე მდებარეობს სამი პლეისტოცენ-ჰოლოცენური ვულკანი. კუნძულის სამხრეთ-დასავლეთით, სეიმურის სრუტის ნაპირზე — ვულკანი კაკულა, დიამეტრით დაახლოებით 5 კმ და სიმაღლით 610 მ. ქმნის ლიპარიტებით და ობსიდიანებით ჩამოყალიბებულ პლატოს, ჯამელელეს სოლფატარული ველით. კუნძულის აღმოსავლეთით — ვულკანური კრატერი ლამონაი, სიმაღლით 490 მ და დიამეტრით დაახლოებით 2 კმ. ავლენს ფუმაროლურ აქტიურობას[3]. კუნძულის სამხრეთ-აღმოსავლეთში — კრატერი ოიუა, სიმაღლით 370 მ და დიამეტრით დაახლოებით 1 კმ. ბოლო ამოფრქვევა მოხდა დაახლოებით 1350 წელს. სამხრეთით არსებობს დეიდეის სოლფატარები. ვულკანი ავლენს ფუმაროლურ აქტიურობას[4][5]. კუნძულის ყველაზე მაღალი წერტილია მთა კილკერანი, სიმაღლით 2073 მ, რომელიც მდებარეობს ჰიუზის სრუტის ნაპირზე[6]
კუნძულის კლიმატი სუბეკვატორული მუსონურია ნალექების დიდი რაოდენობით (წვიმიანი პერიოდი — მარტი—ოქტომბერი) და წლის განმავლობაში ტემპერატურის უმნიშვნელო ცვალებადობით[1]. კუნძული დაფარულია ტროპიკული ტყეებით. ფლორა და ფაუნა საკმაოდ მრავალფეროვანია, არსებობს რამდენიმე ენდემური სახეობა (ლათ. Dactylopsila tatei — კუნძულ ფერგუსონის ზოლიანი ოპოსუმი და სხვები).
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
პირველი ევროპელი, რომელიც ესტუმრა კუნძულს იყო ინგლისელი კაპიტანი ჯონ მორზბი. იგი კუნძულს ესტუმრა 1873 წელს და სახელი მას ჯეიმზ ფერგუსონის პატივსაცემად დაარქვა, რომელიც 1873—74 წლებში იყო ახალი ზელანდიის გენერალ-გუბერნატორი[7].
მოსახლეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1971 წლის აღწერის მიხედვით[1] კუნძულზე ცხოვრობდა 13 000 ადამიანი. ყველაზე დიდი დასახლებული პუნქტია სოფელი სალამა, რომელიც მდებარეობს კუნძულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით. კუნძულელები ლაპარაკობენ 9 ადგილობრივ ენაზე: ბოსელევა, ბუაიდოკა, დობუ, გალეია, იამალელე, კოლუვაუა, მაიადომუ, მინავეჰა და მოლიმა.
ეკონომიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კუნძულის ეკონომიკის საფუძველი ტრადიციულად სოფლის მეურნეობაა. 1990-იანი წლების შუაში გაიხსნა ორი ოქროს და ვერცხლის საბადო: უაპოლუ (კუნძულის ჩრდილო-დასავლეთი ნაწილი) და გამეტა (ვინალის კონცხთან). ოქროს შემცველობა ნედლეულში მერყეობს 1,07 — 2,97 გრამი/ტონაზე, ვერცხლის 4,3 — 34,5 გრამი/ტონაზე[8].
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Islands of Papua New Guinea. UN SYSTEM-WIDE EARTHWATCH Web Site. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-22. ციტირების თარიღი: 5 აპრილი 2010.
- ↑ TECHNICAL REPORT ON THE MT. NAKRU,SIMUKU, SINIVIT, NORMANBY AND FENI PROPERTIES,PAPUA NEW GUINEA. PETER CHRISTOPHER & ASSOCIATES INC.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-07-20. ციტირების თარიღი: 5 აპრილი 2010.
- ↑ Lamonai Volcano. John Seach. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-22. ციტირების თარიღი: 5 აპრილი 2010.
- ↑ Oiau Volcano. John Seach. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-22. ციტირების თარიღი: 5 აპრილი 2010.
- ↑ Dawson Strait Group. The Smithsonian Institution. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-22. ციტირების თარიღი: 5 აპრილი 2010.
- ↑ Fergusson Island. oceandots.com. ციტირების თარიღი: 5 აპრილი 2010.
- ↑ John Moresby, New Guinea and Polynesia: Discoveries and Surveys in New Guinea and the D'Entrecasteaux Islands: a Cruise in Polynesia and Visits to the Pearl-shelling Stations in Torres Straits of H.M.S. Basilisk, Boston: Adamant Media Corporation, 2005, ISBN 1-4021-8798-X.
- ↑ DRILLING UPDATE, FERGUSSON ISLAND GOLD PROJECT, PNG. Gold Aura Limited. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-04-22. ციტირების თარიღი: 5 აპრილი 2010.