აბაზური ენა

აბაზური ენა Абаза бызшва
გავრცელებულია	რუსეთი  თურქეთი
მოლაპარაკეთა რაოდენობა	48.000 კაცი
ლინგვისტური კლასიფიკაცია	იბერიულ-კავკასიური ენები აფხაზურ-ადიღური ენები აფხაზურ-აბაზური ენები აბაზური ენა
დამწერლობის სისტემა	კირილიცა, აბაზური დამწერლობა
ენის კოდები	ISO 639-1: ab ISO 639-2: abq ISO 639-3: abq
რუკა
აფხაზურ-აბაზური ენების გავრცელების არეალი   აფხაზურ-აბაზური ენების გავრცელების არეალი
ვიკისივრცე
ენის თარგი	{{Lang-abq}}
ვიკიმედიის ინკუბატორში არის ვიკიპედიის სატესტო განყოფილება — აბაზური ენა

აბაზური ენა (აბაზ. Абаза бызшва [abaza byzšwa]) — აფხაზურ-ადიღური ენების ოჯახის აფხაზურ-აბაზური ქვეჯგუფის ენა. აბაზური ენის დღე — 14 იანვარი. აბაზური ენა აფხაზურ ენასთან ერთად ქმნის ერთ ენობრივ ერთეულს, მაგრამ ტერიტორიული გათიშულობის გამო აბაზური სალიტერატურო ენა გამიჯნულია აფხაზური სალიტერატურო ენისაგან. საკუთრივ აბაზური ენა გავრცელებულია ძირითადად რუსეთის ფედერაციის ყარაჩაი-ჩერქეზეთის რესპუბლიკაში.

ამ ენაზე ლაპარაკობს დაახლოებით 38 000 კაცი რუსეთში, ხოლო 10 000 — თურქეთში.

აქვს ორი დიალექტი — ტაპანთური (ტაფობისა, ველისა), რომელზეც ლაპარაკობს უმრავლესობა და აშხარული (მთისა). სხვაობა დიალექტებს შორის უპირატესად ფონეტიკურია. მნიშვნელოვანი ფონეტიკური სხვაობაა კილოკავებსა და თქმებშიც. აბაზური ენის მორფოლოგიური წყობა არსებითად ისეთივეა, როგორიც აფხაზური ენისა. ზოგადი სხვაობა თავს იჩენს სახელის გაფორმებაში (განსაზღვრულობა — განუსაზღვრელობა, ე. წ. ბრუნვის ფორმათა წარმოება, თანადროულთა სისტემა და სხვა). აბაზურ ენაზე (განსაკუთრებით მის ტაფანთურ დიალექტზე), კერძოდ ლექსიკაზე. სიტყვათწარმოებასა და ფრაზეოლოგიაზე საგრძნობი გავლენა მოუხდენია ადიღურ ენებს. აბაზურ სალიტერატურო ენას საფუძვლად უდევს ტაპანთური დიალექტის ყუბინაელბურგანის კილოკავი (ე. წ. შიშინა ვარიანტი).

ანბანი

აბაზური ენის დამწერლობა შეიქმნა 1932 წელს ლათინური გრაფიკის საფუძველზე. 1938 წლიდან შემოღებულია კირილიცა და მოიცავს 71 ასო–ნიშანს (გრაფემას).

А а	Б б	В в	Г г	Гв гв	Гъ гъ	Гъв гъв	Гъь гъь
Гь гь	ГӀ гӀ	ГӀв гӀв	Д д	Дж дж	Джв джв	Джь джь	Дз дз
Е е	Ё ё	Ж ж	Жв жв	Жь жь	З з	И и	Й й
К к	Кв кв	Къ къ	Къв къв	Къь къь	Кь кь	КӀ кӀ	КӀв кӀв
КӀь кӀь	Л л	Ль ль	М м	Н н	О о	П п	ПӀ пӀ
Р р	С с	Т т	Тл тл	Тш тш	ТӀ тӀ	У у	Ф ф
Х х	Хв хв	Хъ хъ	Хъв хъв	Хь хь	ХӀ хӀ	ХӀв хӀв	Ц ц
ЦӀ цӀ	Ч ч	Чв чв	ЧӀ чӀ	ЧӀв чӀв	Ш ш	Шв шв	ШӀ шӀ
Щ щ	Ъ ъ	Ы ы	ь	Э э	Ю ю	Я я

ლიტერატურა

• ქ. ლომთათიძე, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 12.

• ქ. ლომთათიძე, ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 1, თბ., 1997. — გვ. 12.

რესურსები ინტერნეტში

• (ინგლისური) Ethnologue დაარქივებული 2011-06-04 საიტზე Wayback Machine.
• აბაზურენოვანი გაზეთი დაარქივებული 2014-08-14 საიტზე Wayback Machine.