თანავარსკვლავედები

თანავარსკვლავედები — ვარსკვლავური ცის უბნები. მათი კონტურები განსაკუთრებით ბრწყინვალე ვარსვლავების მიხედვით დგინდება.

ცის დაყოფა თანავარსკვლავედებად უძველესი დროიდან მომდინარეობს. ძირითადი თანავარსკვლავედები გამოყვეს და სახელები შეარქვეს მითოლოგიური (ჰერკულესი, პერსევსი, ანდრომედე და სხვა) ან საყოფაცხოვრებო (სასწორი, მშვილდოსანი და სხვა) სფეროდან. დროთა განმავლობაში ზოგიერთი თანავარსკვლავედების საზღვრები ზუსტდებოდა ან არსებულ თანავარსკვლავედებს ყოფდნენ რამდენიმე თანავარსკვლავედებად. საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირის 1922 წლის გადაწყვეტილებით ვარსკვლავიერი ცა დაყოფილია 58 თანავარსკვლავედად.

ამჟამად მთელი ცა 88 თანავარსკვლავედადაა დაყოფილი. ყოველი ვარსკვლავი, ხილვადია შეუიარაღებელი თვალით თუ ტელესკოპით, ერთ რომელიმე თანავარსკვლავედს ეკუთვნის. არსებული თანავარსკვლავედის ცალკეულ ვარსკვლავებს ბერძნული ასოებით აღნიშავენ: მათ შორის ყველაე კაშკაშას — α ასოთი, მომდევნო სიკაშკაშისას — β-თი და ა. შ.

თანავარსკვლავედების კონტურებს სინამდვილეში თითქმის არავითარი მსგავსება არა აქვთ იმ ცხოველებთან და საგნებთან, რომელთა სახელებსაც ისინი ატარებენ. იგივე ითქმის ყველაზე პოპულარულ თანავარსკვლავედზე — დიდ დათვზეც. ჩვენს განედებზე მისი 7 კაშკაშა ვარსკვლავი ჩანს ყოველთვის, წელიწადის ყოველ სეზონში, ღამის ყოველ საათში. ამის მიხედვით შესაძლებელია ვიპოვნოთ მიმართულება ჩრდილოეთ პოლუსისაკენ, აგრეთვე ჰორიზონტის მხარეები.

ასევე არანაირი სამეცნიერო მნიშვნელობა არ აქვს ცის თანავარსკვლავედებად დაყოფას, ე. ი. ეს დაყოფა გარეგნული ნიშნებით ხდება და მას შემთხვევითი ხასიათი აქვს; იგი მხოლოდ ორიენტირების გასაადვილებლად არის საჭირო.

თანავარსკვლავედების სახელწოდებები

ქართული სახელწოდება	ლათინური სახელწოდება	შემოკლება	მდებარეობა ვარსკვლავურ ცაზე
ანდრომედე	Andromeda	And	ჩ
არწივი	Aquila	Aql	ე
ბადურა	Reticulum	Ret	ს
ბერენიკეს თმები	Coma Berenices	Com	ჩ
ბუზი	Musca	Mus	ს
გედი	Cygnus	Cyg	ჩ
გემის ხერხემალი	Carina	Car	ს
გველეშაპი	Draco	Dra	ჩ
გველი	Serpens	Ser	ე
გველისმჭერი	Ophiuchus	Oph	ე
გონიო	Norma	Nor	ს
დელფინი	Delphinus	Del	ჩ
დიდი დათვი	Ursa Major	UMa	ჩ
დიდი ქოფაკი	Canis Major	CMa	ს
ერიდანუსი	Eridanus	Eri	ს
ვერძი	Aries	Ari	ჩ
ვეშაპი	Cetus	Cet	ე
თევზები	Pisces	Psc	ე
თხის რქა	Capricornus	Cap	ს
იალქნები	Vela	Vel	ს
ინდოელი	Indus	Ind	ს
ისარი	Sagitta	Sge	ჩ
კასიოპეა	Cassiopeia	Cas	ჩ
კენტავრი	Centaurus	Cen	ს
კვიცი	Equuleus	Equ	ჩ
კირჩხიბი	Cancer	Cnc	ჩ
კიჩო	Puppis	Pup	ს
კომპასი	Pyxis	Pyx	ს
კურდღელი	Lepus	Lep	ს
კურო	Taurus	Tau	ჩ
ლომი	Leo	Leo	ჩ
მაგიდა მთა	Mensa	Men	ს
მარტორქა	Monoceros	Mon	ე
მარჩბივი	Gemini	Gem	ჩ
მგელი	Lupus	Lup	ს
მეეტლე	Auriga	Aur	ჩ
მელია	Vulpecula	Vul	ჩ
მენახირე	Bootes	Boo	ჩ
მერწყული	Aquarius	Aqr	ე
მეძებარი ძაღლები	Canus Venatici	CVn	ჩ
მიკროსკოპი	Microscopium	Mic	ს
მოქანდაკე	Sculptor	Scl	ს
მტრედი	Columba	Col	ს
მფრინავი თევზი	Volans	Vol	ს
მშვილდოსანი	Sagittarius	Sgr	ს
მხატვარი	Pictor	Pic	ს
ორიონი	Orion	Ori	ე
ოქროს თევზი	Dorado	Dor	ს
ოქტანტი	Octans	Oct	ს
პატარა დათვი	Ursa Minor	UMi	ჩ
პატარა ლომი	Leo Minor	LMi	ჩ
პატარა ქოფაკი	Canis Minor	CMi	ჩ
პეგასი	Pegasus	Peg	ჩ
პერსევსი	Perseus	Per	ჩ
ჟირაფი	Camelopardalis	Cam	ჩ
საათი	Horologium	Hor	ს
სამკუთხედი	Triangulum	Tri	ჩ
სამოთხის ჩიტი	Apus	Aps	შ
სამსხვერპლო	Ara	Ara	ს
სამხრეთის გვირგვინი	Corona Australis	CrA	ს
სამხრეთის თევზი	Piscis Austrinus	PsA	ს
სამხრეთის სამკუთხედი	Triangulum Australe	TrA	ს
სამხრეთის ჰიდრა	Hydrus	Hyi	ს
სასწორი	Libra	Lib	ს
საჭრისი	Caelum	Cae	ს
სექსტანტი	Sextans	Sex	ე
ტელესკოპი	Telescopium	Tel	ს
ტუკანი	Tucana	Tuc	ს
ტუმბო	Antlia	Ant	ს
ფარგალი	Circinus	Cir	ს
ფარი	Scutum	Sct	ე
ფარშავანგი	Pavo	Pav	ს
ფენიქსი	Phoenix	Phe	ს
ფიალა	Crater	Crt	ს
ფოცხვერი	Lynx	Lyn	ჩ
ქალწული	Virgo	Vir	ე
ქამელიონი	Chamaeleon	Cha	ს
ქნარი	Lyra	Lyr	ჩ
ღრიანკალი	Scorpius	Sco	ს
ღუმელი	Fornax	For	ს
ყორანი	Corvus	Crv	ს
ჩრდილოეთის გვირგვინი	Corona Borealis	CrB	ჩ
ცეფევსი	Cepheus	Cep	ჩ
წერო	Grus	Gru	ს
ხვლიკი	Lacerta	Lac	ჩ
ჯვარი	Crux	Cru	ს
ჰერკულესი	Hercules	Her	ჩ
ჰიდრა	Hydra	Hya	ს