ზარაგულა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
No edit summary |
No edit summary |
||
| ხაზი 4: | ხაზი 4: | ||
|მშობლიური სახელი = |
|მშობლიური სახელი = |
||
|ქვეყანა = საქართველო |
|ქვეყანა = საქართველო |
||
|პანორამა = |
|პანორამა =Zaragulavillage.jpg |
||
|პანორამის სიგანე = |
|პანორამის სიგანე = |
||
|წარწერა = |
|წარწერა = |
||
| ხაზი 23: | ხაზი 23: | ||
|მმართველის ტიპი = |
|მმართველის ტიპი = |
||
|მმართველი = |
|მმართველი = |
||
|დაარსების თარიღი = |
|დაარსების თარიღი =1535 (1675) |
||
|პირველი ხსენება = |
|პირველი ხსენება =1675 |
||
|წინა სახელები = |
|წინა სახელები = |
||
|სტატუსი-დან = |
|სტატუსი-დან = |
||
| ხაზი 48: | ხაზი 48: | ||
}} |
}} |
||
'''ზარაგულა''' — სოფელი [[საქართველო]]ში, [[რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარე|რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარის]] [[ცაგერის მუნიციპალიტეტი|ცაგერის მუნიციპალიტეტში]], ლუხვანოს [[თემი|თემში]].<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gsdl/cgi-bin/library.exe?e=q-00000-00---off-0civil2-civil2-01-1--0-10-0---0---0prompt-10-TX--4----Sec---0-1l--11-ka-50---20-about-%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98--00-3-1-00-0-0-11-1-0utfZz-8-00&a=d&c=civil2&srp=0&srn=0&cl=search&d=HASH01889d217d31c1f4e7f8ebb0.2 საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები]</ref> მდებარეობს [[მდინარე]] [[ნამკაშური]]ს ([[ცხენისწყალი (მდინარე)|ცხენისწყლის]] მარჯვენა შენაკადი) ხეობაში, [[ცაგერის ქვაბული]]ს დასავლეთ კალთაზე. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 900 [[მეტრი|მეტრზე]], [[ცაგერი]]დან დაშორებულია 5 [[კილომეტრი]]თ. |
'''ზარაგულა''' — სოფელი [[საქართველო]]ში, [[რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარე|რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარის]] [[ცაგერის მუნიციპალიტეტი|ცაგერის მუნიციპალიტეტში]], ლუხვანოს [[თემი|თემში]].<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gsdl/cgi-bin/library.exe?e=q-00000-00---off-0civil2-civil2-01-1--0-10-0---0---0prompt-10-TX--4----Sec---0-1l--11-ka-50---20-about-%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98--00-3-1-00-0-0-11-1-0utfZz-8-00&a=d&c=civil2&srp=0&srn=0&cl=search&d=HASH01889d217d31c1f4e7f8ebb0.2 საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები]</ref> მდებარეობს [[მდინარე]] [[ნამკაშური]]ს ([[ცხენისწყალი (მდინარე)|ცხენისწყლის]] მარჯვენა შენაკადი) ხეობაში, [[ცაგერის ქვაბული]]ს დასავლეთ კალთაზე. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 900 [[მეტრი|მეტრზე]], [[ცაგერი]]დან დაშორებულია 5 [[კილომეტრი]]თ. |
||
== ისტორია == |
|||
ზარაგუას ტერიტორიაზე აღმოჩენილია ანტიკური ხანის მცირე ნამოსახლარი, რომელიც უკავშირდება [[Ელინიზმი|ელინისტურ ეპოქას.]]. სოფელში აღმოჩენილია ძვ. წ. IV ს. [[Კოლხური თეთრი|კოლხური თეთრის]] განძი. დაცულია ს. ჯანაშიას სახელობის საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში. |
|||
ზარაგულა წარმოადგენს [[Კოპალიანები|კოპალიანების]] გვარის მიერ დაარსებულ სოფელს. მისი მოსახლეობის სრულ უმრავლესობას ისტორიულადაც სწორედ კოპალიანები წარმოადგენენ. საეკლესიო დასტარებში თ სხვა შუა საუკუნეების წერილობით წყაროებში, აგრეთვე ზეპირსიტყვიერად მის დაარსებას უკავშირებენ კოპალიანების ზარაგულის შტოს მამათავარს კაცია კოპალიანს. |
|||
[[ფაილი:Zaragula.jpg|მარცხნივ|მინი|300x300პქ|სოფელი ზარაგულა ზემო ლუხვანოს გზიდან. ]] |
|||
ზარაგულელი კოპალიანების თქმულების თანახმად, მათი საერთო წინაპარი კაცია [[Გურია|გურიიდან]] მოსულა. ეს კაცი გვარად კოპალეიშვილი იყო, მეორე ვერსიით კი კობალაძე, რომელიც [[Გურიის სამთავრო|გურიის მთავრების]] კარზე მსახურობდა. გარკვეული პერიოდის შემდეგ გაურკვეველი მიზეზების გამო კაციას აღარ დაედგომებოდა გურიელის კარზე და საკუთარ ოჯახთან ერთად გახიზნა [[Იმერეთის სამეფო|იმერეთის სამეფოში]], სადაც მან იმერეთს მეფის კარზე განაგრძო მოღვაწეობა. კაციას და მის შვილებს დიდი წვლილი შეუტანიათ ოსმალებთან ომში და გავერანებული იმერეთს სამეფოს აღდგენაში, რის გამოც იმერეთს მეფე [[Ბაგრატ III (იმერეთის მეფე)|ბაგრატ III]]-ს უბოძებია მამული ლეჩხუმში და დაუნიშნავს იგი გადაცემული ადგილმამულის [[Მოურავი|მოურავად]]. ეს უნდა მომხდარიყო მაშინ როდესაც [[Სამეგრელოს (ოდიშის) სამთავრო|ოდიშის სამთავრო]] ჯერ კიდევ არ მართავს ლეჩუხმს და იგი იმერეთის მეფის დომენია. კაცია დასახლებულა სოფელ [[Ლუხვანო|ლუხვანოსთან]] ახლოს სადაც დაუარსებია სოფელი [[Ზარაგულა|ზარაგულა]]. სწორედ მისი სამი შვილი მიიჩნევა ზარაგულას ყველა მცხოვრების საერთო წინაპრად., გვარის დამფუძნებელი მამამთავრის პატივსაცემად ზარაგულას კოპალიანები ასევე იხენიებიან როგორც "კაციეისანები", |
|||
ყველაზე სანდო ვერსიით სოფელი ზარაგულა დაარსებულია 1665 წელს. (მეორე ვერსიით დაახლ. 1535 წელს). აქაური კოპალიანები [[Მოურავი|მოურავის]] ტიტულს ატარებდნენ. ოდიშის სამთავროს ადმინისტრაციულ დაყოფაში არსებობდა [[Საკოპალიანო|საკოპალიანო]] - მცირე სამხედრო სამოურავო, რომელიც აერთანებდა ზარაგულას, ლუხვანოს და კიდევ 14 სოფელს. ზარაგულელი კოპალიანები წყალობას და მფარველობას იღებდნენ [[Იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფისაგან]], ამიტომ ისინი [[Სამეგრელოს მთავრები|დადიანებს]] უპირისპირდებოდნენ. განსხვავებით ლუხვანოს კოპალიანებისსაგან, რომელბიც მხარს ოდიშის მთავარს უჭედრნენ. |
|||
1936 წელს [[Ლავრენტი ბერია|ლავრენტი ბერიას]] განკარგულებით სოფლიდან მოსახლეობის უმრავლესობა გადასახლებული იქნა [[Აფხაზეთი|აფხაზეთში.]] |
|||
== დღევანდელობა == |
|||
დღეს სოფელი ზარაგულა თითქმის დაცლილია. მოუწესრიგებელი ინფრასტრუქტურის, სუბსიდიების არარსებობის და საარსებო რესურსების სიმწირის გამო იგი დეპოპულაციას განიცდის. ამჭამად სოფელში უკანასკნელი აღწერით 42 ადამიანი ცხოვრობს. |
|||
== ღირსშესანიშნაობები == |
|||
სოფელში მდებარეობს ანტიური ნამოსახლარი (ძვ.წ. IVს); 1871 წელს აგებული მთავარანგეოზის სახელობის ეკლესიის ნანგრევები; კოპალიანთა საგვარეულო ეკლესიის საძიეკვლის ნაშთები და მოურავების სიმაგრის ნაშთები. |
|||
==დემოგრაფია== |
==დემოგრაფია== |
||
| ხაზი 65: | ხაზი 82: | ||
== ლიტერატურა == |
== ლიტერატურა == |
||
* [[Ემილ კოპალიანი|ემილ კოპალიანი]] „კოპალიანები“ გვარის ისტორია, გამომცემლობა „საუნჯე“, თბ., 2017 წელი. |
|||
{{ქსე|4|483}} |
{{ქსე|4|483}} |
||
== წყაროები == |
|||
* [http://wikimapia.org/27357369/ka/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90 ზარაგულის ელექტრონუი რუკა — wikimapia.org] |
|||
* [http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=85943 ზარაგულა — nplg.gov.ge] |
|||
* [http://georgianencyclopedia.ge/index.php/%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90 ზარაგულა საქართველოს ონლაინ ენციკოპედიაში] |
|||
* [http://geogen.ge/ge/treasurege/80/4313/ გვარების განსახლება ლეჩხუმში — geogen.ge] |
|||
{{ცაგერის მუნიციპალიტეტი}} |
{{ცაგერის მუნიციპალიტეტი}} |
||
18:00, 29 მაისი 2019-ის ვერსია
| სოფელი | |
|---|---|
|
ზარაგულა | |
 | |
| ქვეყანა |
 საქართველო |
| მხარე | რაჭა-ლეჩხუმი და ქვემო სვანეთი |
| მუნიციპალიტეტი | ცაგერის მუნიციპალიტეტი |
| თემი | ლუხვანო |
| კოორდინატები | 42°37′54″ ჩ. გ. 42°42′35″ ა. გ. / 42.63167° ჩ. გ. 42.70972° ა. გ. |
| დაარსდა | 1535 (1675) |
| პირველი ხსენება | 1675 |
| ცენტრის სიმაღლე | 900 მ |
| მოსახლეობა | 42[1] კაცი (2014) |
| ეროვნული შემადგენლობა | ქართველები[2] |
| სასაათო სარტყელი | UTC+4 |
| სატელეფონო კოდი | +995 |
.svg)   | |
ზარაგულა — სოფელი საქართველოში, რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარის ცაგერის მუნიციპალიტეტში, ლუხვანოს თემში.[3] მდებარეობს მდინარე ნამკაშურის (ცხენისწყლის მარჯვენა შენაკადი) ხეობაში, ცაგერის ქვაბულის დასავლეთ კალთაზე. ზღვის დონიდან 900 მეტრზე, ცაგერიდან დაშორებულია 5 კილომეტრით.
ისტორია
ზარაგუას ტერიტორიაზე აღმოჩენილია ანტიკური ხანის მცირე ნამოსახლარი, რომელიც უკავშირდება ელინისტურ ეპოქას.. სოფელში აღმოჩენილია ძვ. წ. IV ს. კოლხური თეთრის განძი. დაცულია ს. ჯანაშიას სახელობის საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში.
ზარაგულა წარმოადგენს კოპალიანების გვარის მიერ დაარსებულ სოფელს. მისი მოსახლეობის სრულ უმრავლესობას ისტორიულადაც სწორედ კოპალიანები წარმოადგენენ. საეკლესიო დასტარებში თ სხვა შუა საუკუნეების წერილობით წყაროებში, აგრეთვე ზეპირსიტყვიერად მის დაარსებას უკავშირებენ კოპალიანების ზარაგულის შტოს მამათავარს კაცია კოპალიანს.
ზარაგულელი კოპალიანების თქმულების თანახმად, მათი საერთო წინაპარი კაცია გურიიდან მოსულა. ეს კაცი გვარად კოპალეიშვილი იყო, მეორე ვერსიით კი კობალაძე, რომელიც გურიის მთავრების კარზე მსახურობდა. გარკვეული პერიოდის შემდეგ გაურკვეველი მიზეზების გამო კაციას აღარ დაედგომებოდა გურიელის კარზე და საკუთარ ოჯახთან ერთად გახიზნა იმერეთის სამეფოში, სადაც მან იმერეთს მეფის კარზე განაგრძო მოღვაწეობა. კაციას და მის შვილებს დიდი წვლილი შეუტანიათ ოსმალებთან ომში და გავერანებული იმერეთს სამეფოს აღდგენაში, რის გამოც იმერეთს მეფე ბაგრატ III-ს უბოძებია მამული ლეჩხუმში და დაუნიშნავს იგი გადაცემული ადგილმამულის მოურავად. ეს უნდა მომხდარიყო მაშინ როდესაც ოდიშის სამთავრო ჯერ კიდევ არ მართავს ლეჩუხმს და იგი იმერეთის მეფის დომენია. კაცია დასახლებულა სოფელ ლუხვანოსთან ახლოს სადაც დაუარსებია სოფელი ზარაგულა. სწორედ მისი სამი შვილი მიიჩნევა ზარაგულას ყველა მცხოვრების საერთო წინაპრად., გვარის დამფუძნებელი მამამთავრის პატივსაცემად ზარაგულას კოპალიანები ასევე იხენიებიან როგორც "კაციეისანები",
ყველაზე სანდო ვერსიით სოფელი ზარაგულა დაარსებულია 1665 წელს. (მეორე ვერსიით დაახლ. 1535 წელს). აქაური კოპალიანები მოურავის ტიტულს ატარებდნენ. ოდიშის სამთავროს ადმინისტრაციულ დაყოფაში არსებობდა საკოპალიანო - მცირე სამხედრო სამოურავო, რომელიც აერთანებდა ზარაგულას, ლუხვანოს და კიდევ 14 სოფელს. ზარაგულელი კოპალიანები წყალობას და მფარველობას იღებდნენ იმერეთის მეფისაგან, ამიტომ ისინი დადიანებს უპირისპირდებოდნენ. განსხვავებით ლუხვანოს კოპალიანებისსაგან, რომელბიც მხარს ოდიშის მთავარს უჭედრნენ.
1936 წელს ლავრენტი ბერიას განკარგულებით სოფლიდან მოსახლეობის უმრავლესობა გადასახლებული იქნა აფხაზეთში.
დღევანდელობა
დღეს სოფელი ზარაგულა თითქმის დაცლილია. მოუწესრიგებელი ინფრასტრუქტურის, სუბსიდიების არარსებობის და საარსებო რესურსების სიმწირის გამო იგი დეპოპულაციას განიცდის. ამჭამად სოფელში უკანასკნელი აღწერით 42 ადამიანი ცხოვრობს.
ღირსშესანიშნაობები
სოფელში მდებარეობს ანტიური ნამოსახლარი (ძვ.წ. IVს); 1871 წელს აგებული მთავარანგეოზის სახელობის ეკლესიის ნანგრევები; კოპალიანთა საგვარეულო ეკლესიის საძიეკვლის ნაშთები და მოურავების სიმაგრის ნაშთები.
დემოგრაფია
2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 42 ადამიანი.
| აღწერის წელი | მოსახლეობა | კაცი | ქალი |
|---|---|---|---|
| 2002[2] | 97 | 54 | 43 |
| 2014[1] |  42 |
28 | 14 |
სქოლიო
- ↑ 1.0 1.1 მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 7 ნოემბერი, 2016.
- ↑ 2.0 2.1 საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები, ტომი II
- ↑ საქართველოს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები
ლიტერატურა
- ემილ კოპალიანი „კოპალიანები“ გვარის ისტორია, გამომცემლობა „საუნჯე“, თბ., 2017 წელი.
- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 483.
წყაროები
- ზარაგულის ელექტრონუი რუკა — wikimapia.org
- ზარაგულა — nplg.gov.ge
- ზარაგულა საქართველოს ონლაინ ენციკოპედიაში
- გვარების განსახლება ლეჩხუმში — geogen.ge
| ||||||||||
